Tập đoàn Samsung khánh thành Trung tâm R&D tại Việt Nam, với quy mô 220 triệu USD

Niềm vui ngày cuối năm

Dù chưa thật trọn vẹn, bởi tổng vốn FDI đăng ký vào Việt Nam trong năm 2022 chỉ đạt gần 27,72 tỷ USD, bằng 89% so với cùng kỳ năm 2021, song niềm vui về một năm thành công trong thu hút FDI vẫn còn đó. Niềm vui đến từ mức giải ngân kỷ lục 22,4 tỷ USD, tăng 13,5% so với cùng kỳ năm 2021.

“Đây là lần đầu tiên, khoảng cách giữa vốn đăng ký và vốn giải ngân lại tiệm cận nhau như vậy. Bình thường, vốn giải ngân chỉ bằng khoảng 60 – 70% vốn đăng ký”, ông Đỗ Văn Sử, Phó cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) đã nói như vậy.

Chia sẻ về một năm thu hút FDI đầy khó khăn, mà ngay chính UNCTAD cũng dự báo rằng, dòng đầu tư toàn cầu sẽ đi xuống hoặc đi ngang trong năm 2022, ông Đỗ Văn Sử cho biết, những tháng đầu năm, rất lo lắng khi FDI, đặc biệt là FDI đăng ký mới sụt giảm mạnh, nhưng 6 tháng cuối năm, tình hình đã được cải thiện.

Sự sụt giảm của vốn FDI đăng ký mới đã vào trong cả báo cáo mà Chính phủ trình lên Quốc hội. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng còn bày tỏ mối lo về việc Việt Nam đã chưa tận dụng được cơ hội mà dòng vốn dịch chuyển đem lại. Vốn đăng ký mới giảm, có thể sẽ ảnh hưởng tới vốn giải ngân và cả năng lực sản xuất của nền kinh tế trong những năm tới.

Nhưng rồi, nỗi lo đã vơi bớt, khi càng về cuối năm, vốn FDI đăng ký mới càng được cải thiện. Số lượng dự án đăng ký mới cũng tăng nhanh, đạt 2.036 dự án, tăng 17,1% so với cùng kỳ. Như vậy, việc vốn FDI đăng ký mới giảm mạnh chủ yếu là do năm nay, ít dự án quy mô lớn được cấp chứng nhận đăng ký đầu tư. Lớn nhất, có lẽ là Dự án Điện khí LNG Quảng Ninh, vốn đầu tư gần 2 tỷ USD…

Nỗi lo vơi, thì niềm vui sẽ đến. Vui nhất có lẽ là việc Tập đoàn Samsung đã chính thức khánh thành Trung tâm R&D tại Việt Nam, với quy mô 220 triệu USD. Mà quan trọng, theo chia sẻ của ông Roh Tae-Moon, Tổng giám đốc Tập đoàn Samsung Điện tử, Samsung sẽ nâng cao năng lực chuyên môn và mở rộng lĩnh vực phát triển để nơi đây không chỉ trở thành trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) hàng đầu khu vực Đông Nam Á, mà còn là trung tâm R&D số 1 toàn cầu.

“Samsung sẽ tăng cường lực lượng nghiên cứu của Trung tâm R&D để các sản phẩm và dịch vụ được phát triển tại Việt Nam có thể được đưa đến với người tiêu dùng trên toàn cầu, chứ không chỉ dừng lại ở hoạt động phát triển tập trung vào khu vực Đông Nam Á như hiện nay”, ông Roh Tae-Moon nói.

Đó thực sự là một tin mừng. Không chỉ xây một trung tâm R&D quy mô lớn, mà tập đoàn điện tử hàng đầu thế giới còn có kế hoạch biến Việt Nam trở thành cứ điểm chiến lược về R&D, bên cạnh việc đang là cứ điểm sản xuất toàn cầu. Đây chính là điều mà Việt Nam đã mong muốn và chờ đợi từ lâu.

Bước ngoặt FDI

Việt Nam đón tin mừng trong thu hút FDI đúng vào thời điểm hành trình 35 năm thu hút FDI vừa kết thúc. 35 năm trước, ngày 31/12/1987, Luật Đầu tư nước ngoài – một dự luật lịch sử – đã chính thức được ban hành, mở ra một chân trời mới cho Việt Nam trong thu hút nguồn lực đầu tư từ bên ngoài. Nguồn lực đó đã góp phần quan trọng tăng năng lực sản xuất cho nền kinh tế, qua đó đưa kinh tế Việt Nam có được những thành tựu quan trọng sau 35 Đổi mới ngày hôm nay.

Tính riêng năm 2022 và chỉ tính riêng xuất nhập khẩu, theo số liệu của Cục Đầu tư nước ngoài, các doanh nghiệp FDI đã đóng góp tới 522 tỷ USD trong tổng thương mại hàng hóa hơn 700 tỷ USD của Việt Nam. Trong đó, xuất khẩu không kể dầu thô ước đạt hơn 274,1 tỷ USD…

Lũy kế trong 35 năm qua (cập nhật đến 20/12/2022), Việt Nam đã thu hút được gần 438,7 tỷ USD vốn FDI. Trong số này, có 274 tỷ USD đã được giải ngân, bằng 62,5% tổng vốn đầu tư đăng ký còn hiệu lực.

Các dự án đầu tư nước ngoài đi vào hoạt động đã có những đóng góp to lớn cho kinh tế – xã hội Việt Nam. Những đóng góp đó sẽ còn lớn hơn nữa, khi “bước ngoặt” mới trong thu hút FDI của Việt Nam ngày càng được định hình rõ nét.

Trong một báo cáo mới đây, Savills Việt Nam nhấn mạnh sức hút đầu tư trong những ngành sản xuất giá trị cao của Đông Nam Á và Việt Nam. Theo Savills, so với Trung Quốc, Ấn Độ và các quốc gia Đông Nam Á, Việt Nam là thị trường hấp dẫn để đầu tư với rủi ro tương đối thấp.  “Điều này tạo động lực thúc đẩy dòng vốn của nhiều công ty công nghệ và doanh nghiệp khác ở Mỹ đầu tư vào Việt Nam”, ông Dominic Harding, Phó chủ tịch, kiêm Trưởng bộ phận Khách thuê xuyên biên giới của Savills Hoa Kỳ nói.

Không chỉ doanh nghiệp Mỹ, những năm gần đây đã ghi nhận bước chuyển tuyệt vời của Việt Nam trong thu hút các dự án công nghệ cao. Ngân hàng HSBC nhận định rằng, Việt Nam đang chuyển mình thành một trung tâm sản xuất công nghệ cao của thế giới.

Nhận định này là có cơ sở, khi Samsung, LG, rồi hàng loạt đối tác sản xuất lớn của Apple như Goertek, Foxconn, Pegatron… đã dốc hàng tỷ,  hàng chục tỷ USD để mở các cơ sở sản xuất lớn tại Việt Nam.

Chỉ trong năm 2022, nhiều dự án sản xuất, chế tạo các sản phẩm điện tử, công nghệ cao được tăng vốn với quy mô lớn.

Chẳng hạn, Dự án Samsung Electro-mechanics Việt Nam (Thái Nguyên) tăng vốn 2 lần, 920 triệu USD và 267 triệu USD; Dự án Công ty TNHH Điện tử Samsung HCMC CE tăng vốn trên 841 triệu USD… Hay dự án nhà máy chế tạo điện tử, phương tiện thiết bị mạng và sản phẩm âm thanh đa phương tiện tại Bắc Ninh, Nghệ An và Hải Phòng, tăng lần lượt gần 306 triệu USD, 260 triệu USD và 127 triệu USD…

Mới đây, Tập đoàn Compal, sau khi hồi sinh thành công dự án 500 triệu USD ở Vĩnh Phúc, đã quyết định đầu tư nhà máy sản xuất, lắp ráp các thiết bị điện tử, trong đó có đồng hồ thông minh, máy tính bảng với tổng mức đầu tư 260 triệu USD tại Thái Bình. Nhiều nguồn tin cho biết, rất có thể, Compal cũng sẽ sản xuất các sản phẩm của Apple tại nhà máy này.

Những dự án công nghệ cao đó đã góp phần quan trọng “nâng chất” dòng vốn FDI tại Việt Nam. Chất lượng dòng vốn càng cao hơn nữa, khi năm 2022 cũng đánh dấu một sự kiện quan trọng: Tập đoàn LEGO chính thức khởi công dự án 1,3 tỷ USD tại Bình Dương. Đây là một dự án “xanh”, không chỉ góp phần xanh hóa dòng vốn FDI, mà còn xanh hóa nền kinh tế.

Một cái kết đẹp cho hành trình 35 năm thu hút FDI của Việt Nam, để bắt đầu mở ra một chương mới, một thời kỳ mới trong hợp tác đầu tư nước ngoài của Việt Nam. Hợp tác sẽ thành công, bởi năm 2022, không chỉ Chiến lược hợp tác đầu tư nước ngoài mới đã được phê duyệt, mà còn hàng loạt cơ chế, chính sách liên quan đến vấn đề này đã được ban hành, bao gồm cả cơ chế ưu đãi đặc biệt, và tới đây, sẽ là các tiêu chí để sàng lọc dự án đầu tư, đánh giá hiệu quả FDI…

Hơn thế, hôm tới tham dự Lễ khánh thành Trung tâm R&D của Samsung, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã đề nghị các cơ quan Trung ương và chính quyền địa phương của Việt Nam tiếp tục phát huy phương châm làm việc “không nói không, không nói khó, không nói có mà không làm”.

“Đã nói thì phải làm, đã cam kết thì phải thực hiện, thực hiện thì phải có hiệu quả. Hiệu quả là phải bảo đảm đúng tiến độ, chất lượng, ngày càng phát triển, lợi ích hài hoà, rủi ro chia sẻ và tất cả các bên cùng thắng, hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân”, Thủ tướng nói.

Thông điệp đó chắc chắn sẽ tạo được lòng tin đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Sang năm 2023, hứa hẹn sẽ tiếp tục là một năm thành công của Việt Nam trong thu hút FDI…

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu khó khăn, Việt Nam vẫn là một điểm đến hấp dẫn với nhiều nhà đầu tư nước ngoài. Ảnh: Đức Thanh

Tin vui đầu năm

Ít ngày trước đây, UBND tỉnh Bắc Giang đã trao Biên bản ghi nhớ (MOU) đầu tư giữa Tập đoàn Yadea (Hồng Kông, Trung Quốc) và Công ty cổ phần Lideco 1, chủ đầu tư hạ tầng Khu công nghiệp Tân Hưng. Theo MOU được ký kết, Yadea sẽ xây dựng một nhà máy sản xuất, lắp ráp xe máy điện tại Khu công nghiệp Tân Hưng, với quy mô dự kiến khoảng 2 triệu xe/năm.

Dự kiến, với tổng vốn đầu tư 100 triệu USD, Yadea sẽ xây dựng nhà máy trên diện tích khoảng 23,3 ha, bắt đầu từ quý II/2023. Khi đi vào hoạt động, nhà máy sẽ tạo việc làm cho khoảng 3.500 lao động.

Theo chia sẻ của ông Rong Wen You, Tổng giám đốc, đại diện của Yadea, cùng với việc thực hiện dự án đầu tư, Tập đoàn sẽ thành lập trung tâm nghiên cứu xe máy điện tại Khu công nghiệp Tân Hưng.

Đó là một thông tin đáng mừng đối với Bắc Giang nói riêng và cả Việt Nam nói chung trong thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), khi năm 2023 vừa bắt đầu. Thậm chí, không chỉ là dự án này, ngay ngày 2/1, tức là vẫn đang trong dịp nghỉ Tết Dương lịch, UBND tỉnh Bắc Giang đã trao chứng nhận đăng ký đầu tư và MOU cho hai nhà đầu tư.

Cụ thể, giấy chứng nhận đăng ký đầu tư được trao cho Ingrasys Pte.Ltd  (Singapore) để triển khai Dự án Nhà máy công nghệ chính xác Fulian. Dự án dự kiến được xây dựng trên diện tích 49,6 ha, chuyên sản xuất linh kiện điện tử, máy vi tính và thiết bị truyền thông…

Trong khi đó, MOU với Ban Quản lý khu công nghiệp tỉnh Bắc Giang được trao cho nhà đầu tư Hainan Longi Green Energy Technology Company Limited để triển khai Dự án Sản xuất tấm pin năng lượng mặt trời, với quy mô công suất 3.500 MW/năm. Theo kế hoạch, Dự án sẽ được triển khai ngay trong quý I/2023.

Hai dự án trên có tổng vốn đầu tư khoảng 761 triệu USD, một con số không nhỏ.

Nếu cả 3 dự án ở Bắc Giang sớm được hiện thực hóa theo kế hoạch, thì ngay trong những tháng đầu năm, Bắc Giang đã có thể thu hút được gần 900 triệu USD, qua đó đóng góp vào kết quả thu hút FDI của Việt Nam trong năm 2023.

Nhiều tín hiệu mới cho thấy, dòng vốn đầu tư từ Singapore, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan… vào Việt Nam tiếp tục gia tăng trong năm 2023. Ảnh: H.T. Đồ họa: Đan Nguyễn

Kỳ vọng tăng tốc

Việt Nam đã kết thúc năm 2022 với kết quả thu hút FDI chưa thật sự tích cực. Dù vốn giải ngân đạt mức kỷ lục, với hơn 22,4 tỷ USD, tăng 13,5% so với năm 2021, nhưng vốn đăng ký chỉ đạt gần 27,72 tỷ USD, bằng 89% so với năm 2021.

Nếu cả 3 Dự án ở Bắc Giang sớm được hiện thực hóa theo kế hoạch, thì ngay trong những tháng đầu năm, Bắc Giang đã có thể thu hút được gần 900 triệu USD.

Tuy nhiên, theo ông Đỗ Văn Sử, Phó cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài, tình hình có thể khả quan hơn trong năm 2023. “Chúng tôi dự tính, thu hút FDI năm 2023 có thể đạt 36-38 tỷ USD, còn vốn giải ngân đạt khoảng 22-23 tỷ USD”, ông Đỗ Văn Sử nói.

Theo phân tích của ông Sử, việc Trung Quốc mở cửa nền kinh tế có thể tác động đến thu hút FDI của Việt Nam. “Ở khu vực, Trung Quốc vẫn là điểm đến đầu tư hàng đầu, do vậy, khi họ mở cửa, vốn sẽ chảy vào thị trường này, hạn chế vào Việt Nam và các nền kinh tế khác trong khu vực. Nhưng ngược lại, sự dịch chuyển vốn đầu tư của Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan… khỏi Trung Quốc sẽ được đẩy nhanh hơn. Sự dịch chuyển này sẽ được đẩy nhanh đến năm 2025”, ông Đỗ Văn Sử nói.

Tất nhiên, khi vốn đầu tư dịch chuyển khỏi Trung Quốc, Việt Nam sẽ là một điểm đến đầu tư được ưu tiên lựa chọn. Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan vẫn luôn là các đối tác đầu tư lớn của Việt Nam và không ngừng gia tăng đầu tư.

Thông tin cho biết, ngay trong những ngày đầu năm 2023, có thể sẽ có thêm nhiều dự án khác được chấp thuận đầu tư.

Một trong số đó, là dự án 260 triệu USD của Compal ở Thái Bình. Theo thông tin của ông K.C Chen, Phó tổng giám đốc Compal Việt Nam, Tập đoàn sẽ thuê hơn 40 ha mặt bằng tại Khu công nghiệp Liên Hà Thái để xây dựng nhà máy sản xuất, lắp ráp các thiết bị điện tử. Compal vào trung tuần tháng 12/2022 đã ký thỏa thuận thuê đất với chủ đầu tư hạ tầng Khu công nghiệp Liên Hà Thái để sớm triển khai dự án ở Việt Nam.

Như vậy, sau khi hồi sinh thành công dự án 500 triệu USD ở Vĩnh Phúc, Compal tiếp tục tăng vốn đầu tư vào Việt Nam.

Tương tự, hồi tháng 10/2022, Nghệ An cũng đã đồng ý về chủ trương để Luxshare – ICT tăng vốn đầu tư thêm 150 triệu USD, sau khi đã đầu tư 140 triệu USD ở VSIP Nghệ An. Theo kế hoạch, Dự án sẽ được khởi công ngay trong quý I/2023 và chính thức đi vào sản xuất trong tháng 3/2024.

Ngoài Luxshare, Công ty TNHH Khoa học kỹ thuật kim loại Yongjin Việt Nam cũng dự kiến đầu tư dự án 125 triệu USD vào Khu công nghiệp WHA Industrial Zone Nghệ An 1…

Chưa kể, năm 2022, Samsung đã cam kết sẽ đầu tư vào Việt Nam 3,3 tỷ USD, nhưng hiện tại, mới có hơn 2 tỷ USD được hiện thực hóa. Có thể năm 2023, phần cam kết còn lại cũng sẽ được đầu tư vào Việt Nam.

Mới đầu năm, nhưng những thông tin như vậy là tích cực. Kỳ vọng, năm 2023, vốn FDI vào Việt Nam sẽ tăng tốc.

Đó là nhận định của bà Phí Hương Nga, Phó vụ trưởng phụ trách Vụ Thống kê công nghiệp và xây dựng (Tổng cục Thống kê).

Bà Phí Hương Nga, Phó vụ trưởng phụ trách Vụ Thống kê công nghiệp và xây dựng (Tổng cục Thống kê).

Năm 2022, thu vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) giảm khá mạnh so với năm 2021. Thưa bà, liệu có phải do xu hướng đầu tư ra nước ngoài toàn cầu bị suy giảm?

Tổng vốn đầu tư nước ngoài năm 2022, bao gồm vốn FDI đăng ký cấp mới, vốn điều chỉnh và góp vốn, mua cổ phần (vốn gián tiếp) đạt 27,72 tỷ USD, chỉ bằng 89% so với năm 2021. Mức sụt giảm này đã thể hiện rõ khó khăn chung trong ngắn hạn của kinh tế thế giới cũng như của Việt Nam trước nhiều rủi ro và biến động trong năm 2022.

Xu hướng đầu tư ra nước ngoài của các quốc gia phát triển có dấu hiệu chững lại, mặc dù đại dịch Covid-19 đã được kiểm soát. Nguyên nhân là do ảnh hưởng từ nhiều yếu tố, như xung đột chính trị tại một số quốc gia trên thế giới; áp lực lạm phát; nhu cầu tiêu dùng hàng hoá toàn cầu có xu hướng giảm; chính sách tài chính toàn cầu thắt chặt; đứt gãy chuỗi cung ứng chưa được khắc phục hoàn toàn.

Những yếu tố trên gây áp lực làm giảm đáng kể dòng vốn FDI toàn cầu trong năm 2022, ảnh hưởng tiêu cực đến dòng vốn đầu tư ra nước ngoài của các nền kinh tế lớn, đặc biệt là các đối tác đầu tư của Việt Nam, tác động làm giảm thu hút đầu tư nước ngoài vào Việt Nam.

Nguồn vốn đầu tư nước ngoài giảm, vì sao bà lại cho là vẫn có nhiều tín hiệu tích cực?

Tín hiệu tích cực là, trong tổng vốn đăng ký, cấu phần vốn đầu tư điều chỉnh lại tăng mạnh cả về vốn đầu tư cũng như số lượt dự án điều chỉnh trong năm 2022: tăng 12,2% vốn và tăng 12,4% số lượt điều chỉnh so với năm 2021.

Mức tăng trên đã khẳng định niềm tin của nhà đầu tư nước ngoài đối với chính sách kinh tế vĩ mô ổn định, môi trường đầu tư của Việt Nam an toàn, nên đã đưa ra các quyết định đầu tư mở rộng dự án hiện hữu tại Việt Nam. Nhiều dự án sản xuất, chế tạo sản phẩm điện tử, công nghệ cao được tăng vốn với quy mô lớn trong năm 2022, như Samsung Electro-mechanics Việt Nam (Thái Nguyên) tăng 920 triệu USD; Công ty TNHH Samsung HCMC CE (TP.HCM) tăng trên 841 triệu USD; Nhà máy Chế tạo điện tử, phương tiện thiết bị mạng và sản phẩm âm thanh đa phương tiện (tại Bắc Ninh, Nghệ An và Hải Phòng) tăng lần lượt gần 306 triệu USD, 260 triệu USD và 127 triệu USD.

Tôi cũng muốn nói thêm rằng, năm 2021, thu hút vốn FDI rất ấn tượng vì có Dự án Nhà máy Điện LNG Long An I và II (Singapore), tổng vốn đăng ký trên 3,1 tỷ USD và Dự án Nhà máy Nhiệt điện Ô Môn II (Nhật Bản), tổng vốn đăng ký trên 1,31 tỷ USD). Nếu loại trừ yếu tố đột biến trị giá 4,41 tỷ USD của 2 dự án này, thì tổng vốn FDI đăng ký năm 2022 vẫn tăng 3,64% so với năm 2021, trong đó, vốn đăng ký cấp mới tăng 14,9%, vốn điều chỉnh tăng trên 12%. Tuy nhiên, vốn đầu tư gián tiếp (góp vốn, mua cổ phần) của nhà đầu tư nước ngoài giảm hơn 25%.

Theo bà, vốn đầu tư gián tiếp giảm mạnh, giảm tới trên 25%, có nguyên nhân từ đâu?

Đầu tư nước ngoài là nguồn lực rất quan trọng đóng góp cho phát triển kinh tế – xã hội của đất nước. Tuy nhiên, khi đại dịch Covid-19 xảy ra trên thế giới từ đầu năm 2020 đến nay đã ảnh hưởng nặng nề đến phát triển kinh tế của nhiều quốc gia và Việt Nam, đặc biệt, trong năm 2020 và 2021, ảnh hưởng nhất định đến thu hút dòng vốn nước ngoài vào Việt Nam, nhất là vốn đầu tư gián tiếp.

Không phải năm 2022, mà kể từ năm 2020, nguồn vốn gián tiếp bắt đầu xu hướng giảm cả về số lượt góp vốn lẫn giá trị vốn góp. Nguyên nhân chính là đại dịch Covid-19 đã ảnh hưởng lớn đến thị trường mua bán – sáp nhập (M&A) trên thế giới nói chung và cả Việt Nam nói riêng. Bởi đặc thù của M&A cần có sự tham gia trực tiếp tìm hiểu, nghiên cứu thị trường, doanh nghiệp của nhà đầu tư. Việc hạn chế di chuyển trong bối cảnh đại dịch đã ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng quyết định đầu tư của nhà đầu tư nước ngoài.

Mặc dù giảm cả về số lượt góp vốn, mua cổ phần cũng như giá trị vốn góp, song mức độ giảm vốn góp đang được cải thiện dần: năm 2021 và 2022 mức giảm đã cải thiện nhiều so với năm 2020 (năm 2020 giảm gần 52%).

Bước sang năm 2022, mặc dù đại dịch Covid-19 đã được kiểm soát, nhưng kinh tế thế giới vẫn còn nhiều biến động, khó khăn đã làm chững lại hoạt động đầu tư ra nước ngoài của các nền kinh tế lớn, tác động làm giảm thu hút đầu tư nước ngoài vào Việt Nam trong năm 2022, đặc biệt những tháng cuối năm 2022. Đầu tư gián tiếp tiếp tục xu hướng giảm bởi tâm lý của nhà đầu tư muốn bảo toàn giá trị đồng vốn trong bối cảnh giá cả và lạm phát trên thế giới tăng cao, nhiều quốc gia thực hiện chính sách thắt chặt tiền tệ.

Liệu có phải do vẫn còn nhiều ngành nghề, lĩnh vực hạn chế đầu tư gián tiếp nước ngoài khiến nguồn vốn này vào Việt Nam bị chững lại, thưa bà?

Một số chuyên gia cho rằng, hoạt động góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài giảm mạnh và khó có thể tăng trở lại vì còn nhiều ngành nghề, lĩnh vực hạn chế đầu tư nước ngoài nên đã nhiều lần đề nghị nới room.

Theo đánh giá của Tổng cục Thống kê, ý kiến trên chưa có căn cứ xác thực, vì số liệu thống kê về hoạt động góp vốn, mua cổ phần từ năm 2016 đến 2022 cho thấy, trước khi đại dịch Covid-19 xảy ra, tức từ năm 2019 trở về trước thì giá trị góp vốn, mua cổ phần tăng trưởng mạnh qua các năm. Cụ thể, năm 2017 tăng hơn 45%, năm 2018 tăng gần 159%, năm 2019 tăng 56,4%. Vốn đầu tư gián tiếp chỉ giảm mạnh từ năm 2020 đến nay, do tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19, cũng như xung đột địa chính trị đã ảnh hưởng đến phát triển kinh tế của các quốc gia trên thế giới, tác động tiêu cực đến dòng vốn đầu tư ra nước ngoài, đặc biệt là đầu tư gián tiếp.

Theo bà, khi nào nguồn vốn đầu tư nước ngoài sẽ phục hồi trở lại?

Tôi cho rằng, trong ngắn hạn, ít nhất đến hết nửa đầu năm 2023, xu hướng đầu tư trực tiếp ra nước ngoài tại các nền kinh tế lớn vẫn tiếp tục đà suy giảm, trước khi kinh tế thế giới có thể phục hồi đà tăng trưởng trở lại. Khi đó, vốn FDI vào Việt Nam mới có thể phục hồi đà tăng trưởng.

Đối với nguồn vốn gián tiếp, cần 1-2 năm nữa mới có thể phục hồi. Việc phục hồi nguồn vốn này phụ thuộc vào việc lạm phát, xung đột chính trị, cuộc chiến tại Ukraine, suy giảm kinh tế thế giới… khi nào được xử lý. Thông thường, tất cả những vấn đề bất ổn về kinh tế, tài chính, chính trị, chuỗi cung ứng, khan hiếm nhiên liệu, chiến tranh… cũng đều tìm thấy lối thoát khả dĩ nhất. Khi đó, hoạt động sản xuất, kinh doanh toàn cầu phục hồi, nguồn vốn đầu tư gián tiếp phục hồi mạnh mẽ trở lại và Việt Nam vẫn luôn trở thành thỏi nam châm hấp dẫn nhà đầu tư nước ngoài góp vốn, mua cổ phần.

Dây chuyền sản xuất của Foxconn tại Bắc Ninh. Ảnh: Đức Thanh

Tín hiệu vui đầu năm

Gần 1,7 tỷ USD vốn đầu tư nước ngoài đã đăng ký vào Việt Nam trong tháng đầu năm 2023. Tuy con số này giảm 19,8% so với cùng kỳ năm trước và một phần nào đó có thể được lý giải bằng 2 kỳ nghỉ Tết Dương lịch và Âm lịch kéo dài, nhưng điều đáng mừng là vốn đầu tư mới đã tăng mạnh cả về số dự án và số vốn đăng ký.

Cụ thể, đã có 153 dự án đăng ký mới, tổng vốn đăng ký đạt 1,2 tỷ USD trong tháng 1/2023. Với mức tăng 48,5% về số dự án và với việc một số dự án lớn hàng trăm triệu USD được đăng ký mới, tổng vốn đầu tư đăng ký mới trong tháng đầu năm đã tăng gấp hơn 3,1 lần so với cùng kỳ năm 2022.

Không chỉ là vốn đăng ký mới, vốn đầu tư điều chỉnh tuy giảm tương đối lớn (giảm 75,9%, đạt 306,3 triệu USD), do không có nhiều dự án điều chỉnh vốn lớn, thậm chí chỉ có 1 dự án có vốn đầu tư điều chỉnh trên 50 triệu USD, song số lượt dự án điều chỉnh vốn vẫn tăng 25,4% so với cùng kỳ.

Ngược lại, tháng 1 năm ngoái, có nhiều dự án điều chỉnh vốn có quy mô vốn lớn trên 50 triệu USD. Chỉ riêng các dự án này đã chiếm tới 78,2% tổng vốn đăng ký đầu tư điều chỉnh của tháng 1/2022.

“Điều này cho thấy, các nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục tin tưởng và đưa ra các quyết định mở rộng dự án tại Việt Nam”, ông Đỗ Nhất Hoàng, Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) nói.

Sự tin tưởng cũng thể hiện ở các dự án được cấp chứng nhận đăng ký đầu tư hay ký biên bản ghi nhớ (MOU) ngay từ tháng đầu năm. Điển hình là Dự án Nhà máy Công nghệ chính xác Fulian do nhà đầu tư Ingrasys Pte.Ltd (Singapore) triển khai tại Bắc Giang. Với tổng vốn đăng ký 621 triệu USD, đây chính là dự án đầu tư nước ngoài có vốn đăng ký lớn nhất kể từ đầu năm tới nay, góp phần quan trọng đưa vốn đầu tư nước ngoài đăng ký mới tăng mạnh so với cùng kỳ năm trước.

Ngoài ra, ngay trong tháng đầu của năm 2023, Bắc Giang đã trao MOU cho một loạt dự án. Chẳng hạn, Dự án Sản xuất, lắp ráp xe máy điện của Tập đoàn Yadea, với tổng vốn đầu tư 100 triệu USD, sẽ xây dựng nhà máy trên diện tích khoảng 23,3 ha bắt đầu từ quý II/2023. Hay Dự án Sản xuất tấm pin năng lượng mặt trời Hainan Longi Green Energy Technology Company Limited, quy mô khoảng 140 triệu USD…

Tuy mới là tháng đầu năm, song dựa trên tiềm năng về thị trường và các dự án đã ký MOU, cũng như đang chuẩn bị các thủ tục đầu tư, Cục Đầu tư nước ngoài dự báo, năm 2023, Việt Nam có thể thu hút 36-38 tỷ USD vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, tăng khoảng 30-37% so với năm 2022.

Việc Trung Quốc mở cửa trở lại nền kinh tế cũng được cho là sẽ tác động tích cực tới thu hút đầu tư nước ngoài tại Việt Nam. Ông Đỗ Văn Sử, Phó cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài từng chia sẻ rằng, khi Trung Quốc mở cửa trở lại, sự dịch chuyển vốn đầu tư của Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan… khỏi Trung Quốc sẽ được đẩy nhanh hơn. Sự dịch chuyển này sẽ được đẩy nhanh đến năm 2025 và khi đó Việt Nam sẽ là một điểm đến đầu tư được ưu tiên lựa chọn.

Áp lực cạnh tranh

Cơ hội thu hút đầu tư nước ngoài của Việt Nam là không nhỏ, nhưng thực tế, áp lực cạnh tranh cũng ngày càng gay gắt hơn, mà nếu không có sự chuẩn bị kịp thời và tiếp tục cải cách môi trường đầu tư, kinh doanh, Việt Nam có thể bị… hụt hơi.

Trong báo cáo về tình hình kinh tế – xã hội trình bày tại phiên họp thường kỳ Chính phủ tháng 1/2023, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, đầu tư toàn cầu đang gặp nhiều khó khăn do các điều kiện tài chính thắt chặt hơn và lo ngại về suy thoái toàn cầu. Lãi suất tại Mỹ tăng cùng với USD tăng giá mạnh đã làm tăng chi phí tài chính. Bên cạnh đó, các điều kiện tài chính thắt chặt và triển vọng kinh tế không chắc chắn cũng làm giảm động lực của các nhà đầu tư.

Tuy vậy, trong bối cảnh này, khu vực Đông Nam Á đang được hưởng lợi từ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng từ Trung Quốc, do căng thẳng thương mại Mỹ – Trung. Sự dịch chuyển chuỗi cung ứng cũng đi kèm với dòng vốn đầu tư, dẫn đến sự gia tăng đầu tư trực tiếp nước ngoài vào khối các nước ASEAN khi các doanh nghiệp thành lập nhà máy sản xuất, cơ sở kho bãi, mạng lưới phân phối và các cơ sở khác tại khu vực.

Trong nguy có cơ, song quan trọng là, Việt Nam có tận dụng được cơ hội này hay không?

Một báo cáo vừa được phía Indonesia công bố cho biết, nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á này đã thu hút được 45,6 tỷ USD vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài trong năm 2022, tăng 44,2% so với năm 2021. Đây là mức tăng trưởng đầu tư nước ngoài cao nhất thế giới vào năm ngoái. Nên nhớ, đây là số vốn giải ngân và chiếm 54,2% tổng vốn đầu tư nước ngoài đăng ký vào Indonesia trong năm 2022.

Trong khi đó, Trung Quốc – mặc dù vẫn đóng cửa nền kinh tế – nhưng thu hút được một lượng vốn “khủng”. Chỉ trong 10 tháng năm 2022, Trung Quốc đã thu hút được gần 1.090 tỷ nhân dân tệ, tương đương 140 tỷ USD vốn đầu tư nước ngoài, tăng 14,4% so với cùng kỳ năm 2021. Thậm chí, nếu tính theo USD, dòng vốn đầu tư này còn tăng 17,4% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 168,34 tỷ USD.

Khi Trung Quốc mở cửa trở lại, có thể dòng vốn đầu tư sẽ dịch chuyển khỏi nền kinh tế này, nhưng đây cũng sẽ là “thỏi nam châm” hút đầu tư nước ngoài. Ở khu vực châu Á, thậm chí là trên toàn cầu, Trung Quốc vẫn là địa điểm đầu tư và sản xuất hấp dẫn. “Ở khu vực, Trung Quốc vẫn là điểm đến đầu tư hàng đầu, do vậy, khi họ mở cửa, vốn sẽ chảy vào thị trường này, hạn chế vào Việt Nam và các nền kinh tế khác trong khu vực”, ông Đỗ Văn Sử cũng đã nói như vậy.

Trong khi đó, Indonesia thực sự là một “đối thủ” đáng gờm với Việt Nam, khi những năm gần đây đã tung ra nhiều chính sách mới để cạnh tranh đón dòng vốn đầu tư dịch chuyển. Chưa kể, trong khu vực, Thái Lan cũng là một địa điểm đầu tư hấp dẫn…

Khi áp lực cạnh tranh lớn, Việt Nam buộc phải “nhanh chân” hơn trong cuộc đua thu hút đầu tư nước ngoài!

Tháng đầu năm cấp mới 50 dự án FDI

Ngay trong tháng đầu tiên của năm 2023, TP.HCM đã cấp giấy chứng nhận cho 50 dự án đầu tư nước ngoài. Theo thống kê của Sở Kế hoạch và Đầu tư TP.HCM, chỉ trong 20 ngày đầu tiên của tháng 1/2023, Thành phố đã thu hút được hơn 179 triệu USD vốn đầu tư nước ngoài, bằng 173,7% so với cùng kỳ năm 2022.    

Đây là tín hiệu đáng mừng cho đầu tàu kinh tế cả nước trong bối cảnh thách thức về thu hút FDI tại TP.HCM ngày càng lớn, khi quỹ đất công nghiệp ngày càng bị thu hẹp, nhiều rào cản từ thủ tục hành chính.

Nhìn vào số liệu thu hút FDI của TP.HCM tháng 1/2023, có thể thấy, số vốn của 50 dự án cấp giấy chứng nhận đầu tư mới chỉ đạt 86,8 triệu USD. Hơn một nửa số vốn còn lại là vốn tăng thêm và vốn góp, mua cổ phần, mua lại phần vốn từ các doanh nghiệp đã đầu tư.

Ngay cả năm 2022, trong tổng số hơn 3,94 tỷ USD vốn FDI mà TP.HCM thu hút được, chỉ có hơn  601 triệu USD đến từ việc đầu tư các dự án mới. Còn lại 3,34 tỷ USD đến từ việc tăng vốn và góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp.

Việc TP.HCM thu hút vốn FDI chủ yếu đến từ việc tăng vốn và góp vốn mua cổ phần là điều dễ hiểu, khi quỹ đất lớn để phát triển các dự án công nghiệp tại Thành phố không còn là một lợi thế. Năm 2023, TP.HCM chỉ có 46 ha đất “sạch” để thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp – quá ít so với nhu cầu của nhà đầu tư.

Chính vì cạn quỹ đất, nên trong khoảng 2 năm qua, dòng vốn FDI đầu tư vào TP.HCM có xu hướng giảm tỷ lệ vốn đầu tư đối với lĩnh vực kinh doanh bất động sản, tăng tỷ trọng của lĩnh vực hoạt động chuyên môn, khoa học công nghệ; công nghiệp chế biến, chế tạo…

Năm 2023, TP.HCM có thể thu hút 7,4 tỷ USD vốn FDI

Với kết quả thu hút FDI khả quan trong tháng đầu năm 2023, đại diện Sở Kế hoạch và Đầu tư TP.HCM cho biết, nếu tình hình kinh tế, xã hội ổn định hơn, lạm phát tiếp tục được kiềm chế, thì số vốn FDI thu hút được của TP.HCM năm 2023 có thể đạt 4,1-4,5 tỷ USD.

Theo nguồn tin của Báo Đầu tư, một tập đoàn lớn có nhà máy tại TP.HCM đang có kế hoạch “rót” thêm vốn đầu tư 3,3 tỷ USD trong năm nay. Nếu mọi việc suôn sẻ, việc tăng vốn của tập đoàn này được thông qua, thì tổng vốn FDI “rót” vào TP.HCM năm 2023 có thể lên đến 7,4 tỷ USD.

Nhận định về khả năng thu hút vốn FDI vào TP.HCM trong năm 2023, đại diện Sở Kế hoạch và Đầu tư TP.HCM cho biết, nếu so sánh các yếu tố thu hút đầu tư FDI truyền thống, thì Thành phố đang có những yếu tố bất lợi vì quỹ đất phát triển công nghiệp rất hạn chế, nên không thể đón được các dự án yêu cầu quỹ đất lớn. Bên cạnh đó, các chi phí đầu vào tăng cao, việc tuyển lao động khó khăn, kết nối hạ tầng chưa được thông suốt đang là rào cản thu hút FDI tại TP.HCM.

Khi các thế mạnh trước đây không còn nữa, TP.HCM xác định chiến lược sắp tới là tập trung thu hút các chuỗi cung ứng vào vùng, trong đó TP.HCM là nơi đặt phần quan trọng của chuỗi cung ứng như trụ sở chính, trung tâm R&D, trung tâm logistics, trung tâm đào tạo, kết nối, hỗ trợ…, để thúc đẩy hoạt động sản xuất trực tiếp tại các tỉnh lân cận.

Dù các nhà đầu tư khẳng định, TP.HCM vẫn là điểm đến lý tưởng để đầu tư, song muốn thu hút vốn FDI tăng cao như kỳ vọng, Thành phố cần giải quyết những vướng mắc, trì trệ trong thủ tục, quy trình đầu tư, bởi đây là điểm nghẽn rất lớn bị doanh nghiệp FDI phàn nàn suốt thời gian dài mà chưa được cải thiện.