Phương án đề xuất đầu mối quản lý mặt hàng xăng dầu trong dự thảo Nghị định sửa đổi chưa phải là phương án cuối cùng.

Liên quan đến một số nội dung trong Dự thảo nghị định sửa đổi Nghị định 95/2021 và Nghị định 83/2014 về kinh doanh xăng dầu, tối 9/1, Bộ Công thương có thông cáo báo chí cho rằng, việc đề xuất Bộ Tài chính toàn quyền điều hành giá xăng dầu chỉ là một trong các phương án được đưa ra, chưa phải phương án cuối cùng.

Theo Bộ Công Thương, tháng 12/2022, Chính phủ đã giao Bộ Công thương xây dựng Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 95/2021 và Nghị định 83/2014 theo trình tự, thủ tục rút gọn theo quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật, trình Chính phủ trong tháng 1/2023.

Ngày 27/12/2022, Ban soạn thảo, Tổ biên tập do Bộ Công thương thành lập đã họp và thảo luận một số nội dung sửa đổi các Nghị định nêu trên. Trên cơ sở ý kiến thảo luận, thống nhất của các thành viên Ban soạn thảo, Tổ biên tập, Bộ Công thương đã có báo cáo phân tích từng nội dung dự kiến sửa đổi, đưa ra các phương án sửa đổi cho từng nội dung, đồng thời, phân tích ưu nhược điểm của từng phướng án một cách khách quan để đưa ra lấy ý kiến các đơn vị có liên quan.

Đối với nội dung phân công trách nhiệm điều hành giá xăng dầu, trong quá trình thu thập ý kiến các bên liên quan đã có 3 phương án được đưa ra, trong đó có phương án giao đầu mối thực hiện việc rà soát các chi phí và tính toán, điều hành giá xăng dầu cho Bộ Tài chính theo phân tích tại Dự thảo Tờ trình để đưa ra lấy ý kiến nhằm có thêm ý kiến góp ý, phản biện cho đề xuất này.

“Nội dung lựa chọn tại Dự thảo Nghị định và Dự thảo Tờ trình gửi xin ý kiến chưa phải là phương án lựa chọn cuối cùng của Bộ Công thương để trình Chính phủ xem xét quyết định. Sau khi có ý kiến góp ý của các đơn vị có liên quan và đăng tải trên cổng thông tin điện tử Chính phủ để lấy ý kiến rộng rãi, Bộ sẽ tổng hợp các ý kiến góp ý và đề xuất phương án lựa chọn phù hợp nhất, trình Chính phủ xem xét quyết định”, Thông cáo báo chí cho biết.

Trước đó, trong dự thảo tờ trình về việc ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 95 và Nghị định 83 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu, Bộ Công thương nêu 2 phương án.

Phương án 1: Giữ nguyên các quy định hiện hành về chức năng nhiệm vụ của các bộ, ngành trong phân công công tác quản lý nhà nước đối với mặt hàng xăng dầu.

Theo Bộ Công thương, phương án này có ưu điểm: Việc phân công phối hợp đã được thực hiện từ nhiều năm và phù hợp với chuyên môn nghiệp vụ, chức năng, nhiệm vụ của từng Bộ, ngành; Trong công tác điều hành giá xăng dầu, Bộ Tài chính rà soát và hướng dẫn việc xác định các chi phí để công bố cho Bộ Công thương tính toán giá cơ sở mặt hàng xăng dầu nhằm bảo đảm có sự giám sát, kiểm tra các chi phí một cách chính xác, khách quan, minh bạch, đúng chuyên môn nghiệp vụ. Song có nhược điểm: Khi có vấn đề phát sinh cần có sự phối hợp giữa các Bộ, ngành để cùng xử lý.

Phương án 2: Đối với nội dung điều hành giá xăng dầu và rà soát, hướng dẫn, tính toán các chi phí kinh doanh xăng dầu đưa về một đầu mối là Bộ Tài chính thực hiện theo đúng chuyên môn nghiệp vụ và chức năng nhiệm vụ được giao. Các bộ, ngành khác theo chức năng nhiệm vụ được giao, thực hiện công tác quản lý nhà nước đối với mặt hàng xăng dầu theo quy định.

Theo Bộ Công thương, phương án này có ưu điểm là bảo đảm việc phân công công tác quản lý nhà nước về xăng dầu thực hiện theo đúng chức năng nhiệm vụ của các bộ, ngành. Bộ Tài chính có chuyên môn nghiệp vụ về lĩnh vực tài chính sẽ thực hiện chính xác công tác tính toán, hướng dẫn và công bố giá điều hành đối với mặt hàng xăng dầu.

Song nhược điểm là việc điều hành giá xăng dầu tách xa việc điều hành cung cầu xăng dầu nên sẽ có những bất ổn khi lợi ích giữa các chủ thể trên thị trường xăng dầu không được hài hòa; không có sự độc lập khách quan trong việc xác định, phản ánh các chi phí kinh doanh xăng dầu để bảo đảm tính công khai, minh bạch, chính xác trong giá cơ sở mặt hàng xăng dầu.

Bộ Tài chính đồng ý phương án Bộ Công thương làm đầu mối quản lý xăng dầu.

Bộ Tài chính vừa có văn bản số 1689/BTC/QLG gửi Bộ Công thương liên quan đến đề nghị xây dựng Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 95/2021/NĐ-CP và Nghị định số 83/2014/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu.

Đối với thống nhất đầu mối quản lý nhà nước về xăng dầu, dự thảo báo cáo của Bộ Công thương đánh giá sơ bộ và đưa ra 3 phương án; có đánh giá ưu, nhược điểm của từng phương án, tuy nhiên chưa đề xuất lựa chọn phương án để báo cáo.

Do đó, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công thương lựa chọn phương án 3 để báo cáo Chính phủ.

Theo đề xuất của Bộ Công thương, phương án 3 là đối với nội dung điều hành giá xăng dầu và rà soát, hướng dẫn, tính toán các chi phí kinh doanh xăng dầu đưa về một đầu mối là Bộ Công thương thực hiện. Các bộ, ngành khác theo chức năng nhiệm vụ được giao, thực hiện quản lý nhà nước đối với mặt hàng xăng dầu theo quy định.

Về vấn đề này, Bộ Tài chính cũng đã có đánh giá và đề xuất cụ thể tại Công văn số 11280/BTC-QLG ngày 1/11/2022.

Theo Bộ Tài chính, một số nhiệm vụ thuộc điều hành giá xăng dầu như giám sát trích lập, sử dụng Quỹ bình ổn giá, rà soát tính toán công bố các khoản định mức để tính giá cơ sở, đề nghị giao thống nhất về một đầu mối là Bộ Công thương (cơ quan chủ trì điều hành giá, quản lý các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu) để tránh phát sinh những bất cập trong khâu tổ chức thực hiện theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Bộ Tài chính chỉ thực hiện chức năng thanh, kiểm tra theo đúng quy định.

Về Quỹ bình ổn giá (BOG) xăng dầu, Bộ Công thương có đánh giá sơ bộ và đưa ra 3 phương án. Phương án 1 giữ nguyên như hiện hành. Phương án 2 tiếp tục giữ Quỹ BOG xăng dầu, nhưng có sửa đổi theo hướng quy định nguyên tắc sử dụng Quỹ, giảm dần sự can thiệp của nhà nước về giá xăng dầu. Phương án 3 bỏ Quỹ BOG và đánh giá ưu, nhược điểm của từng phương án. Tuy nhiên, chưa đề xuất lựa chọn phương án để báo cáo.

Vì vậy, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công thương – cơ quan chủ trì điều hành trích lập, sử dụng Quỹ BOG xăng dầu đánh giá để lựa chọn một phương án cụ thể; đồng thời lấy ý kiến của các cơ quan liên quan và đối tượng chịu tác động để hoàn thiện, báo cáo Chính phủ xem xét, quyết định.

Về công thức tính giá cơ sở xăng dầu, tại dự thảo, Bộ Công thương có nêu các phương án sửa đổi công thức giá cơ sở hiện hành. Bộ Tài chính cho rằng, thời gian qua việc điều chỉnh các khoản chi phí định mức trong giá cơ sở đã được Bộ Tài chính thực hiện theo đúng quy định tại Nghị định số 95/2021/NĐ-CP và Thông tư số 104/2021/TT-BTC.

Chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam đã được rà soát điều chỉnh 3 lần theo kết quả tổng hợp rà soát báo cáo chi phí thực tế phát sinh tại thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu: Lần 1 vào ngày 10/1/2022, lần 2 vào ngày 10/7/2022 và lần 3 vào ngày 8/11/2022.

Premium trong nước (các chi phí trong kinh doanh xăng dầu) và chi phí đưa xăng dầu từ nhà máy lọc dầu về đến cảng được Bộ Tài chính thông báo điều chỉnh 2 lần theo thực tế báo cáo của thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu và theo quy định tại Nghị định số 95/2021/NĐ-CP: Lần 1 vào ngày 10/1/2022 và lần 2 vào ngày 7/10/2022.

Theo Bộ Tài chính, việc rà soát điều chỉnh các khoản chi chí định mức trong giá cơ sở xăng dầu đã được Bộ thực hiện thường xuyên theo quy định, bảo đảm điều chỉnh theo kỳ công bố đúng với quy định tại Nghị định số 95/2021/NĐ-CP của Chính phủ.

Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công thương bỏ nhận định tại mục 10 về công thức tính giá cơ sở do chưa đánh giá toàn diện và chưa chính xác: “Thời gian vừa qua, thị trường xăng dầu có nhiều biến động, nguồn cung xăng dầu cho thị trường có một số bất ổn. Một trong những nguyên nhân là do các chi phí kinh doanh xăng dầu chưa được tính đúng, tính đủ trong cơ cấu giá cơ sở xăng dầu do Nhà nước điều hành dẫn đến doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu bị thua lỗ, không có động lực duy trì hoạt động kinh doanh”.

Với các phương án sửa đổi, bổ sung công thức giá cơ sở, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công thương chủ động đánh giá, rà soát, dự thảo phương án sửa đổi, bổ sung cụ thể; đồng thời lấy ý kiến của các cơ quan liên quan và đối tượng chịu tác động để hoàn thiện, báo cáo Chính phủ xem xét, quyết định.