Kết quả kinh doanh đi lùi

Ngày 8/2 tới, lô cổ phần 38,5 triệu đơn vị của Tổng công ty cổ phần Điện tử và Tin học Việt Nam (Viettronics, mã VEC – sàn UpCOM) thuộc sở hữu của Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) sẽ được đấu giá với mức khởi điểm hơn 1.066 tỷ đồng, tương đương 27.679 đồng/cổ phần.

Đây là mức giá khá ấn tượng, khi mà thị giá cao nhất của cổ phiếu VEC từng thiết lập là 21.600 đồng/cổ phần vào ngày 6/1/2022. Sau 1 năm, cổ phiếu VEC hiện giao dịch quanh mức 17.000 đồng/cổ phần, thấp hơn nhiều so với mức giá khởi điểm mà SCIC kỳ vọng.

Viettronics được biết tới là một trong những nhà sản xuất và cung cấp lớn của Việt Nam trong lĩnh vực điện tử dân dụng, điện tử công nghiệp, viễn thông, công nghệ thông tin, giải pháp hệ thống, phần mềm.

Tổng công ty này tiền thân là Phòng nghiên cứu Điện tử thuộc Bộ Cơ khí và Luyện kim (nay là Bộ Công thương), được thành lập vào tháng 10/1970.

Tới tháng 5/2004, Viettronics tiến hành cổ phần hóa. Đến tháng 11/2006, công ty này  đã thực hiện thành công phiên đấu giá cổ phần lần đầu ra công chúng (IPO) và cổ phiếu VEC chính thức giao dịch từ quý III/2017.

Mặc dù có bề dày truyền thống, nhưng kết quả kinh doanh của Viettronics những năm gần đây thể hiện sự sụt giảm đáng kể. Báo cáo tài chính hợp nhất của Viettronics cho thấy, giai đoạn 2019-2021, doanh thu thuần và lợi nhuận ròng của Công ty trong tình trạng năm sau thấp hơn năm trước. Viettronics đã không trả cổ tức trong 4 năm liên tiếp. Năm gần nhất mà tổng công ty này trả cổ tức cho cổ đông là vào năm 2017, nhưng cũng chỉ ở mức 5%.

Trong 3 quý đầu năm 2022, doanh thu thuần của Viettronics đạt 368,7 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế 2,24 tỷ đồng, lần lượt giảm 9% và 56% so với cùng kỳ năm ngoái.

Theo Viettronics, Tổng công ty phải đối mặt với cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ là những tập đoàn lớn từ các nước phát triển với tiềm lực tài chính mạnh, hệ thống sản phẩm điện tử chất lượng cao, giá cả cạnh tranh và năng lực nghiên cứu phát triển sản phẩm mới mạnh mẽ. Bên cạnh đó, kết quả kinh doanh tại các công ty con, công ty liên doanh, liên kết không cao cũng ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả hợp nhất của Tổng công ty.

Tính tới ngày 30/9/2022, vốn điều lệ của Viettronics là 438 tỷ đồng, lỗ lũy kế 12,4 tỷ đồng. Nợ chiếm tỷ lệ thấp trong cơ cấu nguồn vốn của Tổng công ty, với tổng nợ là gần 263 tỷ đồng, trong đó vay và nợ thuê tài chính ngắn hạn hơn 11 tỷ đồng, không có vay và nợ thuê tài chính dài hạn.

Về cơ cấu tài sản, Viettronics sở hữu khá nhiều tiền mặt, với tiền và tương đương tiền hơn 74 tỷ đồng, tiền gửi ngân hàng được ghi nhận vào đầu tư tài chính ngắn hạn lên tới hơn 142 tỷ đồng.

Do nhiều tiền mặt, nợ ít, nên các chỉ tiêu khả năng thanh toán của Viettronics rất lành mạnh. Tuy nhiên, các chỉ tiêu về khả năng sinh lời của Tổng công ty rất thấp, với Hệ số Lợi nhuận sau thuế/Tổng tài sản bình quân năm 2021 chỉ đạt 0,14%.

Sức hấp dẫn từ “đất vàng”?

Với tình hình kinh doanh nói trên, có thể nhận định rằng, sức hấp dẫn của cuộc đấu giá với mức giá khởi điểm cao nói trên có thể đến từ khối lượng cổ phần đấu giá. Lô cổ phần mà SCIC thoái vốn nói trên chiếm tỷ lệ 87,97% vốn điều lệ thực góp của Viettronics, đồng nghĩa với việc, nhà đầu tư nào sở hữu số cổ phần này sẽ có quyền quyết định toàn bộ các vấn đề quan trọng của doanh nghiệp. Trong đó bao gồm cả việc quyết định đối với khối tài sản rất lớn là các bất động sản mà Viettronics đang nắm quyền quản lý và sử dụng.

Được biết, Viettronics cùng các đơn vị thành viên đang quản lý và nắm quyền sử dụng nhiều khu đất đắc địa như: Khu đất 15 – Trần Hưng Đạo, Hà Nội (544,89 m2); 29F – Hai Bà Trưng, Hà Nội (288 m2); 197 – Nguyễn Thị Minh Khai, TP.HCM (425,52 m2)… Các khu đất này đang được Viettronics hợp tác với 3 doanh nghiệp khai thác kinh doanh mặt bằng, đem lại doanh thu hàng trăm triệu đồng mỗi tháng.

Viettronics còn đang quản lý khu đất tại Lô 14-E5, Khu đô thị mới Cầu Giấy (Hà Nội) có diện tích 4.300 m2. Đây là khu đất mà Viettronics hợp tác với CTCP Đầu tư bất động sản Hà Thành – thành viên của CTCP Tập đoàn Đầu tư Thăng Long (mã TIG – sàn HNX) để phát triển Dự án Xây dựng tòa nhà hỗn hợp Viettronics – Hà Thành, tuy nhiên, chưa được Nhà nước giao đất, chấp thuận chủ trương đầu tư và thực hiện Dự án.

Đáng chú ý, Viettronics còn quản lý khu đất lớn tại số 16 – đường Cát Bi (phường Cát Bi, quận Hải An, TP. Hải Phòng). Mảnh đất này có diện tích 9.046 m2, trong đó, 7.766 m2 là đất xây dựng Trường Cao đẳng Công nghệ Viettronics và 1.280 m2 là đất thuộc hành lang bảo vệ đê không được xây dựng công trình.

Liên quan đến Trường Cao đẳng Công nghệ Viettronics, đây là đơn vị phụ thuộc, hoạt động trên tài sản và đất thuộc sở hữu của Viettronics. Kể từ khi triển khai thoái vốn tại Viettronics vào năm 2016, SCIC đã xin ý kiến nhiều bộ, ngành về việc xử lý phần giá trị đối với Trường Cao đẳng Công nghệ Viettronics. Ngày 4/8/2020, Hội đồng thành viên SCIC đã ban hành nghị quyết về việc thoái vốn của SCIC tại Viettronics, trong đó phương án xử lý Trường Cao đẳng Công nghệ Viettronics sẽ do các cổ đông của Viettronics (sau khi SCIC thoái vốn) quyết định.

Vị trí dự kiến xây dựng Dự án cảng Tổng hợp và Container Cái Mép Hạ.

Theo thông tin của Báo điện tử Đầu tư – Baodautu.vn, Văn phòng Chính phủ vừa có Thông báo số 12/TB – VPCP ngày 19/1/2023 thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Lê Minh Khái về việc giải quyết khiếu nại về Dự án cảng Tổng hợp và Container Cái Mép Hạ tại thị xã Phú Mỹ, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.

Tại Thông báo số 12, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái cho biết, việc giải quyết khiếu nại liên quan đến Dự án cảng Tổng hợp và Container Cái Mép Hạ tại thị xã Phú Mỹ, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình đã có ý kiến chỉ đạo giải quyết tại các Văn bản: Số 5429/VPCP-V.I ngày 20/6/2019; số 1522/VPCP-V.I ngày 10/3/2021 của Văn phòng Chính phủ. Tuy nhiên, UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu thực hiện chưa nghiêm túc, dẫn đến vụ việc chưa được giải quyết dứt điểm.

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái giao UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu khẩn trương rà soát lại quyết định đầu tư, việc chấm dứt hoạt động của Dự án, thu hồi giấy chứng nhận đầu tư, thu hồi đất Dự án cảng Tổng hợp và Container Cái Mép Hạ và các nội dung liên quan khác để giải quyết dứt điểm vụ việc khiếu nại, bảo đảm quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư.

UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cũng phải xem xét, đánh giá toàn diện về trình tự, thủ tục thực hiện dự án, xác định rõ nguyên nhân khách quan, chủ quan trong việc chậm triển khai Dự án để giải quyết bảo đảm chặt chẽ, khách quan, theo đúng quy định của pháp luật; báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiện trước ngày 15/3/2023.

Theo Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC), Công ty cổ phần Đóng tàu và Dịch vụ Dầu khí Vũng Tàu (VTSC) được UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cấp Giấy chứng nhận đầu tư số 49121000291 ngày 20/9/2010 để triển khai thực hiện Dự án cảng Tổng hợp và Container Cái Mép Hạ.

Dự án có diện tích 86,5 ha tại phường Phước Hòa, thị xã Phú Mỹ, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Căn cứ Nghị định 76/2021/NĐ-CP ngày 28/7/2021 quy định tiêu chí phân loại cảng biển, Cảng Cái Mép Hạ thuộc loại cảng biển đặc biệt. Các bến cảng khu vực này được quy hoạch có khả năng tiếp nhận tàu container trọng tải đến 250.000 tấn (đến 24.000 teus), đảm nhiệm chức năng cảng cửa ngõ, trung chuyển quốc tế, phục vụ cho việc phát triển kinh tế – xã hội liên vùng và cả nước.

Từ năm 2010 đến 2013, sau khi được UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cấp giấy chứng nhận đầu tư Dự án, VTSC đã thực hiện các công tác chuẩn bị đầu tư (kiểm kê đất phục vụ bồi thường giải phóng mặt bằng, xác định giá đất…) và tìm kiếm các đối tác để cùng đầu tư dự án. Tuy nhiên do một số yếu tố khách quan nên VTSC chưa thể triển khai dự án theo kế hoạch được phê duyệt.

Ngày 22/9/2017, UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu có công văn số 9066/UBND-VP về việc chấm dứt hoạt động Dự án. Đến ngày 13/10/2017, Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu có Quyết định số 49/QĐ-SKHĐT về việc chấm dứt hoạt động của Dự án và thu hồi Giấy chứng nhận đầu tư lần đầu của Dự án.

Theo SCIC, việc các cơ quan có thẩm quyền tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu trả lại tiền sử dụng đất, chấm dứt hoạt động dự án, thu hồi giấy chứng nhận đầu tư và thu hồi đất của VTSC đã được Bộ Tài chính, Bộ Tài nguyên – Môi trường và Bộ Kế hoạch và đầu tư nêu rõ là chưa phù hợp với quy định của pháp luật.

Đồng thời, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình đã kết luận việc các cơ quan chức năng tỉnh Bà Rịa – Vũng Tài chấm dứt hoạt động, thu hồi đất Dự án của VTSC khi chưa thực hiện thủ tục gia hạn là không đúng quy định của Luật Đất đai.

Tuy nhiên, đến ngày 7/10/2021, UBND tỉnh Bà Rịa –Vũng Tàu tiếp tục ban hành quyết định số 3096/QĐ-UBND thu hồi diện tích đất đã giao cho VTSC.

Ông Nguyễn Chí Thành, Chủ tịch Hội đồng Thành viên Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC)

Đó là quan điểm của ông Nguyễn Chí Thành, Chủ tịch Hội đồng Thành viên Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) trong cuộc trao đổi với Báo Đầu tư.

Thưa ông, ý tưởng thành lập quỹ đầu tư tài chính chuyên nghiệp 100% vốn nhà nước đến giờ đã được triển khai ở giai đoạn nào?

Sau khi nghiên cứu mô hình, tổ chức, hoạt động, quản trị, thu hút vốn, đầu tư vốn… của các quỹ đầu tư nhà nước trên thế giới, nhiều chuyên gia kinh tế – tài chính đã kiến nghị Việt Nam cần phải thành lập quỹ đầu tư nhà nước từ đầu nhiệm kỳ Chính phủ khóa trước. Tuy nhiên, thời điểm đó đang trong quá trình nghiên cứu, thành lập Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp (CMSC), nên việc thành lập quỹ đầu tư mới chỉ ở giai đoạn nghiên cứu.

Sau đó, ngày 20/4/2020, Phó thủ tướng thường trực Trương Hòa Bình đã chủ trì cuộc họp với CMSC và SCIC cùng đại diện nhiều bộ, ngành để bàn về vấn đề này, vì hoạt động đầu tư hiện hữu của SCIC đạt hiệu quả rất cao, nhưng hoạt động đầu tư mới còn hạn chế, chưa phát huy được tiềm năng, cũng như chưa đáp ứng kỳ vọng của Chính phủ.

Từ sau cuộc họp trên đến nay, ý tưởng thành lập quỹ đầu tư tài chính nhà nước đã tiến thêm được bước nào nữa?

Sau cuộc họp trên, không may là đại dịch Covid-19 tràn vào khiến mọi hoạt động của nền kinh tế cũng như toàn xã hội gần như bị tê liệt, đặc biệt là hoạt động đầu tư, nên ý tưởng thành lập quỹ đầu tư nhà nước cũng tạm ngưng. Sau khi dịch bệnh qua đi, việc nghiên cứu đã được tái khởi động với mục tiêu là hoạt động đầu tư (cùng với đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại doanh nghiệp) trở thành một trong 2 lĩnh vực kinh doanh cốt lõi, quyết định thành công của mô hình SCIC.

Hiện tại, chúng tôi đã hoàn thiện Chiến lược Phát triển đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2035 và Đề án tái cơ cấu trình các cấp có thẩm quyền trước khi trình Thủ tướng Chính phủ thông qua. Khi Chiến lược và Đề án được thông qua, việc thành lập quỹ đầu tư nhà nước sớm được thực hiện.

Thưa ông, có nhất thiết phải thành lập quỹ đầu tư nhà nước không khi mà SCIC thực hiện chức năng, nhiệm vụ quản lý, sử dụng, bảo toàn và phát triển vốn nhà nước tại doanh nghiệp được đánh giá là khá hiệu quả?

Danh mục đầu tư của SCIC hiện gồm 119 doanh nghiệp, với số vốn nhà nước 47.831 tỷ đồng trên tổng vốn điều lệ 166.022 tỷ đồng. Năm 2022, doanh thu của SCIC đạt 10.694 tỷ đồng, bằng 151% năm 2021 và đạt 135% kế hoạch; lợi nhuận sau thuế đạt 6.836 tỷ đồng, bằng 191% kế hoạch.

Những số liệu trên cho thấy hoạt động của SCIC hiện tại rất hiệu quả. Tuy nhiên, năm 2022, chúng tôi chỉ tiếp nhận 8.524 tỷ đồng vốn nhà nước tại 10 doanh nghiệp, trong khi đã thoái vốn tại 26 doanh nghiệp. Hoạt động thoái vốn tiếp tục được SCIC đẩy mạnh, nên danh mục doanh nghiệp có vốn nhà nước do SCIC làm đại diện chủ sở hữu sẽ giảm mạnh, vì vậy cần phải mở rộng hoạt động đầu tư.

Muốn mở rộng hoạt động đầu tư, trước mắt là đầu tư vào những ngành nghề, lĩnh vực then chốt của nền kinh tế theo yêu cầu của Chính phủ, thì phải thành lập quỹ đầu tư nhà nước. Bởi với cơ chế hiện nay, năm 2022, SCIC chỉ tiếp tục tăng cường tham gia hỗ trợ doanh nghiệp có vốn của SCIC trong triển khai các dự án nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

Còn hoạt động đầu tư mới cũng chỉ triển khai nghiên cứu một số cơ hội đầu tư, như đầu tư tái cơ cấu Bệnh viện Giao thông vận tải, Dự án Hệ thống cung cấp nhiên liệu tàu bay (bên trong Cảng Hàng không quốc tế Long Thành), Dự án Cảng đầu nguồn và hệ thống đường ống cung cấp nhiên liệu tàu bay cho Cảng hàng không quốc tế Long Thành, Dự án Cảng Cái Mép Hạ và phương án đầu tư mua cổ phần một số ngân hàng thương mại.

Do vậy, dứt khoát phải thành lập quỹ đầu tư nhà nước?

Muốn có nguồn lực phát triển kinh tế, ngoài nguồn vốn đầu tư trực tiếp, phải đẩy mạnh thu hút nguồn vốn gián tiếp nước ngoài. Năm 2022, Việt Nam chỉ thu hút được 5,15 tỷ USD vốn gián tiếp, giảm hơn 25% so với năm 2021. Trong tháng 1/2023, dòng vốn này tiếp tục bị giảm rất mạnh (giảm 60,7%) so với cùng kỳ  năm 2022 khi chỉ thu hút được khoảng 174 triệu USD.

Muốn khơi thông nguồn vốn đầu tư gián tiếp, cần phải có quỹ đầu tư nhà nước. Vì vậy, phải sớm xây dựng SCIC trở thành nhà đầu tư của Chính phủ – tổ chức đầu tư tài chính nhà nước hàng đầu khu vực để cạnh tranh với các quỹ đầu tư nước ngoài.