Một số nhà băng sớm về đích

Ông Trần Minh Bình, Chủ tịch HĐQT VietinBank cho hay, Ngân hàng đã hoàn thành chỉ tiêu kinh doanh được Đại hội cổ đông giao trong năm 2022.

Năm 2022, cổ đông ngân hàng này đã thông qua các chỉ tiêu tài chính như tổng tài sản tăng trưởng 5 – 10%; nguồn vốn huy động từ tổ chức kinh tế và dân cư tăng trưởng 8 – 10%, có điều chỉnh phù hợp với tốc độ tăng trưởng tín dụng, đảm bảo các tỷ lệ an toàn theo quy định của Ngân hàng Nhà nước; tỷ lệ nợ xấu/dư nợ tín dụng dưới 1,8%; lợi nhuận trước thuế riêng lẻ tăng 15% so với năm 2021; tỷ lệ chi trả cổ tức và cơ cấu chi trả cổ tức (tiền mặt, cổ phiếu) thực hiện theo phê duyệt của cơ quan nhà nước có thẩm quyền và tuân thủ quy định của pháp luật…

Thực tế, lợi nhuận trước thuế 3 quý đầu năm nay của VietinBank đạt 15.800 tỷ đồng, tăng 13,3% so với cùng kỳ năm 2021.

Không phải đợt đến cuối quý IV/2022, mà đến hết quý III/2022, một số nhà băng đã cán đích kết quả kinh doanh đưa ra cho cả năm nay, một phần do chỉ tiêu lợi nhuận đưa ra cho năm 2022 ở mức vừa phải, phù hợp với tình hình thị trường còn khó khăn.

Trong đó, LienVietPostBank đạt hơn 4.800 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế sau 3 quý, tăng 72% so cùng kỳ năm 2021. Lãi sau thuế đạt hơn 3.842 tỷ đồng. Tại Đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2022, ngân hàng này đã thông qua kế hoạch lợi nhuận trước thuế đạt 4.800 tỷ đồng, tăng 32% so năm 2021. Như vậy, chỉ sau 9 tháng đầu năm, LienVietPostBank đã hoàn thành mục tiêu lợi nhuận cả năm.

Eximbank cũng cho thấy sự trở lại mạnh mẽ về kết quả kinh doanh, với lãi trước thuế trong 3 quý đầu năm nay đạt 3.181 tỷ đồng, tăng 229% so với cùng kỳ; lãi sau thuế đạt 2.542 tỷ đồng, tăng 228%. Theo kế hoạch được Đại hội cổ đông thường niên thông qua, Eximbank đặt mục tiêu lợi nhuận trước thuế 2.500 tỷ đồng năm 2022. Như vậy, sau 9 tháng, ngân hàng đã vượt kế hoạch cả năm.

Eximbank cũng vừa thông báo Nghị quyết của HĐQT về kế hoạch kinh doanh năm 2023 để trình Đại hội đồng cổ đông thông qua. Theo đó, kế hoạch lợi nhuận năm 2023 ở mức 5.000 tỷ đồng trước thuế, tăng 42,9% so với mức dự kiến đạt được trong năm 2022.

Tăng thu ngoài lãi

Sở dĩ các nhà băng không điều chỉnh giảm chỉ tiêu kinh doanh, dù thị trường nửa cuối năm có khó khăn nhất định khi room tín dụng hạn chế và lãi suất huy động tăng là do các ngân hàng từng bước kiểm soát dần chi phí, tăng thu ngoài lãi.

Ông Trần Minh Bình cho biết, trong năm 2022, VietinBank tập trung đẩy mạnh nguồn thu ngoài lãi và kiểm soát chi phí vốn. Ngoài ra, Ngân hàng cũng được biết đến là ngân hàng có nguồn tích cực từ bảo hiểm. Cụ thể, năm 2022, VietinBank đã ký kết hơp đồng phân phối bancassurance độc quyền thời hạn 16 năm với Manulife.

Tổng giám đốc một ngân hàng cho hay, trong bối cảnh cạn room, tín dụng khó đẩy mạnh cho vay ra, lãi suất huy động tăng cao, thì biện pháp tốt nhất là kiểm soát chi phí hoạt động và tăng thu ngoài lãi. Báo cáo tài chính của nhiều ngân hàng cũng cho thấy, lãi thuần từ hoạt động dịch vụ đã tăng mạnh trong 3 quý đầu năm nay, đóng góp đáng kể cho tổng thu nhập hoạt động. Ở nhóm ngân hàng lớn (Top 10 về lãi thuần từ hoạt động dịch vụ), có thể kể đến như Techcombank, Sacombank, VIB, VPBank.

Cụ thể, Techcombank có lãi thuần từ hoạt động dịch vụ trong 9 tháng đầu năm đạt gần 6.000 tỷ đồng, tăng 40% so với cùng kỳ năm 2021; VPBank đạt hơn 4.500 tỷ đồng, tăng 59%; Sacombank đạt hơn 4.300 tỷ, tăng 82%; VIB ghi nhận lãi từ hoạt động dịch vụ tăng 31% so với cùng kỳ, đạt hơn 2.300 tỷ đồng.

Vả lại, giới phân tích tài chính cho rằng, do tín dụng tăng trưởng mạnh trong nửa đầu năm, nên nhiều ngân hàng đã gần chạm đích lợi nhuận khi chưa kết thúc năm tài chính 2022. Chẳng hạn, các ngân hàng lớn như Vietcombank, MB, BIDV, VietinBank, ACB đều hoàn thành trên 80% sau 9 tháng.

Năm 2022, Vietcombank lên kế hoạch lợi nhuận vượt mốc 30.000 tỷ đồng, nhưng sau 9 tháng, lợi nhuận trước thuế của nhà băng này duy trì đã đạt 24.940 tỷ đồng, tăng 29% so với cùng kỳ.

VPBank cũng đặt mục tiêu lợi nhuận ở mức cao 29.662 tỷ đồng cho cả năm. Tuy nhiên, sau 9 tháng, lợi nhuận của VPBank mới ghi nhận 19.387 tỷ đồng, đạt 67% kế hoạch cả năm.

Các ngân hàng cũng đang ngóng đợi NHNN điều chỉnh một số quy định về tỷ lệ an toàn rủi ro để có thể bơm vốn nhiều hơn ra nền kinh tế.

Việc NHNN sớm công bố room tín dụng và sửa đổi Thông tư 22/2019/TT-NHNN là tiền đề quan trọng để các ngân hàng cân đối vốn

Ngân hàng “ngóng” room tín dụng năm 2023

Tuần qua, thị trường dấy lên tin đồn, NHNN sắp cấp room tín dụng cho các ngân hàng thương mại, dự kiến ngay trong tháng 1/2023. Theo đó, các ngân hàng sẽ được cấp room tín dụng khoảng 10-12% tùy sức khỏe từng ngân hàng.

Trước đó, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam đề nghị NHNN phân bổ chỉ tiêu tín dụng từ đầu năm để các tổ chức tín dụng có cơ sở xây dựng kế hoạch kinh doanh thông qua đại hội đồng cổ đông vào tháng 4.

Năm 2022, tín dụng toàn hệ thống tăng 14,5% – mức tăng cao nhất 5 năm trở lại đây. TS. Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia kinh tế cho rằng, năm 2023, NHNN có thể xem xét tăng cung tiền để hỗ trợ nền kinh tế do áp lực từ bên ngoài giảm và Chính phủ cũng đã đặt mục tiêu lạm phát cao hơn (4,5%). Mặc dù vậy, giới phân tích cho rằng, tín dụng năm 2023 sẽ giảm tốc, chỉ tăng khoảng 12-13%, xuất phát từ nền cao năm 2022.

Bên cạnh ngóng room tín dụng, nhiều ngân hàng đang mong chờ NHNN sớm sửa đổi Thông tư 22/2019/TT-NHNN điều chỉnh các quy định về giới hạn, tỷ lệ đảm bảo an toàn theo hướng phù hợp hơn với thị trường. Dự kiến, tỷ lệ LDR (cho vay/huy động) sẽ được nâng từ 85% lên 90%, sẽ giúp giải phóng một lượng vốn lớn ra nền kinh tế.

Ông Trần Minh Bình, Chủ tịch HĐQT VietinBank cho rằng, việc NHNN sớm công bố room tín dụng và ban hành văn bản sửa đổi Thông tư 22 là tiền đề quan trọng để các ngân hàng cân đối vốn, từ đó chủ động về nguồn vốn và tăng trưởng tín dụng ngay từ đầu năm.

Trong khi đó, ông Phạm Quang Dũng, Chủ tịch HĐQT Vietcombank đề xuất NHNN xem xét cho phép các ngân hàng thương mại nhà nước được chủ động quy mô tăng trưởng tín dụng hàng năm trên cơ sở đáp ứng các quy định về các giới hạn, tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động theo chuẩn mực quốc gia và quốc tế. Việc gỡ room tín dụng cho khối Big 4 sẽ không ảnh hưởng đến công tác điều hành của NHNN do các ngân hàng thương mại nhà nước đều bị hạn chế bởi quy mô vốn điều lệ.

Dư địa điều hành tín dụng rất hạn hẹp

Năm 2022, thị trường trái phiếu, chứng khoán gặp khó khăn, đầu tư công giải ngân chậm gây áp lực lớn lên tín dụng ngân hàng. Phó thống đốc NHNN Phạm Thanh Hà lo lắng cho hay, hiện nay, vốn đầu tư trung, dài hạn của nền kinh tế phụ thuộc chủ yếu vào hệ thống ngân hàng, trong khi huy động vốn của ngân hàng chủ yếu là ngắn hạn, do đó hệ thống các tổ chức tín dụng đối mặt với rủi ro thanh khoản, rủi ro kỳ hạn.

“Để đảm bảo nguồn vốn cho phát triển kinh tế, cần phát triển thị trường vốn một cách an toàn, bền vững, như thị trường trái phiếu doanh nghiệp, thị trường chứng khoán. Theo đó, cần rà soát lại các quy định pháp lý và có giải pháp khắc phục những bất cập hiện nay trên các thị trường này”, Phó thống đốc NHNN nhấn mạnh.

Trong khi đó, ông Phạm Chí Quang, Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ (NHNN) cảnh báo, tỷ lệ đòn bẩy của Việt Nam đang rất cao (tỷ lệ tín dụng/GDP của Việt Nam là 124% – mức cao nhất đối với các nước có mức thu nhập trung bình thấp theo thống kê của Ngân hàng Thế giới – WB). “Tổng dư nợ tín dụng của ngành ngân hàng tiến tới đạt xấp xỉ 12 triệu tỷ đồng – đó là một con số rất lớn. Vì vậy, dư địa điều hành tín dụng trong bối cảnh nêu trên là rất hạn hẹp”, ông Phạm Chí Quang cho hay.

Theo lãnh đạo NHNN, có rất nhiều nguồn lực phát triển kinh tế – xã hội như vốn tín dụng, vốn tự có của doanh nghiệp, nguồn vốn từ thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp, nguồn vốn đầu tư công, nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), nguồn vốn kiều hối… Cần khơi thông và kết nối, phát triển đồng bộ tất cả các nguồn vốn này. Tín dụng ngân hàng được xem là hạt nhân, là mạch máu kết nối các nguồn vốn. Tuy vậy, nền kinh tế đang dựa quá nhiều vào tín dụng, trong khi áp lực lạm phát là rất lớn, chính sách tiền tệ không thể chủ quan.

Trong Nghị quyết 01/NQ-CP vừa ban hành, Chính phủ khẳng định, năm 2023 sẽ tập trung cao độ cho ổn định, phát triển an toàn, bền vững các thị trường tiền tệ, tín dụng, trái phiếu doanh nghiệp, chứng khoán, bất động sản; không để mất an toàn hệ thống; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của doanh nghiệp, nhà đầu tư, người dân, không để bị kích động, lôi kéo, gây mất an ninh trật tự.

Điều hành tăng trưởng tín dụng hợp lý, đáp ứng nhu cầu vốn của nền kinh tế, nhằm góp phần kiểm soát lạm phát, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế; tập trung vốn vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng; kiểm soát tín dụng đối với lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro. Tiếp tục khuyến khích các tổ chức tín dụng tiết giảm chi phí, ổn định mặt bằng lãi suất cho vay nhằm hỗ trợ doanh nghiệp…

Riêng với doanh nghiệp, TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế khuyến nghị, doanh nghiệp cần cơ cấu lại, kiểm soát rủi ro dòng tiền; đa dạng hóa nguồn huy động vốn, chủ động tìm hiểu, tiếp cận Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế – xã hội, nhất là các gói hỗ trợ tài khóa; chương trình nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, chung cư cũ, đầu tư công…

Fed hạ tốc độ tăng lãi suất, sức nóng tiền gửi vẫn chưa hạ nhiệt

Ủy ban Thị trường mở Liên bang (FOMC) – cơ quan hoạch định chính sách của Fed – đang tổ chức phiên họp chính sách, thảo luận về vấn đề lãi suất (cuộc họp diễn ra ngày 31/1 và 1/2/2023). Quyết định tăng lãi suất sẽ được công bố vào sáng mai (2/2 – giờ Việt Nam).

Theo nhận định của giới chuyên gia, có tới 99% khả năng Fed sẽ đưa ra quyết định tăng lãi suất 0,25 điểm phần trăm tại phiên họp lần này. Năm 2022, Fed đã tăng lãi suất 7 lần để đối phó với lạm phát tăng phi mã, làm dấy lên lo ngại nguy cơ suy thoái. Bước tăng lãi suất nhỏ hơn sẽ giúp Fed có thêm thời gian đánh giá tác động của chính sách thắt chặt tiền tệ với nền kinh tế.

Ngoài sức ép tăng lãi suất từ Fed, lãi suất trong nước còn tiếp tục nóng do các yếu tố nội tại, chủ yếu là do cung tiền năm 2022 giảm và thanh khoản nền kinh tế bị nghẽn, thị trường trái phiếu doanh nghiệp bị đóng băng…

Sau Tết Nguyên đán, lãi suất tiền gửi trên thị trường tiếp tục duy trì ở mức cao và có sự phân hóa mạnh mẽ. Theo đó, khối ngân hàng thương mại có vốn nhà nước vẫn duy trì được mức lãi suất huy động 7,4%/năm kỳ hạn 12 tháng, trong khi các ngân hàng cổ phần nhỏ có thể đẩy lãi suất tiền gửi lên tới 11-12%/năm cùng kỳ hạn (mức lãi suất thỏa thuận này chỉ áp dụng với các khoản tiền gửi lớn).

Theo FiinGroup, Fed có thể tăng lãi suất điều hành lên mức 5% năm nay và duy trì mức này đến hết năm 2023, đồng thời với việc giảm quy mô bảng cân đối. Ở trong nước, thanh khoản thị trường chưa thể sớm cải thiện do ách tắc về giải ngân vốn đầu tư công, thiếu vắng các biện pháp mang tính hỗ trợ thị trường trái phiếu doanh nghiệp và bất động sản. Với tác động kép của cả thị trường trong nước và thế giới, các chuyên gia phân tích của Fiin Group cho rằng, lãi suất trong nước chưa thể giảm ít nhất trong 6-12 tháng tới.

“Với dự báo này, chúng tôi cho rằng, mặt bằng lãi suất trong nước khó có thể giảm trước năm 2024, đặc biệt khi điểm nghẽn về thanh khoản hiện vẫn chưa được xử lý”, báo cáo nhấn mạnh.

Dù vậy, so với trước Tết, lãi suất huy động đã bớt nóng phần nào. Hiện lãi suất áp dụng niêm yết công khai tại hầu hết các ngân hàng đều đã hạ nhiệt về mức dưới 9,5%/năm, đúng như các ngân hàng đã cam kết với Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam trước Tết. Hàng loạt ngân hàng như Techcombank, Sacombank, SaigonBank, BacABank… đã giảm 0,2 – 0,3%/năm lãi suất một số kỳ hạn so với trước Tết.

Hiện tại, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang tiếp tục có các động thái bơm tiền hỗ trợ thanh khoản cho thị trường. Trong phiên giao dịch đầu tiên sau Tết Nguyên đán, NHNN đã bơm ròng hơn 8.500 tỷ đồng ra thị trường qua thị trường mở.

Phó thống đốc NHNN Đào Minh Tú khẳng định, năm nay, NHNN tiếp tục thực hiện chính sách lãi suất, tỷ giá linh hoạt để đảm bảo được niềm tin của doanh nghiệp, người dân. Trong điều kiện thuận lợi, NHNN sẽ tiếp tục chỉ đạo các ngân hàng thương mại cắt giảm chi phí để giảm bớt lãi suất so với mức giảm lãi suất đã cam kết, đồng thuận vào cuối năm 2022.

Các chuyên gia phân tích cho rằng, cung ngoại tệ dồi dào hơn, thanh khoản ngoại tệ cải thiện, sức ép tỷ giá giảm mạnh là cơ hội để NHNN tăng mua ngoại tệ dự trữ, tăng cung tiền đồng, giảm áp lực lên mặt bằng lãi suất trong nước.

Doanh nghiệp nhiều ngành sẽ điêu đứng nếu lãi suất tăng cao

Lãi suất cho vay đang trở thành mối bận tâm lớn nhất nhì của doanh nghiệp năm nay. TS. Lê Xuân Nghĩa cho rằng, lãi suất cho vay ở Việt Nam đang quá cao, làm sụt giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Theo chuyên gia này, nhiều doanh nghiệp đang chọn phương án sản xuất cầm chừng vì càng làm càng lỗ.

Lãi suất năm 2023 khó tăng, song dự báo mặt bằng cao hiện nay sẽ được duy trì hết năm 2023, gây ra nhiều lo ngại.

Trong báo cáo vĩ mô mới phát hành, Công ty cổ phần Chứng khoán Agribank (Agriseco) nhận định, mặt bằng lãi suất trong nước có thể duy trì cao đến nửa đầu năm 2023, sau đó giảm dần vào năm 2024, khi Fed bắt đầu lộ trình giảm lãi suất. Riêng lãi suất điều hành dự báo ổn định năm nay. Lãi suất cho vay dự báo đạt đỉnh cuối quý I/2023, duy trì tới cuối năm trước khi giảm vào đầu năm 2024, tạo dư địa cho vay hỗ trợ nền kinh tế phục hồi, tập trung ở các nhóm ưu tiên, các động lực tăng trưởng kinh tế (tiêu dùng, đầu tư, xuất khẩu, xây dựng khu công nghiệp, nhà ở xã hội, nhà ở công nhân).

Hiện tại, NHNN đang nỗ lực kéo giảm mặt bằng lãi suất cho vay thông qua việc hỗ trợ hệ thống. Tuy vậy, khả năng chỉ khi thị trường trái phiếu doanh nghiệp được khai thông, thanh khoản ngân hàng yếu được hỗ trợ kịp thời và khi các đợt tăng lãi suất của Fed kết thúc, thì lãi suất trong nước mới có thể bước vào chu kỳ hạ.

Các doanh nghiệp đang ngóng đợi việc sửa đổi Nghị định 65/2022/NĐ-CP về trái phiếu riêng lẻ. Trong khi đó, các ngân hàng mong chờ NHNN sớm sửa đổi các quy định về tỷ lệ an toàn hoạt động để giảm sức ép dự trữ thanh khoản, có thể giải phóng thêm một lượng vốn ra nền kinh tế.  

Trong khi lãi suất đầu vào chưa thể hạ nhiệt, các ngân hàng thương mại (đặc biệt là các ngân hàng có vốn nhà nước) đã thực hiện giảm lãi suất hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là Agribank, Vietcombank, BIDV, VietinBank. Mặc dù vậy, không phải doanh nghiệp nào cũng có khả năng tiếp cận vốn từ nhóm ngân hàng Big 4.

Theo ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch FiinGroup, nếu lãi suất không giảm, thì sẽ là thách thức vô cùng lớn cho thị trường vốn và cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2023, cũng như những cân đối lớn cho các năm tiếp theo.

Ở góc độ khả năng tạo lợi nhuận của doanh nghiệp, tỷ suất lợi nhuận trên tổng vốn đầu tư (ROIC = Return on Invested Capital) của toàn bộ doanh nghiệp niêm yết phi tài chính chỉ xung quanh 10-11% trong 5-7 năm qua (trừ năm 2020 giảm mạnh do Covid-19). Ở góc độ chi phí vốn vay bình quân cho doanh nghiệp, nếu lãi suất cho vay bình quân cao hơn mức này, thì về cơ bản và dài hạn, doanh nghiệp không thể tạo ra giá trị cho cổ đông. 

Ở góc độ lựa chọn kênh đầu tư so với tiết kiệm, nếu lãi suất huy động ngân hàng tiếp tục duy trì như hiện nay (9-10%), rất khó để người dân chuyển tiền qua kênh đầu tư và sẽ ưu tiên phân bổ vốn nhàn rỗi với tiền gửi và tiết kiệm. Do đó, doanh nghiệp khó có thể huy động vốn cho đầu tư phát triển.  

Cấp room tín dụng, tăng cung tiền, kiểm soát ngân hàng yếu để hạ nhiệt lãi suất

Trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư, TS. Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia kinh tế cho rằng, giải pháp khả thi nhất để giảm lãi suất hiện nay là tăng cung tiền. Với lạm phát kỳ vọng 4,5% trong năm 2023, lãi suất huy động phải kéo về mức 6-7%/năm là phù hợp, khi đó, lãi suất cho vay sẽ không trở nên quá sức với doanh nghiệp.

Năm nay, NHNN định hướng tín dụng tăng trưởng 14-15%, tương đương sẽ có khoảng 1,3-1,5 triệu tỷ đồng được hệ thống ngân hàng bơm ra cho nền kinh tế, nhằm hỗ trợ tăng trưởng. Con số này khả quan hơn so với dự báo của giới chuyên gia phân tích trước đó.

Theo ông Nguyễn Quang Thuân, có 5 yếu tố cần theo dõi khi lãi suất có dấu hiệu hạ nhiệt.

Thứ nhất, khi Fed có dấu hiệu hạ nhiệt lãi suất hoặc ngừng lộ trình tăng lãi suất. Dấu hiệu này xảy ra đồng nghĩa rủi ro nhập khẩu lạm phát giảm, áp lực lên tỷ giá và lãi suất cũng giảm.

Thứ hai, khi chính sách nới lỏng tiền tệ được NHNN triển khai ở mức nhất định trong năm 2023 (khi NHNN cấp room tín dụng năm 2023, các ngân hàng giải ngân và tạo vòng quay tiền trong nền kinh tế).

Thứ ba, khi vốn đầu tư công được giải ngân mạnh và có tác động lan toả đến nhiều ngành và lĩnh vực liên quan.

Thứ tư, khi các ngân hàng thương mại nhỏ, yếu được khu trú và việc tăng lãi suất của các ngân hàng này được NHNN kiểm soát, làm giảm cuộc đua lãi suất huy động đã diễn ra từ cuối năm 2022.

Thứ năm, khi cơ quan quản lý và thị trường chấp nhận lãi suất cao phản ánh rủi ro cao ở một số lĩnh vực cho vay và sản phẩm đầu tư như trái phiếu doanh nghiệp của các doanh nghiệp theo đặc thù và giai đoạn phát triển của ngành, tuỳ theo mức độ rủi ro, tuỳ theo cấu trúc sản phẩm.   

Trong Chỉ thị số 03/CT-TTg mới ban hành, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, NHNN khuyến khích các tổ chức tín dụng tiết giảm chi phí để ổn định mặt bằng lãi suất cho vay hỗ trợ doanh nghiệp và nền kinh tế, nhất là đối với các lĩnh vực ưu tiên.