Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đang trải qua giai đoạn đầy thách thức sau khi đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền của ông gặp thất bại trong cuộc bầu cử Thượng viện vừa qua. Theo Bloomberg, kết quả này đã làm suy yếu đáng kể vị thế của ông Ishiba và tạo ra những thách thức lớn cho chính phủ Nhật Bản trong việc duy trì sự ổn định chính trị và đạt được các mục tiêu chiến lược quan trọng.

Thất bại của LDP trong cuộc bầu cử Thượng viện không chỉ là một tín hiệu cảnh báo về sự bất mãn của cử tri đối với chính phủ hiện tại mà còn đặt ra câu hỏi về khả năng lãnh đạo của Thủ tướng Ishiba. Theo Reuters, với việc LDP mất đi nhiều ghế quan trọng, ông Ishiba phải đối mặt với áp lực lớn từ các phe phái trong đảng cũng như từ công chúng, những người đang mong đợi sự thay đổi và cải thiện trong chính sách.

Một trong những thách thức cấp thiết mà chính phủ Nhật Bản đang phải đối mặt là việc duy trì ổn định chính trị trong bối cảnh có nhiều vấn đề cần giải quyết, từ cải cách kinh tế đến đối ngoại. Theo Nikkei, thỏa thuận thuế quan với Mỹ là một trong những mục tiêu quan trọng mà Nhật Bản đang hướng tới, nhưng với tình hình chính trị hiện tại, việc đạt được thỏa thuận này không phải là dễ dàng.

Tóm lại, Thủ tướng Shigeru Ishiba đang phải đối mặt với một giai đoạn đầy thách thức sau thất bại của LDP trong cuộc bầu cử Thượng viện. Việc duy trì ổn định chính trị và đạt được các mục tiêu chiến lược quan trọng sẽ đòi hỏi nỗ lực lớn từ cả chính phủ và LDP. Theo WSJ, thế cục chính trị Nhật Bản đang ở vào một thời điểm quan trọng, và tương lai của đất nước sẽ phụ thuộc vào cách mà các nhà lãnh đạo giải quyết những thách thức này.

Trong 6 tháng đầu năm 2025, các hoạt động phát triển khoa học công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo (ĐMST), chuyển đổi số (CĐS) và thực hiện Đề án 06 đã đạt được những kết quả tích cực. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo về phát triển KHCN, ĐMST, CĐS và Đề án 06, đã chủ trì Phiên họp lần thứ 3 vào sáng ngày 20/7/2025 nhằm sơ kết công tác trong 6 tháng đầu năm và triển khai nhiệm vụ trong 6 tháng cuối năm 2025.

Tại phiên họp, các báo cáo và ý kiến đã thống nhất đánh giá về các kết quả đạt được trong thời gian qua. Về thể chế, cơ chế, chính sách, Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua 19 dự án luật và 5 nghị quyết quan trọng. Đáng chú ý là Nghị quyết số 193/2025/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt để tạo đột phá trong phát triển KHCN, ĐMST, CĐS. Chính phủ cũng đã ban hành 28 nghị định liên quan đến phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền trong chính quyền địa phương.

Trong lĩnh vực KHCN và ĐMST, đã có 849 giấy chứng nhận kết quả nghiên cứu được cấp, đóng góp vào tăng trưởng 9% số lượng công bố quốc tế, đặc biệt trong các lĩnh vực mũi nhọn như khoa học máy tính, toán học, y học. Giá trị xuất khẩu sản phẩm số đạt khoảng 78,1 tỷ USD, tăng 20,5% so với cùng kỳ. Thanh toán không dùng tiền mặt cũng tăng đáng kể, với 45,4% về số lượng và 25,2% về giá trị. Thương mại điện tử có bước phát triển mạnh với mức tăng trưởng khoảng 22-25%.

Triển khai dịch vụ 5G trên toàn quốc cũng là một điểm nổi bật, với 15.000 trạm 5G đã được lắp đặt. Tốc độ internet di động đã tăng mạnh, đưa Việt Nam vào top 20 thế giới. Dự án Trung tâm Dữ liệu quốc gia đang được triển khai quyết liệt với mục tiêu khai trương vào ngày 19/8/2025.

Công tác quản lý thuế và hóa đơn điện tử đã được triển khai quyết liệt, hiệu quả, góp phần tăng thu ngân sách Nhà nước. Tính đến nay, đã có 109.800 doanh nghiệp và hộ kinh doanh đăng ký sử dụng với 2,1 tỷ hóa đơn điện tử.

Bên cạnh những kết quả tích cực, Thủ tướng cũng thẳng thắn chỉ ra những tồn tại và hạn chế cần được khắc phục. Để tiếp tục đẩy mạnh phát triển KHCN, ĐMST, CĐS và Đề án 06 trong 6 tháng cuối năm, Thủ tướng đã giao các nhiệm vụ trọng tâm cho các bộ, ngành và địa phương.

Đặc biệt, Thủ tướng yêu cầu Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) chủ trì xây dựng, sửa đổi, bổ sung 4 luật quan trọng, bao gồm Luật CĐS, Luật Sở hữu trí tuệ (sửa đổi), Luật Công nghệ cao (sửa đổi) và Luật Chuyển giao công nghệ (sửa đổi). Bộ KH&CN cũng được giao nhiệm vụ đề xuất cơ chế khuyến khích thành lập các doanh nghiệp khởi nghiệp triển khai các sản phẩm nghiên cứu trong các viện nghiên cứu và trường đại học.

Mỗi bộ, ngành và địa phương được yêu cầu lựa chọn một tổng công trình sư về công nghệ thông tin và một tổng công trình sư về nghiệp vụ để phối hợp với Bộ Công an, Bộ KH&CN và doanh nghiệp công nghệ, nhằm xây dựng kiến trúc và chiến lược CĐS của bộ, ngành mình.

Thủ tướng cũng nhấn mạnh nhiệm vụ CĐS là có tính đột phá chiến lược, quyết định hiệu quả quản trị quốc gia và thúc đẩy phát triển kinh tế số, xã hội số, công dân số. Bộ Công an được giao nhiệm vụ đôn đốc các bộ, ngành xây dựng Kế hoạch chi tiết triển khai 116 cơ sở dữ liệu quốc gia và cơ sở dữ liệu chuyên ngành.

Bộ KH&CN sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, tập đoàn và tổng công ty để triển khai hạ tầng số, phủ sóng 5G toàn quốc gắn với việc thúc đẩy triển khai Internet vệ tinh, cũng như khẩn trương khắc phục tình trạng các thôn, bản lõm sóng, thiếu điện.

Đào tạo và nâng cao năng lực CĐS cho cán bộ, công chức, viên chức và người dân cũng được coi là nhiệm vụ quan trọng, nhằm đảm bảo khả năng vận hành và khai thác hiệu quả các nền tảng số.

Cập nhật Fintech hàng tuần: Những diễn biến đáng chú ý trong lĩnh vực tài chính

Ngày thứ Bảy là thời điểm thích hợp để cập nhật những tin tức mới nhất về Fintech. Nếu bạn có bất kỳ thông tin nào muốn chia sẻ, hãy nhấn vào nút trả lời và gửi chúng cho chúng tôi. Trong tuần vừa qua, một số sự kiện và ra mắt sản phẩm mới đã thu hút sự chú ý của giới chuyên gia.

Sự kiện nổi bật trong tuần: Những thay đổi trong tài chính Mỹ

Trong bối cảnh Quốc hội Mỹ đang tiến hành ‘tuần lễ tiền ảo’ tại Washington, các công ty Fintech đang giới thiệu những giải pháp đổi mới. Eton ra mắt nền tảng tích hợp đầu tư, kế toán, vốn và sổ sách nhà đầu tư với CRM, quản lý tài liệu, sổ ledger đáng tin cậy và trích xuất dữ liệu bằng AI. Nền tảng này được kỳ vọng sẽ mang lại sự tiện lợi và hiệu quả cho các nhà đầu tư.

Một số công ty Fintech khác cũng có những bước tiến đáng chú ý. CertifID cung cấp xác minh danh tính tiên tiến, quy trình thanh toán an toàn và bảo hiểm trực tiếp để bảo vệ chống lại gian lận. Folio giới thiệu nền tảng cho phép nhân viên khách sạn mua sắm, so sánh và thanh toán cho mọi thứ từ đồ giường đến thực phẩm từ một cửa hàng trực tuyến duy nhất. Điều này giúp tăng cường sự tiện lợi và tiết kiệm thời gian cho nhân viên khách sạn.

Heka đã phát triển hệ thống theo dõi hành vi trực tuyến thời gian thực, lấy cảm hứng từ các phương pháp của cộng đồng tình báo, thay vì dựa vào cơ sở dữ liệu tĩnh. Hệ thống này có thể giúp các công ty Fintech và các tổ chức tài chính khác hiểu rõ hơn về hành vi của khách hàng và đưa ra các quyết định sáng suốt.

Retirable kết hợp mỗi khách hàng với một cố vấn tài chính được trả lương, tận dụng tự động hóa để xử lý quản lý đầu tư và chiến lược thu nhập. Điều này giúp khách hàng có thể tiếp cận với các dịch vụ tư vấn tài chính chuyên nghiệp và hiệu quả.

Tuy nhiên, kế hoạch của JPMorgan Chase áp dụng phí mới cho quyền truy cập dữ liệu Fintech có thể làm thay đổi cục diện tài chính tiêu dùng và đe dọa việc áp dụng ngân hàng mở, theo Steve Boms của FData. Việc này có thể gây ra những tác động đáng kể đến sự phát triển của ngành Fintech và việc áp dụng ngân hàng mở trong tương lai.

Những diễn biến này cho thấy sự phát triển không ngừng của lĩnh vực Fintech và tầm ảnh hưởng của nó đến ngành tài chính. Các công ty Fintech tiếp tục đổi mới và cải tiến các giải pháp của mình để đáp ứng nhu cầu của khách hàng và tạo ra những cơ hội mới.

Phiên khai mạc Kỳ họp bất thường lần thứ hai của Quốc hội khóa XV. Ảnh: Duy Linh

Thông qua Quy hoạch tổng thể quốc gia đảm bảo khả thi

Sáng 5/1, Kỳ họp bất thường lần thứ hai của Quốc hội khoá XV đã được khai mạc.

Phát biểu khai mạc, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh: “Cùng với các nước trên thế giới, vượt qua mọi khó khăn, thách thức trên tầm toàn cầu, đất nước chúng ta bước vào năm 2023 một cách vững chãi và tràn đầy tin tưởng với vận hội mới”.

Rút kinh nghiệm từ thành công của Kỳ họp bất thường lần thứ nhất, kỳ họp bất thường lần này là hoạt động “bình thường” của Quốc hội nhằm đáp ứng yêu cầu cấp bách của thực tiễn, Chủ tịch Quốc hội nhìn nhận.

Ông Vương Đình Huệ cũng nhấn mạnh, tại kỳ họp này, Quốc hội sẽ xem xét, quyết định các nội dung hết sức quan trọng, trong đó có Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch).

Theo Chủ tịch Quốc hội, Quy hoạch tổng thể quốc gia là quy hoạch cấp quốc gia, mang tính chiến lược theo hướng phân vùng và liên kết vùng của lãnh thổ, bao gồm đất liền, các đảo, quần đảo, vùng biển và vùng trời; hệ thống đô thị và nông thôn; kết cấu hạ tầng; sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường; phòng, chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế.

Chủ tịch Vương Đình Huệ nhấn mạnh, theo quy định của Luật Quy hoạch năm 2017, Quy hoạch tổng thể quốc gia là cơ sở để lập quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc gia, quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh, quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn trên phạm vi cả nước; Chính phủ có trách nhiệm tổ chức lập Quy hoạch tổng thể quốc gia, trình Quốc hội xem xét, quyết định. Nghị quyết số 61/2022/QH15 ngày 16/6/2022 của Quốc hội khóa XV về giám sát tối cao công tác lập quy hoạch thời kỳ 2021-2030 đã yêu cầu phải hoàn thành Quy hoạch tổng thể quốc gia trong năm 2022.

Trên cơ sở Kết luận số 45-KL/TW ngày 17/11/2022 của Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 6 (khóa XIII) về định hướng quy hoạch tổng thể quốc gia và trên cơ sở việc phân tích, đánh giá điều kiện tự nhiên, hiện trạng phát triển quốc gia, xu thế phát triển trong nước và quốc tế, các chủ trương, định hướng phát triển lớn, các quy hoạch, kế hoạch có liên quan và các nguồn lực phát triển…, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Quốc hội tập trung cho ý kiến về 5 vấn đề.

Một là, xác định các quan điểm, tầm nhìn và mục tiêu phát triển.

Hai là, dự báo xu thế phát triển và các kịch bản phát triển.

Ba là, định hướng về phát triển không gian kinh tế – xã hội; không gian biển; định hướng sử dụng đất quốc gia, khai thác và sử dụng vùng trời, phân vùng và liên kết vùng; định hướng phát triển hệ thống đô thị và nông thôn quốc gia; định hướng phát triển ngành hạ tầng xã hội và hạ tầng kỹ thuật cấp quốc gia; định hướng sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường, phòng, chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Bốn là, danh mục dự kiến các dự án quan trọng quốc gia trong thời kỳ.

Năm là, giải pháp, nguồn lực thực hiện quy hoạch.

“Đề nghị Quốc hội xem xét kỹ lưỡng, nếu đủ điều kiện, quyết định thông qua Quy hoạch tổng thể quốc gia theo thể thức tại một kỳ họp, bảo đảm tính khoa học và khả thi”, Chủ tịch Quốc hội phát biểu.

Hình thành vùng động lực, cực tăng trưởng dẫn dắt phát triển

Ngay trong phiên khai mạc, sau phát biểu của Chủ tịch Quốc hội, thừa ủy quyền Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã trình bày Tờ trình về Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Bộ trưởng nhấn mạnh 4 nhóm nhiệm vụ trọng tâm trong thời kỳ quy hoạch.

Thứ nhất, cần hình thành cơ bản bộ khung kết cấu hạ tầng quốc gia, tập trung vào hạ tầng giao thông, hạ tầng đô thị, hạ tầng nông thôn, hạ tầng năng lượng, hạ tầng số, hạ tầng văn hóa, xã hội, hạ tầng thủy lợi, bảo vệ môi trường, phòng, chống thiên tai, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Thứ hai, đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng. Ưu tiên phát triển một số ngành, lĩnh vực có tiềm năng, lợi thế và còn dư địa lớn, gắn với không gian phát triển mới.

Thứ ba, phát triển các vùng động lực, cực tăng trưởng quốc gia quan trọng để hình thành các đầu tàu dẫn dắt sự phát triển của quốc gia.

Thứ tư, hình thành và phát triển các hành lang kinh tế theo trục Bắc – Nam, các hành lang kinh tế Đông – Tây, các vành đai kinh tế ven biển, các vành đai công nghiệp – đô thị – dịch vụ tại các vùng động lực, vùng đô thị lớn.

Thẩm tra hồ sơ Quy hoạch, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhận xét, hồ sơ đã được xây dựng công phu, nghiêm túc với khối lượng thông tin phong phú, đa dạng và phức tạp.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng nêu nhiều vấn đề cần được hoàn thiện thêm.

Chẳng hạn, riêng định hướng phát triển không gian kinh tế – xã hội đã bao gồm 4 vùng động lực quốc gia, 10 hành lang kinh tế, 2 khu vực lãnh thổ cần bảo tồn và vùng hạn chế phát triển và 3 ngành quan trọng cần phát triển, song cơ quan thẩm tra cho rằng, các giải pháp thực hiện chưa cụ thể hoá các định hướng đã đề ra. Ủy ban đề nghị cần tiếp tục rà soát, cân đối các giải pháp, nguồn lực thực hiện để bảo đảm tính khả thi, phù hợp với điều kiện, tiềm năng phát triển của đất nước.

Cụ thể, về giải pháp huy động vốn đầu tư, với mục tiêu tăng trưởng 7% trong giai đoạn 2021-2030, Quy hoạch tổng thể quốc gia dự kiến cần 48,3 triệu tỷ đồng, gấp hơn 3 lần so với giai đoạn 2011-2020 (khoảng 15 triệu tỷ đồng) và đề xuất một số giải pháp cơ bản.

Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế cho rằng, các giải pháp này đang thực hiện, chưa có giải pháp mới, đột phá. “Ủy ban Kinh tế đề nghị cần tính toán kỹ lưỡng, làm rõ hơn để bảo đảm tính khả thi cho quy hoạch”, Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh báo cáo trước Quốc hội.

Theo Báo cáo quy hoạch, với vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước, vốn đầu tư của khu vực kinh tế nhà nước cần huy động khoảng 9,7 triệu tỷ đồng trong thời kỳ 2021-2030, chiếm khoảng 20% tổng vốn đầu tư. Trong đó, dự kiến vốn đầu tư công thời kỳ 2021-2030 là 6,78 triệu tỷ đồng (giai đoạn 2021-2025 là 3,05 triệu tỷ đồng, bao gồm 2,87 triệu tỷ đồng vốn Kế hoạch đầu tư công trung hạn và hơn 176.000 tỷ đồng vốn đầu tư từ Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế-xã hội; giai đoạn 2026-2030 là 3,73 triệu tỷ đồng), vốn của doanh nghiệp nhà nước và nguồn vốn khác thời kỳ 2021-2030 là 2,88 triệu tỷ đồng.

Trong khi đó, nguồn lực dành cho đầu tư phát triển giai đoạn 2021-2025 đã được Quốc hội quyết định là 2,87 triệu tỷ đồng.

Vì thế, Ủy ban Kinh tế đề nghị cân nhắc, tính toán kỹ về định hướng khả năng thu ngân sách nhà nước, mức bội chi và nợ công trong giai đoạn tương ứng, từ đó xác định nguồn lực ngân sách nhà nước dành cho đầu tư phát triển hợp lý và gắn chặt với an ninh tài chính quốc gia.

Tại Nghị quyết số 82/2023/QH15, Quốc hội quyết định điều chỉnh giảm dự toán vốn vay lại năm 2022 của 07 địa phương, với tổng mức giảm là 1.547,8 tỷ đồng, đồng thời điều chỉnh tăng dự toán vốn vay lại từ nguồn vốn vay nước ngoài của Chính phủ năm 2022 của 07 địa phương với tổng mức tăng là 226 tỷ đồng.

Cụ thể, Quốc hội điều chỉnh giảm dự toán vốn vay lại năm 2022 của 07 địa phương, với tổng mức giảm là 1.547,8 tỷ đồng, trong đó, các thành phố: Hà Nội giảm 367,5 tỷ đồng, Đà Nẵng giảm 418,5 tỷ đồng, Cần Thơ giảm 394,3 tỷ đồng và các tỉnh: Quảng Ninh giảm 147 tỷ đồng, Quảng Bình giảm 158,7 tỷ đồng, Khánh Hòa giảm 47,8 tỷ đồng, Lạng Sơn giảm 14 tỷ đồng.

Đồng thời, điều chỉnh tăng dự toán vốn vay lại từ nguồn vốn vay nước ngoài của Chính phủ năm 2022 của 07 địa phương với tổng mức tăng là 226 tỷ đồng, trong đó, thành phố Hải Phòng tăng 20,2 tỷ đồng và các tỉnh: Bắc Kạn tăng 33,7 tỷ đồng, Phú Thọ tăng 7,3 tỷ đồng, Yên Bái tăng 55,7 tỷ đồng, Hải Dương tăng 83,8 tỷ đồng, Nam Định tăng 22,1 tỷ đồng, Bắc Giang tăng 3,2 tỷ đồng.

Điều chỉnh tăng dự toán chi trả nợ gốc năm 2022 của tỉnh Bắc Kạn thêm 33,7 tỷ đồng để thực hiện trả nợ trước hạn. Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Kạn bố trí nguồn và thực hiện trả nợ trước hạn theo đúng quy định của Luật Ngân sách nhà nước.

Ngoài ra, Quốc hội cũng bổ sung dự toán ngân sách nhà nước năm 2021 nguồn vốn viện trợ không hoàn lại của nước ngoài số tiền 14.713,362 tỷ đồng.

Vê điều chỉnh dự toán kinh phí bảo đảm hoạt động chưa sử dụng hết năm 2021 của Tổng cục Thuế và Tổng cục Hải quan, Quốc hội giảm dự toán chi thường xuyên năm 2021 của Bộ Tài chính số tiền là 2.268,3 tỷ đồng, trong đó, Tổng cục Thuế là 1.134,8 tỷ đồng, Tổng cục Hải quan là 1.133,5 tỷ đồng và tăng tương ứng dự toán chi đầu tư phát triển năm 2021 của Bộ Tài chính, trong đó, Tổng cục Thuế là 1.134,8 tỷ đồng, Tổng cục Hải quan là 1.133,5 tỷ đồng.

Quốc hội cho phép chuyển nguồn số kinh phí này sang năm 2023 để thực hiện đầu tư 95 dự án của Tổng cục Thuế và Tổng cục Hải quan. Thời gian giải ngân đến hết ngày 31 tháng 12 năm 2024.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.

Giải quyết đúng và trúng nhiều vấn đề nổi cộm của cuộc sống

Thưa Chủ tịch Quốc hội, trong dòng chảy tiếp tục đổi mới hoạt động của Quốc hội, điều gì trong năm 2022 khiến ông hài lòng, tâm đắc nhất?  

Mặc dù đất nước tiếp tục chịu nhiều ảnh hưởng, tác động của đại dịch Covid-19 và các bất ổn kinh tế, chính trị của thế giới từ cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine, nhưng dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Đảng, sự vào cuộc quyết liệt của Quốc hội, Chính phủ và cả hệ thống chính trị, nên năm 2022, kinh tế – xã hội đã phục hồi, phát triển và tạo nền tảng quan trọng cho năm 2023 – năm bản lề của nhiệm kỳ 2021-2026.

Có thể nhận thấy rằng, năm 2022, Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) và mỗi vị đại biểu Quốc hội đã tích cực, nỗ lực, đoàn kết, không ngừng đổi mới phương thức hoạt động, đóng góp quan trọng vào công cuộc đẩy lùi đại dịch Covid-19 và phục hồi, phát triển kinh tế. Theo đó, mỗi chương trình, kế hoạch hoạt động của Quốc hội đều được UBTVQH, các cơ quan hữu quan chuẩn bị từ sớm, từ xa, kỹ lưỡng trên cơ sở phát huy trí tuệ của các đại biểu Quốc hội, các chuyên gia hàng đầu ở trong và ngoài nước. Điều này được thể hiện qua những hoạt động nổi bật như sau:

Thứ nhất, việc tổ chức thành công kỳ họp bất thường lần thứ nhất; thông qua Nội quy kỳ họp Quốc hội sửa đổi vào kỳ họp thứ tư; ban hành Nghị quyết của UBTVQH hướng dẫn giám sát văn bản pháp luật và hướng dẫn công tác giám sát của HĐND các cấp… đã góp phần củng cố hành lang pháp lý, tạo điều kiện phát huy vai trò, trách nhiệm của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, HĐND các cấp và đáp ứng yêu cầu tăng cường quản lý nhà nước, thúc đẩy sự phát triển của xã hội và nguyện vọng chính đáng của Nhân dân.

Thứ hai, năm 2022 cũng đã đánh dấu Quốc hội ngày càng đổi mới mạnh mẽ về tư duy và cách làm trong công tác giám sát. Việc xem xét báo cáo của các cơ quan đã dần đi vào thực chất, trách nhiệm, hiệu quả. Hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp Quốc hội, phiên họp UBTVQH có nhiều đổi mới.

Theo đó, giám sát không nhất thiết nhằm  hậu kiểm các vấn đề chất vấn, mà còn bao gồm những vấn đề đang diễn ra như nội dung giám sát tại kỳ họp thứ ba, thứ tư; hoặc tập trung giám sát việc thực hiện các vấn đề khó, phức tạp như giám sát tối cao thực hiện pháp luật về quy hoạch để giúp Chính phủ tháo gỡ vướng mắc trực tiếp trước mắt, đưa ra những định hướng lâu dài và tạo được sự đồng thuận trong nhận thức từ Trung ương đến địa phương về công tác quy hoạch.

Hoạt động giám sát chuyên đề được chú trọng, có nhiều đổi mới trong công tác tổ chức thực hiện và phương pháp giám sát, huy động nhiều chủ thể tham gia giám sát, gồm Đoàn đại biểu Quốc hội, HĐND, Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam cấp tỉnh, các tổ chức chính trị – xã hội nhằm bảo đảm luận chứng, luận cứ đối với vấn đề giám sát, đáp ứng mong đợi của cử tri và Nhân dân.

Như vậy, với kết quả đạt được của năm 2022, tiếp tục khẳng định nỗ lực đổi mới về tổ chức và phương thức hoạt động của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và sự ủng hộ của mạng lưới chuyên gia; qua đó, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Quốc hội; xây dựng hình ảnh, vị thế Quốc hội ngày càng gắn bó, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của cử tri và Nhân dân, giải quyết đúng và trúng nhiều vấn đề nổi cộm của cuộc sống.

“Gạn đục, khơi trong” để tìm kiếm dư địa hoạt động mới

Thưa Chủ tịch Quốc hội, từ đầu năm 2022 đến đầu năm 2023, chỉ trong khoảng 13 tháng, Quốc hội đã họp 4 kỳ, gấp đôi số lượng kỳ họp bình thường hằng năm. Xin Chủ tịch Quốc hội cho biết, thông điệp quan trọng nhất của sự thay đổi này?

Việc tổ chức các kỳ họp bất thường phải đảm bảo các điều kiện: cần có những quyết sách lớn, giải quyết các vấn đề cấp bách, đã “chín”, được chuẩn bị kỹ lưỡng, nhận được đồng thuận cao, và bây giờ cần Quốc hội thống nhất khung khổ pháp lý để triển khai trên thực tiễn. Kỳ họp bất thường lần thứ nhất được tổ chức đã đáp ứng kịp thời, hiệu quả yêu cầu phục hồi và phát triển kinh tế, không chỉ có ý nghĩa cho năm 2022, mà cả giai đoạn 2021-2025 và các năm tiếp theo; được đồng bào, cử tri, dư luận trong và ngoài nước, cộng đồng doanh nghiệp hết sức quan tâm, đặc biệt là gói hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế có quy mô 360.000 tỷ đồng, tương ứng hơn 8% GDP và việc ban hành 1 luật sửa đổi 8 luật về thủ tục đầu tư, là nguồn lực và căn cứ pháp lý quan trọng để Chính phủ, các địa phương triển khai thực hiện, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát theo kế hoạch và thúc đẩy tăng trưởng GDP năm 2022 cao nhất trong 10 năm qua.

Kỳ họp bất thường cũng cho thấy quyết tâm của Quốc hội Khóa XV tiếp tục kế thừa và “gạn đục, khơi trong” để tìm kiếm dư địa hoạt động mới, thực sự đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn cuộc sống và mong muốn của cử tri cả nước, thể hiện đúng tinh thần Quốc hội của dân, do dân, vì dân, cũng như thông điệp về một Quốc hội đổi mới, hành động quyết liệt vì lợi ích của Nhân dân. Tôi tin rằng, cử tri, Nhân dân cả nước và cả hệ thống chính trị sẽ đồng tình với cách làm này của Quốc hội.

Qua tổng hợp ý kiến của cử tri trước mỗi kỳ họp và sự ghi nhận trực tiếp, Chủ tịch Quốc hội cảm nhận về sự quan tâm của Nhân dân với hoạt động của Quốc hội như thế nào? Có ý kiến, kiến nghị nào của cử tri mà Chủ tịch Quốc hội thấy có giá trị đặc biệt với yêu cầu tiếp tục đổi mới hoạt động của cơ quan dân cử?

Thông qua Báo cáo Tổng hợp ý kiến, kiến nghị cử tri của Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tại kỳ họp; Báo cáo Công tác dân nguyện của UBTVQH; các cuộc tiếp xúc cử tri, các cuộc gặp và làm việc với các tổ chức, hiệp hội ở trong nước và kiều bào ta ở nước ngoài, tôi luôn cảm nhận thấy tình cảm, trách nhiệm rất lớn của cử tri, Nhân dân, kiều bào đối với sự nghiệp bảo vệ và xây dựng Tổ quốc nói chung cũng như các vấn đề liên quan tới xây dựng Đảng, bộ máy Nhà nước trong sạch vững mạnh nói riêng. Những ý kiến, kiến nghị của cử tri đã phản ánh về những hoàn cảnh, sự việc cụ thể gắn với một bộ phận người dân trong xã hội; qua đó, cũng phần nào đòi hỏi Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan nhà nước không ngừng đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động về xây dựng và thực thi chính sách, pháp luật, đáp ứng yêu cầu, nguyện vọng chính đáng của Nhân dân, xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

Từ ý kiến, kiến nghị của cử tri và đòi hỏi của thực tiễn cuộc sống, tôi thấy cử tri và Nhân dân ngày càng quan tâm đến hoạt động của Quốc hội. Vì vậy, Quốc hội cần tiếp tục đổi mới hoạt động, vào cuộc từ sớm, từ xa, nghiêm túc nghiên cứu, dự báo sát tình hình, xây dựng kế hoạch, chương trình nội dung hoạt động phù hợp, phát huy vai trò cơ quan đại biểu dân cử, kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng thành chính sách, pháp luật của Nhà nước, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân.

Năm 2023, Quốc hội sẽ tiếp tục cụ thể hóa chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng nhằm hoàn thiện thể chế pháp luật, tạo điều kiện phát triển đồng bộ các thị trường, khơi thông nguồn lực.

Điều này được thể hiện qua kết quả nổi bật của Quốc hội, đó là ban hành kịp thời 2 nghị quyết quan trọng, gồm: Nghị quyết số 30/2021/QH15 với nhiều giải pháp cấp bách, trao quyền cho Chính phủ, các địa phương kiểm soát nhanh chóng đại dịch Covid-19 và Nghị quyết số 43/2022/QH15 với nhiều cơ chế về tài chính, tiền tệ hỗ trợ Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế – xã hội, đáp ứng yêu cầu cấp thiết của đất nước, của doanh nghiệp, sinh kế và đời sống của Nhân dân. Các nghị quyết này nhận được sự quan tâm đặc biệt, được cử tri, doanh nghiệp và Nhân dân đánh giá cao.

Ngoài ra, Quốc hội, UBTVQH đã tiếp thu ý kiến của cử tri để nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội bằng việc ban hành Nghị quyết số 560/NQ-UBTVQH15 hướng dẫn về giám sát chất lượng, việc ban hành và tổ chức thực thi các văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội. Đảng đoàn Quốc hội ban hành Kết luận số 843-KL/ĐĐQH15 về tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội, UBTVQH ban hành Kế hoạch số 370/KH-UBTVQH15 để triển khai thực hiện, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát nhằm đáp ứng kỳ vọng của cử tri.

Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Đảng, sự vào cuộc quyết liệt của Quốc hội, Chính phủ và cả hệ thống chính trị, năm 2022, kinh tế – xã hội của đất nước đã phục hồi, phát triển và tạo nền tảng quan trọng cho năm 2023 – năm bản lề của nhiệm kỳ 2021-2026.

Trong năm qua, Đảng đoàn Quốc hội cũng phối hợp với Ban Nội chính Trung ương trong công tác phòng, chống tham nhũng, chỉ đạo UBTVQH, các cơ quan của Quốc hội phối hợp chặt chẽ với các đơn vị của Ban Nội chính triển khai công tác tham mưu, xử lý các vụ việc liên quan tới tham nhũng, tiêu cực.

Thách thức với ổn định kinh tế vĩ mô còn hiện hữu

Là một nhà kinh tế, Chủ tịch Quốc hội dự cảm thế nào về tình hình kinh tế Việt Nam năm 2023? Theo Chủ tịch Quốc hội, điều gì cần đặc biệt quan tâm trong điều hành kinh tế vĩ mô thời gian tới, trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động khó lường và doanh nghiệp Việt vẫn đối mặt với nhiều khó khăn?

Hiện nay, đà suy giảm tăng trưởng kinh tế toàn cầu trở nên rõ rệt hơn, trong khi lạm phát được dự báo vẫn duy trì ở mức cao, tính bất định gia tăng vì các xung đột địa chính trị, cạnh tranh khốc liệt giữa các nước lớn… đặt ra nhiều thách thức về tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô và lựa chọn chính sách đối với các nước.

Trong khi đó, nền kinh tế Việt Nam có độ “mở” lớn, kim ngạch xuất nhậu khẩu gần gấp 2 lần GDP, nhưng năng lực sản xuất, sức cạnh tranh của doanh nghiệp nội địa còn nhiều hạn chế, thách thức với ổn định kinh tế vĩ mô còn hiện hữu, các thị trường tài chính, bất động sản, lao động và khoa học – công nghệ vẫn còn nhiều điểm nghẽn… cần có những giải pháp mạnh mẽ hơn để khơi thông nguồn lực.

Tuy nhiên, bên cạnh khó khăn, thách thức, năm 2023 cũng là năm các chính sách tài khóa, tiền tệ theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội phát huy hiệu quả sâu rộng hơn, nhất là việc giải ngân các dự án trong danh mục dự án thuộc Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế – xã hội.

Trong giai đoạn tới, bên cạnh tiếp tục giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, cần giữ ổn định thị trường tiền tệ, thị trường vốn, thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản, khơi thông dòng vốn cho doanh nghiệp, chính sách tài khóa cần tập trung, mở rộng hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm, thu đúng, thu đủ, thu kịp thời, tiết kiệm chi tối đa, nghiên cứu tiếp tục miễn, giảm, gia hạn thuế, lệ phí.

Điều hành lãi suất, tỷ giá, dự trữ ngoại hối, cung tiền sát thực với diễn biến tình hình kinh tế – xã hội của đất nước; biên độ, thời gian điều chỉnh phải được tính toán, dự báo phù hợp, có tầm nhìn, không gây sốc cho nền kinh tế. Đặc biệt lưu ý mối quan hệ mật thiết, tính liên thông giữa tín dụng, thị trường trái phiếu, thị trường chứng khoán, thị trường bất động sản để phối hợp điều hành các chính sách đồng bộ, hài hòa, phù hợp, bảo đảm hiệu quả tổng thể.

Ngoài ra, cần có giải pháp mạnh mẽ, quyết liệt, đột phá để khơi thông nguồn vốn cho sản xuất – kinh doanh của doanh nghiệp, góp phần tạo thêm việc làm, giảm thất nghiệp, tăng thu nhập cho người dân, người lao động; đồng thời, cần thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn, an ninh năng lượng, an ninh lương thực, an ninh thông tin. Đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế – xã hội, 3 chương trình mục tiêu quốc gia…

Năm 2023, Quốc hội sẽ tiếp tục cụ thể hóa chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng nhằm hoàn thiện thể chế pháp luật, tạo điều kiện phát triển đồng bộ các thị trường, khơi thông nguồn lực.

Trong đó, Quốc hội sẽ xem xét, thông qua một số dự án luật quan trọng, đánh giá, tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội; đánh giá giữa kỳ việc thực hiện Kế hoạch Phát triển kinh tế – xã hội 5 năm 2021-2025, Kế hoạch Cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025; giám sát việc triển khai thực hiện các nghị quyết của Quốc hội; xem xét Quy hoạch Tổng thể quốc gia được UBTVQH cho ý kiến tại phiên họp ngày 21/12/2022 để trình Quốc hội xem xét, quyết định tại Kỳ họp bất thường lần thứ hai vào tháng 1/2023.

Những nội dung này sẽ là cơ sở quan trọng định hình không gian, lộ trình và nguồn lực phát triển của quốc gia trong thời gian tới.

Khơi thông dòng vốn, phục vụ phát triển kinh tế – xã hội

Năm 2022, với biến động của thị trường vốn (chứng khoán, trái phiếu…), niềm tin của nhà đầu tư cũng ít nhiều chao đảo. Bước sang năm mới, Chủ tịch Quốc hội muốn gửi gắm thông điệp gì tới các nhà đầu tư để niềm tin được vực dậy?

Năm 2022 là năm biến động lớn của thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Khối lượng phát hành trái phiếu doanh nghiệp và giá trị giao dịch chứng khoán sụt giảm mạnh, nhiều thời điểm giảm rất sâu, nhất là sau các vụ án “thao túng thị trường chứng khoán” xảy ra tại Công ty cổ phần Tập đoàn FLC và “lừa đảo chiếm đoạt tài sản” xảy ra tại Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ khách sạn Tân Hoàng Minh, Tập đoàn Vạn Thịnh Phát…; đồng thời, kết hợp với những diễn biến phức tạp trên thị trường tài chính, tiền tệ quốc tế, đã gây tác động tiêu cực đến thị trường tài chính, tiền tệ trong nước và làm giảm niềm tin của nhà đầu tư. Điều này dẫn đến những khó khăn trong huy động vốn, nhất là nguồn vốn trung và dài hạn để phục vụ sản xuất, kinh doanh, đóng góp vào sự phát triển kinh tế.

Với sự đồng lòng của cơ quan nhà nước, các định chế trên thị trường và các nhà đầu tư, tôi tin tưởng, chúng ta sẽ sớm thiết lập được thị trường chứng khoán, thị trường vốn phát triển minh bạch, ổn định, phục vụ thiết thực cho quá trình phát triển kinh tế của đất nước. Cùng với đó, Quốc hội sẽ tiếp tục giám sát việc Chính phủ triển khai các biện pháp cụ thể để bảo đảm an toàn thị trường tài chính, tiền tệ, khơi thông dòng vốn, phục vụ sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.

Tại Diễn đàn Kinh tế – Xã hội năm 2022, các chuyên gia đã tham vấn cho Quốc hội kiên trì mục tiêu giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô trong mọi tình huống. Tại Kỳ họp thứ tư vừa qua, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 68/2022/QH15 về Kế hoạch Phát triển kinh tế – xã hội năm 2023, đã khẳng định mục tiêu tiếp tục ưu tiên giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế.

Vừa qua, Chính phủ cũng đã có nhiều giải pháp quyết liệt để kịp thời ổn định thị trường tài chính, tiền tệ, như: bên cạnh việc điều hành các công cụ chính sách tiền tệ linh hoạt, đã khẩn trương tháo gỡ khó khăn cho thị trường. Cho đến nay, tình hình thị trường tiền tệ cơ bản ổn định, thị trường chứng khoán bắt đầu có dấu hiệu phục hồi ở một số phiên, thị trường trái phiếu doanh nghiệp cũng đã ghi nhận các đợt phát hành tăng so với tháng 10/2022.

Qua đây, có thể thấy rằng, Đảng, Quốc hội và Chính phủ luôn quan tâm và đặt mục tiêu ổn định, phát triển các thị trường lành mạnh, an toàn, bền vững. Với sự đồng lòng của cơ quan nhà nước, các định chế trên thị trường và các nhà đầu tư, tôi tin tưởng, chúng ta sẽ sớm thiết lập được thị trường chứng khoán, thị trường vốn phát triển minh bạch, ổn định, phục vụ thiết thực cho quá trình phát triển kinh tế của đất nước. Cùng với đó, Quốc hội sẽ tiếp tục giám sát việc Chính phủ triển khai các biện pháp cụ thể để bảo đảm an toàn thị trường tài chính, tiền tệ, khơi thông dòng vốn, phục vụ sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.

Thưa Chủ tịch Quốc hội, nhân dịp Xuân mới, ông có điều gì muốn gửi gắm tới cử tri và Nhân dân cả nước?

Trong thời gian qua, tiếp tục thực hiện chủ trương của Đảng về đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội, được sự quan tâm, động viên của cử tri và Nhân dân, Quốc hội đã có đổi mới, cải tiến cách thức làm việc và đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận trong công tác lập pháp, giám sát, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước.

Nhiều vấn đề có ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống, sản xuất, phục hồi và phát triển nền kinh tế của đất nước được đông đảo cử tri và Nhân dân quan tâm, kiến nghị đã được Quốc hội, UBTVQH kịp thời tiếp thu.

UBTVQH đã quyết liệt vào cuộc, kịp thời tổ chức phiên họp bất thường ngày 6/7/2022 để xem xét, thông qua Nghị quyết về mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn theo đề nghị của Chính phủ, theo đó đã giảm thuế bảo vệ môi trường với xăng, dầu, mỡ nhờn về mức sàn, góp phần tháo gỡ khó khăn cho người dân và doanh nghiệp, trong bối cảnh giá xăng dầu trong nước đang tăng cao.

Tại kỳ họp thứ ba, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết yêu cầu thiết kế môn Lịch sử trong chương trình giáo dục cấp trung học phổ thông, bao gồm cả phần bắt buộc và phần lựa chọn một cách hợp lý, khoa học, đảm bảo hiệu quả cao nhất trong việc giáo dục truyền thống và phát triển nhân cách cho học sinh; kiểm soát chặt chẽ việc biên soạn và xuất bản sách giáo khoa, bổ sung sách giáo khoa vào Danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá khi sửa đổi Luật Giá.

Tại kỳ họp thứ tư, Quốc hội thông qua Nghị quyết về dự toán ngân sách nhà nước năm 2023, trong đó quy định từ ngày 1/7/2023 thực hiện tăng lương cơ sở cho cán bộ, công chức, viên chức lên mức 1,8 triệu đồng/tháng; tăng 12,5% lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội cho đối tượng do ngân sách nhà nước đảm bảo và hỗ trợ thêm đối với người nghỉ hưu trước năm 1995 có mức hưởng thấp, tăng mức chuẩn trợ cấp người có công bảo đảm không thấp hơn mức chuẩn hộ nghèo khu vực thành thị…

Trong thời gian tới, tôi mong muốn, cử tri và Nhân dân sẽ tiếp tục đồng hành cùng Quốc hội, đóng góp thêm nhiều ý kiến, kiến nghị đối với hoạt động của Quốc hội. Quốc hội, UBTVQH xin trân trọng tiếp thu nhằm hoàn thiện, nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội, đáp ứng được mong mỏi của cử tri và Nhân dân, củng cố vững chắc niềm tin của Nhân dân vào Đảng, Nhà nước.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ chủ trì Hội thảo Văn hóa 2022, lắng nghe ý kiến của hàng trăm chuyên gia, nhà khoa học

Năm 2022, “Khởi dựng các diễn đàn thường niên về kinh tế – xã hội và văn hóa” được bình chọn là 1 trong 10 sự kiện tiêu biểu của Quốc hội. Trước nữa, vào cuối năm 2021, Chủ tịch Quốc hội cũng trực tiếp chủ trì tọa đàm tham vấn ý kiến chuyên gia và sau đó là chủ trì Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2021.

Khi đó, kinh nghiệm tổ chức các Diễn đàn Kinh tế Mùa Xuân, Mùa Thu của Ủy ban Kinh tế Quốc hội khóa XII lại được nhắc đến, đâu đó pha lẫn chút tiếc nuối. Nhắc đến các diễn đàn đó là vì, dù được tổ chức chỉ bởi Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, nhưng các Diễn đàn kinh tế Mùa Xuân, Mùa Thu từng gây tiếng vang lớn với các phân tích, phản biện, khuyến nghị thẳng thắn, sâu sắc của các chuyên gia, đại biểu Quốc hội.

Từ hơn 10 năm trước, Ủy ban Kinh tế khóa XII đã đặt ra và theo đuổi quan điểm xuyên suốt là phải giải quyết những bất ổn vĩ mô từ gốc, coi ổn định vĩ mô là nền tảng cho tăng trưởng bền vững. Quan điểm này, giờ đây vẫn còn nguyên giá trị.

Còn nhớ, có lần, người viết bài hẹn gặp Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội khóa XII Hà Văn Hiền tại phòng làm việc của ông, song cuộc trao đổi liên tục bị ngắt quãng bởi các cuộc điện thoại từ một số cơ quan, tổ chức, đại biểu Quốc hội…, với cùng một yêu cầu “đòi” được gửi 10 kiến nghị ổn định kinh tế vĩ mô vừa được đúc kết sau Diễn đàn.

Để diễn đàn có “thương hiệu” như thế, không thể không nhắc đến công lớn của ông Hà Văn Hiền. Khi trúng cử Quốc hội khóa XII, lần đầu tiên làm đại biểu Quốc hội, cũng là lúc ông Hiền nhận ngay nhiệm vụ Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế. Giai đoạn đó (2007 – 2011), nền kinh tế có nhiều biến động, Ủy ban Kinh tế lại vừa được tách ra từ Ủy ban Kinh tế – Ngân sách, hoạt động độc lập nhiệm kỳ đầu tiên. Vì thế, nếu chỉ dựa vào nội lực (Ủy ban chỉ có 8 nhân sự chuyên trách ở Trung ương, sau đó chỉ còn có 5 người), thì khó có thể hoàn thành tốt được nhiệm vụ.

Vì thế, Chủ nhiệm Hà Văn Hiền và Thường trực Ủy ban Kinh tế đã rất kỳ công để xây dựng mô hình hoạt động mở, tập hợp được ý kiến rất đa chiều và tranh thủ được sự đóng góp của đông đảo đội ngũ chuyên gia kinh tế trên cả nước.

“Bên cạnh các cộng tác viên là những nhà kinh tế nổi tiếng, Ủy ban còn phối hợp với Viện Khoa học xã hội tổ chức nhiều hội thảo ở quy mô lớn với sự tham gia của các cơ quan nghiên cứu, các tổ chức quốc tế, các trường đại học, nhiều chuyên gia giỏi, kể cả các chuyên gia kinh tế độc lập. Ý kiến của họ là kênh thông tin cực kỳ quý giá, còn nếu chỉ gói gọn ý kiến trong Ủy ban thì có thể đánh giá không đầy đủ, không kết hợp được lý luận và thực tiễn, nhất là khi đánh giá các vấn đề mang tầm vĩ mô”, ông Hiền trao đổi với người viết bài như thế, khi rời nhiệm vụ vào giữa năm 2011.

Nhìn lại những năm ấy, các Diễn đàn kinh tế Mùa Xuân – Mùa Thu được tổ chức ở cả ba miền Bắc – Trung – Nam, thu hút hàng trăm chuyên gia có tiếng, từ các vị đầy kinh nghiệm và bản lĩnh như Lê Đăng Doanh, Phạm Chi Lan, Nguyễn Đình Cung, Trương Đình Tuyển, Trần Đình Thiên…, cho tới các chuyên gia trẻ như Vũ Thành Tự Anh, Nguyễn Xuân Thành… gần như đều có mặt đông đủ.

Họ được mời với tư cách cá nhân, không phân biệt đang làm nhà nước hay tư nhân, đã nghỉ hưu hay đang còn trẻ, họ được thể hiện chính kiến mà không lo “nhìn trước, ngó sau”. Bởi thế, họ tạo nên “thương hiệu” cho Diễn đàn và đóng góp không nhỏ cho hoạt động của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội.

Tạo nên và duy trì được không khí đó, có vai trò của Chủ nhiệm Hà Văn Hiền. Dù vấn đề được đặt ra gai góc cỡ nào, quan điểm khác biệt ra sao, từ vị trí điều hành, ông vô cùng điềm tĩnh để thông tin chụm vào chủ đề chính và tuyệt nhiên không khiến các vị chuyên gia cảm thấy có bất cứ hạn chế nào khi bày tỏ quan điểm.

Hết nhiệm kỳ Quốc hội khóa XII, Diễn đàn Kinh tế Mùa Xuân, Mùa Thu tiếp tục được duy trì đến mùa thu năm 2015, với không ít tiếc nuối. Bởi, ở diễn đàn cuối cùng, người kế nhiệm ông Hà Văn Hiền, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế khóa XIII Nguyễn Văn Giàu vẫn đánh giá: “Các diễn đàn kinh tế một năm được tổ chức vào mùa xuân và mùa thu đã hỗ trợ lớn cho hoạt động của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, vì tính thời sự, khoa học, thực tiễn, những ý kiến đóng góp trung thực, thẳng thắn, trong sáng, vì lợi ích của đất nước”.

Tất nhiên, dù diễn đàn không tiếp tục mở, thì sau đó, nhiều chuyên gia vẫn tiếp tục đóng góp cho hoạt động của Ủy ban Kinh tế nói riêng, Quốc hội nói chung. Để thẩm tra các dự án luật và các vấn đề thuộc trách nhiệm phụ trách, mỗi cơ quan của Quốc hội đều cần huy động trí tuệ chuyên gia. Có những vị đại biểu Quốc hội chuyên trách cũng xây dựng cho mình đội ngũ chuyên gia riêng, để sẵn sàng tham vấn ý kiến khi cần thiết.

Tuy nhiên, báo cáo công tác nhiệm kỳ khóa XIV của Quốc hội từng nêu một trong các hạn chế của nhiệm kỳ này, đó là chưa có cơ chế rõ ràng, phù hợp để phát huy một cách thiết thực, hiệu quả trí tuệ của các chuyên gia, nhà khoa học trong hoạt động lập pháp.

Bước sang nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành nghị quyết quy định việc sử dụng chuyên gia của Chủ tịch Quốc hội, Phó chủ tịch Quốc hội, Tổng Thư ký Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các cơ quan thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Hội đồng khoa học của Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhiệm kỳ 2021-2026 cũng được thành lập. Và như đã nói, Chủ tịch Quốc hội, các Phó chủ tịch Quốc hội trực tiếp chủ trì nhiều cuộc tham vấn ý kiến chuyên gia ở phạm vi hẹp cũng như các diễn đàn lớn có sự tham dự của hàng trăm khách mời là các chuyên gia cả trong và ngoài nước.

Tại Diễn đàn Kinh tế – Xã hội năm 2022 có một chi tiết rất thú vị, đó là khi tham gia phiên thảo luận chuyên đề “Thúc đẩy việc thực hiện các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động, tạo động lực phục hồi sản xuất, kinh doanh và phát triển bền vững”, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã trực tiếp trao đổi với chuyên gia UNDP.

Khi đó, chuyên gia UNDP khuyến nghị, để kích thích chi tiêu hộ gia đình, nên “chuyển khoản tiền mặt cho dân”. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đặt vấn đề những chính sách như sử dụng kết dư của Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp (lên tới 38.000 tỷ đồng tiền mặt) hỗ trợ tiền thuê nhà (6.600 tỷ đồng) có tính là chi trực tiếp hay không?.

Nêu rõ sự khác nhau là ở nhiều nước tỷ lệ lạm phát cao trong khi Việt Nam lại duy trì ở mức thấp, Chủ tịch Quốc hội trao đổi với các chuyên gia là Việt Nam đã nghiên cứu rất kỹ và thấy rằng, thay vì chi tiền trực tiếp cho người dân, thì giảm thuế giá trị gia tăng 2% (làm giảm thu ngân sách mấy chục ngàn tỷ đồng) sẽ giúp bất cứ người dân nào cũng được hưởng, với số tiền ít hơn, nhưng mua được nhiều hàng hóa hơn và thực thi rất nhanh. Sau đó, ông còn trao đổi cả một số vấn đề về lao động, việc làm và sự trao đổi lại của chuyên gia UNDP đã khiến phiên thảo luận kéo dài qua cả 12h trưa, trong không khí sôi nổi, cởi mở.

Phát biểu bế mạc Diễn đàn, Chủ tịch Quốc hội ghi nhận, các ý kiến của các diễn giả, chuyên gia là thông tin tham khảo, căn cứ quan trọng trong hoạch định các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước cả trong ngắn hạn và dài hạn.

Với Hội thảo Văn hóa 2022, lắng nghe ý kiến chuyên gia trọn ngày, trong phát biểu bế mạc, ông Vương Đình Huệ khái quát, Hội thảo đã thống nhất 9 nhóm chính sách lớn, quan trọng, cần được tập trung nghiên cứu, thể chế hóa để tháo gỡ các điểm nghẽn, tạo sự phát triển đột phá cho phát triển văn hóa. Đầu tiên là chính sách phát triển con người Việt Nam toàn diện, trong đó đề cao tính tiên phong, gương mẫu trong văn hóa ứng xử của người lãnh đạo, cán bộ, đảng viên… Hội trường vẫn kín chỗ cho đến khi ông dừng lời, trong một ngày nghỉ, cho thấy sự quan tâm của các chuyên gia, nhà khoa học, văn nghệ sĩ, khi các nhà lập pháp thực sự cầu thị.

Thông qua các diễn đàn, hội thảo, tọa đàm để huy động trí tuệ của cả hệ thống chính trị cho những vấn đề quan trọng của đất nước, đó là điều rất cần thiết. Nhưng cần hơn là huy động được sự đóng góp của các chuyên gia luôn nói thật, nói hết, nói thống nhất ở mọi nơi mọi lúc, chứ không phải lựa “gu” của người nghe mà nói. Được như thế, Quốc hội sẽ hiểu dân hơn, gần dân hơn.