Phòng họp Diên Hồng đã sáng đèn 3 kỳ họp trong năm 2022.

Đầu năm 2022, khi đại dịch Covid-19 đẩy nền kinh tế vào thế lao đao, lần đầu tiên Quốc hội họp bất thường thông qua Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội và nhiều vấn đề quan trọng quốc gia.

Đây cũng là một trong 10 sự kiện tiêu biểu của Quốc hội năm 2022, vừa được công bố.

Theo Tổng thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường, việc triệu tập Kỳ họp bất thường lần thứ nhất được coi là quyết định lịch sử của Quốc hội Việt Nam trong 76 năm qua, khẳng định bản lĩnh, quyết tâm chính trị của Quốc hội, các đại biểu Quốc hội, khẳng định Quốc hội luôn nỗ lực đổi mới, hành động quyết liệt vì lợi ích Nhân dân.

Ở kỳ họp đó, Quốc hội đã xem xét thông qua 1 đạo luật, 3 nghị quyết chuyên đề, nghị quyết chung của Kỳ họp và đặc việc Quốc hội thông qua Nghị quyết số 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ với quy mô khoảng 350.000 tỷ đồng, tương ứng với hơn 8% GDP để hỗ trợ triển khai Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội, góp phần đưa tăng trưởng GDP năm 2022 đạt trên 8%, thuộc nhóm các quốc gia có tốc độ tăng trưởng hàng đầu thế giới, thu ngân sách tăng cao, số lượng doanh nghiệp thành lập mới và trở lại hoạt động tăng mạnh, một số ngành nghề chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch Covid-19 đã phục hồi trở lại như du lịch, lữ hành, dịch vụ,…

Kỳ họp bất thường đầu tiên của Quốc hội thể hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong hỗ trợ, củng cố niềm tin của người dân, doanh nghiệp và tín nhiệm của quốc gia, Tổng thư ký Quốc hội khẳng định.

Một năm qua, không phải quyết sách kịp thời nào của Quốc hội cũng được thực thi với kết qủa như kỳ vọng. Nhưng qua những  tháng ngày cả đất nước căng mình chống dịch, những tháng ngày chật vật hồi sinh, cuộc sống đã đòi hỏi Diên Hồng không thể chỉ sáng đèn vào hai kỳ họp thường kỳ được bắt đầu vào cuối tháng 5 và tháng 10 như thường lệ.

Quốc hội đã được triệu tập họp bất thường lần thứ hai. Theo chương trình dự kiến, kỳ họp sẽ được khai mạc vào sáng 5/1/2023 với nội dung quan trọng nhất, như Chủ tịch Quốc hội đã hơn một lần nhấn mạnh: xem xét, quyết định Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch). Bởi đây là Quy hoạch định hướng, dẫn dắt cho các quy hoạch cấp dưới. Nhiều quy hoạch khác đang chờ Quy hoạch Tổng thể này, vì thế việc thông qua không chờ đến khi Quốc hội họp thường kỳ.

Quan trọng là vậy, cấp bách là thế, nhưng lại là việc hết sức khó, nên sau khi được Uỷ ban Kinh tế thẩm tra sơ bộ, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến, Chính phủ đã gấp rút hoàn thiện hồ sơ Quy hoạch để gửi đến các vị đại biểu Quốc hội.

Tại báo cáo iếp thu, giải trình các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ý kiến thẩm tra của Ủy ban Kinh tế Quốc hội về Quy hoạch vừa được gửi đến các vị đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng (người thay mặt Chính phủ ký báo cáo) cho biết nhiều nội dung đã được tiếp thu để hoàn thiện hồ sơ Quy hoạch.

Cụ thể là Chính phủ đã rà soát nội dung dự thảo Nghị quyết của Quốc hội để đảm bảo thể hiện đầy đủ các nội dung cần có của Quy hoạch tổng thể quốc gia theo quy định của pháp luật về quy hoạch để làm căn cứ, định hướng cho phân bố và tổ chức không gian phát triển quốc gia và làm căn cứ, định hướng cho quy hoạch không gian biển quốc gia, các quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh.

Các nội dung đánh giá, phân tích về hiện trạng phát triển các ngành, lĩnh vực trong báo cáo Quy hoạch tổng thể quốc gia cũng đã được bổ sung.

Chính phủ đã bổ sung quan điểm về thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa tại quan điểm phát triển; điều chỉnh nội dung quan điểm về việc phát triển các hành lang kinh tế gắn kết với khu vực và quốc tế để thể hiện rõ khía cạnh tổ chức không gian phát triển, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho hay.

Cạnh đó, Quy hoạch còn được bổ sung thêm một số nội dung về tầm nhìn đến năm 2050 để thể hiện rõ hơn diện mạo của đất nước vào năm 2050 như: Là nước phát triển, thu nhập cao, có thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đầy đủ, đồng bộ, hiện đại. Nền kinh tế vận hành theo phương thức của kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn; khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực tăng trưởng chủ yếu. Trở thành quốc gia biển mạnh, trung tâm kinh tế biển của châu Á.

Xã hội công bằng, dân chủ, văn minh; hệ thống an sinh xã hội bền vững. Giữ gìn và phát huy những giá trị tốt đẹp của bản sắc văn hóa các dân tộc; phát triển mạnh công nghiệp văn hóa tạo ra các sản phẩm, dịch vụ văn hóa có thương hiệu, uy tín và tầm ảnh hưởng trong khu vực và quốc tế. Hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, thích ứng hiệu quả với nước biển dâng và tác động của biến đổi khí hậu. Các vùng phát triển hài hoà, bền vững, khai thác hiệu quả các tiềm năng, thế mạnh.

Giai đoạn 2031 – 2050, phấn đấu tốc độ tăng trưởng GDP khoảng 6,5 – 7,5%/năm. Tỷ lệ đô thị hóa đến năm 2050 đạt 70 – 75%. Chỉ số phát triển con người ở mức rất cao (chỉ số HDI từ  0,8 trở lên), đời sống của người dân hạnh phúc; quốc phòng, an ninh được bảo đảm vững chắc.

Nhiều nội dung khác cũng đã được Chính phủ tiếp thu, giải trình để các vị đại biểu có thêm căn cứ thảo luận trước khi bấm nút.

Ngoài Quy hoạch, tại kỳ họp bất thường lần này, Quốc hội còn đặt lên bàn nghị sự Dự thảo Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi); tổng kết, đánh giá việc thực hiện quy định tại khoản 3 Nghị quyết số 30/2021/QH15; xem xét, quyết định việc tiếp tục thực hiện một số chính sách liên quan đến công tác phòng, chống dịch Covid-19 tại Nghị quyết số 30/2021/QH15 và cho phép tiếp tục sử dụng giấy đăng ký lưu hành thuốc, nguyên liệu làm thuốc hết thời hạn hiệu lực từ ngày 1/1/2023 mà chưa kịp gia hạn theo quy định của Luật Dược.

Nội dung được xem xét, quyết định còn có một số vấn đề về tài chính, ngân sách và cả công tác nhân sự. Tất cả, đều nhằm giải quyết những vấn đề cấp bách, đưa đất nước bước vào một năm mới vững vàng hơn.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh trình bày Báo cáo thẩm tra về Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050

Sau khi Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 trước Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh trình bày Báo cáo thẩm tra.

Theo Ủy ban Kinh tế, Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 mà Chính phủ trình Quốc hội đã đề xuất 6 nhóm giải pháp, nguồn lực thực hiện. Đây là các nhóm giải pháp mang tính vĩ mô, đột phá và cần có sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị trong quá trình tổ chức, thực hiện quy hoạch.

Bên cạnh đó, Quy hoạch tổng thể quốc gia đặt ra nhiều nhiệm vụ trọng tâm trong thời kỳ quy hoạch cũng như nhiều định hướng phát triển lớn.

Riêng định hướng phát triển không gian kinh tế – xã hội đã bao gồm 4 vùng động lực quốc gia, 10 hành lang kinh tế, 2 khu vực lãnh thổ cần bảo tồn và vùng hạn chế phát triển và 03 ngành quan trọng cần phát triển.

Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế cho biết, có ý kiến cho rằng, các giải pháp thực hiện chưa cụ thể hoá các định hướng đã đề ra. Do đó, đề nghị cần tiếp tục rà soát, cân đối các giải pháp, nguồn lực thực hiện để bảo đảm tính khả thi, phù hợp với điều kiện, tiềm năng phát triển của đất nước.

Cụ thể, về giải pháp về huy động vốn đầu tư, vớimục tiêu tăng trưởng 7% trong giai đoạn 2021-2030, Quy hoạch tổng thể Quốc gia dự kiến cần 48,3 triệu tỷ đồng, gấp hơn 3 lần so với giai đoạn 2011-2020 (khoảng 15 triệu tỷ đồng) và đề xuất một số giải pháp cơ bản.

Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế cho rằng, các giải pháp này đang thực hiện, chưa có giải pháp mới, đột phá. “Ủy ban Kinh tế đề nghị cần tính toán kỹ lưỡng, làm rõ hơn để bảo đảm tính khả thi cho quy hoạch”, Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh báo cáo trước Quốc hội.

Theo Báo cáo quy hoạch, với vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước, vốn đầu tư của khu vực kinh tế nhà nước cần huy động khoảng 9,7 triệu tỷ đồng trong giai đoạn 2021-2030, chiếm khoảng 20% tổng vốn đầu tư. Trong đó, dự kiến vốn đầu tư công thời kỳ 2021-2030 là 6,78 triệu tỷ đồng (giai đoạn 2021-2025 là 3,05 triệu tỷ đồng, bao gồm 2,87 triệu tỷ đồng vốn Kế hoạch đầu tư công trung hạn và hơn 176 nghìn tỷ đồng vốn đầu tư từ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội; giai đoạn 2026-2030 là 3,73 triệu tỷ đồng), vốn của DNNN và nguồn vốn khác thời kỳ 2021-2030 là 2,88 triệu tỷ đồng.

Trong khi đó, nguồn lực dành cho đầu tư phát triển giai đoạn 2021-2025 đã được Quốc hội quyết định là 2,87 triệu tỷ đồng.

Ủy ban Kinh tế đề nghị cân nhắc, tính toán kỹ về định hướng khả năng thu ngân sách nhà nước, mức bội chi và nợ công trong giai đoạn tương ứng, từ đó xác định nguồn lực ngân sách nhà nước dành cho đầu tư phát triển hợp lý và gắn chặt với an ninh tài chính quốc gia.

Cho rằng, báo cáo quy hoạch mới chỉ đưa ra một số yêu cầu sơ lược về nhu cầu tài chính cùng với những giải pháp huy động vốn đầu tư khá chung chung, đồng thời, cần làm rõ hơn nguồn lực cho các mục tiêu phát triển, Ủy ban Kinh tế đề nghị bổ sung những giải pháp cụ thể hóa nhu cầu tài chính cũng như việc cân đối các nguồn lực để thực hiện quy hoạch.

Ủy ban Kinh tế cũng nhận thấy nhu cầu về vốn đầu tư cho xây dựng các công trình thuỷ lợi, đê điều, công trình phòng, chống ngập, úng, giao thông đường sắt… tại Báo cáo quy hoạch là rất lớn, trong khi nguồn lực của đất nước còn hạn chế. Bên cạnh đó, Quy hoạch tổng thể quốc gia được xây dựng trên cơ sở kịch bản 2 (kịch bản phấn đấu). Vì vậy, đề nghị nghiên cứu rà soát, sắp xếp thứ tự ưu tiên hợp lý để bảo đảm tính khả thi cho các dự án.

Kỳ họp bất thường lần thứ 2, Quốc hội khóa V sẽ làm việc từ ngày 5/1 đến ngày 9/1/2023

Đặc biệt, theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế,các giải pháp cơ chế, chính sách vẫn được đánh giá là còn chung chung và chưa có các giải pháp cụ thể, đột phá, quy định cụ thể thời hạn, lộ trình phấn đấu thực hiện các nhiệm vụ quan trọng. Ví dụ như: thời gian phải hoàn thành Kế hoạch thực hiện Quy hoạch tổng thể quốc gia, huy động đầu tư theo hình thức đối tác công tư….

Do vậy, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đề nghị nghiên cứu, làm rõ hơn. Đồng thời, báo cáo thẩm tra cũng đề nghị nghiên cứu, bổ sung về nội dung chính sách phát triển giáo dục, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực toàn diện, phát huy và sử dụng nguồn lực có hiệu quả. Trong đó, tập trung nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực là người dân tộc thiểu số ở vùng đặc biệt khó khăn; coi trọng chất lượng giáo dục phổ thông với các chỉ số đánh giá chi tiết và có chính sách ưu tiên đầu tư phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng của các khu vực miền núi, khó khăn.

Ngoài ra, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đề nghị nghiên cứu bổ sung các định hướng về chính sách xã hội đối với công tác bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe Nhân dân và công tác dân số trong bối cảnh, tình hình mới.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trình bày Tờ trình về Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

4 nhóm nhiệm vụ trọng tâm trong thời kỳ quy hoạch

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trình bày những nội dung chủ yếu của Quy hoạch tổng thể quốc gia, trong đó, nhấn mạnh đến 4 nhóm nhiệm vụ trọng tâm trong thời kỳ quy hoạch.

Một là, cầnhình thành cơ bản bộ khung kết cấu hạ tầng quốc gia, tập trung vào hạ tầng giao thông, hạ tầng đô thị, hạ tầng nông thôn, hạ tầng năng lượng, hạ tầng số, hạ tầng văn hóa, xã hội, hạ tầng thủy lợi, bảo vệ môi trường, phòng, chống thiên tai, thích ứng với biến đổi khí hậu. 

Hai là, đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng. Ưu tiên phát triển một số ngành, lĩnh vực có tiềm năng, lợi thế và còn dư địa lớn, gắn với không gian phát triển mới.

Ba là, phát triển các vùng động lực, cực tăng trưởng quốc gia quan trọng để hình thành các đầu tàu dẫn dắt sự phát triển của quốc gia.

Bốn là, hình thành và phát triển các hành lang kinh tế theo trục Bắc – Nam, các hành lang kinh tế Đông – Tây, các vành đai kinh tế ven biển, các vành đai công nghiệp – đô thị – dịch vụ tại các vùng động lực, vùng đô thị lớn.

Phát triển công nghiệp về khu vực phía Tây của đường cao tốc Bắc – Nam phía Đông

Về định hướng phát triển và phân bố không gian các ngành, lĩnh vực chủ yếu, Bộ trưởng Dũng cho biết, Quy hoạch xác định tập trung phát triển một số ngành công nghiệp nền tảng đáp ứng nhu cầu về tư liệu sản xuất cơ bản của nền kinh tế.

Có thể kể tới định hướng ưu tiên phát triển một số ngành công nghiệp công nghệ cao, công nghệ số, công nghệ mới. Phát triển các ngành công nghiệp xanh, gắn với mô hình kinh tế tuần hoàn, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả tài nguyên.

Việc bố trí không gian công nghiệp theo hướng gắn với hệ thống đô thị, trung tâm dịch vụ để hình thành các hành lang kinh tế, các vùng động lực. Mở rộng không gian phát triển công nghiệp về khu vực phía Tây của đường cao tốc Bắc – Nam phía Đông, vùng trung du để giảm sức ép sử dụng quỹ đất tại đồng bằng và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.

Với các ngành dịch vụ, định hướng là xây dựng các trung tâm thương mại, tài chính… mang tầm khu vực và thế giới tại các thành phố lớn, gắn với phát triển các vùng động lực, hành lang kinh tế.

Hình thành các trung tâm logistics quy mô, hiện đại gắn với các cảng biển, cảng hàng không, cửa khẩu quốc tế lớn. Phát triển các trung tâm du lịch có sức cạnh tranh khu vực và quốc tế.

Xây dựng các vùng sản xuất nông nghiệp tập trung gắn với phát triển các trung tâm công nghiệp chế biến. Tăng tỷ trọng thủy sản, trái cây và giảm tỷ trọng lúa gạo một cách hợp lý tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Phát triển nông nghiệp theo hướng hiệu quả cao, hữu cơ, nông nghiệp phục vụ đô thị tại vùng Đồng bằng sông Hồng.

Tăng diện tích trồng cây ăn quả, phát triển kinh tế lâm nghiệp, phát triển dược liệu gắn với công nghiệp chế biến tại các vùng Tây Nguyên, Trung du và miền núi phía Bắc.

Đối với khu vực ven biển, phát triển nuôi trồng thủy sản ven bờ kết hợp trồng và bảo vệ rừng ngập mặn; phát triển khai thác thủy sản vùng khơi hiệu quả, bền vững.

Tập trung các nguồn lực để hình thành các hành lang kinh tế 

Trình bày Tờ trình tóm tắt về Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã nêu các căn cứ và quá trình xây dựng Quy hoạch tổng thể quốc gia; Thực trạng phát triển và tổ chức không gian phát triển đất nước giai đoạn vừa qua; Kết quả đạt được, hạn chế, yếu kém chủ yếu, nguyên nhân.

Đối với các ngành hạ tầng kỹ thuật, Bộ trưởng báo cáo, sẽ tập trung các nguồn lực phát triển mạng lưới kết cấu hạ tầng để hỗ trợ hình thành các hành lang kinh tế và sớm hình thành hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại tại các vùng động lực.

Xây dựng đường bộ cao tốc kết nối với các trung tâm kinh tế lớn, gắn với các vùng động lực, các hành lang kinh tế.

Nâng cấp, xây dựng các cảng biển, cảng hàng không cửa ngõ quốc tế. Đẩy nhanh xây dựng đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, các tuyến đường sắt kết nối với các cảng biển, cảng hàng không lớn.

Phát triển hạ tầng năng lượng, bảo đảm cung cấp năng lượng đầy đủ, ổn định, góp phần thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng “0” đến năm 2050. Đẩy mạnh phát triển hạ tầng số, hạ tầng dữ liệu quốc gia. Phát triển hạ tầng bảo vệ môi trường, hạ tầng thủy lợi, phòng, chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu.

Đối với các ngành hạ tầng xã hội, sẽ ưu tiên đầu tư các cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp chất lượng cao, tiếp cận trình độ các nước tiên tiến trong khu vực và thế giới tại các thành phố lớn, các vùng động lực…

Lựa chọn một số địa bàn có điều kiện thuận lợi để hình thành các vùng động lực

Trong Quy hoạch, định hướng phát triển các vùng động lực quốc gia, hành lang kinh tế được xác định rõ ràng.

Đó là, trên cơ sở các vùng kinh tế trọng điểm hiện nay, lựa chọn một số địa bàn có điều kiện thuận lợi nhất để hình thành các vùng động lực quốc gia.

Bao gồm: Vùng động lực phía Bắc (Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh); vùng động lực phía Nam (Thành phố Hồ Chí Minh – Bình Dương – Đồng Nai – Bà Rịa-Vũng Tàu); vùng động lực miền Trung (khu vực ven biển Thừa Thiên – Huế – Đà Nẵng – Quảng Nam – Quảng Ngãi) và vùng động lực Đồng bằng sông Cửu Long.

Các cực tăng trưởng tương ứng của mỗi vùng là Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Cần Thơ.

Từng bước xây dựng, hình thành vùng động lực tại các vùng Trung du và miền núi phía Bắc, khu vực Bắc Trung Bộ, vùng Tây Nguyên.

Đến năm 2030, sẽ ưu tiên phát triển hành lang kinh tế Bắc – Nam và 2 hành lang kinh tế Đông – Tây là Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh và Mộc Bài – TP. HCM – Vũng Tàu.

Trong dài hạn, Bộ trưởng báo cáo, sẽ từng bước hình thành và phát triển các hành lang kinh tế theo đường Hồ Chí Minh và cao tốc Bắc – Nam phía Tây qua địa bàn Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và 06 hành lang kinh tế Đông – Tây, bao gồm: Điện Biên – Sơn La – Hòa Bình – Hà Nội; Cầu Treo – Vũng Áng; Lao Bảo – Đông Hà – Đà Nẵng; Bờ Y – Pleiku – Quy Nhơn; Châu Đốc – Cần Thơ – Sóc Trăng; Hà Tiên – Rạch Giá – Cà Mau.

Định hướng phát triển không gian biển, khai thác và sử dụng vùng trời, định ướng phát triển hệ thống đô thị và nông thôn quốc gia cũng được xác định rõ trong Quy hoạch.

Liên quan đến định hướng sử dụng đất quốc gia, Bộ trưởng báo cáo, Quy hoạch tổng thể Quốc gia xác định phân bổ hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả nguồn lực đất đai. Bố trí quỹ đất phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, bảo đảm kết nối không gian liên ngành, liên vùng.

Quản lý diện tích đất trồng lúa 3,5 triệu ha; chuyển đất trồng lúa kém hiệu quả sang sản xuất cây trồng, vật nuôi có hiệu quả cao. Mở rộng diện tích đất khu công nghiệp, tập trung tại các vùng động lực, gắn kết với các hành lang kinh tế.

Ngoài ra, trong Quy hoạch đã đề xuất các định hướng sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường, phòng, chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu; củng cố, tăng cường quốc phòng, an ninh.

Phiên khai mạc Kỳ họp bất thường lần thứ hai của Quốc hội khóa XV. Ảnh: Duy Linh

Thông qua Quy hoạch tổng thể quốc gia đảm bảo khả thi

Sáng 5/1, Kỳ họp bất thường lần thứ hai của Quốc hội khoá XV đã được khai mạc.

Phát biểu khai mạc, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh: “Cùng với các nước trên thế giới, vượt qua mọi khó khăn, thách thức trên tầm toàn cầu, đất nước chúng ta bước vào năm 2023 một cách vững chãi và tràn đầy tin tưởng với vận hội mới”.

Rút kinh nghiệm từ thành công của Kỳ họp bất thường lần thứ nhất, kỳ họp bất thường lần này là hoạt động “bình thường” của Quốc hội nhằm đáp ứng yêu cầu cấp bách của thực tiễn, Chủ tịch Quốc hội nhìn nhận.

Ông Vương Đình Huệ cũng nhấn mạnh, tại kỳ họp này, Quốc hội sẽ xem xét, quyết định các nội dung hết sức quan trọng, trong đó có Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch).

Theo Chủ tịch Quốc hội, Quy hoạch tổng thể quốc gia là quy hoạch cấp quốc gia, mang tính chiến lược theo hướng phân vùng và liên kết vùng của lãnh thổ, bao gồm đất liền, các đảo, quần đảo, vùng biển và vùng trời; hệ thống đô thị và nông thôn; kết cấu hạ tầng; sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường; phòng, chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế.

Chủ tịch Vương Đình Huệ nhấn mạnh, theo quy định của Luật Quy hoạch năm 2017, Quy hoạch tổng thể quốc gia là cơ sở để lập quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc gia, quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh, quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn trên phạm vi cả nước; Chính phủ có trách nhiệm tổ chức lập Quy hoạch tổng thể quốc gia, trình Quốc hội xem xét, quyết định. Nghị quyết số 61/2022/QH15 ngày 16/6/2022 của Quốc hội khóa XV về giám sát tối cao công tác lập quy hoạch thời kỳ 2021-2030 đã yêu cầu phải hoàn thành Quy hoạch tổng thể quốc gia trong năm 2022.

Trên cơ sở Kết luận số 45-KL/TW ngày 17/11/2022 của Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 6 (khóa XIII) về định hướng quy hoạch tổng thể quốc gia và trên cơ sở việc phân tích, đánh giá điều kiện tự nhiên, hiện trạng phát triển quốc gia, xu thế phát triển trong nước và quốc tế, các chủ trương, định hướng phát triển lớn, các quy hoạch, kế hoạch có liên quan và các nguồn lực phát triển…, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Quốc hội tập trung cho ý kiến về 5 vấn đề.

Một là, xác định các quan điểm, tầm nhìn và mục tiêu phát triển.

Hai là, dự báo xu thế phát triển và các kịch bản phát triển.

Ba là, định hướng về phát triển không gian kinh tế – xã hội; không gian biển; định hướng sử dụng đất quốc gia, khai thác và sử dụng vùng trời, phân vùng và liên kết vùng; định hướng phát triển hệ thống đô thị và nông thôn quốc gia; định hướng phát triển ngành hạ tầng xã hội và hạ tầng kỹ thuật cấp quốc gia; định hướng sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường, phòng, chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Bốn là, danh mục dự kiến các dự án quan trọng quốc gia trong thời kỳ.

Năm là, giải pháp, nguồn lực thực hiện quy hoạch.

“Đề nghị Quốc hội xem xét kỹ lưỡng, nếu đủ điều kiện, quyết định thông qua Quy hoạch tổng thể quốc gia theo thể thức tại một kỳ họp, bảo đảm tính khoa học và khả thi”, Chủ tịch Quốc hội phát biểu.

Hình thành vùng động lực, cực tăng trưởng dẫn dắt phát triển

Ngay trong phiên khai mạc, sau phát biểu của Chủ tịch Quốc hội, thừa ủy quyền Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã trình bày Tờ trình về Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Bộ trưởng nhấn mạnh 4 nhóm nhiệm vụ trọng tâm trong thời kỳ quy hoạch.

Thứ nhất, cần hình thành cơ bản bộ khung kết cấu hạ tầng quốc gia, tập trung vào hạ tầng giao thông, hạ tầng đô thị, hạ tầng nông thôn, hạ tầng năng lượng, hạ tầng số, hạ tầng văn hóa, xã hội, hạ tầng thủy lợi, bảo vệ môi trường, phòng, chống thiên tai, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Thứ hai, đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng. Ưu tiên phát triển một số ngành, lĩnh vực có tiềm năng, lợi thế và còn dư địa lớn, gắn với không gian phát triển mới.

Thứ ba, phát triển các vùng động lực, cực tăng trưởng quốc gia quan trọng để hình thành các đầu tàu dẫn dắt sự phát triển của quốc gia.

Thứ tư, hình thành và phát triển các hành lang kinh tế theo trục Bắc – Nam, các hành lang kinh tế Đông – Tây, các vành đai kinh tế ven biển, các vành đai công nghiệp – đô thị – dịch vụ tại các vùng động lực, vùng đô thị lớn.

Thẩm tra hồ sơ Quy hoạch, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhận xét, hồ sơ đã được xây dựng công phu, nghiêm túc với khối lượng thông tin phong phú, đa dạng và phức tạp.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng nêu nhiều vấn đề cần được hoàn thiện thêm.

Chẳng hạn, riêng định hướng phát triển không gian kinh tế – xã hội đã bao gồm 4 vùng động lực quốc gia, 10 hành lang kinh tế, 2 khu vực lãnh thổ cần bảo tồn và vùng hạn chế phát triển và 3 ngành quan trọng cần phát triển, song cơ quan thẩm tra cho rằng, các giải pháp thực hiện chưa cụ thể hoá các định hướng đã đề ra. Ủy ban đề nghị cần tiếp tục rà soát, cân đối các giải pháp, nguồn lực thực hiện để bảo đảm tính khả thi, phù hợp với điều kiện, tiềm năng phát triển của đất nước.

Cụ thể, về giải pháp huy động vốn đầu tư, với mục tiêu tăng trưởng 7% trong giai đoạn 2021-2030, Quy hoạch tổng thể quốc gia dự kiến cần 48,3 triệu tỷ đồng, gấp hơn 3 lần so với giai đoạn 2011-2020 (khoảng 15 triệu tỷ đồng) và đề xuất một số giải pháp cơ bản.

Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế cho rằng, các giải pháp này đang thực hiện, chưa có giải pháp mới, đột phá. “Ủy ban Kinh tế đề nghị cần tính toán kỹ lưỡng, làm rõ hơn để bảo đảm tính khả thi cho quy hoạch”, Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh báo cáo trước Quốc hội.

Theo Báo cáo quy hoạch, với vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước, vốn đầu tư của khu vực kinh tế nhà nước cần huy động khoảng 9,7 triệu tỷ đồng trong thời kỳ 2021-2030, chiếm khoảng 20% tổng vốn đầu tư. Trong đó, dự kiến vốn đầu tư công thời kỳ 2021-2030 là 6,78 triệu tỷ đồng (giai đoạn 2021-2025 là 3,05 triệu tỷ đồng, bao gồm 2,87 triệu tỷ đồng vốn Kế hoạch đầu tư công trung hạn và hơn 176.000 tỷ đồng vốn đầu tư từ Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế-xã hội; giai đoạn 2026-2030 là 3,73 triệu tỷ đồng), vốn của doanh nghiệp nhà nước và nguồn vốn khác thời kỳ 2021-2030 là 2,88 triệu tỷ đồng.

Trong khi đó, nguồn lực dành cho đầu tư phát triển giai đoạn 2021-2025 đã được Quốc hội quyết định là 2,87 triệu tỷ đồng.

Vì thế, Ủy ban Kinh tế đề nghị cân nhắc, tính toán kỹ về định hướng khả năng thu ngân sách nhà nước, mức bội chi và nợ công trong giai đoạn tương ứng, từ đó xác định nguồn lực ngân sách nhà nước dành cho đầu tư phát triển hợp lý và gắn chặt với an ninh tài chính quốc gia.

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại tổ – (Ảnh: Duy Linh).

Tiếp tục kỳ họp bất thường lần thứ hai, sáng 6/1, Quốc hội thảo luận tại tổ về Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch).

Đều tán thành cao sự cần thiết phải ban hành Quy hoạch này để tạo nền tảng, dẫn dắt các quy hoạch cấp dưới, song các đại biểu cho rằng còn nhiều nội dung cần hoàn thiện thêm như liên kết vùng, kịch bản tăng trưởng… đặc biệt là xác định mức độ chi tiết đến đâu để không “bó chân bó tay” trong quá trình thực hiện.

“Xương sống, xương sườn đã có”

Thảo luận tại tổ đại biểu TPHCM, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, đi liền với hội nhập sâu rộng, cần phải có thể chế tích cực, đồng bộ. Từ đột phá trong thể chế sẽ tạo được đột phá trong phát triển.

Nhìn lại cả quá trình quá trình xây dựng Luật Quy hoạch với rất nhiều gian nan, nhiều ý kiến khác nhau gay gắt, Chủ tịch nước khẳng định sự ưu việt của phương pháp quy hoạch tích hợp lần đầu tiên được đưa ra ở luật này.

Về dự thảo Quy hoạch trình Quốc hội, nhiều ý kiến đại biểu còn băn khoăn về mức độ chi tiết cũng như một số mục tiêu cụ thể. Song, Chủ tịch nước nhìn nhận: “Dù còn mặt này mặt khác, nhưng coi như xương sống, xương sườn đã có, bây giờ Chính phủ cần ban hành nghị định để hướng dẫn cụ thể trong quá trình thực hiện”.

“Với thời gian quy hoạch rất dài, tầm nhìn gần 30 năm trong một giai đoạn thế giới đầy biến động, công nghệ đổi mới sáng tạo phát triển như vũ bão thì tính dự báo trong quy hoạch là hết sức quan trọng, có ý nghĩa quyết định hiệu quả của quy hoạch”, Chủ tịch nước lưu ý.

Theo Chủ tịch nước, để quy hoạch không bị lạc hậu, cần có sự đánh giá tình hình, cập nhật thường xuyên; chú trọng bảo vệ các cộng đồng dân cư dễ bị tổn thương trong bối cảnh biến đổi khí hậu…

Trong các yếu tố quyết định thành công của việc thực hiện quy hoạch, Chủ tịch nước cho rằng cần đặc biệt quan tâm đến đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.

Về một số mục tiêu cụ thể, Quy hoạch xây dựng hai kịch bản. Kịch bản thấp với dự báo tốc độ tăng trưởng GDP đạt bình quân 6,3%/năm cho cả giai đoạn 2021-2030, 6,5%/năm giai đoạn 2031-2050 (đạt ngưỡng thấp nhất là nước có thu nhập cao vào năm 2045).

Kịch bản phấn đấu với dự kiến tốc độ tăng trưởng GDP đạt bình quân 7%/năm cho cả giai đoạn 2021-2030, tốc độ tăng trưởng đạt 7,2%/năm trong giai đoạn 2031-2050.

Theo Chủ tịch nước, cần phải chọn phương án tăng trưởng cao với lý do chỉ có tăng trưởng nhanh chóng mới có thể mở rộng quy mô nền kinh tế, đạt mục tiêu đến năm 2045 trở thành nước có thu nhập cao; củng cố thế và lực của đất nước trong quá trình hội nhập quốc tế.

Mục tiêu khả thi mới tính toán được bước đi

Ở tổ thảo luận số 13, đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng (Cần Thơ), Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Kinh tế của Quốc hôi phân tích, Quy hoạch tổng thể quốc gia đặt ra mục tiêu năm 2030 sẽ đạt mức thu nhập trung bình cao, khoảng 7.500 USD.

Theo quy định của Liên Hợp Quốc thu nhập trung bình quốc gia trong khoảng 1.025 – 12.475 USD/người, tức khi các quốc gia có thu nhập như vậy thì trong nhóm trung bình. Việt Nam ở nhóm “thấp” trong mức cao, vì mức cao của nhóm nước có thu nhập trung bình là 12.475 USD. Và số nước thoát khỏi thu nhập trung bình rất ít.

Quy hoạch cũng đặt mục tiêu đến 2050 thu nhập là 27.000 – 32.000 USD/người, tức trong 20 năm thu nhập bình quân đầu người tăng từ 7.500 tới 32.000 USD.

Nêu rõ băn khoăn về tính khả thi của mục tiêu này, đại biểu Hùng nhìn nhận, vượt qua bẫy trung bình đã khó, còn vượt xa như vậy cũng là thách thức đặt ra. Bởi, khi đặt ra được mục tiêu khả thi thì mới tính toán được các bước đi, giải pháp tiếp theo; còn nếu mục tiêu không khả thi thì các bước đi sẽ gặp khó khăn.

“Tôi rất băn khoăn về mục tiêu, tầm nhìn này. Mục tiêu thu nhập bình quân đầu người tới 2050 tối đa 32.000 USD là mục tiêu khá khó khăn cho năm 2050”, ông Hùng phát biểu.

Vị đại biểu Cần Thơ cũng băn khoăn về cơ sở dữ liệu lập quy hoạch, hiện còn dở dang, như cơ sở dữ liệu đất đai chưa đầy đủ, nên chưa thể định hình đang có gì, sẽ làm gì; hay cơ sở dữ liệu về con người, xã hội vẫn đang phân tán, chưa thống nhất… Khi cơ sở dữ liệu thiếu thì căn cứ lập quy hoạch chưa đảm bảo tính khả thi cao.

Hiện Quy hoạch tổng thể quốc gia đang đưa ra các vùng kinh tế, hành lang kinh tế, vùng động lực… nhưng lại có chồng lấn, chồng chéo trong đầu tư nguồn lực. Ai sẽ là người tổng chỉ huy, xử lý những mâu thuẫn, chồng chéo này, đại biểu Hùng băn khoăn.

Hàng loạt vấn đề khác cũng được đại biểu Hùng đặt ra như khi xây dựng vùng kinh tế, động lực kinh tế TP HCM, Hà Nội… theo hướng phát triển trung tâm khoa học công nghệ, trung tâm tài chính. Cùng lúc quy hoạch Hà Nội, TP HCM thành 2 trung tâm lớn thì có mâu thuẫn, có đủ nguồn lực đầu tư hay không? Theo kinh nghiệm nhiều quốc gia như Mỹ, Trung Quốc, Anh… các trung tâm lớn về khoa học công nghệ hay tài chính không nhất thiết phải là các đô thị lớn, mà là nơi có sự gắn kết với các trường đại học, trung tâm nghiên cứu lớn…

Từ phân tích trên, ông Hùng đề nghị cần có giải trình, đánh giá rõ hơn để các vùng không cạnh tranh mà hỗ trợ nhau phát triển; bổ sung các cơ chế, chính sách cho thấy sự kết nối, liên kết giữa các vùng kinh tế, vùng động lực phát triển hay hành lang kinh tế.

Cũng đề cập đến hai kịch bản tăng trưởng, tại tổ thảo luận số 15, Phó chủ tịch thường trực UBND tỉnh Quảng Trị, đại biểu Hà Sỹ Đồng cho rằng cần đánh giá tính khả thi của các kịch bản này và cần có các giả định về bối cảnh môi trường hoạt động sẽ tác động đến việc thực hiện các kịch bản nói trên như thế nào. Do đây là thời kỳ dài, có nhiều yếu tố bất định, khó lường như: chiến tranh, dịch bệnh, biến đổi khí hậu, công nghệ và mô hình kinh doanh mới, …, sẽ là những yếu tố đầu vào then chốt tác động đến các biến số của các kịch bản nêu ra (tác động đến lạm phát, tỷ giá, chỉ số giảm phát, …).

Theo đại biểu Hà Sỹ Đồng, kịch bản 2 khó khả thi hơn (tăng 7%/năm cho cả giai đoạn). Đây là kịch bản trong Chiến lược phát triển kinh tế xã hội 2021-2030 cũ, được đưa ra đầu năm 2021 và chưa tính đến được tác động của Covid lên tăng trưởng kinh tế. Nếu muốn phấn đấu đạt được kịch bản này thì tăng trưởng giai đoạn 2025-2030 phải đạt mức 7,6-7,8%. Vậy cần chỉ ra mối liên hệ giữa Quy hoạch tổng thể quốc gia và việc thực hiện kịch bản này thế nào, sẽ đóng vai trò cụ thể gì để tạo được những đột phá, hay góp phần tạo động lực hay tạo những trụ cột chính nào cho tăng trưởng của giai đoạn này, đại biểu Hà Sỹ Đồng nêu.

Theo nghị trình, sáng 7/1 Quốc hội sẽ thảo luận toàn thể về Quy hoạch, trước khi bấm nút vào chiều 9/1, trong phiên bế mạc kỳ họp. 

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại tổ – (Ảnh: Duy Linh).

Quy hoạch này có tính dẫn dắt, nền tảng cho các quy hoạch khác, đây là nhiệm vụ mới, khó nhưng rất cần thiết và cấp bách, không lùi được, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Chí Dũng hồi âm ý kiến đại biểu thảo luận tại tổ về Quy hoạch Tổng thể quốc gia, sáng ngày 6/1.

Trước đó, cùng tổ thảo luận, ý kiến các đại biểu ở các đoàn đại biểu Quảng Trị, Khánh Hoà, Thái Bình đều đánh giá cao sự chuẩn bị nghiêm túc, công phu của Chính phủ, đặc biệt là của Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong việc chuẩn bị hồ sơ trình Quốc hội.

Cần xác định rõ mức độ chi tiết

“Nhìn vào toàn bộ hồ sơ thì có thể thấy được sự chuẩn bị khá công phu, kỹ lưỡng, đã tiếp thu, giải trình khá đầy đủ các ý kiến đóng góp của các bộ ban ngành, các địa phương, của giới chuyên gia, nhà khoa học. Dự thảo Quy hoạch cũng đã nghiên cứu tham khảo một cách cẩn trọng kinh nghiệm quốc tế được đúc rút, đặc biệt là các trường hợp của Hàn Quốc và Malaysia, những quốc gia có nhiều nét tương đồng với Việt Nam”, đại biểu Hà Sỹ Đồng nhận xét.

Đại biểu Đồng và nhiều đại biểu khác cũng chia sẻ sự khó khăn của việc lập quy hoạch lần đầu tiên, chưa có tiền lệ này.

Tuy nhiên, dù không cầu toàn các đại biểu cũng cho rằng, cần hoàn thiện nhiều nội dung về liên kết vùng, không gian biển, các hành lang kinh tế… để quy hoạch vừa có thể mang tính dẫn dắt cho quy hoạch cấp dưới, song không “bó tay bó chân” khi triển khai thực hiện.

Theo đại biểu Hà Sỹ Đồng, kịch bản phát triển kinh tế – xã hội đến năm 2030 chưa cập nhật đánh giá tác động tiêu cực của giai đoạn đại dịch Covid-19 đến kinh tế – xã hội nên mục tiêu đưa ra cho cả giai đoạn 2021-2030 khá cao, khó khả thi. Mặt khác, hồ sơ cũng chưa làm rõ được Quy hoạch tổng thể quốc gia sẽ đóng vai trò cụ thể như thế nào để tạo ra được những đột phá, những động lực hay những trụ cột chính góp phần vào thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội đã đề ra.

Đại biểu Phan Đức Hiếu (Thái Bình) góp ý, Quy hoạch cần xác định rõ mức độ chi tiết để không can thiệp vào quy hoạch cấp dưới, nếu can thiệp quá sâu thì sau này rất khó. Quan điểm này cũng được một số vị khác đồng tình.

Trưởng ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh nhìn nhận, đây là quy hoạch tổng thể nên cần phải xác định mức độ chi tiết, nếu không rất dễ can thiệp quá sâu vào quy hoạch cấp dưới.

Ông Tuấn Anh cũng lưu ý là bên cạnh nghị quyết phát triển 6 vùng kinh tế – xã hội còn có nghị quyết về đô thị, về đất đai, tam nông… vì thế cần bám sát tất cả các nghị quyết này để thể hiện rõ các quan điểm chỉ đạo, đường hướng phát triển…

Cạnh đó, ông Tuấn Anh nhấn mạnh, nhiệm kỳ này cần phải giải quyết được vấn đề liên kết vùng, vì thế quy hoạch cần quan tâm hơn đến câu chuyện này.

“Nên tìm thuê chuyên gia giỏi nhất về quy hoạch của thế giới , đắt cũng được, để họ cùng làm với mình, thì độ tin tưởng cao hơn”, đại biểu Nguyễn Văn Thân (Thái Bình) góp ý.

7 vấn đề rất khó 

Khẳng định các vị đại biểu đã có nhiều ý kiến đóng góp sâu sắc, có giá trị, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết sẽ tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện tiếp để làm sao có được quy hoạch tốt nhất, có một tầm nhìn dài hạn cho đất nước.

Theo Bộ trưởng, Luật Quy hoạch đã thể hiện sự cải cách rất lớn, thay đổi được về tư duy, cách tiếp cận, khắc phục được sự phân tán.

Trước đây, chúng ta có 3.650 quy hoạch, bây giờ giảm đi được 97%, chỉ còn 111 quy hoạch, đó là Quy hoạch tổng thể quốc gia, 6 quy hoạch của 6 vùng kinh tế, 63 quy hoạch của các tỉnh, 39 quy hoạch của các ngành, Bộ trưởng so sánh.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của Quy hoạch tổng thể quốc gia là có tính chất dẫn dắt, nền tảng để lập các quy hoạch khác, lập quy hoạch này là việc rất khó, song Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng khẳng định việc này rất cần thiết, rất cấp bách, được thực hiện theo Luật Quy hoạch và cả các nghị quyết của Trung ương, không thể lùi được.

Người đứng đầu cơ quan tham mưu cho Chính phủ lập Quy hoạch cũng nêu 7 vấn đề rất khó trong việc lập Quy hoạch này.

Thứ nhất, nói đến liên kết vùng là nói đến không gian phát triển mới của đất nước, trong khi đã định hình 6 vùng kinh tế  – xã hội rồi thì phải kế thừa, ổn định trên nguyên tắc kế thừa 6 vùng đó, chứ chưa đặt vấn đề là lập lại các vùng.

Thứ hai là vấn đề hạ tầng, cái khó, theo Bộ trưởng là định hình thành không gian giao thông, về đô thị, về văn hóa quốc phòng, an ninh, thì cũng đã tồn tại, hình thành rồi, quy hoạch trên nền tảng đã có nên rất khó.

Thứ ba là lần đầu tiên lập Quy hoạch tổng thể quốc gia, chưa có tiền lệ, chưa có tiền lệ thì chưa có kinh nghiệm.

 “Kể cả kinh nghiệm quốc tế, chúng tôi đã  đi nghiên cứu rất nhiều, không có tư vấn nào lập thay chúng ta được. Chúng ta là người hiểu chúng ta nhất, không ai hiểu chúng ta bằng chúng ta, thế nên kinh nghiệm quốc tế là để tham khảo, chắt lọc nhưng phải áp vào điều kiện thực tế của chúng ta chứ chúng ta không thể đi thuê một ông nước ngoài vào làm quy hoạch cho ta. Chúng ta chỉ lấy tư tưởng, phương pháp, cách tiếp cận chứ không thể bê mô hình của họ vào được”, Bộ trưởng hồi âm đại biểu.

Cái khó thứ tư được Bộ trưởng đề cập, đó là lần đầu tiên lập quy hoạch tích hợp. “Từ xưa đến nay là ngành nào làm ngành ấy, địa phương nào lập quy hoạch địa phương ấy. Lần này chúng ta tích hợp tất cả vào trong một quy hoạch, thì rất phức tạp và rất khó”, Bộ trưởng cho hay.

Tiếp theo, cái khó thứ 5 theo Bộ trưởng là rất nhiều nghị quyết chủ trương mới của Đảng đều cần phải bám sát và cơ quan lập quy hoạch đã bám sát tất cả.

Cái khó thứ 6 là Quy hoạch còn phải bám sát các xu thế của thế giới thay đổi biến động liên tục. Khi chúng ta đặt vấn đề về quy hoạch này chúng ta chưa có hình thành tư tưởng về kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn chưa nói đến kinh tế chia sẻ, kinh tế  ban đêm .

Rồi vấn đề năng lượng hay an ninh năng lượng, quốc phòng, an ninh…  thế giới thay đổi liên tục, biến động rất mạn cũng tác động vào những vấn đề của quy hoạch.

Cuối cùng, cái khó thứ 7, theo Bộ trưởng là thời gian và lực lượng nghiên cứu mỏng, hạn chế, chưa ai làm Quy hoạch tổng thể bao giờ.

Liên quan đến vấn đề nhiều đại biểu quan tâm là mức độ chi tiết của Quy hoạch, Bộ trưởng khẳng định đây là vấn đề lớn nhất, nếu chi tiết quá thì trùng với quy hoạch cấp dưới, thứ hai nữa là sẽ bó chân bó tay. Trong quá trình thực hiện nếu cấp dưới có cần điều chỉnh, thay đổi thì phải thay đổi, quy hoạch cấp trên thì rất phức tạp.

Thế nhưng, nếu Quy hoạch mà khái quát hóa, chung chung quá thì lại trở thành nghị quyết. Vậy thì xác định ranh giới giữa cụ thể và khái quát là rất khó, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Theo nghị trình, sáng mai, ngày 7/1 Quốc hội sẽ thảo luận tại hội trường về Quy hoạch, trước khi bấm nút vào chiều 9/1.

Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng giải trình cuối phiên thảo luận.

Tiếp tục kỳ họp bất thường, sáng ngày 7/1 Quốc hội thảo luận tại hội trường về Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 (Quy hoạch).

Đánh giá cao sự chuẩn bị công phu của Chính phủ, sự cần thiết thông qua Quy hoạch tại kỳ họp này, các đại biểu cũng góp ý thêm nhiều nội dung cần hoàn thiện.

Ví Quy hoạch như “người lính mở đường” tạo động lực phát triển, song theo đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai), Quy hoạch cần khả thi, hiểu quả, dễ đọc, dễ nhớ, làm, dễ đánh giá, dễ giám sát, thực hiện.

Đại biểu Trịnh Xuân An, đoàn Đồng Nai

Lần đầu tiên làm nội dung quan trọng, chưa có tiền lệ dù quy định pháp luật rõ. Tuy nhiên, xác định nội dung nào mang tính khả thi thì phụ thuộc vào phương pháp làm, ông An nêu quan điểm.

Vị đại biểu Đồng Nai góp ý, Quy hoạch tổng thể quốc gia phải được tính toán khoa học, hợp lý, bảo đảm đường hướng chiến lược, nhưng phải rõ, cụ thể nhưng được mâu thuẫn nội dung đã xác định trong các văn bản khác.

Theo đó, Quy hoạch tổng thể quốc gia không phải bản tập hợp hay phép cộng đơn giản các quy hoạch thành phần, cũng không phải nhắc lại cơ học chiến lược phát triển kinh tế xã hội đã được Đại hội Đảng thông qua. Quy hoạch tổng thể quốc gia không nên quy định quá chi tiết mục tiêu cụ thể, mà chỉ nên nêu khái quát, giới hạn tối đa hoặc tối thiểu chỉ tiêu để các ngành, địa phương có có căn cứ xây dựng các chỉ tiêu tại quy hoạch cấp thấp hơn một cách phù hợp.

Đồng tình quan điểm này, đại biểu Hà Sỹ Đồng lấy ví dụ, hồ sơ Quy hoạch có đề cập hai kịch bản tăng trưởng. Kịch bản thấp với dự báo tốc độ tăng trưởng GDP đạt bình quân 6,3%/năm cho cả giai đoạn 2021-2030, 6,5%/năm giai đoạn 2031-2050 (đạt ngưỡng thấp nhất là nước có thu nhập cao vào năm 2045).

Đại biểu Hà Sỹ Đồng phát biểu trong phiên thảo luận tại Hội trường sáng ngày 7/1

Kịch bản phấn đấu với dự kiến tốc độ tăng trưởng GDP đạt bình quân 7%/năm cho cả giai đoạn 2021-2030, tốc độ tăng trưởng đạt 7,2%/năm trong giai đoạn 2031-2050.

Nếu nhìn vào mục tiêu đến năm 2045 trở thành nước có thu nhập cao thì rõ ràng cần chọn phương án tăng trưởng cao, đại biểu Đồng phân tích.

Nhưng, nhìn lại những tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19 đến  kinh tế – xã hội thời gian qua thì ông Đồng nhận xét, phương án đó e rằng tính khả thi không cao.

“Với quy hoạch, nhất là quy hoạch tổng thể quốc gia thì cần hạn chế thấp nhất việc phải điều chỉnh. Vậy nên chăng, quy hoạch không nên đưa những con số quá cụ thể, bởi mục tiêu cao nhất vẫn là tổ chức không gian phát triển, hiệu quả, thống nhất trên quy mô toàn quốc. Nếu vẫn giữ các chỉ tiêu cụ thể ở kịch bản tăng trưởng cao thì cần làm rõ Quy hoạch tổng thể quốc gia sẽ đóng vai trò cụ thể như thế nào để tạo ra được những đột phá, những động lực hay những trụ cột chính góp phần vào thực hiện mục tiêu đó”, ông Đồng phát biểu.

Giải trình cuối phiên thảo luận, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nói đây là lần đầu Việt Nam xây dựng Quy hoạch tổng thể quốc gia, nên “rất mới, rất khó, chưa có kinh nghiệm”. Song ông nhấn mạnh đây là Quy hoạch quan trọng, cấp thiết và các bộ, ngành địa phương đang rất mong đợi để lập các quy hoạch vùng, tỉnh, ngành.

“Do vậy, chúng tôi cảm ơn các vị đại biểu Quốc hội đều thống nhất cho phép thông qua tại kỳ họp này, trên cơ sở đó chúng tôi tiếp tục hoàn thiện để thông qua cũng như đảm bảo chất lượng tốt nhất trong thời gian tới”, Bộ trưởng phát biểu.

Nhắc lại điểm khó nhất khi lập quy hoạch này “làm sao không chung quá, không chi tiết quá”. Bộ trưởng cho biết sẽ tiếp tục rà soát để đảm bảo tinh thần quy hoạch cấp quốc gia mang tính chiến lược, theo hướng phân vùng và liên kết vùng, lãnh thổ, xác định tổ chức không gian phát triển của đất nước, phạm vi cấp quốc gia, quốc tế và có tính liên vùng.

Quan điểm mới và quan trọng của quy hoạch lần này, theo Bộ trưởng là phải hướng đến phát triển có trọng tâm, trọng điểm. Đây là những yếu tố rất mới để tạo ra được động lực phát triển mới, đồng thời phải đảm bảo các vấn đề về an sinh xã hội và môi trường.

Theo đó Quy hoạch phân chia ra 2 giai đoạn, giai đoạn trước 2030, phát triển có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào một số địa bàn có điều kiện thuận lợi để hình thành các vùng động lực, các hành lang kinh tế, các cực tăng trưởng, thúc đẩy kinh tế phát triển nhanh và hiệu quả, nhưng vẫn đảm bảo quan tâm và đảm bảo các vấn đề về an sinh xã hội, môi trường, các đối tượng chính sách, những người nghèo, dân tộc thiểu số, miền núi, nhất là về y tế, giáo dục và văn hóa.

Sau năm 2030 thì sẽ hướng đến phát triển cân bằng, hài hòa và bền vững giữa các vùng miền và địa phương.

Hồi âm ý kiến về tính khả thi khi lựa chọn kịch bản tăng trưởng cao, GDP đạt bình quân 7% một năm cho cả giai đoạn 2021-2030, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng khẳng định vấn đề này đã được nghiên cứu kỹ lưỡng trên cơ sở đánh giá tác động, cân đối các nguồn lực, cũng như dự báo tình hình thế giới, yêu cầu phát triển của đất nước theo Chiến lược Phát triển kinh tế – xã hội tới 2030.

Về nguồn lực, Bộ trưởng thông tin, để đạt được các mục tiêu đề ra thì dự kiến nguồn lực để thực hiện được quy hoạch thời kỳ 2021-2030  cần khoảng 48,3 triệu tỷ đồng, tương ứng với cả 35% GDP, thông qua việc huy động tối đa các nguồn lực, từ nguồn lực của Nhà nước đến đầu tư tư nhân, đầu tư theo phương thức đối tác công tư, các nguồn lực của nước ngoài.

Theo nghị trình, chiều ngày 9/1 Quốc hội sẽ bấm nút thông qua quy hoạch tổng thể quốc gia.

Phiên thảo luận tại hội trường về Quy hoạch tổng thể quốc gia.

Sau 4 ngày làm việc, chiều nay (9/1/2-23 ) Quốc hội khoá XV sẽ bế mạc kỳ họp bất thường lần thứ hai.

Nội dung đầu tiên được Quốc hội bấm nút trong phiên bế mạc là Nghị quyết về Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch) cũng là nội dung quan trọng nhất của kỳ họp này.

Trước đó, Quốc hội đã thảo luận tại tổ về Quy hoạch với 217 ý kiến phát biểu và tại hội trường với 26 ý kiến.

Giải trình cuối phiên thảo luận tại hội trường, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Chí Dũng khái quát, hầu hết ý kiến của các đại biểu đều thống nhất với tờ trình và cơ bản đồng tình với những nội dung chủ yếu của Quy hoạch tổng thể quốc gia.

Các ý kiến thống nhất cho rằng, đây là một quy hoạch được chuẩn bị rất công phu, nghiêm túc, bám sát và cụ thể hóa các nghị quyết như Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Chiến lược phát triển kinh tế – xã hội 10 năm của đất nước, các nghị quyết, kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị và của Quốc hội.

“Có thể nói rằng, đây là một công trình nghiên cứu hết sức đồ sộ và công phu, nghiêm túc, khoa học, với 41 hợp phần, với gần 7000 trang tài liệu. Gần 30 cơ sở viện, trường nghiên cứu, khoảng hơn 100 nhà khoa học, chuyên gia hàng đầu trong nước và quốc tế về quy hoạch tham gia vào công trình này”, Bộ trưởng cho biết.

Quy hoạch này, theo Bộ trưởng được lập với một phương pháp tiếp cận hết sức mới, hiện đại và đảm bảo các thông lệ tốt của quốc tế, phù hợp với các xu thế vận động và ng mới hiện nay cũng như các nghị quyết của Trung ương Đảng về các vùng, về các địa phương, về các ngành và lĩnh vực đã ban hành trong thời gian vừa qua.

Bộ trưởng cũng khẳng định rất nhiều ý kiến về đánh giá hiện trạng, quan điểm phát triển, định hướng phát triển của các ngành, các vùng, danh mục dự án, nguồn lực, mục tiêu, chỉ tiêu… Ban soạn thảo đã cơ bản tiếp thu.

“Trong dự thảo nghị quyết của Quốc hội về Quy hoạch đã giao cho Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo việc rà soát, chỉnh lý và chịu trách nhiệm về tính chính xác của số liệu, tài liệu, hệ thống sơ đồ, bản đồ và các cơ sở dữ liệu trong hồ sơ quy hoạch tổng thể quốc gia, bảo đảm tính thống nhất với nội dung nghị quyết của Quốc hội. Với tư cách là cơ quan soạn thảo, chúng tôi sẽ phối hợp với cơ quan của Quốc hội để tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu đầy đủ tất cả các ý kiến xác đáng của các vị đại biểu để đảm bảo chất lượng cũng như tính khả thi cao nhất của quy hoạch này”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu.

Ông cũng nhấn mạnh, đây là nhiệm vụ mới và khó, lần đầu tiên làm, do vậy chưa có kinh nghiệm. Song Quy hoạch đã đảm bảo tuân thủ là một bước cụ thể hóa các Nghị quyết của Đại hội XIII cũng như chiến lược phát triển kinh tế – xã hội, là quy hoạch cấp quốc gia mang tính chiến lược, theo hướng phân vùng và liên kết vùng, lãnh thổ, xác định tổ chức không gian phát triển của đất nước.

“Quan điểm mới và quan trọng của quy hoạch lần này là phải hướng đến phát triển có trọng tâm, trọng điểm. Đây là những yếu tố rất mới để tạo ra được động lực phát triển mới, đồng thời phải đảm bảo các vấn đề về an sinh xã hội và môi trường”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho hay.

Hồi âm các ý kiến về hình thành và phát triển các vùng động lực, Bộ trưởng nêu rõ, trong thời kỳ trước cả nước có 4 vùng kinh tế trọng điểm với một quy mô khá lớn, gồm 24/63 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, chiếm tới 27,5% diện tích của cả nước, 53,1% dân số cả nước. Các vùng kinh tế trọng điểm này chưa thực sự trở thành các vùng động lực, nhiều địa phương thuộc các vùng kinh tế trọng điểm này vẫn đang còn có trình độ phát triển dưới hoặc là tương đương với mức trung bình của cả nước.

Trên cơ sở các vùng kinh tế trọng điểm hiện nay, Quy hoạch đã lựa chọn một số địa bàn có vị trí, điều kiện thuận lợi nhất, có cảng biển, cảng hàng không quốc tế, khu kinh tế ven biển, tiềm lực về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, nguồn nhân lực chất lượng cao được kết nối với các cửa khẩu quốc tế để xác định ra 4 vùng động lực, sau đó có 4 cực tăng trưởng.

Các vùng này sẽ được ưu tiên cả về thể chế và nguồn lực để phát triển nhanh hơn, đóng góp lớn hơn, tạo sự lan tỏa nhiều hơn cho cả vùng xung quanh và cho cả nước, Bộ trưởng nêu rõ.

Bên cạnh Quy hoạch, phiên bế mạc Quốc hội còn bấm nút thông qua Luật Khám bênh, chữa bệnh (sửa đổi), một số nội dung về ngân sách. 

Cũng trong ngày làm việc cuối cùng, buổi sáng, Quốc hội sẽ thông qua nghị quyết về việc chuyển tiếp thực hiện một số chính sách theo quy định tại Nghị quyết số 30/2021/QH15 về các chính sách phòng, chống dịch bệnh COVID-19 và cho phép tiếp tục sử dụng giấy đăng ký lưu hành thuốc, nguyên liệu làm thuốc hết thời hạn hiệu lực từ ngày 1/1/2023 mà chưa kịp gia hạn theo quy định của Luật Dược.

Ngày 8/1, Tổng thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường đã gửi đến các vị đại biểu Quốc hội báo cáo tổng hợp ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội thảo luận ở tổ và hội trường về nội dung trên.

Báo cáo phản ánh, một số ý kiến đại biểu cho rằng, Nghị quyết 30 cho phép thực hiện biện pháp ngoài luật, đặc cách, đặc biệt, đặc thù, khi kiểm toán thì theo pháp luật hiện hành cũng cần xem xét, tính toán, cân nhắc và tạo điều kiện để tránh vướng mắc.

Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị dự thảo nghị quyết bổ sung một điều quy định về việc nếu trong quá trình tổ chức thực hiện có tư lợi, vụ lợi thì xử lý, nhưng làm vì mục tiêu chung, vì sức khỏe cộng đồng, vì sức khỏe người dân trong thời điểm nguy cấp, không có tiền lệ thì phải xem xét cho thấu tình đạt lý.

Phiên thảo luận toàn thể về Quy hoạch tổng thể quốc gia sáng 7/1 của Quốc hội

Nguồn lực có hạn, quy hoạch cần khả thi

Liên tục trong 2 ngày cuối tuần qua, Quốc hội đã có 2 phiên thảo luận tại tổ và tại hội trường về Quy hoạch Tổng thể quốc gia.

Dự thảo nghị quyết về nội dung này nêu rõ, Quy hoạch Tổng thể quốc gia là cơ sở, căn cứ để lập quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc gia, quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh, quy hoạch đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt, quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn cả nước.

Nhấn mạnh tầm quan trọng đó, bên cạnh chia sẻ những khó khăn khi việc lập Quy hoạch chưa từng có tiền lệ này, các vị đại biểu khi thảo luận tổ và hội trường đã đóng góp hàng trăm ý kiến để hoàn thiện Quy hoạch, yên tâm hơn khi bấm nút.

Theo yêu cầu của Quốc hội, không gian phát triển quốc gia phải được tổ chức hiệu quả, thống nhất trên quy mô toàn quốc, bảo đảm liên kết nội vùng và khai thác lợi thế so sánh của từng địa phương trong vùng và toàn vùng nhằm huy động, phân bổ và sử dụng hiệu quả các nguồn lực, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Từ quan điểm này, trong bối cảnh nguồn lực đất nước có hạn, Quy hoạch Tổng thể quốc gia phải khả thi là vấn đề được nhiều đại biểu nhấn mạnh khi thảo luận.

Đại biểu Trần Công Phàn (Bình Dương), Phó chủ tịch chuyên trách, kiêm Tổng thư ký Hội Luật gia Việt Nam nêu thực tế, hiện nay, rất nhiều tỉnh có sân bay, cảng biển, khu công nghiệp mà không dựa trên nguyên tắc nào.

“Sân bay quốc tế thì ít nhất phải cách nhau 500 km. Nhưng thực tế, trong khoảng 450 km, nhưng có 5-6 sân bay quốc tế. Đầu tư dàn trải như vậy thì không được”, ông Phàn nhìn nhận.

Thiếu tướng Hoàng Hữu Chiến (An Giang), Phó tư lệnh, kiêm Tham mưu trưởng Bộ đội Biên phòng nhìn nhận, Quy hoạch đặt mục tiêu đến năm 2030 nâng cấp, mở mới 63 cửa khẩu, trong đó mở mới, nâng cấp 20 cửa khẩu đất liền, là rất khó khả thi.

Đại biểu Chiến cho biết, Việt Nam hiện có 168 cửa khẩu các loại, gồm đất liền, biển, hàng không. Bộ Quốc phòng, Bộ đội biên phòng quản lý 154 cửa khẩu và một số do Bộ Công an quản lý. Ông Chiến nhấn mạnh, quy trình mở mới, nâng cấp cửa khẩu rất phức tạp, nhanh cũng mất 2 năm, có những cửa khẩu 4 – 5 năm chưa xong, bởi phải có sự đồng thuận của Chính phủ, chính quyền hai bên. Cùng với đó, phải đạt được những thống nhất về lượng người, hàng hóa, phương tiện, liên quan đến quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế – xã hội của hai tỉnh, hai nước.

Việc lập quy hoạch, theo Chính phủ, là đã tiếp thu, học tập kinh nghiệm các nước có điều kiện tương đồng. Song, chuyên gia kinh tế Trần Hoàng Ngân (đại biểu TP.HCM) lưu ý, Việt Nam học tập kinh nghiệm các nước để làm quy hoạch, nhưng khi thực hiện phải đặt trong bối cảnh nguồn lực của đất nước, bởi “chúng ta không thể vẽ viễn cảnh như New York hay Paris, trong khi nguồn lực có hạn”.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc góp ý, quy hoạch đến năm 2030 cần tạo khung cứng về kết cấu hạ tầng cho toàn bộ đất nước, tính toán cụ thể bao nhiêu sân bay, cảng biển trọng điểm cần đầu tư, các tuyến đường cao tốc… “Trong đó, phải tính đến nguồn lực trong nước bao nhiêu, vay nước ngoài bao nhiêu, từ xã hội hoá thông qua PPP là bao nhiêu. Như vậy, sau khi quy hoạch được phê duyệt sẽ triển khai các dự án, thì mới sớm đến đích”, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nhấn mạnh.

Liên quan nguồn lực, Dự thảo Nghị quyết về Quy hoạch nêu “huy động vốn vay nước ngoài với điều kiện, lãi suất ưu đãi, phù hợp, hiệu quả, tập trung cho một số lĩnh vực chủ chốt; ưu tiên đầu tư cho các dự án trực tiếp thúc đẩy tăng trưởng gắn với phát triển bền vững, có hiệu ứng lan tỏa như thích ứng biến đổi khí hậu, nâng cao chất lượng môi trường, giáo dục, y tế, công nghệ”.

Sẽ bổ sung, không bó hẹp

Một vấn đề rất lớn, tâm tư từ thảo luận tổ, đến phiên thảo luận tại hội trường được một số vị đại biểu đề cập là mức độ chi tiết của Quy hoạch.

Đại biểu Trịnh Xuân An, ủy viên chuyên trách Ủy ban Quốc phòng – An ninh góp ý, Quy hoạch Tổng thể quốc gia không phải bản tập hợp hay phép cộng đơn giản các quy hoạch thành phần, cũng không phải nhắc lại cơ học chiến lược phát triển kinh tế – xã hội đã được Đại hội Đảng thông qua.

“Quy hoạch Tổng thể quốc gia không nên quy định quá chi tiết mục tiêu cụ thể, mà chỉ nên nêu khái quát, giới hạn tối đa hoặc tối thiểu chỉ tiêu để các ngành, địa phương có có căn cứ xây dựng các chỉ tiêu tại quy hoạch cấp thấp hơn một cách phù hợp. Cùng với đó, cần xem xét trong Quy hoạch những mục tiêu nào Nhà nước có thể đầu tư đảm bảo tính khả thi và đáp ứng các định hướng chiến lược cho đất nước thì có thể đặt ra các chỉ tiêu, giải pháp cụ thể mang tính pháp lý, tức là quy hoạch ‘cứng’, như nội dung liên quan tới đất đai, giao thông, năng lượng, quốc phòng an ninh… thì nên ‘chốt cứng’ trong chiến lược này. Còn các vấn đề có thể xã hội hoá được thì nên xác định là quy hoạch ‘mềm’. Tức là, Quy hoạch Tổng thể quốc gia phải vừa có quy hoạch cứng và quy hoạch mềm, tránh việc đi vào chi tiết, chỉ tiêu quá cụ thể, thậm chí bó khung lại thì hạn chế phát triển thời gian tới”, đại biểu An góp ý.

Đồng tình cao với quan điểm trên, đại biểu Hà Sỹ Đồng, Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị cho rằng, bối cảnh từ năm 2021 đến nay cho thấy, không chỉ có dịch bệnh, mà tình hình thế giới cũng đầy bất định. Vì thế, để đảm bảo tính khả thi cao hơn thì quy hoạch tổng thể này không cần quá nhiều con số chi tiết, mà cần đạt được tính khái quát cao hơn, ưu tiên hơn cho mục tiêu không gian phát triển quốc gia được tổ chức hiệu quả, thống nhất trên quy mô toàn quốc, bảo đảm liên kết nội vùng, liên vùng và khai thác lợi thế so sánh của từng địa phương trong vùng và toàn vùng nhằm huy động, phân bổ và sử dụng hiệu quả các nguồn lực, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, như quan điểm đã được nêu tại Dự thảo Nghị quyết.

Giải trình cuối phiên thảo luận toàn thể, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, đây là lần đầu tiên lập quy hoạch theo phương pháp tích hợp, nên mức độ chi tiết đến đâu vẫn là vấn đề khó nhất. Qua thảo luận, các vị đại biểu cũng còn ý kiến khác nhau về vấn đề này. Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, Quy hoạch Tổng thể nằm giữa chiến lược phát triển kinh tế – xã hội và các quy hoạch cấp dưới, đã đảm bảo tuân thủ các nghị quyết của Đảng.

Hồi âm một số vấn đề được đại biểu quan tâm từ 217 ý kiến thảo luận tại tổ và 26 ý kiến tại hội trường, trong đó có đề nghị bổ sung một số vùng động lực mới, Bộ trưởng cho biết, việc này sẽ không bó hẹp. Với điều kiện hiện nay, Quy hoạch xác định 4 vùng động lực quốc gia (phía Bắc, phía Nam, miền Trung, Đồng bằng sông Cửu Long) để ưu tiên về thể chế, nguồn lực phát triển để các vùng này có đóng góp lớn hơn tạo sự lan tỏa.

“Sẽ dần hình thành các vùng động lực mới. Thời gian tới, vùng nào đủ điều kiện thì sẽ bổ sung”, Bộ trưởng hồi âm đề xuất của đại biểu.

Người đứng đầu ngành kế hoạch và đầu tư cũng khẳng định sẽ nghiêm túc tiếp thu tối đa các ý kiến xác đáng của đại biểu Quốc hội để tiếp tục hoàn thiện Quy hoạch.

“Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội đã giao Chính phủ rà soát, chỉnh lý và chịu trách nhiệm về tính chính xác của số liệu, tài liệu, hệ thống sơ đồ, bản đồ và cơ sở dữ liệu trong Hồ sơ Quy hoạch tổng thể quốc gia. Với tư cách cơ quan soạn thảo, chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu, chỉnh lý để Quy hoạch đảm bảo chất lượng và tính khả thi cao nhất”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng hồi âm đại biểu.

Các vị chủ toạ kỳ họp bấm nút biểu quyết Nghị quyết về Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050 .

Chiều ngày 9/1, trong phiên bế mạc kỳ họp bất thường lần thứ hai của Quốc hội, Nghị quyết về Quy hoạch Tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được thông qua với 449/489 đại biểu có mặt nhấn nút tán thành (chiếm 90,52%).

29 vị không tán thành và 11 vị không biểu quyết.

Theo Nghị quyết, phạm vi ranh giới quy hoạch là toàn bộ lãnh thổ đất liền, các đảo, các quần đảo, lòng đất, vùng biển, vùng trời Việt Nam.

Với Nghị quyết này, Quốc hội đã thông qua quan điểm, tầm nhìn, mục tiêu phát triển và những nhiệm vụ trọng tâm trong thời kỳ quy hoạch.

Theo đó, quah điểm đầu tiên là phát triển bao trùm, nhanh và bền vững dựa chủ yếu vào khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và phát triển kinh tế tuần hoàn.

Nghị quyết cũng nêu rõ, không gian phát triển quốc gia phải được tổ chức hiệu quả, thống nhất trên quy mô toàn quốc, bảo đảm liên kết nội vùng, liên vùng, khu vực và quốc tế gắn với khai thác lợi thế so sánh của quốc gia, từng vùng, từng địa phương trong vùng nhằm huy động, phân bổ và sử dụng hiệu quả các nguồn lực, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Phát triển có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào một số địa bàn có điều kiện thuận lợi về vị trí địa lý, kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội, nguồn nhân lực chất lượng cao và các tiềm năng, lợi thế khác cho phát triển để hình thành vùng động lực, hành lang kinh tế, cực tăng trưởng, tạo hiệu ứng lan tỏa thúc đẩy kinh tế cả nước phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững; đồng thời, có cơ chế, chính sách, nguồn lực phù hợp với điều kiện của nền kinh tế để bảo đảm an sinh xã hội, cung cấp các dịch vụ công cho các khu vực khó khăn, đặc biệt là dịch vụ về y tế, giáo dục, từng bước thu hẹp khoảng cách phát triển với các địa bàn thuận lợi.

Về tầm nhìn đến 2050, Quốc hội thống nhất, giai đoạn 2031 – 2050, phấn đấu tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước (GDP) bình quân khoảng 6,5 – 7,5%/năm. Đến năm 2050 GDP bình quân đầu người theo giá hiện hành đạt khoảng 27.000 – 32.000 USD; tỷ lệ đô thị hóa đến năm 2050 đạt 70 – 75%; Chỉ số phát triển con người (HDI) đạt từ 0,8 trở lên, đời sống của người dân hạnh phúc; quốc phòng, an ninh được bảo đảm vững chắc.

Còn mục tiêu phát triển đến năm 2030, về kinh tế: phấn đấu tốc độ tăng trưởng GDP cả nước bình quân đạt khoảng 7,0%/năm giai đoạn 2021 – 2030. Đến năm 2030, GDP bình quân đầu người theo giá hiện hành đạt khoảng 7.500 USD. Tỷ trọng trong GDP của khu vực dịch vụ đạt trên 50%, khu vực công nghiệp – xây dựng trên 40%, khu vực nông, lâm, thủy sản dưới 10%. Tốc độ tăng năng suất lao động xã hội bình quân đạt trên 6,5%/năm. Đóng góp của năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng đạt trên 50%.

Thời kỳ này, Quốc hội yêu cầu phát huy lợi thế của từng vùng kinh tế – xã hội; tập trung phát triển hai vùng động lực phía Bắc và phía Nam gắn với hai cực tăng trưởng là Thủ đô Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, hành lang kinh tế Bắc – Nam, các hành lang kinh tế Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh, Mộc Bài – Thành phố Hồ Chí Minh – Biên Hoà – Vũng Tàu với kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, có tốc độ tăng trưởng cao, đóng góp lớn vào phát triển chung của đất nước.

Phát triển đô thị bền vững theo mạng lưới; tỷ lệ đô thị hóa đạt trên 50%; phấn đấu từ 3 – 5 đô thị ngang tầm khu vực và quốc tế. Xây dựng nông thôn mới phát triển toàn diện, bền vững và gắn với đô thị hoá; tỷ lệ số xã đạt chuẩn nông thôn mới đạt trên 90%, trong đó 50% số xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao.

Phát triển mạnh hạ tầng số, hạ tầng dữ liệu tạo nền tảng chuyển đổi số quốc gia, phát triển chính phủ số, kinh tế số, xã hội số; tỷ trọng kinh tế số đạt khoảng 30% GDP.

Từng bước xây dựng, hình thành vùng động lực tại vùng trung du và miền núi phía Bắc

Quy hoạch tổng thể quốc gia 2021-2030, tầm nhìn 2050 định hướng tổ chức không gian phát triển đất nước thành 6 vùng kinh tế xã hội; 4 vùng động lực, cực tăng trưởng quốc gia, và các hành lang kinh tế.

Theo đó, 6 vùng kinh tế xã hội, gồm: Vùng trung du và miền núi phía Bắc (14 tỉnh, thành phố); Vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung (14 tỉnh, thành phố); Vùng Tây Nguyên (5 tỉnh); Vùng Đông Nam Bộ (6 tỉnh, thành phố) và vùng đồng bằng sông Cửu Long (13 tỉnh, thành phố).

4 vùng động lực, cực tăng trưởng, gồm vùng động lực phía Bắc, miền Trung, phía Nam và Đồng bằng sông Cửu Long.

Từng bước xây dựng, hình thành vùng động lực tại vùng trung du và miền núi phía Bắc; khu vực Bắc Trung Bộ (Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh) kết nối giữa miền Trung và đồng bằng sông Hồng; vùng Tây Nguyên; khu vực duyên hải Nam Trung Bộ (khu vực Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận và phụ cận) – Nghị quyết nêu rõ.

Về hành lang kinh tế, Nghị quyết nêu rõ, tới năm 2030, Việt Nam sẽ phát triển hành lang kinh tế Bắc – Nam trên cơ sở trục giao thông Bắc – Nam phía Đông, kết nối các vùng động lực, các đô thị lớn, trung tâm kinh tế.

Hành lang kinh tế Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh sẽ là trục kết nối chủ đạo của vùng động lực phía Bắc, kết nối vùng trung du và miền núi phía Bắc với các trung tâm kinh tế, cảng biển lớn của cả nước, hành lang kinh tế Côn Minh – Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh; thúc đẩy hợp tác thương mại, đầu tư giữa các địa phương của Việt Nam và khu vực phía Tây Nam Trung Quốc.

Hành lang kinh tế Mộc Bài – TP HCM- Biên Hoà – Vũng Tàu gắn với hành lang kinh tế xuyên Á, là cửa ngõ ra biển của khu vực Đông Nam Bộ, thúc đẩy phát triển kinh tế vùng Đông Nam Bộ, đồng bằng sông Cửu Long và Tây Nguyên.

Trong dài hạn, Việt Nam sẽ từng bước hình thành, hình thành hành lang kinh tế Tây Nguyên – Đông Nam Bộ nhằm thúc đẩy phát triển, liên kết vùng, gắn với tăng cường quốc phòng, an ninh. Hành lang kinh tế này sẽ kết nối các vùng nguyên liệu cây công nghiệp, công nghiệp chế biến, liên kết phát triển du lịch “con đường xanh Tây Nguyên”, tăng cường tác động lan tỏa của các đô thị trung tâm vùng.

Cùng với đó là hình thành các hành lang kinh tế Đông – Tây

Về huy động nguồn lực đầu tư thực hiện quy hoạch tổng thể quốc gia, sẽ gồm từ nguồn ngân sách, tư nhân và vay nước ngoài, theo Nghị quyết, 

Theo đó, nguồn lực ngân sách thực hiện quy hoạch tổng thể quốc gia sẽ thông qua cơ cấu lại, chi đầu tư công, đẩy nhanh thoái vốn, cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước.

Nhà nước sẽ hoàn thiện chính sách và có cơ chế phù hợp để khai thác nguồn lực từ đất đai cho phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế – xã hội. Trong đó, tăng cường nguồn thu cho ngân sách từ đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án sử dụng đất thuộc quy hoạch và tại các khu vực phát triển đô thị… để đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng đô thị.

Hoàn thiện khung khổ luật pháp, chính sách phát triển các loại thị trường vốn, nhất là thị trường chứng khoán, thị trường vốn đầu tư mạo hiểm nhằm huy động nguồn vốn trung và dài hạn cho đầu tư, thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo.

Đổi mới mạnh mẽ chính sách thu hút đầu tư nước ngoài và chuẩn bị đồng bộ các điều kiện như hạ tầng, thể chế, nhân lực… để tăng hiệu quả đầu tư nước ngoài phục vụ cho các mục tiêu phát triển.

Huy động vốn vay nước ngoài với điều kiện, lãi suất ưu đãi, phù hợp, hiệu quả, tập trung cho một số lĩnh vực chủ chốt; ưu tiên đầu tư cho các dự án trực tiếp thúc đẩy tăng trưởng gắn với phát triển bền vững, có hiệu ứng lan tỏa như thích ứng biến đổi khí hậu, năng lượng sạch, nâng cao chất lượng môi trường, văn hoá, giáo dục, y tế, khoa học, công nghệ và đổi mới, sáng tạo.

Đã lược bỏ những nội dung quá cụ thể, chi tiết

Báo cáo trước khi Quốc hội bấm nút, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, tiếp thu ý kiến của đại biểu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã rà soát lược bỏ những nội dung quá cụ thể, chi tiết để cụ thể hóa ở các quy hoạch cấp dưới, bảo đảm yêu cầu bao quát, ngắn gọn.

Về quan điểm, tầm nhìn và mục tiêu phát triển, ông Thanh cho hay,  đã sửa đổi, bổ sung một số nội dung về văn hóa, kinh tế biển, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế biển xanh, kinh tế số, chuyển đổi xanh, chuyển đổi số; lợi thế so sánh của quốc gia; “phát triển kinh tế nông nghiệp sinh thái giá trị cao thuộc nhóm hàng đầu thế giới”.

Quá trình thảo luận, có ý kiến cho rằng, thời gian qua kinh tế vùng chưa phát huy được hết tiềm tăng do thiếu cơ chế điều phối vùng. Do vậy, đề nghị bổ sung định hướng hình thành cơ quan điều phối vùng.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tiếp thu và thể hiện tại Nghị quyết, giao Chính phủ nghiên cứu xây dựng mô hình tổ chức, cơ chế điều phối vùng; nâng cao hiệu quả hoạt động hội đồng điều phối vùng gắn với các nhiệm vụ điều phối, th c đẩy liên kết cụ thể; nghiên cứu việc xây dựng cơ chế về phối hợp nguồn lực giữa các địa phương.

Các ý  kiến đề nghị bổ sung vùng động lực phát triển Thanh Hóa, Nghệ An kết nối miền Trung và Đồng bằng sông Hồng, bổ sung Ninh Thuận, Bình Thuận để làm rõ vùng động lực khu vực duyên hải Nam Trung Bộ; bổ sung hành lang Bờ Y – Đà Nẵng – Quảng Nam, hành lang Nam Tây Nguyên, Buôn Ma Thuột – Khánh Hoà cũng đã được tiếp thu, Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh báo cáo Quốc hội.