Trong quá trình xử lý và giải quyết các vụ việc liên quan đến tham nhũng, việc phân biệt giữa các khái niệm ‘phản ánh’, ‘tố cáo’ và ‘báo cáo’ tham nhũng là vô cùng quan trọng. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều người dân vẫn chưa nắm rõ về những khái niệm này, dẫn đến những khó khăn và hệ lụy trong thực tiễn.
Mới đây, tại tỉnh Đắk Nông, một trường hợp nhầm lẫn giữa ‘tố cáo’ và ‘phản ánh’ đã được ghi nhận. Ông N.V.T, cư trú tại huyện Đắk R’lấp, đã gửi đơn đến cơ quan chức năng với nội dung phản ánh về một cán bộ địa chính xã có dấu hiệu nhận tiền bồi dưỡng khi thực hiện thủ tục tách thửa đất. Tuy nhiên, qua quá trình xác minh ban đầu, nội dung mà ông T trình bày chỉ liên quan đến thái độ và cách ứng xử của cán bộ khi tiếp dân, không có căn cứ rõ ràng về hành vi vụ lợi hay trục lợi.
Thanh tra tỉnh Lâm Đồng cho biết, mặc dù đã có các quy định tương đối rõ ràng, nhưng trên thực tế, nhiều người dân vẫn gặp khó khăn trong việc phân biệt giữa các khái niệm khi thực hiện ‘phản ánh’, ‘tố cáo’ và ‘báo cáo’ về hành vi tham nhũng. Điều này đã dẫn đến nhiều hệ lụy trong thực tiễn, như việc đơn thư bị gửi sai thẩm quyền, nội dung không rõ ràng, gây khó khăn cho công tác tiếp nhận, phân loại và xử lý thông tin.
Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 không cung cấp giải thích cụ thể về các khái niệm này. Tuy nhiên, thông qua các văn bản pháp luật hiện hành, có thể thấy rằng có nhiều yếu tố khác biệt giữa ‘phản ánh’, ‘tố cáo’, và ‘báo cáo’.
‘Tố cáo’ được hiểu là việc cá nhân báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất kỳ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Thông tin tố cáo thường liên quan đến những hành vi cụ thể đã diễn ra và có bằng chứng rõ ràng.
‘Phản ánh’ là việc công dân cung cấp thông tin, trình bày ý kiến, nguyện vọng, đề xuất giải pháp với cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có thẩm quyền về những vấn đề liên quan đến việc thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật, công tác quản lý trong các lĩnh vực đời sống xã hội thuộc trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân đó. Phản ánh thường mang tính chất xây dựng và không nhất thiết phải có bằng chứng cụ thể.
‘Báo cáo’ là một loại văn bản hành chính của cơ quan, tổ chức, cá nhân để thể hiện tình hình, kết quả thực hiện công việc nhằm giúp cho cơ quan, người có thẩm quyền có thông tin phục vụ việc phân tích, đánh giá, điều hành và ban hành các quyết định quản lý phù hợp. Báo cáo thường được sử dụng trong môi trường hành chính và liên quan đến hoạt động của cơ quan, tổ chức.
Từ những định nghĩa trên, có thể hiểu ‘tố cáo tham nhũng’ là việc cá nhân báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi của người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn đó vì vụ lợi. ‘Phản ánh tham nhũng’ là việc cá nhân, tổ chức cung cấp thông tin, trình bày ý kiến, nguyện vọng, đề xuất giải pháp với cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có thẩm quyền về những vấn đề liên quan đến hành vi tham nhũng. ‘Báo cáo tham nhũng’ là trình bày sự việc, tình hình hoặc ý kiến của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, chiến sĩ trong lực lượng vũ trang khi phát hiện hành vi tham nhũng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị nơi mình công tác.