Đánh thuế thu nhập cá nhân không chỉ là một biện pháp để Nhà nước thu được nguồn thu ngay lập tức mà còn đòi hỏi sự khéo léo trong thiết kế, truyền thông và triển khai chính sách. Mục tiêu của chính sách thuế thu nhập cá nhân không chỉ dừng lại ở việc thu ngân sách mà còn phải đảm bảo công bằng xã hội và khuyến khích tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, đề xuất mới đây của Dự thảo Luật thuế Thu nhập cá nhân về giao dịch bất động sản đã cho thấy sự thiếu sót trong cách tiếp cận, đặc biệt là trong việc áp dụng “nghệ thuật đánh thuế” để đạt được các mục tiêu kinh tế và xã hội.

Một yếu tố quan trọng trong thiết kế chính sách thuế thu nhập cá nhân là thuế suất biên, tức là mức thuế áp dụng cho phần thu nhập tăng thêm của cá nhân. Nếu thuế suất biên quá cao, điều này có thể làm giảm động lực làm việc của người lao động khi họ có cơ hội tăng thu nhập. Hệ quả là giảm cung lao động chất lượng cao và năng suất lao động của toàn xã hội. Ví dụ, nếu một người đang nhận mức lương 50 triệu đồng/tháng và có thể tăng lên 60 triệu đồng/tháng nhờ làm thêm giờ, nhưng phần thu nhập tăng thêm này bị đánh thuế 30%, thì lợi ích thực nhận của họ sẽ giảm đáng kể. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân mà còn gây thiệt hại cho nền kinh tế.

Cá nhân thường sử dụng một số cách phổ biến để tránh thuế thu nhập cá nhân khi đối mặt với mức thuế cao. Họ có thể chuyển đổi thu nhập thành các hình thức không chịu thuế như quà tặng, phúc lợi ngoài lương, hoặc báo cáo thu nhập thấp hơn thực tế. Một số trường hợp thậm chí chuyển sang làm việc trong khu vực phi chính thức để không bị truy thu thuế. Những hành vi này không chỉ gây thất thu ngân sách nhà nước mà còn làm suy yếu sự công bằng và lòng tin vào hệ thống thuế.

Để đảm bảo hiệu quả kinh tế và công bằng xã hội, chính sách thuế thu nhập cá nhân cần được thiết kế sao cho thuế suất biên không quá cao, đặc biệt là ở nhóm thu nhập trung cao – là nhóm có tiềm năng tạo ra giá trị lớn cho nền kinh tế. Bên cạnh đó, số bậc thuế cần đủ để phân hóa các nhóm thu nhập nhằm đảm bảo công bằng, nhưng không nên quá nhiều để tránh phức tạp trong tính toán và khai báo. Khoảng cách giữa các bậc thuế cần được thiết kế hợp lý, tránh tình trạng giãn bậc quá rộng khiến nhiều người có thu nhập khác nhau rơi vào cùng một mức thuế.

Tóm lại, việc thiết kế chính sách thuế thu nhập cá nhân đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng và nghệ thuật đánh thuế để đảm bảo hiệu quả kinh tế và công bằng xã hội. Nếu được xây dựng hợp lý, Luật Thuế Thu nhập cá nhân mới không chỉ giúp Nhà nước huy động nguồn thu một cách bền vững, mà còn góp phần tạo ra một môi trường lao động, đầu tư, và học tập lành mạnh, giúp nền kinh tế phát triển hiệu quả, cân bằng và có chiều sâu.

Bộ Tài chính đang đề xuất sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân với mục tiêu áp thuế 20% trên phần lãi thu được từ việc chuyển nhượng bất động sản. Theo đề xuất này, nếu người nộp thuế không thể xác định được giá mua và các chi phí liên quan, thuế sẽ được tính dựa trên giá bán và thời gian sở hữu, dao động từ 2-10%. Đề xuất này nhắm tới việc tạo ra sự công bằng và hạn chế tình trạng đầu cơ, lướt sóng trên thị trường bất động sản.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến từ nhà đầu tư và chuyên gia cho rằng mức thuế đề xuất, đặc biệt là 10% trong hai năm đầu, có thể quá cao và dẫn đến thị trường thứ cấp bị đình trệ, giao dịch giảm mạnh. Anh Nguyễn Thành Luân, một nhà đầu tư tại TP HCM, cho rằng nếu phải trả thêm 100 triệu đồng tiền thuế, gần bằng tiền lãi ngân hàng trong một năm, sẽ là một gánh nặng lớn đối với anh và nhiều nhà đầu tư khác.

Ông Nguyễn Quốc Kiên, một nhà đầu tư khác, lo ngại rằng nếu áp dụng phương án tính thuế mới, ông có thể phải đóng 400 triệu đồng tiền thuế khi bán một lô đất trị giá 4 tỷ đồng sau chưa đầy 2 năm sở hữu. Ông cho rằng mức thuế này có thể gây thiệt cho những người thực sự cần bán tài sản, không chỉ các nhà đầu tư lướt sóng.

Chị Trần Minh Hạnh, nhà đầu tư căn hộ cao cấp ở khu Nam TP HCM, cũng bày tỏ lo ngại rằng nếu phải đóng thuế trên phần chênh lệch, gần như cô sẽ ‘bán huề vốn’, không còn lợi nhuận đáng kể từ việc đầu tư bất động sản.

Giới chuyên gia cũng chỉ ra rằng việc xác định giá vốn và chi phí liên quan đến giao dịch bất động sản có thể đặt ra nhiều vướng mắc trong thực thi. Ông Đinh Minh Tuấn, Giám đốc khu vực miền Nam của Batdongsan, nhận định rằng việc tính thuế dựa trên phần lãi sẽ hợp lý hơn, nhưng rất khó xác định chính xác phần lãi thực tế do biến động giá cả và các yếu tố thị trường.

Luật sư Trần Thị Mỹ Linh cho rằng về nguyên tắc, thuế suất lũy tiến là hợp lý, nhưng điều quan trọng là phải thiết kế chính sách minh bạch và dễ áp dụng để không gây ra sự phức tạp và khó khăn cho người nộp thuế cũng như cơ quan chức năng.

Từ góc nhìn của doanh nghiệp, đại diện một sàn giao dịch lớn tại TP HCM cho biết 2 năm trở lại đây, lượng nhà đầu tư cá nhân chiếm khoảng 70% giao dịch thứ cấp. Nếu đánh thuế cao với nhóm này, khả năng thị trường sụt thanh khoản là rất lớn và có thể ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường bất động sản nói chung.

Ông Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam, cho rằng việc áp thuế chuyển nhượng ở mức cao có thể làm giảm tính thanh khoản trên thị trường thứ cấp và khiến nhà đầu tư e ngại bán ra, dẫn đến giảm giao dịch và tác động tiêu cực đến thị trường.

Việc điều chỉnh thuế chuyển nhượng bất động sản là cần thiết để đảm bảo công bằng và tăng nguồn thu ngân sách. Tuy nhiên, để không gây sốc cho thị trường và tạo ra gánh nặng quá lớn cho người dân, cần thiết kế cơ chế triển khai minh bạch, hợp lý và có lộ trình phù hợp để thực hiện các thay đổi này.

Thị trường bất động sản đang trải qua một giai đoạn điều chỉnh quan trọng và việc áp dụng thuế chuyển nhượng bất động sản cần được cân nhắc kỹ lưỡng.

Đề xuất thay đổi cách thu thuế trên giao dịch bán chứng khoán từ 0,1% trên mọi giao dịch sang thu 20% trên lợi nhuận ròng thực nhận đang gây ra nhiều tranh cãi trong cộng đồng đầu tư. Tuy nhiên, hướng đi này được coi là một bước tiến cần thiết cho sự phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Cách tính thuế hiện hành có ưu điểm là đơn giản, dễ dàng thực hiện, nhưng nó cũng dẫn đến những nghịch lý. Một trong những nghịch lý nổi bật nhất là nhà đầu tư bán cắt lỗ vẫn phải nộp thuế. Điều này đi ngược lại nguyên tắc cơ bản của thuế thu nhập, vốn chỉ đánh thuế khi có lợi tức. Việc một nhà đầu tư phải nộp thuế khi bán chứng khoán với giá thấp hơn giá mua ban đầu không chỉ bất công mà còn có thể ức chế hoạt động đầu tư.

Việc chuyển đổi sang đánh thuế trên lợi nhuận thực tế là một sự sửa chữa cần thiết. Cách tính thuế này đảm bảo công bằng và phản ánh đúng bản chất của hoạt động đầu tư vốn đầy rủi ro. Nhà đầu tư chỉ phải nộp thuế khi họ có lợi nhuận thực sự từ việc bán chứng khoán, điều này hợp lý và khuyến khích đầu tư hơn là cản trở.

Một điểm nóng trong cuộc tranh luận hiện nay là mức thuế suất 20% dự kiến. Mức thuế này có thể cao đối với một số nhà đầu tư, đặc biệt là những người có lợi nhuận biên nhỏ. Tuy nhiên, cũng cần so sánh với các mức thuế của các loại hình đầu tư khác và tính cạnh tranh trong khu vực. Thị trường chứng khoán Việt Nam càng hấp dẫn với nhà đầu tư cá nhân, thì cũng càng hấp dẫn với nhà đầu tư nước ngoài, từ đó tăng sức cạnh tranh trong khu vực và trên thế giới.

Để thực hiện chính sách này một cách thành công, cần có một lộ trình áp dụng từ từ, hoặc một biểu thuế lũy tiến linh hoạt hơn. Điều này cho phép các nhà đầu tư có thời gian điều chỉnh và chuẩn bị. Ngoài ra, cần có cuộc đối thoại sâu rộng và thực chất với các thành viên thị trường để lắng nghe các ý kiến và tìm ra giải pháp phù hợp.

Mục tiêu cuối cùng của việc thay đổi chính sách thuế là phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam một cách bền vững. Thị trường chứng khoán đóng vai trò quan trọng trong việc huy động vốn cho nền kinh tế và cung cấp kênh đầu tư cho công chúng. Một chính sách thuế hợp lý không chỉ đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước mà còn khuyến khích và hỗ trợ hoạt động đầu tư.

Theo dõi và đánh giá liên tục là chìa khóa để đảm bảo rằng chính sách thuế mới hỗ trợ thị trường chứng khoán phát triển một cách lành mạnh và bền vững. Bằng cách cải thiện môi trường đầu tư, Việt Nam có thể thu hút nhiều hơn nhà đầu tư cả trong và ngoài nước, từ đó thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển kinh tế.

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến dự thảo Luật Thuế Thu nhập cá nhân (thay thế), trong đó có đề xuất mới về thuế suất áp dụng cho thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản của cá nhân cư trú. Theo đó, thuế suất 20% sẽ được áp dụng cho loại thu nhập này.

Cụ thể, thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng bất động sản sẽ được tính dựa trên thu nhập tính thuế và thuế suất 20%, áp dụng cho từng lần chuyển nhượng. Thu nhập tính thuế được xác định bằng giá bán của bất động sản trừ đi giá mua và các khoản chi phí hợp lý liên quan đến việc tạo ra thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản đó.

Trong trường hợp không thể xác định được giá mua và các chi phí liên quan đến việc chuyển nhượng, thuế thu nhập cá nhân sẽ được tính bằng giá bán nhân với thuế suất. Dự thảo cũng đề xuất các mức thuế suất khác nhau dựa trên thời gian nắm giữ bất động sản, bao gồm: 10% nếu thời gian nắm giữ dưới 2 năm, 6% nếu thời gian nắm giữ từ 2 năm đến dưới 5 năm, 4% nếu thời gian nắm giữ từ 5 năm đến dưới 10 năm, và 2% nếu thời gian nắm giữ từ 10 năm trở lên hoặc bất động sản có nguồn gốc từ nhận thừa kế.

Bộ Tài chính cho biết thời gian nắm giữ bất động sản sẽ được tính từ thời điểm cá nhân có quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng bất động sản. Đối với bất động sản có nguồn gốc từ nhận thừa kế, thuế suất áp dụng sẽ là 2%, không phụ thuộc vào thời gian nắm giữ.

Hiện tại, Bộ Tài chính đang phối hợp với các đơn vị liên quan để triển khai các bước tiếp theo trong kỳ họp, tại dự thảo Luật và trình Chính phủ quy định chi tiết nội dung này.

Thông tin thêm về dự thảo Luật Thuế Thu nhập cá nhân (thay thế) có thể được tìm thấy tại trang web chính thức của Bộ Tài chính Việt Nam.