Đại biểu Nguyễn Anh Trí phát biểu tại hội trường.

Bên cạnh khẳng định ý nghĩa đặc biệt của Nghị quyết 30, các vị đại biểu Quốc hội cũng đã phải nhắc đến sự chậm trễ, sự tổn thương, sự thiếu tinh thần trách  nhiệm… khi thảo luận kéo dài một số chính sách ở nghị quyết này.

Chiều ngày 7/1, Quốc hội dành 1 tiếng rưỡi để thảo luận về việc chuyển tiếp thực hiện một số chính sách theo quy định tại Nghị quyết số 30/2021/QH15 (Nghị quyết 30). Nhưng thời gian này không cần dùng hết, bởi chỉ có 8 vị đại biểu đăng  ký phát biểu, cũng không có tranh luận nào.

Qua hơn một năm thực hiện, Nghị quyết 30 được các vị đại biểu đánh giá rất cao.

Nghị quyết 30 không chỉ là một sáng kiến lập pháp, mà còn hơn thế là một sáng kiến lập pháp rất đặc biệt. Khẳng định như thế, đại biểu Dương Khắc Mai (Đắk Nông) cho rằng: “Nghị quyết 30 định khung, định hình, đi trước mở đường, tạo hành lang pháp lý để Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thực hiện các biện pháp phòng, chống đại dịch quyết liệt, linh hoạt, sáng tạo, táo bạo, hiệu quả đã quyết định làm thay đổi cục diện chống dịch, hàng loạt chính sách, giải pháp về phòng, chống dịch, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp”.

Đây là chủ trương, chính sách hợp lòng dân, thể hiện chủ trương, chính sách phải phù hợp với đòi hỏi thực tiễn, xuất phát từ yêu cầu của thực tiễn, đại biểu Nguyễn Đại Thắng (Hưng Yên) nhấn mạnh.

Có thâm niên trong ngành y, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) nhận xét, đây là một nghị quyết hết sức kịp thời và rất trách nhiệm của Quốc hội. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để Chính phủ, các địa phương và cả nước tham gia chống dịch COVID- 9 và Nghị quyết 30 đã góp phần quyết định trong thành công chống dịch COVID-19 ở Việt Nam.

Thế nhưng, việc chính của phiên thảo luận lại không phải là đánh giá ý nghĩa của Nghị quyết.

Bởi Nghị quyết số 30 đã cho phép Chính phủ quyết định một số cơ chế đặc biệt,đặc thù, đặc cách để đáp ứng yêu cầu cấp bách trong phòng, chống dịch. Tuy nhiên, những chính sách đó chỉ có hiệu lực đến hết ngày 31/12/2022.

Song, chế độ chính sách đối với người được điều động tham gia phòng, chống dịch COVID- 19 vẫn chưa thanh toán xong. Tương tự, cơ chế thanh toán chi phí phòng, chống dịch COVID-19 cho cơ sở y tế và chi phí khám bệnh, chữa bệnh cho người bệnh COVID-19 đang thực hiện theo Nghị quyết số 30 cũng cần được tiếp tục.

Theo đại biểu Trần Hoàng Ngân, việc chậm thanh toán chế độ cho các lực lượng tuyến đầu đã gây tổn thương đến tinh thần của họ. “Khi các lực lượng tuyến đầu tham gia chống dịch, họ không cần biết là họ sẽ được hưởng bao nhiêu tiền, bởi vì lúc đó chỉ lo bảo vệ sức khỏe, tính mạng Nhân dân là trên hết, trước hết, nhưng chúng ta lại cứ căn cứ vào thủ tục, chậm thanh toán, gây tổn thương đến tinh thần của lực lượng này”, ông Ngân phát biểu.

Đề cập lý do của việc chậm trễ ấy, đại biểu Nguyễn Anh Trí cho rằng, khi Quốc hội, Chính phủ đã ban hành chính sách thì có lẽ không phải thiếu tiền, thiếu kinh phí.

“Tôi nhận thấy có 3 lý do, là vì thiếu tinh thần trách nhiệm, vì chưa rõ cần làm như thế nào, đặc biệt bị mất phương hướng sau khi có một loạt những sai phạm xảy ra và một điều nữa là những người có trách nhiệm liên quan thì lại rất sợ sai”, ông Trí nhìn nhận. Đại biểu Trí đề nghị khi Quốc hội đã cho kéo dài chính sách thì “đừng để tồn đọng nữa, mất lòng tin của Nhân dân”.

Đề cập vấn đề vắc xin, đại biểu Trí nói “với tư cách một người làm chuyên môn và được tham dự nhiều cuộc họp liên quan đến vắc xin, thậm chí có những cuộc họp do Thủ tướng Chính phủ chủ trì, tôi biết mình đã đi sai đường. Chúng ta đặt gánh nặng phải sản xuất ra vắc xin ở trên vai của những công ty tư nhân. Công ty tư nhân tốt, công ty tư nhân nhiều tiền nhưng về trí tuệ, về kiến thức, về khoa học thì chưa đầy đủ”.

Cũng là đại biểu công tác lâu năm trong ngành y, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan (TP. HCM) khi thảo luận tại tổ đã nêu khá nhiều “góc khuất” khi thực hiện Nghị quyết 30.

Một trong các bài học kinh nghiệm, theo bà, chính là việc tiếp thu các ý kiến phản biện.

“Thời gian đầu, khi chưa có vắc xin thì chúng ta cẩn thận là tốt. Nhưng sau đó vẫn tiếp tục kéo dài việc giãn cách, cách ly thì đã gây thiệt hại rất lớn. Lúc đó, tôi đã nói chuyện với một số lãnh đạo ngành, tôi nói, lỗi lớn nhất của các đồng chí trong đợt dịch bệnh vừa qua không nằm ở chuyện quản lý, mà với tư cách là các nhà chuyên môn, các đồng chí không đủ dũng cảm để nói thật là đến khi đó phải chuyển đổi cách thức chống dịch như thế nào. Trong một số trường hợp, rất cần những ý kiến phản biện dựa trên những căn cứ khoa học”, bà Lan chia sẻ.

Nữ đại biểu này cũng lo “mai mốt dịch bệnh quay lại thì sẽ tính thế nào” khi mà Nghị quyết 30 là chỗ dựa cho các lực lượng triển khai thực hiện, nhưng tới khi thanh tra, kiểm toán vào thì “họ chỉ căn cứ theo pháp luật hiện hành thôi, chẳng căn cứ vào Nghị quyết 30 gì cả”.

Bởi thế, bà Lan cho rằng, cần xem xét từ gốc rễ vấn đề, tức là luật pháp đủ hoàn thiện để bảo vệ được người tốt và việc xử lý phải được đặt trong hoàn cảnh cụ thể.

Còn nhiều nữa những tâm tư, từ khi “thượng phương bảo kiếm” được Quốc hội trao cho Chính phủ. Rồi Quốc hội cũng sẽ lại đồng ý kéo dài thêm chính sách, tức là vẫn không thu “bảo kiếm” về đúng hạn.

Nhưng những “nốt trầm” đằng sau một quyết sách đúng cần được nhìn nhận thật đầy đủ.

Phiên họp sáng 9/1 của Quốc hội.

Tiếp tục kỳ họp bất thường lần thứ hai, sáng 9/1, với 94,35% đại biểu tán thành, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về việc tiếp tục thực hiện một số chính sách trong phòng, chống dịch Covid-19 và sử dụng giấy đăng ký lưu hành thuốc, nguyên liệu làm thuốc hết thời hạn hiệu lực từ ngày 1/1 đến ngày 31/12/2024.

Báo cáo tiếp thu, giải trình trước khi đại biểu bấm nút, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thuý Anh cho biết, một số ý kiến đại biểu Quốc hội cho rằng, Nghị quyết 30/2021/QH15 cho phép thực hiện biện pháp ngoài luật, đặc cách, đặc biệt, đặc thù, khi kiểm toán thì theo pháp luật hiện hành cũng cần xem xét, tính toán, cân nhắc và tạo điều kiện để tránh vướng mắc.

Có ý kiến đề nghị bổ sung một điều quy định về việc nếu trong quá trình tổ chức thực hiện có tư lợi, vụ lợi thì xử lý, nhưng làm vì mục tiêu chung, vì sức khỏe cộng đồng, vì sức khỏe người dân trong thời điểm nguy cấp, không có tiền lệ thì phải xem xét cho thấu tình đạt lý.

Tiếp thu ý kiến, Nghị quyết đã quy định: Đối với các nhiệm vụ phòng, chống dịch COVID-19 đã thực hiện theo các quy định, chính sách, hình thức văn bản ban hành theo Nghị quyết số 30/2021/QH15 thì khi thanh tra, kiểm tra, giám sát, kiểm toán, thanh toán, quyết toán và các hoạt động thi hành pháp luật khác cần được đối chiếu, áp dụng theo đúng các quy định, đặc thù quy định tại Nghị quyết số 30/2021/QH15.

Với nghị quyết này, Quốc hội khẳng định, nội dung các chính sách phòng, chống dịch COVID-19 trong Nghị quyết số 30/2021/QH15 ngày 28/7/2021 Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XV là sáng kiến lập pháp chưa từng có tiền lệ trong hoạt động lập pháp; là quyết định đúng đắn, kịp thời đáp ứng yêu cầu thực tiễn, thể hiện tinh thần trách nhiệm cao của Quốc hội trước Nhân dân, khẳng định Quốc hội luôn hành động, đồng hành cùng Chính phủ và cả hệ thống chính trị trong phòng, chống dịch bệnh, với tinh thần đặt tính mạng, sức khỏe, sự an toàn của người dân lên trên hết, trước hết; đồng thời, bảo đảm phục hồi, phát triển kinh tế – xã hội.

Nghị quyết cũng nêu rõ, Nghị quyết 30 cơ bản được triển khai đồng bộ, hiệu quả với biện pháp đặc biệt, đặc cách, đặc thù, kịp thời tháo gỡ khó khăn, tạo nguồn lực chống dịch Covid-19.

Tuy nhiên, việc thực hiện có lúc còn chậm, chưa đồng bộ, sát thực tiễn; gia hạn giấy đăng ký lưu hành thuốc, nguyên liệu làm thuốc còn chậm dẫn đến nguy cơ thiếu thuốc; thanh toán, quyết toán chi phí liên quan đến phòng, chống dịch bệnh và chi phí khám bệnh, chữa bệnh đối với người bệnh Covid-19 chưa đáp ứng yêu cầu.

Quốc hội đồng ý kéo dài thực hiện đến hết năm 2023 đối với chi trả công tác phòng, chống dịch của cơ sở y tế, cơ sở thu dung, điều trị Covid-19 và chế độ, chính sách đối với người được điều động, huy động tham gia phòng, chống dịch. Kinh phí thực hiện các khoản chi phí, chế độ, chính sách này được chuyển nguồn sang năm 2023 để thanh toán và hạch toán, quyết toán vào niên độ ngân sách năm 2023.

Quốc hội cũng đồng ý kéo dài thực hiện thanh toán chi phí phòng, chống dịch cho cơ sở y tế và chi phí khám bệnh, chữa bệnh cho người bệnh Covid-19 được tiếp tục thực hiện theo Nghị quyết số 268/2021 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các văn bản hướng dẫn thực hiện.

Nghị quyết cho phép được gia hạn đăng ký lưu hành thuốc, nguyên liệu làm thuốc hết thời hạn hiệu lực trong khoảng thời gian từ ngày 1/1 đến hết năm 2024 đối với: Thuốc, nguyên liệu làm thuốc bị thu hồi theo quy định của pháp luật về dược; Thuốc có dấu hiệu không an toàn cho người sử dụng mà bị tạm ngừng kinh doanh, sử dụng và niêm phong bảo quản theo quy định của pháp luật về dược; Thuốc có giấy đăng ký lưu hành có thời hạn là 3 năm theo quy định của pháp luật về dược.

Bộ Y tế công bố danh mục thuốc, nguyên liệu làm thuốc có giấy đăng ký lưu hành được tiếp tục sử dụng theo quy định tại Nghị quyết.

Quốc hội giao Chính phủ rà soát và xử lý việc mua sắm với số lượng cao hơn nhu cầu thực tế để dự phòng trường hợp dịch bệnh có diễn biến phức tạp, phát sinh; việc sử dụng số thuốc, vật tư, sinh phẩm đã mua từ ngân sách nhà nước cho khám bệnh, chữa bệnh Covid-19 chuyển sang khám bệnh, chữa bệnh thông thường.

Chính phủ còn được giao xử lý vướng mắc trong thanh toán, quyết toán chi phí khám bệnh, chữa bệnh, chế độ, chính sách; mua sắm thuốc, vật tư, hóa chất đã thực hiện; rà soát, hoàn thiện chính sách, khả năng dự báo, thúc đẩy nghiên cứu y sinh học, phát triển công nghiệp dược, vaccine, sinh phẩm, trang thiết bị y tế trong nước để chủ động trong công tác phòng, chống dịch bệnh, ứng phó với các biến chủng mới, các loại dịch bệnh nguy hiểm.

Nghị quyết có hiệu lực từ khi được Quốc hội thông qua.