Thị trường bất động sản Đà Nẵng và vùng phụ cận đang dần hồi sinh sau một giai đoạn dài “đóng băng” do ảnh hưởng của tình hình kinh tế vĩ mô và sự thận trọng của nhà đầu tư. Theo báo cáo mới nhất của DKRA Consulting, quý II/2025 ghi nhận những chuyển biến đáng kể trên nhiều phân khúc bất động sản và dự báo triển vọng tích cực cho quý III/2025.

Mặc dù vẫn còn đối mặt với nhiều khó khăn, thị trường đã bắt đầu xuất hiện các tín hiệu tích cực tại các điểm chạm về pháp lý, hạ tầng và chính sách bán hàng. Những tín hiệu này không chỉ giúp tháo gỡ các vướng mắc tồn tại mà còn tạo niềm tin cho nhà đầu tư, kích thích sự phát triển của thị trường.

DKRA Consulting nhận định rằng sự hồi sinh của thị trường bất động sản Đà Nẵng và vùng phụ cận có thể được thúc đẩy bởi các yếu tố như sự cải thiện về môi trường đầu tư, sự phát triển của hạ tầng và các chính sách hỗ trợ từ chính quyền địa phương. Đồng thời, nhu cầu về bất động sản, đặc biệt là nhà ở và bất động sản nghỉ dưỡng, vẫn còn rất cao.

Theo báo cáo của DKRA Consulting, quý II/2025 đã ghi nhận những chuyển biến tích cực trên nhiều phân khúc bất động sản. Mặc dù không có sự phục hồi đột phá, nhưng thị trường đã bắt đầu có những dấu hiệu khởi sắc. Quý III/2025 dự kiến sẽ tiếp tục có những triển vọng tích cực hơn khi các chính sách và dự án mới được triển khai.

DKRA Consulting cũng nhấn mạnh rằng sự phát triển bền vững của thị trường bất động sản Đà Nẵng và vùng phụ cận đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, bao gồm chính quyền địa phương, nhà đầu tư và các doanh nghiệp bất động sản. Việc đảm bảo môi trường đầu tư lành mạnh, minh bạch và hỗ trợ sẽ là yếu tố quan trọng giúp thị trường phát triển ổn định và lâu dài.

Trước những tín hiệu tích cực này, các nhà đầu tư và doanh nghiệp bất động sản đang kỳ vọng vào một tương lai tươi sáng hơn cho thị trường bất động sản Đà Nẵng và vùng phụ cận. Việc tiếp tục theo dõi và đánh giá tình hình sẽ giúp đưa ra những quyết định đầu tư thông minh và hiệu quả.

Năm 2022, ngành bán buôn, bán lẻ tăng 10,15% so với năm 2021, đóng góp 0,97 điểm phần trăm vào tốc độ tăng tổng giá trị tăng thêm toàn nền kinh tế. Ảnh: Đức Thanh

Phục hồi mạnh mẽ trong một thế giới bất ổn

Dù đã được dự báo trước, nhưng việc Tổng cục Thống kê, vào những ngày cuối năm 2022, chính thức công bố tăng trưởng GDP của nền kinh tế ước đạt tới 8,02%, đã khiến không chỉ các cơ quan hoạch định chính sách, mà cả cộng đồng xã hội, người dân, doanh nghiệp… đều hết sức phấn khởi và ngạc nhiên.

Phấn khởi và ngạc nhiên bởi một năm trước, nền kinh tế đón nhận tin tốc độ tăng trưởng năm 2021 chỉ 2,58%. Khi ấy, cả nước vẫn ngập trong nỗi lo về sự bùng phát trở lại của dịch bệnh, về những tác động nghiêm trọng và khôn lường của đại dịch Covid-19 tới nền kinh tế. Không ai biết chắc được, năm 2022, nền kinh tế sẽ diễn biến theo hướng nào.

Mà không biết chắc được thật, bởi chỉ vừa bước vào năm 2022 chưa bao lâu, xung đột Nga – Ukraine nổ ra. Tiếp sau đó là các đòn trừng phạt được Mỹ, châu Âu thực hiện, là việc Trung Quốc vẫn kiên định với chiến lược “Zero Covid”…

Tất cả khiến kinh tế toàn cầu chao đảo. Giá cả hàng hóa nguyên, nhiên, vật liệu tăng chóng mặt. “Cơn bão” lạm phát nhanh chóng “càn quét” Mỹ, Đức, Pháp, sang cả Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan… Toàn những con số được cho là kỷ lục trong vài chục năm trở lại đây. Và không chỉ là lạm phát, mà kinh tế toàn cầu giảm tốc, thậm chí có lúc đối mặt với nguy cơ suy thoái.

Nếu hai năm trước, ẩn số của nền kinh tế chính là Covid-19, thì năm 2022, cùng với Covid-19, biến số Nga – Ukraine xuất hiện, hơn nữa, lại không chỉ là tồn tại trong ngắn hạn, mà đeo đẳng suốt cả năm, đưa kinh tế thế giới vào trạng thái bất định chưa từng có… Đến mức, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trong cả năm 2022 đã rất nhiều lần nói về những “diễn biến quá nhanh”, “những khó khăn chưa từng có tiền lệ” của kinh tế toàn cầu và cả Việt Nam.

Mọi thứ xoay chuyển nhanh đến mức không ngờ. Mới năm trước đó, hàng loạt gói kích thích kinh tế quy mô khủng được các nền kinh tế công bố triển khai, thì năm 2022, để chống chọi lại với lạm phát, chính sách thắt chặt tiền tệ, tài khóa được thực hiện. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) thậm chí đã có tới 7 lần điều chỉnh lãi suất, mà toàn ở mức cao. Thị trường tài chính toàn cầu vì thế cũng bị ảnh hưởng. Việt Nam, vốn là một nền kinh tế có độ mở rất cao, cũng khó có thể đứng ngoài vòng xoáy đó…

Vậy nhưng, kết quả thật bất ngờ. Qua từng tháng, từng quý năm 2022, các số liệu thống kê về tình hình kinh tế – xã hội, từ lạm phát, sản xuất công nghiệp, rồi dịch vụ, cả sản xuất nông nghiệp, rồi xuất nhập khẩu… đều cho thấy nền kinh tế từng bước phục hồi, càng ngày càng mạnh mẽ và vững chắc hơn.

Thế nên, tăng trưởng GDP từng quý lần lượt tăng dần, từ 5,05% của quý I, lên 7,83% của quý II và đặc biệt là 13,71% của quý III. Quý IV, tăng trưởng kinh tế chậm lại, đạt 5,92%, phần nhiều do xuất hiện các yếu tố khó khăn hơn và do quý IV/2021, tăng trưởng kinh tế khá cao (5,52% – PV), nên khó có thể kỳ vọng tăng trưởng mạnh. Tính chung cả năm 2022, tăng trưởng của nền kinh tế đã đạt tới con số 8,02%, cao nhất trong vòng 12 năm trở lại đây, gấp 3 lần tốc độ tăng trưởng của năm 2021.

“Đầu năm, ngay cả các tổ chức quốc tế, các chuyên gia, dù lạc quan nhất, cũng chỉ dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2022 đạt 6-6,5%, đúng như mục tiêu kế hoạch mà Việt Nam đặt ra. Các kịch bản tăng trưởng mà chúng ta đưa ra tại Nghị quyết 01, để phục vụ mục tiêu điều hành, cao nhất cũng là 6,5%”, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương chia sẻ.

Cuối năm 2021, Quốc hội quyết nghị mục tiêu tăng trưởng năm 2022 là 6-6,5%. Để đạt mục tiêu này, một kịch bản kinh tế đã được Chính phủ vạch ra. Theo đó, GDP quý I phải đạt mức tăng trưởng 4,9-5,4%; quý II là 5,4-5,9%; 6 tháng là 5,1-5,7%; Trong khi đó, tăng trưởng GDP quý III phải đạt 7,5-8%, đưa tăng trưởng GDP 9 tháng lên mức 5,9-6,4%. Quý IV, mức tăng trưởng phải đạt được là 6,2-6,7%, thì cả năm, tốc độ tăng trưởng mới đạt 6-6,5%.

Nhưng rồi, ngoài quý I “chạy” đúng kịch bản, thì sau đó, các mức tăng trưởng “vượt dự kiến”, “cao hơn kịch bản” đã lần lượt được xác lập, nhất là mức tăng trưởng cao kỷ lục của quý III/2022. Có yếu tố khách quan là tăng trưởng của quý III/2021 âm tới hơn 6%, nên so sánh, thì tăng trưởng của quý III/2022 tăng tốc mạnh mẽ, nhưng hơn hết là nhờ những nỗ lực trong điều hành của Chính phủ, nhờ sự nỗ lực vượt khó của người dân và cộng đồng doanh nghiệp…

Một cách rất rõ ràng, nền kinh tế đã tăng trưởng vượt dự báo, bỏ xa mọi kịch bản kinh tế. Cũng vì thế, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cơ quan tham mưu tổng hợp cho Chính phủ đã liên tục phải cập nhật kịch bản kinh tế. Sau khi tăng trưởng GDP 6 tháng đầu năm 2022 được công bố ở mức 6,42%, đã một lần kịch bản tăng trưởng của cả năm được cập nhật. 3 tháng sau đó, các cập nhật kịch bản còn dồn dập hơn.

Trước khi các số liệu thống kê về tăng trưởng GDP 9 tháng được công bố, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đã đề xuất năm 2022, phấn đấu đạt mức tăng trưởng 7%. Nhưng ngay sau đó, con số phấn đấu đã được Bộ trưởng đề xuất lên 7,5%. Và khi tăng trưởng GDP 9 tháng được “chốt” ở con số 8,83%, bắt đầu có những dự báo về việc kinh tế Việt Nam có thể đạt mức tăng trưởng 7,5-8% trong năm 2022. Thậm chí, nếu các điều kiện thuận lợi, còn có thể đạt mức cao hơn.

Không chỉ Chính phủ, mà cả các định chế tài chính nước ngoài, từ Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng HSBC, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cũng liên tục có những điều chỉnh về dự báo tăng trưởng kinh tế của Việt Nam năm 2022, lần sau cao hơn lần trước. Thậm chí, ngay trước khi Tổng cục Thống kê công bố số liệu kinh tế chính thức, HSBC còn một lần nữa nâng dự báo tăng trưởng kinh tế của Việt Nam lên 8,1%.

Và kết quả cuối cùng là 8,02%. Tất cả đều vỡ òa trong cảm xúc mừng vui. Nền kinh tế Việt Nam đang thực sự phục hồi mạnh mẽ trong một thế giới bất ổn. Không chỉ tăng trưởng cao, mà lạm phát của Việt Nam còn được duy trì ở mức thấp (3,15%).

Bình luận về những con số này, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê Nguyễn Bích Lâm nói rằng, việc tốc độ tăng trưởng kinh tế cao gấp 2,5 lần tỷ lệ lạm phát là “nét khác biệt đáng tự hào” của kinh tế Việt Nam trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với lạm phát cao nhất trong 40 năm qua và tăng trưởng thấp. 

Vững vàng trước các cú sốc từ bên ngoài

Năm 2022 đã đi qua với những dấu ấn đặc biệt về những nỗ lực lớn lao, những thành tựu, kết quả rất đáng khích lệ của toàn Đảng, toàn dân ta. Trong năm vừa qua, Việt Nam đã có những thành tựu vượt ngoài mong đợi. Kinh tế phục hồi mạnh mẽ. Hàng loạt kỷ lục cũng đã được ghi nhận.

Đầu tiên và đáng ghi nhận nhất là xuất nhập khẩu hàng hóa đã chính thức cán mốc 700 tỷ USD vào ngày 15/12 và tính đến cuối năm 2022 ước đạt trên 732,5 tỷ USD, tăng 9,5% so với năm 2021. Trong đó, xuất khẩu ước đạt 371,85 tỷ USD, tăng 10,6% so với năm 2021; cán cân thương mại hàng hóa thặng dư 11,2 tỷ USD, trong khi năm 2021 chỉ xuất siêu 3,32%.

Đây là một thành tích đáng tự hào của kinh tế Việt Nam, được cộng đồng quốc tế đánh giá cao, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang đối mặt với nhiều khó khăn, thương mại hàng hóa bị ảnh hưởng không nhỏ. Càng đáng tự hào hơn nếu biết, năm 2001, năm đầu tiên của thế kỷ 21, tổng giá trị xuất nhập khẩu của Việt Nam mới chỉ ở con số khiêm tốn hơn 30 tỷ USD.

Sau 20 năm, bằng các quyết sách và quyết tâm theo đuổi con đường hội nhập sâu rộng, Việt Nam đã lần lượt cán mốc xuất nhập khẩu 100 tỷ USD vào năm 2007, rồi 300 tỷ USD vào năm 2015, 500 tỷ USD vào giữa tháng 12/2019 và bây giờ là 700 tỷ USD.

Xuất nhập khẩu chính là một động lực tăng trưởng quan trọng của Việt Nam trong những năm gần đây. Chính ông Andrew Jeffries, Giám đốc quốc gia ADB tại Việt Nam đã nhiều lần nói rằng, kinh tế Việt Nam phục hồi nhanh hơn dự kiến là nhờ vào thương mại hàng hóa và sự phục hồi của khu vực dịch vụ.

Khu vực dịch vụ quả đúng là đang có một sự phục hồi ngoạn mục. Khu vực này đã đạt tốc độ tăng trưởng 9,99% trong năm 2022, cao nhất trong giai đoạn 2011-2022. Đặc biệt, một số ngành dịch vụ thị trường tăng cao, đóng góp nhiều vào tốc độ tăng tổng giá trị tăng thêm toàn nền kinh tế. Chẳng hạn, ngành bán buôn, bán lẻ tăng 10,15% so với năm 2021, đóng góp 0,97 điểm phần trăm; ngành vận tải kho bãi tăng 11,93%, đóng góp 0,69 điểm phần trăm. Và hơn hết là ngành dịch vụ lưu trú và ăn uống, tăng tới 40,61%, đóng góp 0,79 điểm phần trăm vào mức tăng trưởng chung của ngành.

Tương tự, giải ngân vốn đầu tư nước ngoài năm 2022 cũng đạt mức kỷ lục, với hơn 22,4 tỷ USD. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tăng tới 19,8% so với năm 2021, nếu loại trừ yếu tố giá vẫn còn tăng 15,6%, trong khi cùng kỳ năm 2021 giảm 6,7%. Và bất chấp khó khăn, tổng số doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường năm 2022 vẫn đạt 208.300 doanh nghiệp, tăng 30,3% so với năm 2021…

Rất nhiều con số rất đẹp, cho thấy một bức tranh với những gam màu sáng của kinh tế Việt Nam năm 2022. Đâu phải ngẫu nhiên mà năm 2022, cả 3 tổ chức xếp hạng tín nhiệm hàng đầu thế giới là Moody’s, Standard & Poor’s (S&P) và Fitch Ratings đều đánh giá hạng tín nhiệm của Việt Nam một cách tích cực.

Đặc biệt, ngày 6/9/2022, Moody’s đã nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia dài hạn của Việt Nam từ mức Ba3 lên mức Ba2, với triển vọng “Ổn định”. Điều đáng nói là, Việt Nam là quốc gia duy nhất ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương và là một trong 4 quốc gia trên thế giới được Moody’s nâng bậc tín nhiệm.

Các tổ chức quốc tế cũng đã đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam trong thực hiện các chính sách kinh tế vĩ mô, ổn định tài chính và cách thức vượt qua các “cú sốc” từ bên ngoài. “Việt Nam vẫn là điểm sáng về tăng trưởng và ổn định tại khu vực, là một nền kinh tế mở, năng động, có sức chống chịu qua đại dịch Covid-19”, Tổng giám đốc IMF, bà Kristalina Georgieva đã nói như vậy.

Câu hỏi đã luôn được đặt ra là: Nhờ đâu Việt Nam có được thành tựu đáng tự hào như thế trong năm 2022? Sự nỗ lực của mỗi người dân, mỗi doanh nghiệp và của cả hệ thống chính trị là rất quan trọng. Nhưng không thể không nhắc tới nỗ lực trong điều hành của Chính phủ.

Câu chuyện về sự phục hồi của năm 2022 được bắt đầu từ việc Chính phủ đã kịp thời chuyển hướng chiến lược chống dịch, với việc ban hành Nghị quyết 128/NQ-CP vào đầu tháng 10/2021. Nghị quyết mang tính bước ngoặt đó, cộng với chiến dịch tiêm chủng thần tốc đã giúp Việt Nam có thể duy trì và phát triển các hoạt động đầu tư, sản xuất – kinh doanh trong “trạng thái bình thường mới”. 

Tiếp sau đó là quyết định mở cửa trở lại nền kinh tế từ ngày 15/3/2022, sẵn sàng đón khách quốc tế trở lại, cùng các quyết sách mới về chiến lược chống dịch trong tình hình mới. Từng bước, Việt Nam đã hoàn toàn “bình thường” trở lại, chứ không phải là “bình thường mới”, dù luôn cảnh giác và không lơ là trước dịch bệnh. Trong các phiên họp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính luôn nhắc nhở điều này. Ông nhấn mạnh việc không để “dịch chồng dịch”, để không chỉ đảm bảo sức khỏe, tính mạng cho người dân, mà còn để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Khi năm 2022 vừa bắt đầu, Chính phủ đã xác định phương châm hành động của mình là “Đoàn kết kỷ cương, chủ động thích ứng, an toàn hiệu quả, phục hồi phát triển”. Suốt cả năm, phương châm đó đã được thực hiện nhất quán.

“Tiếp sức” cho Chính phủ là Đảng, Nhà nước và Quốc hội. Ngay đầu năm 2022, Quốc hội đã lần đầu tiên có phiên họp bất thường, với một trong những chương trình nghị sự quan trọng là thông qua gói tài chính, tiền tệ hỗ trợ cho việc thực hiện Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế – xã hội 2022-2023. Một ngân khoản khổng lồ lần đầu tiên đã được Quốc hội duyệt, trao cho Chính phủ để thực hiện một chương trình tổng thể để thúc đẩy nền kinh tế phục hồi và phát triển.

Ngay sau quyết sách của Quốc hội, Chính phủ đã vào cuộc. Các nghị quyết, nghị định đã liên tục được ban hành, để Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế – xã hội sớm đi vào cuộc sống. Hàng loạt chương trình hỗ trợ người dân, doanh nghiệp được ban hành. Liên tục các cuộc họp để thúc đẩy triển khai các giải pháp điều hành trong các Nghị quyết 01 và 02 của Chính phủ.

Không chỉ thúc đẩy sản xuất – kinh doanh, mà còn gỡ khó, tăng tốc giải ngân vốn đầu tư công. Các tổ công tác của Chính phủ được thành lập và rốt ráo xuống từng địa phương, từng dự án để đốc thúc.

Chính phủ kiên định điều hành, nhưng cũng rất linh hoạt trong biến động và điều này đã giúp Việt Nam vượt qua một năm đầy bão táp. Khi kinh tế toàn cầu lâm khủng hoảng, khi Fed liên tục tăng lãi suất điều hành, khi bão lạm phát tràn qua các nền kinh tế…, Chính phủ lập tức nhóm họp, bàn giải pháp để ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế, thúc đẩy tăng trưởng. Thậm chí, một đề án liên quan đến vấn đề này đã được giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư xây dựng.

Khi các bất ổn của nội tại nền kinh tế phát lộ, khi thị trường chứng khoán, bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp, xăng dầu… diễn biến bất thường, các giải pháp cũng đã kịp thời được đưa ra.

Nhờ vậy, nền kinh tế mới đạt được những thành quả quan trọng như thế. Tăng trưởng 8% là con số mà kể cả vào thời điểm giữa năm 2022, không ai dám nghĩ tới và kỳ vọng. Khi ấy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội họp và “chất vấn” Chính phủ rằng, Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế – xã hội đặt mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2022 cao hơn 1,5 – 2 điểm phần trăm so với quyết nghị của Quốc hội, liệu có đạt được không? Đó là một câu hỏi khó khi ấy, nhưng giờ đây đã được trả lời một cách rõ ràng.

Dẫu còn khó khăn, dẫu vẫn còn những tiếc nuối, bởi nếu chỉ cần đầu tư công được giải ngân tốt hơn, kinh tế Việt Nam 2022 có thể đạt mức tăng trưởng cao hơn, nhưng khi tờ lịch cuối cùng của năm cũ được xé bỏ, có thể tự hào để nói rằng, kinh tế Việt Nam đã vững vàng vượt qua bão giông.

Lửa thử vàng, trông chờ kỳ tích 2023

Năm 2022 kết thúc với những thành tựu đáng ghi nhận của nền kinh tế. Nhưng vui đấy, mà cũng lo đấy, bởi những rủi ro, thách thức đã phát lộ. Kinh tế toàn cầu được dự báo sẽ u ám hơn trong năm 2023, Việt Nam đâu thể tránh được những ảnh hưởng, nhất là khi năng lực nội tại của nền kinh tế, khả năng chống chịu với các cú sốc từ bên ngoài còn yếu.

Những dấu hiệu khó khăn đầu tiên đã có, mà theo Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê Lê Trung Hiếu, là cả xuất khẩu và sản xuất công nghiệp trong quý IV/2022 đã bắt đầu sụt giảm. Tháng 11/2022, kim ngạch xuất khẩu đã giảm 8,4% so với cùng kỳ. Tháng 12, mức giảm đã lên tới 14%. Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp dệt may, da giày, nông, thủy sản, đồ gỗ cho biết, các đơn hàng giảm khá mạnh trong những tháng đầu năm 2023, thậm chí kéo dài đến hết quý II.

Quý IV/2022, Chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) cũng chỉ tăng 3% so với cùng kỳ năm 2021. Trong đó, riêng tháng 12 ước giảm 1% so với tháng trước và chỉ tăng 0,2% so với cùng kỳ năm 2021.

Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam lần thứ 5 mới đây, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đã nói rất nhiều về những khó khăn của kinh tế thế giới và Việt Nam trong năm 2023. Đó là nguy cơ mất thanh khoản, rủi ro, bất ổn về tài chính, tiền tệ, nợ công, an ninh năng lượng, an ninh lương thực trên toàn cầu gia tăng…

Đó là những khó khăn trong nội tại của nền kinh tế, bao gồm cả việc giải ngân vốn đầu tư công còn chậm, áp lực lạm phát hiện hữu, đặc biệt là những rủi ro mà doanh nghiệp đang phải đối mặt do cầu của thị trường nước ngoài có xu hướng giảm, trong khi dòng tiền của doanh nghiệp đang cạn kiệt sau 2 năm dịch bệnh, gây trở ngại cho việc duy trì sản xuất – kinh doanh…

Các chuyên gia quốc tế cũng nói về những “cơn gió ngược” mà Việt Nam phải vượt qua, khi kinh tế toàn cầu, trong đó có Mỹ có thể lâm vào suy thoái. Trong khi đó, mặc dù Trung Quốc đã bắt đầu có dấu hiệu thay đổi chiến lược chống dịch, song việc sớm mở cửa trở lại nền kinh tế vẫn chưa được khẳng định.

“Cơn gió ngược” được ông Andrew Jeffries, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng ADB tại Việt Nam nói đến, đó chính là xu hướng thắt chặt tiền tệ, nhu cầu toàn cầu suy yếu với hàng xuất khẩu của Việt Nam và những bất thường trên thị trường trái phiếu.

Còn ông Andrea Coppola, Chuyên gia Kinh tế trưởng WB tại Việt Nam cho rằng, việc thắt chặt chính sách tiền tệ tại một số nền kinh tế toàn cầu như Mỹ, châu Âu… sẽ làm trầm trọng thêm những cơn gió ngược đối với các thị trường mới nổi và nền kinh tế đang phát triển.

Làm sao vượt cơn gió ngược này là một bài toán cần tính tới. “Các phản ứng chính sách của Việt Nam cần hướng tới sự cân bằng giữa kiềm chế lạm phát và duy trì tăng trưởng kinh tế, đồng thời đảm bảo sự vận hành của hệ thống tài chính”, ông Andrew Jeffries đã khuyến nghị như vậy.

Nhưng câu chuyện có thể sẽ không đơn giản thế. Thứ trưởng Trần Quốc Phương, trong một cuộc họp mới đây về điều hành kinh tế vĩ mô, cũng đã đặt câu hỏi để nhận được sự tư vấn chính sách từ các chuyên gia. Đó là năm tới, trọng tâm điều hành nên đặt vào chính sách tài khóa hay tiền tệ, hay vào nỗ lực thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa…

Tình hình khó khăn bởi yếu tố bất định là rất lớn. Không ai có thể dự báo trước kinh tế toàn cầu 2023 sẽ đi theo hướng nào. Trong bối cảnh ấy, có lẽ “kiên định” và “linh hoạt” tiếp tục sẽ là điều cần có trong các biện pháp điều hành của Chính phủ.

Sự phục hồi kinh tế trong năm 2022, có thể nói, mang đậm dấu ấn Chính phủ hành động. Giờ đây, nền kinh tế đang tiếp tục chờ đợi những quyết sách quan trọng của Chính phủ cho năm 2023, để có thể tiếp tục hành trình phục hồi và phát triển.

Xuất khẩu luôn được xem là một trong những động lực tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Ảnh: Đức Thanh

Kinh tế toàn cầu: Suy thoái hay phục hồi?

Nền kinh tế thế giới sẽ tràn đầy bất ổn trong năm 2023, với các yếu tố như lạm phát cao ảnh hưởng đến thu nhập thực tế của người tiêu dùng, làm giảm doanh số bán lẻ ở nhiều quốc gia; lãi suất tăng sẽ làm giảm thanh khoản của thị trường bất động sản, các nhà phát triển bất động sản sẽ trì hoãn xây dựng các dự án mới. Thêm vào đó, việc Trung Quốc khó thoát khỏi đại dịch sẽ làm giảm tốc độ tăng trưởng trong ngắn hạn và căng thẳng địa chính trị sẽ gây ra nhiều biến động hơn trong thị trường năng lượng, thực phẩm và tài chính.

Rất may, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) và Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) dự đoán rằng, kinh tế thế giới sẽ giảm được suy thoái vào năm 2023, nhưng chỉ với tốc độ vừa phải. OECD dự báo, tăng trưởng GDP toàn cầu sẽ đạt 2,2% năm 2023, trong khi IMF dự báo con số này là 2,7%.

Hoạt động tại các nền kinh tế tiên tiến sẽ đình trệ, khi các ngân hàng trung ương tìm cách ghìm tốc độ tăng cao của lạm phát bằng cách thắt chặt hơn nữa chính sách tiền tệ. Lạm phát của Hoa Kỳ đã giảm trong những tháng gần đây, từ mức cao nhất là 9% trong tháng 6/2022, xuống còn 7,1% trong tháng 11/2022. Đây là một mức độ giảm đáng khích lệ so với áp lực giá cả hiện nay, nhưng vẫn vượt quá so với mục tiêu chính thức là 2%.

Với 7 lần tăng lãi suất trong năm 2022, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã tăng lãi suất lên 4,25-4,5%, mức cao nhất trong 7 năm gần đây. Sẽ còn cần nhiều đợt tăng giá thêm nữa để kiểm soát lạm phát, do đó, theo khảo sát mới nhất của các nhà dự báo chuyên nghiệp, GDP của Hoa Kỳ dự kiến sẽ chỉ tăng 0,7% vào năm 2023.

Trong khi đó, châu Âu đang phải thực hiện các biện pháp thắt chặt chính sách tiền tệ. Tuy nhiên, lạm phát khu vực đồng euro vẫn không ngừng ở mức trên 10% trong tháng 11/2022 – vượt quá xa mục tiêu chính thức là 2%. Ngân hàng Trung ương châu Âu đã thận trọng với cuộc chiến chống lạm phát, do đó tỷ lệ tái cấp vốn chỉ dừng ở mức 2,5%. Mức này không đủ cao để đẩy lùi áp lực giá cả. Thắt chặt tiền tệ, lạm phát cao, giá năng lượng đắt đỏ và tình trạng không chắc chắn đang diễn ra, tất cả sẽ đè nặng lên tăng trưởng của châu Âu năm 2023.

Trong khi đó, chiến tranh ở Ukraine cũng đang che mờ triển vọng phát triển của châu Âu, với những mối đe dọa tái diễn về sự gián đoạn, quan hệ rạn nứt với Nga và cuộc khủng hoảng người tị nạn mới tiềm ẩn. OECD dự đoán, kinh tế châu Âu sẽ chỉ tăng ở mức khoảng 0,5% năm 2023.

Châu Á mới nổi là động lực tăng trưởng chính

Châu Á mới nổi sẽ là động lực tăng trưởng toàn cầu vào năm 2023. Các quốc gia này sẽ tiếp tục chống lại những cơn gió ngược toàn cầu và sẽ chỉ phải chịu mức lạm phát tăng vừa phải và trong ngắn hạn. Theo dự báo mới nhất của OECD, 2/3 tăng trưởng kinh tế toàn cầu sẽ đến từ các nước châu Á mới nổi. Đặc biệt, tăng trưởng mạnh sẽ diễn ra ở Ấn Độ (6%), Philippines (5%), Indonesia (4,9%), Malaysia (4,4%) và Thái Lan (3,7%).

Dự đoán về tăng trưởng của kinh tế Trung Quốc vẫn còn nhiều tranh luận. IMF và OECD đã điều chỉnh giảm dự báo tăng trưởng của Trung Quốc xuống còn 4,6% vào năm 2023. Con số này thấp hơn nhiều so với tốc độ tăng trưởng nhanh chóng mà đất nước này đạt được trong thập kỷ qua. Hơn thế nữa, Ngân hàng Thế giới (WB) gần đây đã giảm dự báo còn 4,3%.

Sau 3 năm không khoan nhượng với Covid-19, các đợt đóng cửa tái diễn khiến hoạt động sản xuất công nghiệp bị xáo trộn, quốc gia này đang dỡ bỏ mọi hạn chế và mở cửa trở lại với tốc độ nhanh chóng.

Kinh nghiệm mở cửa trở lại ở các quốc gia khác cho thấy, trong môi trường tiêm chủng không đầy đủ, các ca nhiễm sẽ tăng mạnh, kéo theo nhu cầu nhập viện khẩn cấp cao. Điều này sẽ dẫn đến việc người dân sẽ tự nguyện giảm các tương tác xã hội cho đến khi tình hình trở lại bình thường. Do đó, số công nhân sẽ suy giảm đáng kể, người tiêu dùng sẽ tránh xa các trung tâm mua sắm và các trung tâm giải trí cũng hoạt động ít hơn. Khi đạt được miễn dịch cộng đồng, nỗi sợ lây nhiễm sẽ giảm dần và hoạt động kinh tế sẽ tiếp tục. Sự phục hồi dự kiến sẽ diễn ra vào quý II/2023. Tuy nhiên, vẫn rất khó để dự đoán đại dịch sẽ phát triển như thế nào.

Việt Nam: Thêm một năm tăng trưởng mạnh mẽ

Giống như những nơi khác thuộc nhóm nước châu Á mới nổi, tăng trưởng mạnh mẽ được dự đoán sẽ tiếp tục diễn ra ở Việt Nam. IMF dự báo kinh tế Việt Nam năm 2023 sẽ tăng trưởng 6,1%, WB đưa ra mức tăng trưởng 6,4% và ADB dự báo tăng 6,7%. Mức tăng trưởng như vậy sẽ đưa Việt Nam trở thành một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất thế giới. Triển vọng tăng trưởng lạc quan phần lớn nhờ vào việc Covid-19 được kiểm soát hiệu quả bằng các quyết định tiêm chủng sớm cho người dân và dỡ bỏ mọi hạn chế, nên các hoạt động của xã hội sớm quay trở lại bình thường.

IMF dự báo kinh tế Việt Nam năm 2023 sẽ tăng trưởng 6,1%, WB đưa ra mức tăng trưởng 6,4% và ADB dự báo tăng 6,7%. Mức tăng trưởng như vậy sẽ đưa Việt Nam trở thành một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất thế giới.

Lạm phát của Việt Nam đã tăng, nhưng chỉ vượt quá mục tiêu chính thức (4%) với biên độ nhỏ trong tháng 11 (4,37%). Việc tăng lãi suất một cách thận trọng của ngân hàng trung ương được đánh giá tích cực để kiểm soát lạm phát và duy trì niềm tin mà không gây rủi ro cho tốc độ tăng trưởng. Ngân hàng Nhà nước cần tiếp tục thận trọng, vì áp lực lạm phát có thể gia tăng, đặc biệt nếu tỷ giá hối đoái giảm sẽ ảnh hưởng đến giá nhập khẩu và đẩy lạm phát đi lên trong những tháng tới. Mục tiêu của chính sách tiền tệ là đưa lạm phát trở lại mục tiêu chính thức trong một khoảng thời gian ngắn và hợp lý.

Giữ đà tăng trưởng nhanh trong khi nền kinh tế toàn cầu suy yếu chắc chắn sẽ là một thách thức. Xuất khẩu là động lực tăng trưởng truyền thống của Việt Nam, nhưng các nhà xuất khẩu sẽ phải đối mặt với sự suy giảm nhu cầu từ các khách hàng Bắc Mỹ và châu Âu.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài cũng là một động lực tăng trưởng truyền thống của Việt Nam, với nhiều câu chuyện thành công trong lĩnh vực điện tử. Những thông báo mở rộng đầu tư của Samsung, LG, Foxconn và Lego minh chứng cho sức hấp dẫn không ngừng của Việt Nam. Tuy nhiên, các doanh nghiệp đa quốc gia đang phải đối mặt với áp lực phải khôi phục hoạt động sản xuất, thúc đẩy tạo việc làm ở nước họ, làm cho chuỗi cung ứng linh hoạt hơn và củng cố an ninh quốc gia. Điều này có thể làm suy yếu dòng vốn đầu tư nước ngoài trong những năm tới.

Đầu tư bất động sản cũng là động lực tăng trưởng chính trong những năm gần đây, mặc dù có rủi ro tài chính lớn. Lãi suất thấp và điều kiện tín dụng dễ dàng đã thúc đẩy sự bùng nổ bất động sản, với giá nhà đất tăng nhanh.

Ngân hàng Nhà nước đã tăng lãi suất và thắt chặt tín dụng để chống lạm phát, chu kỳ tăng giá nhà đất sắp kết thúc. Tình hình tương tự cũng đang diễn ra ở các thị trường nhà ở trên khắp thế giới: giá nhà ở tại Trung Quốc đã giảm trong 2 năm qua, với một số nhà phát triển bất động sản gặp khó khăn tài chính nghiêm trọng. Giá nhà ở Mỹ đã giảm kể từ giữa năm 2022 do sự tăng trưởng của lãi suất thế chấp. Người mua nhà Việt Nam sẽ thận trọng hơn trong thời gian tới và các nhà phát triển sẽ trì hoãn xây dựng các dự án mới, dẫn tới thị trường sẽ đóng băng. Điều này sẽ là một nguyên nhân quan trọng bóp nghẹt động cơ tăng trưởng trong thời gian tới.

Đầu tư cho việc giảm thiểu carbon có thể trở thành động lực tăng trưởng chính trong ngắn hạn và trung hạn. Việt Nam đã cam kết đạt được mức trung hòa carbon vào năm 2050. Tuy nhiên, không còn nhiều thời gian để thực hiện các khoản đầu tư lớn cần thiết để cắt giảm lượng khí thải. Mặc dù đã có nhiều dự án sử dụng pin mặt trời và turbin gió hơn so với trước, song than vẫn là trụ cột chính của ngành điện Việt Nam và là nguồn phát thải khí nhà kính lớn nhất. Việt Nam sẽ cần những khoản đầu tư lớn để khử carbon trong sản xuất điện, củng cố lưới điện và phổ biến sử dụng xe điện trong giao thông. Việt Nam đã cam kết hạn chế lượng khí thải của ngành điện ở mức 170 triệu tấn carbon dioxide vào năm 2030, với một nửa lượng điện đến từ năng lượng tái tạo. Khoản đầu tư này sẽ được hỗ trợ bởi một gói tài trợ từ các nền kinh tế tiên tiến, nhằm giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.

Nhận diện rủi ro

Những dự báo này mô tả một triển vọng lạc quan về tăng trưởng mạnh mẽ và lạm phát giảm. Nhưng hiếm khi việc đưa ra dự báo lại khó khăn như hiện tại. Doanh nghiệp và người tiêu dùng Việt Nam nên sẵn sàng cho những cú sốc mới và có thể là một cuộc khủng hoảng mới. Tình hình địa chính trị vẫn nghiêm trọng. Các cuộc xung đột tạo ra những làn sóng biến động toàn cầu, với những tác động mạnh mẽ đến thị trường năng lượng, thực phẩm và tài chính. Không thể đoán trước được những căng thẳng địa chính trị này sẽ diễn ra như thế nào. Hy vọng hòa bình có thể đạt được, nhưng những sự cố nguy hiểm vẫn đang rất đáng lo ngại.

Cuộc chiến toàn cầu chống lạm phát cũng là một rủi ro lớn. Mặc dù theo Fed, lạm phát đã giảm chậm trong vài tháng qua, nhưng vẫn còn quá sớm để khẳng định thành công. Tại khu vực các nước sử dụng đồng euro, lạm phát vẫn chưa đạt đến đỉnh điểm và dự kiến sẽ có một số đợt tăng giá nữa của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB). Lãi suất cao hơn nhiều ở những khu vực này sẽ kéo theo dòng vốn quay trở lại các thị trường có năng suất cao và các nơi trú ẩn an toàn, từ đó gây áp lực lên đồng tiền của các nền kinh tế mới nổi như Việt Nam.

Việt Nam hy vọng sẽ có một năm 2023 thành công. Chúng ta hy vọng những điều tốt nhất, nhưng cũng phải chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất.

Đó chính là điểm tựa để Việt Nam tăng tốc, phát triển trong không chỉ năm mới 2023, mà cả trong giai đoạn 2021 – 2025, dù nhiều dự báo và nhiều dấu hiệu cho thấy, khó khăn, thách thức phía trước còn lớn hơn rất nhiều.

Trong báo cáo mới nhất, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) dự báo, trong năm 2023, 143 nền kinh tế – chiếm 92% GDP thế giới – sẽ yếu hơn dự kiến. Ba nền kinh tế lớn nhất thế giới (gồm Trung Quốc, khu vực đồng Euro và Hoa Kỳ) sẽ tăng trưởng chậm lại đáng kể. Nguy cơ suy thoái trong bối cảnh lạm phát tăng cao, bất ổn chính trị vẫn gia tăng… là hiện hữu.

Kinh tế Việt Nam sẽ không thể đứng ngoài vòng xoáy đó, nhất là khi độ mở nền kinh tế lên hơn 200% GDP. Nhưng dù khó khăn, thử thách, Việt Nam vẫn đang tự tin bước vào năm mới 2023 với những kỳ vọng mới.

Tự tin, bởi chúng ta có những điểm tựa vững chắc, có nền tảng để nền kinh tế tiếp tục phục hồi và tăng tốc.

Đó là một nền kinh tế có quy mô hơn 400 tỷ USD, với tốc độ tăng trưởng lên tới 8,02% trong năm 2022, cao nhất trong vòng hơn một thập kỷ qua.

Nếu như hai năm (2020 -2021), kinh tế Việt Nam vật lộn trong khó khăn, cố gắng thích ứng để duy trì các hoạt động sản xuất – kinh doanh song song với phòng, chống dịch, thì năm 2022 là bứt tốc và phục hồi mạnh mẽ.

Là quy mô thương mại hàng hóa đã vượt ngưỡng 700 tỷ USD, đạt hơn 730 tỷ USD trong năm 2022, thặng dư hơn 11,2 tỷ USD.

Là một ngân quỹ nhà nước với số thu đạt trên 1,78 triệu tỷ đồng, bằng 126,4% dự toán năm 2022 và tăng 13,8% so với năm 2021.

Là thu nhập bình quân đầu người năm 2022 tăng 9,5% so với năm 2021…

Và hơn hết, là nỗ lực, quyết tâm của một Chính phủ hành động, bản lĩnh, là sự đồng lòng của cả hệ thống chính trị, là vị thế của Việt Nam đang tiếp tục được khẳng định và củng cố một cách mạnh mẽ.

Rất nhiều điểm tựa và cũng rất nhiều cơ hội khi trong năm 2023 – năm bản lề của Kế hoạch 5 năm 2021-2025, sẽ có một loạt giải pháp được thực hiện để “hóa giải” khó khăn, thách thức và tận dụng cơ hội phát triển. Các động lực tăng trưởng, bao gồm đầu tư, xuất nhập khẩu, tiêu dùng và cả cải cách thể thế, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh… cũng sẽ được thúc đẩy.

Để tạo nền tảng cho sự tăng tốc và phát triển của nền kinh tế trong năm 2023, Quốc hội đã quyết nghị chi hơn 700.000 tỷ đồng đầu tư công. Các dự án hạ tầng chiến lược, nhất là hạ tầng giao thông trọng điểm, như cao tốc Bắc – Nam phía Đông, đường ven biển, vành đai 4 TP. Hà Nội, vành đai 3 TP.HCM, các dự án động lực về sân bay, đường sắt, đường thủy… cũng sẽ được triển khai. Điều này không chỉ tạo động lực tăng trưởng cho năm 2023, khi tăng trưởng kinh tế của Việt Nam còn phụ thuộc nhiều vào đầu tư, mà quan trọng hơn, sẽ góp phần từng bước đồng bộ và hiện đại hóa hệ thống hạ tầng, tạo dựng các hành lang, không gian phát triển mới cho nền kinh tế.

Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế – xã hội cũng sẽ tiếp tục được đẩy mạnh trong năm 2023 để góp phần tiết giảm chi phí, hỗ trợ dòng tiền cho hoạt động sản xuất – kinh doanh, thúc đẩy các động lực tăng trưởng…

Cùng với đó, sẽ tiếp tục có các chính sách “trợ lực” cho người dân và cộng đồng doanh nghiệp vượt qua khó khăn, như giảm thuế giá trị gia tăng, thuế bảo vệ môi trường cho xăng dầu… Rất nhiều đề xuất đã được đưa ra và cũng đã có đề xuất được thông qua, ngay tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội mới đây.

Cơ hội cũng đang được mở ra, khi Trung Quốc đang đã có những động thái ban đầu về việc mở cửa trở lại nền kinh tế. Thương mại, đầu tư của Việt Nam, vì thế sẽ có những thuận lợi mới, nhất là khi Việt Nam đang là đối tác thương mại và đầu tư hàng đầu của nhiều nền kinh tế lớn.

Khó khăn là rất lớn, nhưng thuận lợi, thời cơ cũng nhiều. Bằng kinh nghiệm trong 3 năm vượt qua thách thức từ đại dịch Covid -19, bằng sự kiên định và linh hoạt trong điều hành của Chính phủ, bằng sự đoàn kết một lòng của cả hệ thống chính trị, cả nước đang vững vàng tiến bước vào năm 2023 với những thời cơ và vận hội mới.

Do những vướng mắc về thủ tục, cơ chế, Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành (giai đoạn I) mới giải ngân được 35,3% kế hoạch của năm 2022

Doanh nghiệp nhà nước nóng ruột

Những ngày cuối năm 2022, đại diện 19 tập đoàn, tổng công ty nhà nước thuộc Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp có cuộc làm việc quan trọng tại Hà Nội, với Ủy ban và đại diện các cơ quan quản lý nhà nước. Cuộc làm việc rất nóng, vì nhiều vấn đề đang treo.

“Nếu không giải quyết được thì doanh nghiệp lại rơi vào tình trạng đầu tư không hiệu quả”, ông Lê Ngọc Quang, Phó tổng giám đốc Tập đoàn Hóa chất Việt Nam lo lắng khi nhắc tới hiện trạng của 6 nhà máy tại Khu công nghiệp Biên Hòa 1 (Đồng Nai), thuộc 4 đơn vị của Tập đoàn.

Trong vòng 5 – 7 năm trở lại đây, cứ vài năm, các đơn vị này lại nhận được thông báo di dời, theo chủ trương của tỉnh.

“6 nhà máy này hàng năm đang tạo ra khoảng 3.600 tỷ đồng doanh thu, lợi nhuận khoảng 400 tỷ đồng, nộp ngân sách là 100 – 200 tỷ đồng, tạo công ăn việc làm cho 1.200 lao động. Vấn đề là, 14 ha của các đơn vị này có thời gian thuê đất đến năm 2031, nhưng địa phương không có cơ chế, chính sách gì cho doanh nghiệp, dù Tập đoàn đã đề nghị, vì di dời một nhà máy công nghiệp không dễ dàng, gần như phải bỏ đi, đầu tư mới. Các doanh nghiệp chưa phải di dời ngay, nhưng không thể đầu tư mở rộng hay phát triển gì từ đó đến nay…”, ông Quang nói và mong muốn Ủy ban tổ chức đối thoại với địa phương để tìm giải pháp.

Sự sốt ruột của ông Quang không đơn lẻ. Theo thông tin từ Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, rất nhiều đề xuất tương tự đã được các tập đoàn, tổng công ty gửi về đề nghị hỗ trợ giải quyết. Riêng TP.HCM đã có tới 162 kiến nghị, chủ yếu liên quan đến đất đai.

“Doanh nghiệp nhà nước sốt ruột lắm, vì các dự án đầu tư của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước thuộc Ủy ban đều nằm trong các lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế, như điện, than, viễn thông, thăm dò dầu khí… Hiệu quả đầu tư của các tập đoàn, tổng công ty chưa đạt kỳ vọng, giải ngân thấp so với kế hoạch là ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đầu tư của nền kinh tế. Chúng tôi đang tham mưu để tổ chức một số cuộc làm việc, đối thoại với các địa phương, các bộ, ngành để giải quyết dứt điểm vướng mắc”, ông Phạm Tuấn Anh, Vụ trưởng Vụ Tổng hợp (Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp) cho biết.

Trong kế hoạch, cuộc làm việc với UBND TP.HCM sẽ được đề nghị tổ chức sớm.

Nhưng, ông Tuấn Anh cũng thừa nhận, còn nhiều vướng mắc liên quan đến sự chưa rõ ràng, thống nhất trong quy định của pháp luật về đầu tư và pháp luật chuyên ngành cũng đã được doanh nghiệp tập hợp, đề xuất giải pháp, nhưng nhiều năm rồi không xử lý được. 

“Chúng ta không thể phân chia quyền của doanh nghiệp nhà nước theo tầng bậc như hiện nay được, mà phải phân cấp và tăng cường trách nhiệm của doanh nghiệp, của cơ quan đại diện chủ sở hữu, của cơ quan quản lý nhà nước. Mục tiêu cuối cùng phải là phát huy tối đa nguồn lực của nhà nước trong doanh nghiệp. Chúng tôi đang đề xuất sửa đổi, bổ sung một số văn bản pháp luật… ”, ông Tuấn Anh cho biết.

Nhìn lại, năm 2022, Tập đoàn Điện lực Việt Nam thực hiện đầu tư 90.500 tỷ đồng, bằng 87% kế hoạch năm; trong đó có một số dự án quan trọng như tiếp tục triển khai thi công 3 dự án nhà  máy thủy điện mở rộng; Tập đoàn đang tập trung thực hiện chuẩn bị đầu tư 7 dự án nguồn điện trọng điểm. Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam giải ngân 2.138 tỷ đồng, đạt 59% kế hoạch năm 2022. Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) mới thực hiện khoảng 10.587 tỷ đồng, đạt 40% kế hoạch đầu tư của năm.

Nếu như những vướng mắc được giải quyết sớm, thì những lo ngại về tình trạng thiếu nguồn điện dự phòng cho nền kinh tế hay lo ngại sớm về khả năng chậm trễ của dự án đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn I, khi năm 2022 mới giải ngân 3.000 tỷ đồng, đạt 35,3% so với kế hoạch 2022… có thể sẽ không có trong các báo cáo của năm 2023.

Chấp nhận những khúc cua gấp

Ông Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cảm thấy hào hứng khi nghe các kế hoạch mà ông Tuấn Anh đưa ra.

Tháo gỡ được rào cản trong hoạt động đầu tư của doanh nghiệp nhà nước sẽ thúc đẩy hoàn thiện thể chế, chính sách về đầu tư, thúc đẩy cải thiện môi trường kinh doanh.

“Tôi luôn coi doanh nghiệp nhà nước là một động lực quan trọng của nền kinh tế và rất tiếc khi khu vực này không đóng góp được nhiều, mà đáng ra có thể làm để góp phần vào quá trình phục hồi và phát triển của nền kinh tế. Trong bối cảnh doanh nghiệp tư nhân đang khó khăn, khả năng vốn đầu tư tư nhân sẽ chậm lại trong năm 2023, thì sự chủ động tìm kiếm sự năng động, hiệu quả của doanh nghiệp là tin tốt”, ông Cung chia sẻ.

Ở đây, tin tốt mà ông Cung nhắc đến không chỉ là tiến độ dự án đầu tư công, dự án đầu tư của doanh nghiệp nhà nước được đẩy nhanh, mà việc đó sẽ mở thêm không gian hoạt động cho doanh nghiệp tư nhân, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa.

“Tháo gỡ được rào cản trong hoạt động đầu tư của doanh nghiệp nhà nước sẽ thúc đẩy hoàn thiện thể chế, chính sách về đầu tư, thúc đẩy cải thiện môi trường kinh doanh. Đặc biệt, tâm lý đang khá nặng nề, lo lắng, sợ trách nhiệm của bộ máy nhà nước trong quản lý đầu tư sẽ được giải tỏa, từ đó có cú hích phù hợp vào hoạt động sản xuất, kinh doanh. Đây sẽ là những động lực dài hạn cho tăng trưởng, thế chỗ động lực tăng trưởng nhất thời của nền kinh tế trong năm 2022, sau khi nền kinh tế bước sang giai đoạn mở cửa, phục hồi sau dịch bệnh”, ông Cung nhận định.

Đáng nói là khu vực doanh nghiệp tư nhân đang nhìn vào không gian này với những tính toán thiết thực và chấp nhận sự sàng lọc để vượt lên, chứ không chỉ là vượt qua khó khăn.

“Như một cuộc đua xe công thức 1, nếu cứ chạy thẳng mãi thì cơ hội vượt lên rất khó. Chúng ta đang đứng trước khúc cua có thể thay đổi cuộc chơi bằng các quyết định táo bạo”,  ông Hoàng Trung Dũng, Chủ tịch Công ty Rosa Bonita nhìn nhận khó khăn của năm 2023.

Tất nhiên, khúc cua trong đánh giá của ông Dũng không hề dễ chơi. “Tôi hoạt động trong ngành phân phối, bán lẻ hàng tiêu dùng, chưa bao giờ thấy hàng hóa tiêu thụ chậm như vậy, từ đầu quý IV đến giờ. Vừa rồi, Bộ Công thương tổ chức một chương trình bán hàng, cho  phép doanh nghiệp khuyến mại đến 100% giá trị của sản phẩm, nhưng cả tháng qua, sức mua thấp ngoài sự tưởng tượng của chúng tôi”, ông Dũng chia sẻ.

Nhiều doanh nghiệp ngành dệt may, da giày… cũng có nhận định tương tự. Đơn hàng xuất khẩu giảm đột ngột. Tuy nhiên, kế hoạch đầu tư mới, đầu tư công nghệ để đáp ứng yêu cầu xanh, thân thiện với môi trường, phù hợp với xu hướng kinh tế tuần hoàn đang được các doanh nghiệp lên kế hoạch.

“Chỉ cần tạo điều kiện cho chúng tôi tiếp cận vốn, thuận lợi trong thực hiện các thủ tục đầu tư kinh doanh, doanh nghiệp sẽ không bỏ qua cơ hội để làm mới, nâng cấp năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp”, ông Dũng chia sẻ.

Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp đang cơ cấu lại ngành nghề từ những biến động của lao động sau những thay đổi lớn của nhu cầu người dùng, suy giảm đơn hàng xuất khẩu.

“Có thể năm tới, nhiều doanh nghiệp sẽ tăng trưởng chậm  lại do khoảng thời gian tiến hành cơ cấu lại, nhưng dài hạn, những doanh nghiệp này sẽ là động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế”, ông Cung dự báo.

Tuy vậy, khoảng thời gian này nhanh hay chậm lại không hẳn nằm trong dự liệu của các doanh nghiệp.

Cần phải nhắc lại, năm 2022, hệ thống giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, thúc đẩy phục hồi kinh tế khá toàn diện, trên mọi lĩnh vực, nhưng nhiều giải pháp chưa thực sự đạt được kết quả. Ba năm qua, số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường tăng ngang với số doanh nghiệp gia nhập. Nếu như 2 năm dịch bệnh, lý do có thể giải thích được, nhưng năm 2022, khi kinh tế đang phục hồi mà số này vẫn cao, theo hướng năm sau cao hơn năm trước, nghĩa là, doanh nghiệp đã và đang tiếp tục gặp khó khăn.

“Động lực để phát triển kinh tế là doanh nghiệp, mà doanh nghiệp gặp nhiều cái khó khăn, nghĩa là chúng ta cần phải nhìn thẳng vào sự thật đó, để có những giải pháp phù hợp, kịp thời. Hơn thế, đây là thời điểm doanh nghiệp cần môi trường kinh doanh chất lượng cao chứ không chỉ là cắt giảm hồ sơ, thời gian giải quyết thủ tục hành chính”, ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhận định.

Như vậy, theo ông Hiếu, năm 2023 là năm phải hành động, minh bạch, kịp thời, quyết liệt, ở cả góc độ hoạch định chính sách của cơ quan quản lý nhà nước và thực hiện hoạt động đầu tư – kinh doanh của doanh nghiệp.

“Nắm bắt cơ hội – Hướng tới tương lai” – phương châm hành động của Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong năm 2023 mà Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng vừa công bố tại Hội nghị Tổng kết công tác năm 2022 và Phương hướng, nhiệm vụ năm 2023 của ngành Kế hoạch – Đầu tư và Thống kê, có thể nói, cũng chính là “mệnh lệnh” của nền kinh tế trong bối cảnh hiện nay.

Nói vậy là bởi, kinh tế thế giới và cả Việt Nam được dự báo sẽ tiếp tục biến động nhanh, mạnh, khó dự đoán, thậm chí khó khăn, thách thức còn nhiều hơn so với thuận lợi, thời cơ. Nhưng trong khó khăn luôn có cơ hội. Nếu biết chớp thời cơ, thì thách thức có thể trở thành động lực phát triển của đất nước trong tình hình mới.

Có thể ví dụ nhiều thời cơ, như sự mở cửa trở lại của nền kinh tế Trung Quốc, sự quyết tâm của Chính phủ trong thực hiện Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế – xã hội, gói đầu tư công 700.000 tỷ đồng, sự phục hồi được dự báo là mạnh mẽ hơn của khu vực dịch vụ…

Thậm chí, nếu nhìn một cách lạc quan và xa hơn, thì những khó khăn của kinh tế toàn cầu, sự sắp xếp lại trật tự kinh tế thế giới, sự dịch chuyển của chuỗi cung ứng toàn cầu… có thể khiến kinh tế Việt Nam bị ảnh hưởng không nhỏ, nhưng đó cũng chính là thời cơ với kinh tế Việt Nam một khi chúng ta biết chớp thời cơ…

Trong nguy có cơ. Khó khăn còn thúc đẩy nền kinh tế Việt Nam đổi mới và cải cách hơn nữa. Đây chính là nền tảng, là động lực tăng trưởng vô cùng quan trọng.

Bối cảnh biến động nhanh và khó lường, nên đòi hỏi sự điều hành cũng phải linh hoạt, nhạy bén. Trong phương châm điều hành 16 chữ của năm 2023 – “Đoàn kết kỷ cương, bản lĩnh linh hoạt, đổi mới sáng tạo, kịp thời hiệu quả”, Chính phủ cũng rất coi trọng yếu tố linh hoạt, kịp thời, hiệu quả.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh rằng, trong Nghị quyết 01 của Chính phủ, một trong những quan điểm, định hướng chỉ đạo là phải nâng cao năng lực dự báo và nắm chắc tình hình, bản lĩnh, chủ động, linh hoạt, sáng tạo, không chuyển trạng thái đột ngột, luôn cầu thị, lắng nghe và phản ứng chính sách nhanh, kịp thời, hiệu quả.

Đặc biệt, khi phát biểu tại Hội nghị Chính phủ với các địa phương vào ngày đầu tiên của năm mới 2023, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng nhắc đến việc phải nâng cao hơn nữa năng lực phân tích, dự báo, chủ động nhạy bén nắm bắt những diễn biến mới của tình hình… Sau nữa là thích ứng linh hoạt với các tình huống mới phát sinh, chú trọng hoàn thiện thể chế, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, huy động và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực, tranh thủ mọi thời cơ để phục hồi, phát triển kinh tế – xã hội nhanh và bền vững hơn. Đồng thời, phát hiện kịp thời và có chủ trương biện pháp phù hợp, kiên quyết khắc phục những khó khăn, những việc khó, việc mới…

Nhiệm vụ được Tổng Bí thư giao cho Chính phủ, nhưng theo cách nói của Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, cũng là giao cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cơ quan tham mưu tổng hợp về kinh tế – xã hội.

Có lẽ, không phải ngẫu nhiên, mà Thủ tướng Chính phủ đến làm việc với Bộ Kế hoạch và Đầu tư ngay trong những ngày đầu năm mới 2023, ngay sau khi chủ trì Hội nghị Tổng kết công tác năm 2022 và triển khai Kết luận của Trung ương, Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch Phát triển kinh tế – xã hội năm 2023.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư chính là “kiến trúc sư trưởng” của nền kinh tế. Các tham mưu về chủ trương, chính sách, giải pháp chỉ đạo, điều hành của Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đóng vai trò không nhỏ đưa nền kinh tế từng bước vượt qua thách thức để đạt được những thành tựu quan trọng trong năm 2022 và sắp tới là nhằm giữ vững các thành quả đã đạt được, làm cơ sở để tiếp tục phục hồi, phát triển nền kinh tế nhanh hơn, hiệu quả hơn.

“Nắm bắt cơ hội – Hướng tới tương lai”, vì thế, cũng chính là những đòi hỏi sống còn của nền kinh tế trong bối cảnh hiện nay. Không thể thụ động, tìm phương án đối phó nữa, mà đến lúc phải chủ động nắm bắt thời cuộc; sẵn sàng với các tình huống bất ngờ phát sinh; nhanh nhạy, linh hoạt và bản lĩnh để tranh thủ cơ hội phát triển.

Chỉ chủ động, linh hoạt thì mới có thể đón bắt thời cơ. Trước tiên là để phục hồi nhanh và tăng tốc trong năm 2023, sau đó là phát triển nhanh, bền vững trong tương lai.

Để nâng cao năng lực cạnh tranh, môi trường kinh doanh phải không ngừng hoàn thiện, theo hướng đơn giản hóa, minh bạch hóa, nâng cao chất lượng dịch vụ phục vụ doanh nghiệp. Ảnh: Đức Thanh

Áp lực thực thi

Trước ngày 20/1/2023, các bộ, ngành, địa phương phải hoàn tất việc xây dựng, ban hành chương trình, kế hoạch hành động, các văn bản cụ thể để triển khai Nghị quyết 01/2023/NQ-CP về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch Phát triển kinh tế – xã hội, Dự toán Ngân sách nhà nước và cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2023. Chương trình, kế hoạch này sẽ phải đầy đủ các mục tiêu, nhiệm vụ, tiến độ thực hiện… và sẽ được Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp, báo cáo tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 1/2023.

“Áp lực thực thi hẳn là điều mà các địa phương, các ngành cảm nhận được, vì Nghị quyết 01 là nghị quyết điều hành của Chính phủ, nên đòi hỏi cập nhật, báo cáo thường xuyên tình hình thực hiện”, bà Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Năng lực cạnh tranh và Môi trường kinh doanh (Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương – CIEM) nhận định.

Phải nhắc lại, sau 9 năm tồn tại độc lập với 2 phiên bản là Nghị quyết 19 và Nghị quyết 02 được Chính phủ ban hành hằng năm, lần đầu tiên, nội dung cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh được tích hợp vào Nghị quyết 01 của Chính phủ. Tuy vậy, điểm kết nối vẫn rõ nét, khi mục tiêu mà Nghị quyết 02/2022/NQ-CP đặt ra tới năm 2025 vẫn là nhiệm vụ phải làm, cùng với một số nhiệm vụ của năm 2023 được xác định thêm (gồm tăng 2 bậc chỉ tiêu quyền tài sản của Liên minh Quyền tài sản và tăng ít nhất 2 bậc về chỉ tiêu việc làm trong các ngành thâm dụng tri thức).

Nghị quyết 01/2023/NQ-CP tiếp tục nhấn mạnh 4 nhiệm vụ chính, phần lớn là các nhiệm vụ đã được đặt ra trong Nghị quyết 02 của năm 2022.

Một là, nâng cao chất lượng cải cách danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện và điều kiện kinh doanh; kiến nghị đưa ra khỏi danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện với những ngành nghề có thể áp dụng biện pháp quản lý khác hiệu quả hơn; kiến nghị bãi bỏ các điều kiện kinh doanh không hợp pháp, không cần thiết, không khả thi, thiếu cụ thể, khó xác định và không dựa trên cơ sở khoa học; rà soát các loại chứng chỉ hành nghề để thu gọn…; thực hiện hợp nhất các văn bản quy phạm pháp luật và pháp điển quy phạm pháp luật để đảm bảo tính minh bạch, dễ tra cứu, dễ hiểu và dễ tiếp cận của hệ thống pháp luật.

Hai là, cắt giảm danh mục hàng hóa xuất nhập khẩu phải kiểm tra chuyên ngành; áp dụng nguyên tắc quản lý rủi ro, bổ sung danh mục mặt hàng miễn, giảm kiểm tra chuyên ngành; nâng cấp, hoàn thiện và triển khai hiệu quả, thực chất thủ tục điện tử trên Công thông tin một cửa quốc gia…

Ba là, chấn chỉnh hoạt động thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp; rà soát, điều chỉnh kế hoạch thanh tra, kiểm tra để đảm bảo không trùng lặp, chồng chéo, không làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường, đúng pháp luật của doanh nghiệp…

Bốn là, nâng cao chất lượng các dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp, nhất là đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa; chú trọng giải pháp tư vấn, đào tạo theo nhu cầu của doanh nghiệp với các nội dung tái cấu trúc doanh nghiệp, tài chính, nhân sự, thị trường, quản trị rủi ro, chuyển đổi số…

Chờ giải pháp cụ thể

Thực ra, cải cách môi trường kinh doanh là nhiệm vụ thường xuyên, nên những năm trước, dù Nghị quyết 02, hay trước đó là Nghị quyết 19 được ban hành hàng năm, nhưng nguyên tắc khá rõ là mục tiêu cải cách phải thống nhất và nhiệm vụ nào chưa hoàn thành vẫn phải tiếp tục. Ở góc độ này, nhiệm vụ cần phải làm của mỗi năm sẽ là phần tiếp nối các công việc của các năm trước.

Áp lực thực thi hẳn là điều mà các địa phương, các ngành cảm nhận được, vì Nghị quyết 01 là nghị quyết điều hành của Chính phủ, nên đòi hỏi cập nhật, báo cáo thường xuyên tình hình thực hiện.

– Bà Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Năng lực cạnh tranh và Môi trường kinh doanh (Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương)

Cũng chính vì nguyên tắc này, bà Thảo cho biết, Nghị quyết 02 mỗi năm có giải pháp cụ thể, với đầu việc và cơ quan chủ trì, phối hợp rõ ràng.

“Đây là nội dung chưa có trong Nghị quyết 01, nhưng lại quyết định các hành động cụ thể của cơ quan thực thi và là cơ sở để các bên như các hiệp hội doanh nghiệp, các cơ quan nghiên cứu… thực hiện giám sát. Ví dụ, nhiệm vụ nâng cao chất lượng các dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp sẽ không chỉ dừng lại ở việc có đường dây nóng, mà phải là hiệu quả của đường dây nóng thế nào; hay việc hỗ trợ phát triển thị trường sẽ phải nhìn nhận ở góc độ khai thác các hiệp định thương mại tự do ra sao…”, bà Thảo phân tích.

Bởi vậy, nội dung các chương trình, kế hoạch hành động mà các địa phương đang hoàn thiện theo yêu cầu của Nghị quyết 01 là mối quan tâm của các doanh nghiệp vào thời điểm này.

Ông Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam chia sẻ quan điểm này khi nói đến không gian cải cách của năm 2023, trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đối mặt với không chỉ những cơn gió nghịch.

“Cơn gió nghịch chính là ngoại cảnh tác động vào nền kinh tế mà chúng ta không xoay được. Nhưng chậm trễ trong đầu tư công, trong thị trường trái phiếu, thị trường chứng khoán, những khó khăn trong hoạt động của doanh nghiệp không phải là cơn gió nghịch, mà là vấn đề nội tại. Nhưng đây là các vấn đề chúng ta có thể giải quyết được”, ông Bình nói.

Đáng nói là, đây chính là dư địa thúc đẩy các động lực tăng trưởng và để hạn chế, khắc chế được những tổn thất của nền kinh tế trước những cơn gió nghịch.

Nhưng dư địa này rộng hay chật, khả thi hay không lại phụ thuộc rất lớn vào các kế hoạch cụ thể của các bộ, ngành, địa phương, ở cả nội dung và tốc độ thực thi.

Bởi thế, điều quan trọng là làm sao hóa giải được thách thức, tận dụng được mọi cơ hội phát triển để đưa nền kinh tế vượt qua khó khăn, tiếp tục phục hồi và phát triển, đạt các mục tiêu đã đề ra, trong đó có tăng trưởng GDP đạt khoảng 6,5%.

Thực tế, đây là bài toán không dễ giải, nhất là trong bối cảnh kinh tế toàn cầu được dự báo tăng trưởng thấp hơn, thậm chí một số đối tác kinh tế lớn của Việt Nam đối mặt với nguy cơ suy giảm kinh tế, suy giảm tăng trưởng, nhưng lại vẫn vật lộn, quay cuồng trong lạm phát cao. Trong bối cảnh đó, kinh tế trong nước từ cuối năm 2022 cũng đã phát lộ các yếu tố rủi ro đặc biệt trong hoạt động đầu tư, sản xuất – kinh doanh của khu vực doanh nghiệp. Thêm nữa, tăng trưởng 6,5% trên nền tăng trưởng cao 8,02% của năm 2022 cũng là một thách thức không nhỏ.

Nhưng trong thách thức, khó khăn, cơ hội của nền kinh tế Việt Nam cũng vẫn còn đó. Chính vì vậy, việc làm thế nào để tận dụng được mọi cơ hội này để đưa nền kinh tế tiếp tục tiến bước trong hành trình phục hồi và phát triển là vô cùng quan trọng. 

Đà phục hồi của năm 2022 là một điểm tựa quan trọng. Năm 2023, Chính phủ cũng đã quyết tâm thực hiện một loạt giải pháp, mà một trong số đó là Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế – xã hội, trong đó có gói hạ tầng 113.000 tỷ đồng. Hơn 700.000 tỷ đồng đầu tư công năm 2023 cũng là một nguồn lực quan trọng, nếu giải ngân tốt thì sẽ hỗ trợ tích cực cho tăng trưởng kinh tế. Khu vực dịch vụ cũng đang phục hồi mạnh mẽ. Nhìn dòng du khách đông vui đổ về các trung tâm du lịch, lễ hội lớn trong dịp Tết mà lòng tràn đầy kỳ vọng…

Chính những yếu tố này đã làm cho “bầu không khí” chung của kinh tế vơi bớt nỗi lo và trở nên lạc quan hơn trong một năm 2023 đầy khó khăn, thử thách.

Năm 2022, trong thành công chung của nền kinh tế, ngoài các yếu tố liên quan đến sự quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, không thể không nhắc tới sự đồng tình, ủng hộ của cộng đồng doanh nghiệp và người dân, của toàn hệ thống chính trị.

Năm 2023, ngay từ những ngày đầu năm, đã lại một lần nữa thấy tinh thần ấy, sự quyết tâm ấy. Ngay trước Tết Nguyên đán Quý Mão, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 01/NQ-CP về các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch Phát triển kinh tế – xã hội, cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2023, với 11 nhóm nhiệm vụ trọng tâm.

Trong suốt những ngày nghỉ lễ kéo dài, Chính phủ lại một lần nữa làm việc xuyên Tết, xuyên Việt. Các thành viên Chính phủ thường xuyên có mặt trên các công trường xây dựng các dự án hạ tầng trọng điểm, suốt từ Bắc vào Nam.

Ngay từ những ngày đầu năm mới, các địa phương, các doanh nghiệp cũng đã ra quân sản xuất, với khí thế sôi nổi, nỗ lực cao để hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội đã đề ra.

Thậm chí, ngay trong dịp Tết, một số cửa khẩu biên giới đã mở cửa thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu trở lại.

Việc Trung Quốc mở cửa nền kinh tế sẽ là một biến số mới ảnh hưởng không nhỏ tới kinh tế Việt Nam 2023. Khó khăn có, nhưng thuận lợi cũng nhiều, tạo điều kiện để thông thương hàng hóa và thúc đẩy các hoạt động đầu tư, sản xuất – kinh doanh.

Ngày làm việc đầu tiên sau kỳ nghỉ Tết, Thường trực Chính phủ đã ngay lập tức họp bàn để tập trung khiển khai các nhiệm vụ trọng tâm. Đã nghe Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, các bộ, ngành, địa phương ngay sau Tết phải khẩn trương, tập trung vào công việc, không để chậm trễ ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh, các hoạt động kinh tế – xã hội…

Một loạt nhiệm vụ trọng tâm cũng được Thủ tướng Chính phủ chỉ ra, trong đó có việc thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, triển khai 3 chương trình mục tiêu quốc gia, các nhiệm vụ giải pháp trong Nghị quyết số 01…

Khó khăn, thách thức là rất lớn, nên nhiệm vụ của năm 2023 càng nặng nề hơn. Không dễ vượt qua, nhưng một khi quyết tâm và biết cách tận dụng mọi cơ hội để thúc đẩy tăng trưởng, thì khó khăn, thách thức sẽ được hóa giải, kinh tế 2023 sẽ tiếp tục đạt được những thành quả quan trọng.

Năm 2022, lần đầu tiên, kim ngạch xuất khẩu nhóm ngành nông – lâm – thủy sản đạt mức trên 53 tỷ USD. Ảnh: Đức Thanh

Các động lực đang chuyển theo hướng nội lực và thực chất hơn

Kết quả rất đáng phấn khởi của năm 2022 dù không thể che lấp những khó khăn mà nền kinh tế Việt Nam đang đối mặt, song ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội muốn phân tích sâu hơn những chuyển dịch mà ông gọi là nội lực và thực chất hơn trong các động lực đang góp sức vào tăng trưởng.

Theo ông Hiếu, bảng vàng thành tích kinh tế Việt Nam năm 2022 chắc chắn phải ghi danh khu vực nông – lâm – thủy sản, dù khu vực này chỉ tăng 3,36%, đóng góp 5,11% vào tốc độ tăng tổng giá trị tăng thêm của nền kinh tế, thấp hơn rất nhiều so với mức đóng góp của khu vực công nghiệp – xây dựng và khu vực dịch vụ. Lần đầu tiên, kim ngạch xuất khẩu nhóm ngành này đạt mức trên 53 tỷ USD, chiếm khoảng 14,2% tổng kim ngạch xuất khẩu, với 11 mặt hàng đạt kim ngạch trên 1 tỷ USD. Quan trọng hơn, thặng dư thương mại của khu vực kinh tế này ước đạt 8,5 tỷ USD, chiếm hơn 75% tổng giá trị xuất siêu của toàn nền kinh tế.

“Điều đáng nói là, các doanh nghiệp Việt đang nắm vai trò chủ lực trong khu vực này. Trong lĩnh vực thủy sản, sản lượng nuôi trồng đã tăng khá nhanh, ở mức 6,3% so với cùng kỳ, trong khi khai thác giảm 1,8% cũng là những tín hiệu tích cực”, ông Hiếu làm rõ khi nhắc tới sự gia tăng yếu tố nội lực, khả năng chống chịu của các động lực tăng trưởng trong bối cảnh kinh tế thế giới tiếp tục ghi nhận những diễn biến mà giới phân tích kinh tế gọi là “rất đỏng đảnh”, khó dự báo.

Cách đây chừng 3 tháng, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), Ngân hàng Thế giới (WB), hay các tổ chức tư vấn, tài chính hàng đầu thế giới và nhiều nhà kinh tế có tên tuổi đã đưa ra những dự báo rất bi quan về tình hình kinh tế thế giới. Lúc đó, TS. Huỳnh Thế Du, giảng viên Trường đại học Fulbright Việt Nam nhắc lại, gần như tất cả đều đinh ninh rằng, kinh tế thế giới năm 2023 sẽ suy thoái.

Tuy nhiên, góc nhìn và dự báo gần như quay ngoắt 180 độ trong 2 tuần đầu của năm 2023 với đỉnh điểm là thời gian diễn ra Diễn đàn Kinh tế thế giới tại Davos (Thụy Sỹ) kết thúc ngày 21/1. IMF tuyên bố sẽ tính toán lại khả năng tăng trưởng kinh tế toàn cầu vào năm 2023 với viễn cảnh lạc quan hơn. Ngay cả những người hết sức thận trọng như ông Larry Summers, chuyên gia kinh tế – chính trị của Mỹ cũng đã dịu giọng hơn về khả năng suy thoái trong năm 2023.

Tuy nhiên, giới chuyên gia thừa nhận, tình hình tuần sau hay tuần sau nữa cũng chưa biết như thế nào.

Vì vậy, cho đến thời điểm này, câu hỏi động lực nào cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2023 không dễ trả lời, nhất là khi tiêu dùng nội địa, xuất khẩu và đầu tư công – chân kiềng cho tăng trưởng năm ngoái đều đang gặp khó khăn ở những mức độ khác nhau.

Tiêu dùng nội địa đang gặp khó khi tình hình sản xuất – kinh doanh của doanh nghiệp khó khăn. Theo ông Hiếu, một số khảo sát về khó khăn mà doanh nghiệp đang đối mặt cho thấy, nhu cầu thị trường trong nước thấp đang là khó khăn hàng đầu, có tới 49,7% doanh nghiệp tham gia khảo sát lựa chọn; trong khi khó khăn về lãi suất tăng cao có 37,5% doanh nghiệp lựa chọn…

Tương tự, xuất khẩu cũng đang trong tình thế “ngã ba đường” khi Trung Quốc mở cửa lại với thế giới sau 3 năm áp dụng chính sách Zero Covid, trong khi hai thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam là châu Âu và Mỹ vẫn chưa thể phục hồi nhanh trong năm nay, dù lạm phát toàn cầu được nhận định đã đạt đỉnh, nhưng khả năng vẫn ở mức cao trước khi giảm xuống vào cuối năm. Các chính sách tài khóa, tiền tệ của nhiều nền kinh tế khả năng cao vẫn ở xu hướng thắt chặt.

“Trong bối cảnh này, sức chống chịu, khả năng cầm cự của doanh nghiệp Việt có thể coi là một điều kiện cần để duy trì các động lực đã làm nên tăng trưởng kinh tế năm 2022 tiếp tục là động lực thúc đẩy tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2023”, ông Hiếu chia sẻ quan điểm.

Hóa giải thách thức từ vùng đệm

TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, sức chống chịu của doanh nghiệp, của nền kinh tế chính là vùng đệm cần phải được củng cố, vì đây sẽ là công cụ để giảm thiểu dư chấn khi kinh tế thế giới biến động bất lợi.

Câu hỏi động lực nào cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam 2023 không dễ trả lời, nhất là khi chân kiềng cho tăng trưởng năm ngoái đều đang gặp khó khăn.

Việc củng cố vùng đệm này, theo ông Cung, đang có những điều kiện vô cùng thuận lợi, khi nền kinh tế có một thời gian dài giữ được ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bội chi ngân sách và tăng cường sức khỏe cho hệ thống ngân hàng.

“Đây là thời điểm cho tư duy chính sách theo hướng hỗ trợ doanh nghiệp, thúc đẩy giải ngân đầu tư công thực sự để tìm lại sự năng động cho nền kinh tế, từ góc độ thanh khoản, các tổ chức tín dụng, cách tiếp cận vốn của doanh nghiệp…”, ông Cung nói.

Vấn đề là, các khuyến nghị chính sách này không mới, giải pháp có nhiều, cả dài hạn – ở khía cạnh tái cơ cấu nền kinh tế, cải thiện môi trường đầu tư – kinh doanh và ngắn hạn, giải quyết các nút thắt hiện hữu, song đang đối mặt với nhiều thách thức không hề nhỏ.

Đơn cử, trong công văn gửi Ngân hàng Nhà nước để góp ý cho Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 31/2022/NĐ-CP ngày 20/05/2022 của Chính phủ về hỗ trợ lãi suất từ ngân sách nhà nước đối với khoản vay của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã nhắc lại lý do chính khiến chính sách hỗ trợ 2% lãi suất từ ngân sách nhà nước chưa đi vào thực tế. Đó là thủ tục hậu kiểm, thanh tra, kiểm toán, kiểm tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền không rõ ràng, khiến cả doanh nghiệp và ngân hàng đều e ngại. Trong Dự thảo Nghị định sửa đổi, nội dung này cũng chưa được làm rõ.

Nhu cầu về hỗ trợ khó khăn cho doanh nghiệp là có, nhưng tiếp tục hỗ trợ thế nào cho phù hợp, cả cách thức hỗ trợ và nguồn lực hỗ trợ, cũng đang là câu hỏi khó.

Thị trường vốn tiếp tục tiềm ẩn nhiều rủi ro khi dư nợ trái phiếu doanh nghiệp đến hạn trong năm 2023-2024 ước tính lần lượt khoảng 317.500 tỷ đồng và 363.400 tỷ đồng, cao hơn mức 220.000 tỷ đồng năm 2022 và được coi là đỉnh điểm, theo thống kê của Công ty Chứng khoán BSC. Trong khi đó, các giải pháp hóa giải bất ổn cho thị trường này vẫn đang được nghiên cứu và một loạt yếu tố khác cũng có thể ảnh hưởng đến thanh khoản của các doanh nghiệp bất động sản như khả năng lãi suất tăng, tín dụng đổ vào bất động sản bị kiểm soát chặt chẽ hơn…

Tương tự, những khó khăn trong giải ngân vốn đầu tư công được nhắc nhiều, nói nhiều, nhưng chưa có giải pháp xử lý dứt điểm, vẫn phụ thuộc vào từng địa phương, bộ, ngành, trong khi áp lực giải ngân vốn tăng lên khi cộng thêm công việc từ Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế – xã hội.

“Đây là lý do tôi kỳ vọng nhiều hơn vào nguồn đầu tư công của Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế – xã hội, khi về cơ bản, việc phân bổ vốn đã hoàn thành, nhiều dự án đã được khởi công. Ngay ngày đầu năm 2023, 12 dự án thành phần đường cao tốc Bắc – Nam giai đoạn II đã được đồng loạt khởi công với sự chứng kiến của Thủ tướng Phạm Minh Chính. Các thủ tục đã cơ bản hoàn thành và giờ chỉ tập trung vào làm một cách thực chất, bám sát thực tiễn để có điều chỉnh kịp thời”, ông Hiếu chia sẻ quan điểm.

Nhưng cũng chính vậy, các động lực tăng trưởng của nền kinh tế năm 2023 đều đòi hỏi nhiều điều kiện cần để thành công. Cùng với đó, ông Hiếu cho rằng, sự tham gia có trách nhiệm của doanh nghiệp vào sự phát triển kinh tế cũng là một điều kiện vô cùng quan trọng. “Hơn lúc nào hết, doanh nghiệp cần phát huy sự hợp tác, nâng cao quản trị doanh nghiệp, chứ đừng tranh giành quyền lực, đấu đá nội bộ”, ông Hiếu nói.

Khác hẳn với giai đoạn trước đại dịch, khách du lịch Trung Quốc vắng bóng tại Hà Nội. Ảnh: Đức Thanh

Thời kỳ ảm đạm chưa qua

Việc mở cửa trở lại của Trung Quốc có điểm khác biệt so với việc mở cửa trở lại của các quốc gia khác. Ở các quốc gia khác, bao gồm Việt Nam, người dân đã được tiêm vắc-xin khá đầy đủ, vì vậy, việc mở cửa trở lại của các quốc gia này có độ an toàn cao.

Trong khi đó, chiến lược của Trung Quốc tập trung vào việc xét nghiệm hàng loạt và hạn chế đi lại nhiều hơn là tiêm chủng đại trà. Việc miễn cưỡng cấp phép sử dụng vắc-xin nhập khẩu cho người dân cho thấy chính quyền vẫn tập trung vào việc ngăn chặn sự lây lan virus là chính, với hy vọng virus cuối cùng sẽ trở nên ít nguy hiểm hơn so với trước đây.

Dù còn ít minh chứng, song dân chúng Trung Quốc đang tìm cách tự bảo vệ bản thân và các thành viên trong gia đình bằng cách tránh các hoạt động tiếp xúc trực tiếp. Điều này đã và đang gây ảnh hưởng tiêu cực lên tăng trưởng kinh tế. Các chỉ số về hoạt động sản xuất đang trên đà đi xuống do dịch bệnh lây lan nhanh chóng trong cộng đồng công nhân làm việc tại các nhà máy, kho hàng và các đơn vị giao hàng. Đồng thời, các yếu tố này cũng kéo nhu cầu nói chung về dịch vụ, tiêu dùng của toàn xã hội đi xuống.

Chỉ số quản lý sức mua của Trung Quốc, bao gồm các chỉ số về lĩnh vực dịch vụ và hoạt động xây dựng, đã giảm xuống 41,6 trong tháng 12/2022. Việc chỉ số này giảm xuống dưới 50 cho thấy sự thu hẹp sản xuất. Sau sự suy giảm được thể hiện trong quý IV/2022, nhiều khả năng nền kinh tế tiếp tục suy yếu thêm trong quý đầu tiên của năm 2023.

Tăng trưởng phục hồi chậm

Triển vọng ngắn hạn của Trung Quốc là ảm đạm, nhưng tăng trưởng sẽ vẫn tiếp tục. Hàng triệu người tiếp tục mắc bệnh, nhưng miễn dịch cộng đồng dần chiếm ưu thế và hoạt động kinh tế sẽ phục hồi mạnh mẽ. Trung Quốc sẽ học cách chung sống với virus như các quốc gia khác đã làm.

Việc mở cửa trở lại ở các quốc gia khác đã chứng kiến một giai đoạn “chi tiêu trả thù”, với việc người tiêu dùng háo hức mua sắm và sử dụng các khoản tiết kiệm tích lũy của họ. Trước việc mở cửa trở lại của Trung Quốc, nhiều nhà phân tích nhận thấy, sự phục hồi mạnh mẽ sẽ đi theo đồ thị hình chữ V từ giữa năm 2023, với sự dẫn đầu của mảng tiêu dùng cá nhân. Những nhà dự báo cũng đã điều chỉnh tăng các dự báo triển vọng và hiện nay, dự báo tăng trưởng của Trung Quốc ở mức 4,7% vào năm 2023.

Thêm vào đó, việc mở cửa trở lại của Trung Quốc đang được thực hiện cùng với những cải cách quan trọng. Đặc biệt, chính phủ nước này đã có các hỗ trợ cho khu vực tư nhân. Hội nghị Công tác Kinh tế Trung ương Trung Quốc gần đây đã nhấn mạnh rằng, doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân sẽ được đối xử bình đẳng trước pháp luật, trong khi các chính sách công sẽ hỗ trợ tăng trưởng của kinh tế tư nhân và doanh nghiệp tư nhân. Đây là sự phát triển đáng kể từ khi các chính sách này bắt đầu được thực hiện vào năm 2021.

Bên cạnh đó, mở rộng nhu cầu trong nước, cụ thể là nâng cao tiêu dùng và thu nhập của người dân, được ưu tiên hàng đầu trong 5 mục tiêu chính sách  mà Trung Quốc đã đề ra. Một số chính sách tiến bộ đã mang lại các thay đổi đáng kể. Trong năm 2022, Trung Quốc đã triển khai các biện pháp hỗ trợ lĩnh vực bất động sản.

Cơ quan quản lý hệ thống ngân hàng và chứng khoán của Trung Quốc cũng đã phê duyệt việc thành lập Ant Financial – công ty tài chính cho vay trực tuyến trực thuộc Ant Group để huy động thêm 1,5 tỷ USD. Điều này cho thấy, sự thay đổi lập trường đang diễn ra theo hướng hỗ trợ các công ty nền tảng và thị trường ngay lập tức đã đáp lại bằng một đợt phục hồi trên diện rộng do các công ty thương mại điện tử như Alibaba và Pinduoduo dẫn đầu.

Việt Nam đáp ứng

Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam, do đó, sự tăng trưởng liên tục của Trung Quốc là vô cùng quan trọng đối với rất nhiều công ty Việt Nam. Một phần lớn thương mại song phương, khoảng 56 tỷ USD, đã được ghi nhận vào năm 2021, bao gồm các nguyên vật liệu đầu vào được sử dụng trong chuỗi cung ứng, như linh kiện điện tử.

Việc Trung Quốc trở lại hoạt động bình thường sẽ thúc đẩy nhu cầu này giữa hai nước. Song song với đó, nhu cầu với các sản phẩm sản xuất tại Việt Nam, như nông sản và hải sản, sẽ tăng vọt khi người tiêu dùng Trung Quốc đẩy mạnh chi tiêu.

Nhờ mở cửa trở lại, hàng triệu khách du lịch Trung Quốc sẽ quay trở lại Bangkok, Hà Nội, Paris và Phuket. Sự trở lại của du khách từ Trung Quốc là hy vọng lớn cho các “điểm nóng” du lịch này. Trước đại dịch, nguồn khách Trung Quốc chiếm tỷ trọng lớn trong doanh thu của khối khách sạn và dịch vụ giải trí, cũng như doanh số bán hàng xa xỉ tại các trung tâm mua sắm.

Sự phục hồi kinh tế mạnh mẽ ở Trung Quốc sẽ là một sự kiện lớn với nền kinh tế thế giới vào năm 2023. Song, là một nhà nhập khẩu lớn hàng hóa, sự phục hồi của Trung Quốc một lần nữa sẽ đẩy giá dầu mỏ, khí đốt tự nhiên, kim loại và thực phẩm toàn cầu lên cao.

Thay vì dừng tăng lãi suất, các nhà hoạch định chính sách tại Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, Ngân hàng Trung ương châu Âu và Ngân hàng Anh sẽ phải trì hoãn nới lỏng tiền tệ. Lãi suất cao do các ngân hàng trung ương này đặt ra dễ gây khó khăn cho các nền kinh tế thị trường mới nổi như Việt Nam.

Các vấn đề này sẽ làm tăng chi phí trả nợ của chính phủ và những doanh nghiệp đi vay và cũng khuyến khích dòng vốn ở các nền kinh tế tiên tiến quay trở lại thị trường. Điều này có thể gây áp lực giảm giá đối với đồng tiền của các nền kinh tế thị trường mới nổi, thể hiện qua sự mất giá nhanh chóng, mặc dù chỉ là tạm thời, của VND tính theo USD vào cuối năm 2022.