Căng thẳng thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ chưa gây ra tác động rõ ràng đến hoạt động xuất khẩu của Trung Quốc trong tháng 6 vừa qua. Số liệu mới công bố cho thấy kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc đã tăng 5,8% so với cùng kỳ năm trước, đạt mức tăng trưởng vững chắc. Trong 6 tháng đầu năm, xuất khẩu của Trung Quốc duy trì tốc độ tương đương năm trước, góp phần giúp nền kinh tế lớn thứ hai thế giới tiến gần mục tiêu tăng trưởng Tổng sản phẩm trong nước (GDP) năm nay.

Tuy nhiên, tình hình này có thể sẽ không kéo dài. Các doanh nghiệp xuất khẩu Trung Quốc đang phải đối mặt với những thách thức lớn khi căng thẳng thương mại với Mỹ leo thang. Việc Mỹ và Trung Quốc đạt được thỏa thuận tạm hoãn áp thuế vào tháng 5 vừa qua đã giúp giảm bớt căng thẳng, nhưng nhiều mặt hàng Trung Quốc khi xuất khẩu sang Mỹ vẫn phải chịu thuế suất trên 50%. Một số doanh nghiệp Trung Quốc đã tìm cách lách luật bằng cách tái phân loại hàng hóa đã hoàn thiện thành nguyên liệu thô để giảm giá trị khai báo xuất khẩu.

Xu hướng đáng chú ý nhất là sự chuyển hướng thị trường xuất khẩu của các doanh nghiệp Trung Quốc. Tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ của Trung Quốc đã giảm từ khoảng 15% trong năm ngoái xuống còn 12% trong nửa đầu năm nay. Thay vào đó, xuất khẩu của Trung Quốc sang Đông Nam Á tăng mạnh. Các chuyên gia dự báo rằng sức ép sẽ gia tăng trong nửa cuối năm. Hạn chót ngày 12/8 để hoàn tất vòng đàm phán thương mại giữa Trung Quốc với Mỹ đang đến gần.

Nếu đàm phán thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ không đạt kết quả, khả năng cao là thuế quan sẽ bị nâng lên. Ngay cả khi giữ nguyên mức hiện tại, hoạt động ‘xuất hàng sớm’ cũng sẽ chững lại, khiến nhu cầu yếu đi vì hàng đã được đẩy mạnh xuất khẩu từ trước. Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào mới đây cho biết chính phủ nước này đã chuẩn bị các biện pháp và có trong tay ‘nhiều công cụ’ để tránh khả năng sụt giảm kinh tế trong nửa cuối năm.

Dữ liệu chính thức công bố mới đây cho thấy tăng trưởng của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đạt 5,2% trong quý II/2025, vượt nhẹ so với mức dự báo 5,1% theo khảo sát của hãng tin Reuters và trên ngưỡng mục tiêu tăng trưởng cả năm 5% mà Chính phủ Trung Quốc đề ra. Tuy nhiên, các nhà phân tích đã cảnh báo rằng cần phải có thêm nhiều biện pháp để thúc đẩy tiêu dùng nội địa vốn đang trì trệ, trong bối cảnh xuất khẩu phải đối mặt với các tác động dây chuyền từ những bất ổn thương mại toàn cầu.

Thuế quan cũng đang tạo ra những tác động dây chuyền ngày càng rõ rệt. Xuất khẩu từng là điểm sáng của nền kinh tế Trung Quốc trong những năm gần đây. Nhưng cuộc chiến thuế quan với Mỹ có thể khiến ánh sáng đó dần bị lu mờ.

Chỉ tính riêng Samsung đã đóng góp kim ngạch xuất khẩu 65 tỷ USD trong năm 2022.

Dữ liệu mới nhất được Tổng cục Hải quan công bố cho biết, năm 2022, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cả năm đạt 730,2 tỷ USD, tăng 9,1% (tương ứng tăng 61,2 tỷ USD) so với cùng kỳ năm 2021. Đây là con số kỷ lục về hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam.

Ở chiều xuất khẩu, tổng trị giá xuất khẩu của Việt Nam đạt 371,30 tỷ USD, tăng 10,5%, nhập khẩu 358,9 tỷ USD, xuất siêu 12,4 tỷ USD.

Đáng lưu ý, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đạt 506,83 tỷ USD, tăng 9,3% (tương ứng tăng 43,2 tỷ USD) so với năm 2021.

Các doanh nghiệp FDI xuất khẩu đạt 273,63 tỷ USD, tăng 11,6% (tương ứng tăng gần 28,5 tỷ USD) so với năm 2021, chiếm 73,7% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước.

Năm ngoái, doanh nghiệp FDI có 6 nhóm hàng xuất khẩu đạt kim ngạch từ 10 tỷ USD trở lên gồm: điện thoại và linh kiện; máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng; dệt may; giày dép; phương tiện vận tải và phụ tùng.

Chiều ngược lại, nhập khẩu của doanh nghiệp FDI đạt 233,2 tỷ USD, tăng 6,7% (tương ứng tăng 14,72 tỷ USD) so với năm trước, chiếm 65% tổng kim ngạch nhập khẩu của cả nước.

Với kết quả trên, cán cân thương mại của doanh nghiệp FDI đạt con số xuất siêu 40,43 tỷ USD.

Chỉ tính riêng Tập đoàn Samsung (Hàn Quốc), năm qua đã đóng góp kim ngạch xuất khẩu khoảng 65 tỷ USD, chiếm 8,9% kim ngạch xuất khẩu Việt Nam, đóng góp quan trọng vào quá trình hồi phục và phát triển kinh tế của Việt Nam.

Samsung đang vận hành một loạt nhà máy sản xuất tại Việt Nam, đóng tại các tỉnh Bắc Ninh, Thái Nguyên và TP. HCM, một trung tâm nghiên cứu phát triển R&D tại Hà Nội và một pháp nhân bán hàng.

Tháng 12/2022, Tập đoàn Samsung đã khánh thành Trung tâm nghiên cứu và phát triển có quy mô lớn nhất khu vực Đông Nam Á đặt tại Hà Nội, là cơ sở quan trọng để phát triển bền vững, lâu dài tại Việt Nam.

Tại Hội nghị tổng kết ngành Công thương năm 2022, Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Quốc Khánh nhấn mạnh về mốc kỷ lục xuất nhập khẩu của nền kinh tế lần đầu tiên vượt 700 tỷ USD, đưa Việt Nam vào nhóm 20 quốc gia hàng đầu về thương mại quốc tế, nhờ đó cán cân thương mại thặng dư năm thứ 7 liên tiếp, góp phần ổn định tỷ giá, dự trữ ngoại hối…

Nhưng Thứ trưởng cũng thẳng thắn nhìn nhận, xuất khẩu tăng cao nhưng mức độ phụ thuộc vào khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) lớn, chiếm khoảng 74% tổng kim ngạch xuất khẩu, năng lực xuất khẩu các doanh nghiệp trong nước, nhất là vừa và nhỏ, chưa cao.