Năm 2023, phân bổ dự toán chi thường xuyên đảm bảo khớp đúng dự toán Thủ tướng Chính phủ giao

Theo Thông tư số 78/2022/TT-BTC do Bộ Tài chính mới ban hành hướng dẫn về tổ chức thực hiện dự toán ngân sách nhà nước năm 2023, việc phân bổ dự toán chi thường xuyên phải đảm bảo khớp đúng dự toán Thủ tướng Chính phủ giao.

Thông tư quy định rõ về phân bổ và giao dự toán chi thường xuyên như sau: Các bộ, cơ quan trung ương và các địa phương phân bổ, giao dự toán chi thường xuyên cho các đơn vị sử dụng ngân sách phải đảm bảo khớp đúng dự toán được Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính giao, Hội đồng nhân dân quyết định, Ủy ban nhân dân giao; bảo đảm về thời gian theo quy định, đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định, đảm bảo bố trí đủ kinh phí thực hiện các chính sách, chế độ đã ban hành, những nhiệm vụ quan trọng theo quy định của pháp luật, những nhiệm vụ đã được cấp có thẩm quyền quyết định.

Đối với sự nghiệp giáo dục – đào tạo và dạy nghề: Phân bổ, giao dự toán chi ngân sách cho các cơ quan, đơn vị trực thuộc, chính quyền cấp dưới không thấp hơn mức dự toán Thủ tướng Chính phủ giao.

Ưu tiên bố trí kinh phí bảo đảm cho công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật, tổ chức thi hành pháp luật và theo dõi thi hành pháp luật theo quy định, kinh phí thực hiện các hoạt động của Chương trình phòng, chống tai nạn, thương tích trẻ em, kinh phí triển khai, tuyên truyền về Chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, tuyên truyền quảng bá ASEAN.

Căn cứ dự toán ngân sách giao năm 2023, các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương thực hiện các nội dung sau: Bố trí đủ kinh phí để đảm bảo thực hiện các chính sách, chế độ Trung ương ban hành đến thời điểm giao dự toán ngân sách năm 2023 (bao gồm cả kinh phí phát sinh tăng thêm để thực hiện các chế độ, chính sách do điều chỉnh chuẩn nghèo theo tiêu chí chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021-2025, thực hiện các chính sách theo mức lương cơ sở 1,49 triệu đồng/tháng) và các chính sách mới phát sinh (nếu có), nhất là kinh phí thực hiện các chính sách an sinh xã hội, để các đối tượng được hưởng chính sách ngay từ đầu năm 2023.

Bố trí đủ vốn cho các dự án đã hoàn thành bàn giao đưa vào sử dụng trước năm 2023

Đối với phân bổ và giao dự toán chi đầu tư phát triển, Thông tư nêu rõ, căn cứ tổng mức vốn và cơ cấu vốn được Thủ tướng Chính phủ giao, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương phân bổ vốn đầu tư ngân sách nhà nước bảo đảm tập trung, có trọng tâm, trọng điểm, tuân thủ điều kiện, thứ tự ưu tiên quy định trong Luật Đầu tư công, Nghị quyết của Quốc hội, Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội; bố trí đủ vốn cho các nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội theo quy định tại tiết đ điểm 1.2 khoản 1 Điều 3 của Nghị quyết số 43/2022/QH15; bố trí đủ vốn cho các dự án đã hoàn thành bàn giao đưa vào sử dụng trước năm 2023, vốn đối ứng các dự án ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài, vốn ngân sách nhà nước tham gia vào các dự án PPP, nhiệm vụ chuẩn bị đầu tư, nhiệm vụ quy hoạch; các dự án chuyển tiếp phải hoàn thành năm 2023; bố trí vốn theo tiến độ cho các dự án quan trọng quốc gia, dự án kết nối, có tác động liên vùng có ý nghĩa thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội nhanh, bền vững.

Các bộ, cơ quan trung ương và địa phương thực hiện phân bổ và kiểm tra việc phân bổ theo đúng quy định tại Điều 8 Nghị định số 99/2021/NĐ-CP ngày 11 tháng 11 năm 2021 của Chính phủ quy định về quản lý, thanh toán, quyết toán dự án sử dụng vốn đầu tư công, gửi kết quả phân bổ về Bộ Kế hoạch và Đầu tư để tổng hợp báo cáo Chính phủ và theo dõi thực hiện, đồng gửi Bộ Tài chính để kiểm soát việc giải ngân theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư công và các văn bản hướng dẫn thực hiện.

Bên cạnh đó, các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương cần căn cứ dự toán chi đầu tư phát triển Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính giao, các địa phương bố trí dự toán chi trả nợ lãi các khoản vay và dành nguồn tương ứng số bội thu ngân sách cấp tỉnh (nếu có) để trả nợ gốc các khoản vay của ngân sách địa phương đến hạn phải trả trong năm 2023 (trong đó ưu tiên trả hết nợ gốc các khoản vay của ngân sách địa phương đã quá hạn); phần còn lại mới phân bổ vốn cho các công trình, dự án, trong đó bố trí, cân đối đủ vốn cho các dự án, chương trình được ngân sách trung ương hỗ trợ một phần để thực hiện các mục tiêu theo quy định.

Ưu tiên bố trí kinh phí thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội

Ngoài các nội dung nêu trên, khi phân bổ dự toán chi ngân sách năm 2023, các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cần chú ý một số nội dung sau: Bố trí đủ vốn đối ứng từ ngân sách địa phương cho các dự án ODA do địa phương quản lý theo quy định.

Ưu tiên bố trí kinh phí thực hiện 03 Chương trình mục tiêu quốc gia, Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội thuộc trách nhiệm bố trí vốn của ngân sách địa phương; ưu tiên bố trí kinh phí thực hiện các nhiệm vụ ứng phó với biến đổi khí hậu.

Bố trí ngân sách cho y tế dự phòng, y tế cơ sở, bệnh viện vùng khó khăn, biên giới, hải đảo, các lĩnh vực phong, lao, tâm thần và các lĩnh vực khác theo quy định.

Đó là khi Quốc hội thảo luận một số nội dung về ngân sách, gồm cả đề xuất bổ sung dự toán ngân sách nhà nước năm 2021 nguồn vốn viện trợ không hoàn lại (chi thường xuyên) số tiền 14.713,5 tỷ đồng, trong đó phần bổ sung dự toán cho các khoản viện trợ cho phòng chống dịch Covid-19 là 11.360,4 tỷ đồng.

Về nguyên tắc, Quốc hội có trách nhiệm cao nhất trong chi tiêu ngân sách. Trong bối cảnh ngân sách quốc gia đang rất hạn hẹp, thì trách nhiệm này lại càng phải cao hơn.

Thế nên, việc có đến 4 nội dung về ngân sách cần điều chỉnh, bổ sung, chuyển nguồn…. tất nhiên không thể không khiến các vị đại diện cho nhân dân phải “soi” cho kỹ.

Giải trình của người đứng đầu ngành tài chính, nghe ra đều hợp lý. Một trong những lý do phải điều chỉnh, theo Bộ trưởng Hồ Đức Phớc là vì trong bối cảnh dịch Covid -19 đang hoành hành dữ dội, thì ngành tài chính có những lúc rất “bị động”.

Nhưng “vì dân, cho nên có những lúc phải bất chấp nguyên tắc”.

Ví dụ rất cụ thể là thời điểm đỉnh dịch, khi TP.HCM rất nhiều người thiệt mạng vì Covid -19, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã phải yêu cầu Cục trưởng Cục Hải quan thành phố này nếu không cho ngành y tế nhận thiết bị y tế, kit test và vắc – xin vừa được tài trợ (chưa đủ thủ tục) thì “trả chức cho Bộ”.

Vị Cục trưởng đó, lúc đầu, trực tiếp Thứ trưởng Bộ Công an đến nhận, cũng không cho thông quan khi chưa đủ thủ tục, là đúng nguyên tắc. Nhưng có những “nguyên tắc” vượt lên trên mọi nguyên tắc, đó là “nguyên tắc” vì dân. Dù sau khi “bất chấp nguyên tắc” thì chính Bộ trưởng cũng không khỏi lo lắng “sau này quyết toán không đầy đủ có khi mình lại phải chịu trách nhiệm”.

Người lãnh đạo vì dân là cần mạnh dạn vượt lên các quy định lạc hậu để quyết đáp những việc cấp bách, có lợi cho dân. Và không chỉ đến khi có đại dịch Covid -19 mới xuất hiện những vị lãnh đạo như thế. Đặc biệt, những tháng ngày cả nước gồng mình chiến đấu với đại dịch, không phải chỉ có mình ngành tài chính mới thực hiện “nguyên tắc” đó.

Vấn đề đặt ra là, làm thế nào để có nhiều hơn những người dám bất chấp nguyên tắc để vì dân và quan trọng hơn nữa là những người ấy phải được bảo vệ bởi một hành lang pháp lý đủ vững chắc.

Hai năm, tổ chức thêm hai kỳ họp bất thường, quyết định những cơ chế đặc thù, đặc biệt được ví như “thượng phương bảo kiếm”, đó chính là tinh thần vì dân của Quốc hội. Nhưng Quốc hội là tập thể, còn những người thực thi quyết sách của Quốc hội phải chịu trách nhiệm cá nhân.

Ngày từ Kỳ họp thứ nhất của nhiệm kỳ này, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 30/2021/QH15 (Nghị quyết 30) cho phép thực hiện biện pháp ngoài luật, đặc cách, đặc biệt, đặc thù, chưa từng có tiền lệ. Thế nhưng, ngay tại Kỳ họp bất thường lần thứ hai này, đại biểu đã phải lên tiếng, bởi qua thực tế giám sát thì “khi thanh tra, kiểm toán vào họ chỉ căn cứ theo pháp luật hiện hành thôi, chẳng có căn cứ vào Nghị quyết 30 gì cả”.

Thế nên, nếu như câu chuyện “bất chấp nguyên tắc” của Bộ trưởng Bộ Tài chính chỉ được lắng nghe thôi thì chưa đủ. Không phải vô cớ, mà trước khi bấm nút thông qua việc cho phép kéo dài một số chính sách tại Nghị quyết 30, một số đại biểu đề nghị bổ sung một điều quy định: nếu trong quá trình tổ chức thực hiện có tư lợi, vụ lợi thì xử lý, nhưng làm vì mục tiêu chung, vì sức khỏe cộng đồng, vì sức khỏe người dân trong thời điểm nguy cấp, không có tiền lệ, thì phải xem xét cho thấu tình đạt lý.

Thật may, kiến nghị này đã được tiếp thu. Tại Nghị quyết về việc tiếp tục thực hiện một số chính sách trong phòng, chống dịch Covid -19 được thông qua trước phiên bế mạc Kỳ họp bất thường lần thứ hai, Quốc hội đã yêu cầu: “Đối với các nhiệm vụ phòng, chống dịch Covid-19 đã thực hiện theo các quy định, chính sách, hình thức văn bản ban hành theo Nghị quyết số 30/2021/QH15 thì khi thanh tra, kiểm tra, giám sát, kiểm toán, thanh toán, quyết toán và các hoạt động thi hành pháp luật khác cần được đối chiếu, áp dụng theo đúng các quy định, đặc thù quy định tại Nghị quyết số 30/2021/QH15”.

“Nguyên tắc” vì dân dường như đã có thêm chỗ dựa, trong khi chờ đợi một hành lang pháp lý toàn diện hơn để mọi cán bộ, công chức đều hoàn toàn yên tâm khi hành động vượt ra khỏi các nguyên tắc thông thường, vì lợi ích chung.

Đó vẫn lại là trách nhiệm của Quốc hội, ở cả khâu lập pháp và giám sát.

Ngày 6/2/2023, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái đã ký Quyết định số 51/QĐ-TTg về việc bổ sung dự toán chi đầu tư phát triển vốn nước ngoài nguồn ngân sách trung ương năm 2022 cho Bộ Giao thông vận tải.

Theo đó, bổ sung dự toán chi đầu tư phát triển vốn nước ngoài nguồn ngân sách trung ương năm 2022 số tiền 31.392 tỷ đồng cho Bộ Giao thông vận tải để bố trí kế hoạch vốn cho 05 dự án đã được Quốc hội cho phép chuyển từ vốn vay về cho vay lại, bảo lãnh Chính phủ thành vốn cấp phát ngân sách nhà nước tại Nghị quyết số 63/2022/QH15, gồm: 01 dự án do Tổng công ty Phát triển hạ tầng và Đầu tư tài chính Việt Nam làm chủ đầu tư (cao tốc Hà Nội – Hải Phòng) và 04 dự án do Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam làm chủ đầu tư (cao tốc Nội Bài – Lào Cai, cao tốc Đà Nẵng – Quảng Ngãi, cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh – Long Thành – Dầu Giây và cao tốc Bến Lức – Long Thành).

Bộ Kế hoạch và Đầu tư trình Thủ tướng Chính phủ giao bổ sung kế hoạch đầu tư phát triển vốn nước ngoài nguồn ngân sách trung ương năm 2022 cho Bộ Giao thông vận tải theo quy định.

Bộ Giao thông vận tải giao bổ sung kế hoạch đầu tư phát triển vốn nước ngoài nguồn ngân sách trung ương năm 2022 cho các đơn vị sử dụng vốn đầu tư công, chi tiết danh mục dự án và mức vốn bố trí cho từng dự án theo quy định, đảm bảo trong phạm vi tổng mức dự toán được bổ sung.

Các Bộ: Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Giao thông vận tải căn cứ chức năng, nhiệm vụ được giao về quản lý nhà nước về tài chính – ngân sách nhà nước, đầu tư công chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ, các cơ quan thanh tra, kiểm tra, kiểm toán và cơ quan liên quan về tính chính xác của các nội dung, số liệu báo cáo; tổ chức quản lý, sử dụng, thanh quyết toán dự toán chi đầu tư phát triển được bổ sung nêu trên bảo đảm đúng quy định của pháp luật, hiệu quả, tiết kiệm, công khai, minh bạch.