Cục Dự trữ Liên bang (Fed) đang bước vào một tình thế chưa từng có khi bước vào năm 2025. Thị trường chứng khoán đang dao động gần mức cao kỷ lục và các chỉ số suy thoái truyền thống vẫn chưa cho thấy dấu hiệu đáng lo ngại. Tuy nhiên, các nhà hoạch định chính sách đang phải cân nhắc áp lực gia tăng trong các chỉ số kinh tế hướng tới tương lai trong bối cảnh lo ngại lạm phát dai dẳng. Sự hội tụ độc đáo của các yếu tố này mang đến cả cơ hội và rủi ro có thể xác định quỹ đạo của chính sách tiền tệ trong phần còn lại của năm.

Trong phân tích kinh tế, sự khác biệt giữa dữ liệu ‘mềm’ – bao gồm các cuộc khảo sát, chỉ số tình cảm và các biện pháp dựa trên thị trường – và dữ liệu ‘cứng’, bao gồm các số liệu cụ thể như số liệu việc làm, sản xuất công nghiệp và tăng trưởng GDP, đã được nhận diện từ lâu. Hiện tại, hai loại dữ liệu này đang kể những câu chuyện khác nhau rõ rệt về sức khỏe của nền kinh tế Hoa Kỳ.

Dữ liệu cứng tiếp tục vẽ nên bức tranh về khả năng phục hồi. Thị trường lao động vẫn tương đối chặt chẽ, chi tiêu của người tiêu dùng cho thấy động lực bền vững và thu nhập của công ty nhìn chung đã vượt quá kỳ vọng. Tuy nhiên, các chỉ số dữ liệu mềm đang nhấp nháy các tín hiệu cảnh báo không thể bỏ qua.

Các biện pháp dựa trên khảo sát về niềm tin kinh doanh đã giảm đáng kể, với các chỉ số PMI sản xuất và dịch vụ cho thấy sự yếu kém đáng lo ngại trong các đơn đặt hàng mới và kỳ vọng trong tương lai. Tâm lý người tiêu dùng, mặc dù không ổn định, đã cho thấy sự yếu kém dai dẳng trong các thành phần hướng tới tương lai.

Tiền lệ lịch sử và các mô hình phản ứng của Fed cho thấy một mô hình rõ ràng: Cục Dự trữ Liên bang đã liên tục phản ứng với căng thẳng kéo dài trong các chỉ số dữ liệu mềm, thường là trước khi dữ liệu cứng cho thấy sự suy giảm đáng kể. Cách tiếp cận chủ động này đã chứng minh hiệu quả trong việc ngăn chặn suy thoái do tâm lý di căn thành suy thoái toàn diện.

Môi trường hiện tại đặt ra một thách thức độc đáo vì căng thẳng dữ liệu mềm đang xảy ra cùng với định giá tài sản tăng cao và áp lực lạm phát liên tục. Điều này tạo ra một ma trận quyết định phức tạp hơn cho các nhà hoạch định chính sách so với các chu kỳ trước.

Thị trường tài chính hiện đang phản ánh mức độ tin tưởng cao vào kịch bản ‘hạ cánh mềm’, với định giá cổ phiếu vẫn ở mức cao và chênh lệch tín dụng tương đối được kiểm soát. Vị thế này tạo ra cả cơ hội và rủi ro cho Cục Dự trữ Liên bang.

Việc cắt giảm lãi suất sẽ đòi hỏi dữ liệu cứng phải xấu đi đáng kể hoặc bằng chứng rõ ràng cho thấy căng thẳng dữ liệu mềm đang bắt đầu tác động đến các số liệu kinh tế cụ thể. Với sự nhấn mạnh của Fed vào sự phụ thuộc vào dữ liệu, các nhà hoạch định chính sách có thể sẽ thích chờ xác nhận bổ sung trước khi hành động.

Quy mô của bất kỳ chu kỳ nới lỏng nào sẽ phụ thuộc phần lớn vào tốc độ và quyết đoán của Fed. Bằng chứng lịch sử cho thấy việc nới lỏng chủ động sớm có xu hướng hiệu quả hơn trong việc ngăn ngừa suy thoái so với việc cắt giảm phản ứng được thực hiện sau khi dữ liệu cứng đã xấu đi.

Ngoài chính sách tiền tệ, động lực tài chính có thể đóng vai trò ngày càng quan trọng trong kết quả kinh tế. Sở thích phát hành nợ ngắn hạn có thể hoạt động hiệu quả như nới lỏng định lượng, cung cấp thêm kích thích cho tài sản rủi ro ngay cả khi không có hành động của Fed.

Câu hỏi then chốt đối với thị trường và các nhà hoạch định chính sách là liệu sự phân kỳ hiện tại giữa dữ liệu mềm và dữ liệu cứng có phải là hiện tượng tạm thời hay là giai đoạn đầu của sự suy thoái kinh tế đáng kể hơn. Tiền lệ lịch sử cho thấy rằng sự yếu kém kéo dài của dữ liệu mềm cuối cùng sẽ biểu hiện ở các số liệu cứng hơn, nhưng thời điểm và quy mô của sự truyền tải này vẫn chưa chắc chắn.

Cảng hàng hóa Long Beach ở California, Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo bộ trên, tăng trưởng của nền kinh tế lớn nhất thế giới trong cả năm 2022 chỉ đạt 2,1%, giảm so với mức 5,9% của năm 2021. Bộ Thương mại Mỹ nói rằng mức tăng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) thực của nước này chủ yếu phản ánh mức tăng về chi tiêu của người tiêu dùng, xuất khẩu và một số hình thức đầu tư. 

Cũng theo bộ trên, tăng trưởng kinh tế Mỹ trong quý IV/2022 chỉ đạt 2,9%, thấp hơn mức 3,2% được ghi nhận trong quý trước đó, dù cao hơn mức dự báo 2,6% của giới chuyên gia. Đây là quý thứ hai liên tiếp, kinh tế Mỹ ghi nhận tăng trưởng sau 2 quý suy giảm.  

Hoạt động của nền kinh tế Mỹ đã phần nào giảm nhiệt sau khi Ngân hàng Dự trữ liên bang Mỹ (FED) 7 lần nâng lãi suất cho vay cơ bản với hy vọng hạ nhiệt sức mua đang nóng và kiểm soát lạm phát gia tăng. Động thái của FED đã khiến lĩnh vực bất động sản sụt giảm, kéo theo hoạt động sản xuất và doanh số bán lẻ suy giảm. Bên cạnh đó, đa số chuyên gia dự báo kinh tế Mỹ sẽ tiếp tục giảm tốc trong quý I/2023 và rơi vào suy thoái nhẹ vào giữa năm nay.

Ảnh minh họa: AFP/TTXVN

Việc thay đổi dần dần sẽ giúp các quan chức Fed có thêm thời gian để đánh giá mức độ cần thiết của việc tiếp tục tăng lãi suất và thời gian duy trì lãi suất ở mức cao để kiểm soát hoàn toàn lạm phát và giúp xác định mức độ thiệt hại mà Fed gây ra cho thị trường lao động và rộng hơn là nền kinh tế trong nỗ lực kiểm soát việc tăng giá.

Các quan chức Fed đã dự đoán vào tháng 12/2022 rằng họ sẽ nâng lãi suất lên trên 5% vào năm 2023, sau đó ở mức cao trong suốt cả năm. Lạm phát đã chậm lại một cách đáng kể và dữ liệu về nền kinh tế cho thấy người tiêu dùng đang trở nên thận trọng và bắt đầu chi tiêu ít hơn. Một số người cho rằng người tiêu dùng có thể nhạy cảm hơn với giá cả, khiến các công ty khó tiếp tục tăng giá các mặt hàng.