Thị trường lao động Việt Nam hiện đang đối mặt với một nghịch lý đáng chú ý: trong bối cảnh nhiều người lao động bị sa thải, các doanh nghiệp lại đang đối mặt với tình trạng thiếu nhân sự nghiêm trọng. Một báo cáo gần đây của Vieclam24h cho thấy, gần 3.000 người tham gia khảo sát đã cung cấp một bức tranh toàn diện về tình trạng tâm lý của người lao động và sự gián đoạn kết nối giữa cung và cầu lao động trên thị trường.

Trong nửa đầu năm 2025, nhiều ngành công nghiệp trên toàn cầu đã trải qua đợt cắt giảm lao động đáng kể. Ngành công nghệ đã cắt giảm đến 72.000 lao động, trong khi ngành bán lẻ mất hơn 64.000 việc làm. Tại Việt Nam, hơn 2.500 nhân sự trong ngành ngân hàng đã bị tinh giản, và nhiều khu công nghiệp cũng báo cáo về việc cắt giảm quy mô lớn trong các ngành như dệt may, da giày, và điện tử. Điều này cho thấy xu hướng layoff đang trở thành một thực tế toàn cầu, không chỉ giới hạn trong các đợt khủng hoảng ngắn hạn mà còn trở thành một phần của chiến lược dài hạn của nhiều doanh nghiệp.

Tâm lý bất ổn trong người lao động đã dẫn đến sự đứt gãy mối liên kết giữa họ và doanh nghiệp. Theo báo cáo, gần 43,3% người lao động cho biết họ đang phải gánh thêm công việc, trong khi 42,8% lo sợ sẽ là người tiếp theo bị sa thải. Gần 30% người lao động đã mất niềm tin vào tổ chức, và 27,3% cảm thấy giảm động lực làm việc.

Báo cáo cũng chỉ ra rằng, 77,4% doanh nghiệp được khảo sát cho biết tình hình tuyển dụng hiện tại khó khăn hơn so với cùng kỳ năm trước. Khó khăn nhất là nhóm nhân viên chính thức và thực thi (84,7%), tiếp theo là nhóm chuyên viên, cấp trung và trưởng nhóm (66,1%). Trong khi đó, 72,7% người lao động mất việc đã quay lại tìm việc, nhưng chỉ 24,7% tìm được công việc phù hợp trong thời gian ngắn.

Lao động lớn tuổi và lao động phổ thông đang chịu thiệt thòi nặng nề trong tình hình hiện nay. Nhóm tuổi 45-54 là đối tượng bị cắt giảm nhiều nhất với tỷ lệ 9,5%, nhưng chỉ có 4,1% được giữ lại. Nhóm trên 55 tuổi gần như không còn hiện diện trong lực lượng lao động được giữ lại.

Lực lượng lao động trẻ đang thiếu cơ hội để gia nhập thị trường. Chỉ 23,4% doanh nghiệp có kế hoạch tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp hoặc thực tập sinh. Trong khi đó, nhóm tuổi 18-24 chiếm tỷ lệ đáng kể trong nhóm bị sa thải.

Kỳ vọng của người lao động và doanh nghiệp đang có sự lệch pha, dẫn đến khó khăn trong việc kết nối cung và cầu lao động. Người lao động đang tìm kiếm sự ổn định và các điều kiện làm việc có lợi hơn, trong khi doanh nghiệp lại ưu tiên các biện pháp như tăng kênh tuyển dụng, truyền thông thương hiệu nhà tuyển dụng.

Dù vậy, báo cáo cũng chỉ ra những tín hiệu tích cực từ cả người lao động và doanh nghiệp Việt Nam. Thị trường lao động đang hồi phục chậm và mang tính chọn lọc, nhưng 56,2% doanh nghiệp cho biết sẽ mở rộng quy mô nhân sự trong 6 tháng tới. Người lao động Việt Nam thể hiện tinh thần tích cực và khả năng thích nghi nổi bật so với xu hướng chung trên thế giới.

Để thu hẹp khoảng cách giữa người lao động và doanh nghiệp, cả hai phía cần chủ động thay đổi. Khi có sự lắng nghe và điều chỉnh từ cả hai bên, cung và cầu lao động mới có thể vận hành như một thể thống nhất thay vì tiếp tục đứng ở hai đầu không gặp nhau.

Châu Âu hiện đang đối mặt với một trong những cuộc khủng hoảng nhân lực nghiêm trọng nhất trong nhiều thập kỷ qua. Đức, với nền kinh tế lớn nhất khu vực, đang trải qua tình trạng thiếu hụt lao động trầm trọng trong nhiều lĩnh vực quan trọng như chăm sóc sức khỏe, cơ khí, công nghệ kỹ thuật, và dịch vụ lưu trú.

Trong bối cảnh này, Việt Nam đã nổi lên như một đối tác chiến lược hàng đầu của Đức trong các chương trình hợp tác đào tạo nghề. Theo báo cáo của Cơ quan Lao động Liên bang Đức (BA), vào năm 2023, Đức thiếu khoảng 400.000 lao động có tay nghề mỗi năm. Đặc biệt, ngành điều dưỡng cần bổ sung trên 80.000 nhân sự. Sự già hóa dân số đang khiến lực lượng lao động bản địa ngày càng thu hẹp. Ước tính đến năm 2035, Đức sẽ thiếu hơn 7 triệu người trong độ tuổi lao động nếu không có giải pháp từ nguồn nhập cư.

Tình hình này đã buộc chính phủ Đức phải chuyển hướng từ ‘thụ động tiếp nhận’ sang chủ động tìm kiếm và hợp tác quốc tế. Việt Nam được xem là một trong những đối tác đáng tin cậy và ưu tiên hàng đầu. Việt Nam trở thành ‘đối tác vàng’ của Đức nhờ vào cơ cấu dân số trẻ, với hơn 50% dân số dưới 35 tuổi và hàng trăm nghìn học sinh tốt nghiệp THPT mỗi năm – một nguồn lực dồi dào để đào tạo nghề.

Người Việt tại Đức cũng có lịch sử nhập cư tích cực, với hơn 200.000 người sinh sống và làm việc, được đánh giá là cộng đồng hòa nhập tốt, cần cù và ít vi phạm pháp luật. Từ năm 2015, Việt Nam và Đức đã ký kết nhiều thỏa thuận song phương về đào tạo nghề, nổi bật là Chương trình hợp tác về điều dưỡng và Luật Nhập cư lao động có tay nghề của Đức (2020) tạo điều kiện mở rộng hợp tác với các nước như Việt Nam.

Chính phủ Đức đã chủ động ‘trải thảm đỏ’ cho lao động nước ngoài bằng cách đơn giản hóa các thủ tục visa, rút ngắn thời gian xét duyệt hồ sơ, đồng thời công nhận bằng cấp và kinh nghiệm làm việc quốc tế. Các chương trình như Ausbildung (đào tạo kép) đang thu hút hàng nghìn học viên Việt Nam mỗi năm với lợi ích hấp dẫn như miễn học phí, thực tập hưởng lương 900-1.300 euro/tháng, cơ hội việc làm và định cư sau tốt nghiệp. Thông tin thêm về các chương trình đào tạo của Đức có tại đây .

Tuy nhiên, để nắm bắt cơ hội này, Việt Nam cần tăng cường chất lượng đào tạo tiếng Đức, thiết lập một hành lang pháp lý thông thoáng và minh bạch để đảm bảo chất lượng lộ trình du học cho người học. Các đơn vị tư vấn du học nghề cần đáp ứng đầy đủ các điều kiện và thiết lập quy chuẩn đào tạo nghề quốc tế.

Việt Nam đang đứng trước một cơ hội lịch sử để trở thành ‘cầu nối’ nhân lực chất lượng cao với Đức – nền kinh tế lớn thứ 3 thế giới. Tuy nhiên, cơ hội chỉ thành công khi cả hệ thống cùng vào cuộc, từ nhà nước, doanh nghiệp, đến từng học viên và gia đình, với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, dài hạn và bền vững.

Nhân kỷ niệm 96 năm Ngày thành lập Công đoàn Việt Nam, Chủ tịch Liên đoàn Lao động tỉnh An Giang Đỗ Trần Thịnh đã dẫn đầu đoàn công tác đến thăm và tặng quà cho đoàn viên, người lao động khó khăn tại các công ty trên địa bàn tỉnh.

Trong chuyến thăm, ông Thịnh đã ân cần thăm hỏi đời sống, công việc của đoàn viên, người lao động, cũng như tình hình sản xuất kinh doanh của các công ty. Đây là hoạt động thiết thực nhằm thể hiện sự quan tâm và chăm lo của tổ chức Công đoàn đối với đoàn viên và người lao động.

Liên đoàn Lao động tỉnh An Giang đã trao 20 suất quà, mỗi suất trị giá 1 triệu đồng, cho đoàn viên khó khăn, bị tai nạn lao động hoặc bệnh nghề nghiệp. Những suất quà này không chỉ giúp đỡ về mặt vật chất mà còn thể hiện sự quan tâm và động viên tinh thần đối với đoàn viên và người lao động.

Đại diện các Công đoàn cơ sở cũng bày tỏ sự biết ơn và cam kết sẽ tiếp tục thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của tổ chức Công đoàn. Sự hỗ trợ và quan tâm của tổ chức Công đoàn đã giúp đoàn viên và người lao động yên tâm trong công việc và cuộc sống.

Ngoài ra, trong khuôn khổ chuyến thăm, đoàn công tác cũng đã đến bàn giao nhà Mái ấm Công đoàn cho hai đoàn viên lao động khó khăn tại các xã Thạnh Lộc và Bình An. Đây là hoạt động mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện sự quan tâm và chăm lo của tổ chức Công đoàn đối với đoàn viên và người lao động có hoàn cảnh khó khăn.

Chủ tịch Liên đoàn Lao động tỉnh An Giang nhấn mạnh rằng, mặc dù còn nhiều khó khăn, tổ chức Công đoàn cần tiếp tục quan tâm, chăm lo nhiều hơn nữa cho đoàn viên còn khó khăn. Sự quan tâm và chăm lo của tổ chức Công đoàn là nguồn động viên và khích lệ to lớn đối với đoàn viên và người lao động, giúp họ yên tâm trong công việc và cuộc sống.

Thông qua các hoạt động này, Liên đoàn Lao động tỉnh An Giang tiếp tục khẳng định vai trò và trách nhiệm của tổ chức Công đoàn trong việc bảo vệ và chăm lo cho quyền, lợi ích hợp pháp của đoàn viên và người lao động. Đồng thời, cũng thể hiện sự quan tâm và chăm lo của lãnh đạo đối với công nhân lao động trên địa bàn tỉnh An Giang.

Thị trường lao động Việt Nam đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực nghiêm trọng trong nhiều ngành nghề. Theo báo cáo của Công ty Cổ phần Anphabe, có bốn ngành nghề đang dẫn đầu xu hướng này và dự báo sẽ tiếp tục trong thời gian tới.

Ngành Công nghệ thông tin (CNTT) là một trong những ngành nghề đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực nghiêm trọng. Nhu cầu nhân lực trong lĩnh vực này rất cao, nhưng nguồn cung không đủ đáp ứng. Hiện Việt Nam có hơn 100 trường đào tạo CNTT, mỗi năm cung cấp khoảng 50.000 kỹ sư. Tuy nhiên, thị trường lao động đang cần đến 400.000 nhân lực trong lĩnh vực này. Đặc biệt, chỉ có 35% kỹ sư tốt nghiệp có thể đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp, số còn lại cần được đào tạo lại. Ngành CNTT cũng nằm trong top 3 ngành có mức lương cao tại Việt Nam, trung bình gần 20 triệu đồng mỗi tháng.

Ngành Y cũng đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực nghiêm trọng. Mặc dù số lượng cơ sở đào tạo y khoa ngày càng tăng, tỷ lệ thí sinh đậu vào ngành này vẫn khá thấp. Điều này dẫn đến tình trạng thiếu hụt nhân lực y tế, đặc biệt là tại các vùng sâu, vùng xa. Việc đảm bảo nguồn nhân lực y tế đủ để đáp ứng nhu cầu của xã hội đang trở thành một thách thức lớn.

Ngành Xây dựng đang trong giai đoạn phát triển mạnh mẽ do nhu cầu xây dựng cơ sở hạ tầng tăng lên nhanh chóng. Nhu cầu tuyển dụng nhân lực cho các vị trí như kiến trúc sư, kỹ sư xây dựng, kỹ sư giám sát thi công đang rất cao, đặc biệt là những nhân lực có trình độ chuyên môn cao. Sự phát triển của ngành Xây dựng đòi hỏi nguồn nhân lực chất lượng cao để có thể đáp ứng nhu cầu của thị trường.

Cuối cùng, ngành Công nghệ – Kỹ thuật ô tô cũng đang có nhu cầu nguồn nhân lực tăng cao do các doanh nghiệp gia tăng đầu tư và mở rộng quy mô sản xuất. Nhu cầu nhân sự không chỉ tập trung ở khâu sản xuất mà còn ở các vị trí như sửa chữa và bảo dưỡng ô tô. Đây chính là cơ hội việc làm rất lớn cho nhân lực lĩnh vực Công nghệ – Kỹ thuật ô tô, với cơ hội tham gia vào các vị trí thiết kế, sản xuất và ứng dụng các công nghệ mới.

Nhìn chung, bốn ngành nghề này đang có nhu cầu nhân lực rất cao và dự báo sẽ tiếp tục trong thời gian tới. Các chuyên gia và doanh nghiệp hy vọng sẽ có nhiều giải pháp để giải quyết tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực này. Một số giải pháp có thể được xem xét, chẳng hạn như tăng cường đào tạo và huấn luyện nguồn nhân lực, cải thiện chất lượng giáo dục, và tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động trong các ngành nghề này.

Thị trường lao động Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc đáp ứng nhu cầu nhân lực của các ngành nghề. Tuy nhiên, với sự hợp tác của các chuyên gia, doanh nghiệp và cơ quan chức năng, hy vọng rằng sẽ có nhiều giải pháp hiệu quả được đưa ra để giải quyết tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực này.

Cuối năm 2024, Bộ Chính trị đã chính thức phê duyệt phương án tái cơ cấu toàn diện Công ty Cổ phần Sửa chữa và Đóng tàu Việt Nam – PVSM, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong quá trình phát triển của doanh nghiệp này. Với phương án tái cơ cấu được phê duyệt, cánh cửa dẫn đến một giai đoạn mới đầy hứa hẹn cho PVSM đã được mở ra. Tuy nhiên, chặng đường phía trước của PVSM vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức và những tồn tại của lịch sử cần được giải quyết để có thể bước vào thời kỳ tăng tốc và phát triển bền vững.

Trong loạt bài viết về quá trình tái cơ cấu toàn diện PVSM và khát vọng đóng góp sức lực để phát triển ngành đóng tàu và cơ khí dầu khí Việt Nam, chúng tôi xin giới thiệu đến độc giả một góc nhìn tổng quan về ‘người khổng lồ’ trong ngành đóng tàu Việt Nam. PVSM là đơn vị sở hữu Nhà máy đóng tàu Dung Quất, một trong những đơn vị có tiềm năng lớn trong ngành đóng tàu và sửa chữa tàu biển. Với vị trí đắc địa tại khu vực Dung Quất, PVSM có lợi thế về đường biển và mạng lưới kết nối trên đất liền, giúp rút ngắn thời gian vận chuyển và hỗ trợ hoạt động sản xuất kinh doanh một cách hiệu quả.

Được kỳ vọng sẽ đưa Việt Nam trở thành một trong những cường quốc về đóng tàu trong khu vực và trên thế giới, PVSM từng là cái tên nổi bật trong ngành công nghiệp đóng tàu. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu đầy tham vọng đó, PVSM cần phải tháo gỡ hàng loạt ‘nút thắt’ về tài chính, đầu tư hạ tầng trọng yếu và hoàn thiện nguồn nhân lực chất lượng cao. Những thách thức này không chỉ dừng lại ở việc cải thiện năng lực tài chính mà còn đòi hỏi sự đổi mới trong mô hình quản trị và kinh doanh, cũng như nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Quá trình tái cơ cấu toàn diện PVSM đang được triển khai với nhiều nhiệm vụ quan trọng, bao gồm tháo gỡ các ‘nút thắt’ về tài chính, xử lý các tài sản đầu tư dở dang, đầu tư đồng bộ các hạng mục thiết yếu và tinh gọn tổ chức. Trong đó, tập trung vào các lĩnh vực cốt lõi như đóng mới, sửa chữa tàu biển, cơ khí chế tạo và tham gia chuỗi giá trị năng lượng tái tạo là những hướng đi chiến lược. Đồng thời, doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược dài hạn, mô hình quản trị – kinh doanh phù hợp và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao để đáp ứng nhu cầu của thị trường và xu hướng phát triển của ngành.

Với tầm nhìn trở thành một đơn vị mạnh trong lĩnh vực đóng mới và sửa chữa phương tiện nổi, PVSM cần khai thác tối ưu nguồn lực hiện hữu, giảm phụ thuộc vào nhà thầu phụ và chuẩn hóa quy trình đánh giá tay nghề. Điều này không chỉ giúp tăng cường năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp mà còn góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ.

Trong bối cảnh kinh tế biển đang là trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế đất nước, PVSM đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển đội tàu vận tải biển và tham gia sâu vào chuỗi liên kết điện gió, năng lượng tái tạo trên biển. Với những nỗ lực trong quá trình tái cơ cấu và định hướng phát triển rõ ràng, PVSM kỳ vọng sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành đóng tàu và cơ khí dầu khí Việt Nam, cũng như đóng góp vào sự phát triển bền vững của kinh tế biển Việt Nam.

Tỉnh Bắc Ninh đang tích cực triển khai các giải pháp đồng bộ để tháo gỡ khó khăn trong giải phóng mặt bằng và cải cách thủ tục đầu tư, hướng đến đảm bảo quyền được an cư cho người lao động, công nhân và các đối tượng chính sách. Theo đề án ‘Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030’ của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh Bắc Ninh được giao chỉ tiêu phát triển trên 135 nghìn căn hộ nhà ở xã hội trong giai đoạn 2022-2030.

Đến nay, toàn tỉnh đang triển khai 71 dự án nhà ở xã hội với tổng diện tích đất khoảng 255 ha, cung cấp khoảng 102.390 căn hộ. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc ảnh hưởng đến tiến độ thi công, trong đó có 17 dự án gặp khó khăn trong khâu bồi thường, giải phóng mặt bằng. Để đảm bảo tiến độ thi công các dự án, tỉnh Bắc Ninh đặt mục tiêu hoàn thành 15.920 căn hộ nhà ở xã hội trong năm 2025 và 18.139 căn trong năm 2026.

Các dự án đang được đẩy mạnh thi công theo đúng tiến độ đã cam kết. Khu nhà ở xã hội số 2 thuộc khu đô thị phía Nam, phường Bắc Giang (Ecohome Sông Thương) đang được triển khai trên diện tích hơn 12.000 m2, dự kiến đáp ứng nhu cầu nhà ở cho gần 1.300 hộ dân.

Để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án, UBND tỉnh Bắc Ninh đã thành lập tổ công tác đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án; giao nhiệm vụ cho các ngành, địa phương thường xuyên kiểm điểm tiến độ dự án; kịp thời nắm bắt, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, kiến nghị cấp có thẩm quyền tháo gỡ, rút ngắn tối đa thời gian thực hiện các thủ tục hành chính.

Với sự quan tâm, chỉ đạo sát sao từ Chính phủ, sự quyết liệt của Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh, cùng sự đồng hành từ doanh nghiệp và hệ thống ngân hàng, Bắc Ninh có đủ cơ sở để hoàn thành và vượt mục tiêu phát triển nhà ở xã hội trong giai đoạn 2025-2030.

Trong bối cảnh thông tin đa chiều đang ngày càng phổ biến, việc tìm kiếm một nguồn tin cậy và chính xác trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Tại TP HCM, Báo Người Lao Động đã nổi lên như một biểu tượng của sự chuyên nghiệp và uy tín trong lĩnh vực báo chí. Không chỉ tập trung vào mảng lao động – công đoàn, tờ báo này đã thể hiện sự đa dạng và phong phú trong nội dung, đồng thời tạo dựng được mối quan hệ gần gũi với độc giả qua giao diện thân thiện và dễ dàng tương tác trên báo điện tử.

Với việc duy trì nội dung đa dạng và cập nhật liên tục, Báo Người Lao Động đã chứng minh được sức lan tỏa mạnh mẽ không chỉ tại TP HCM mà còn trên toàn quốc. Độc giả có thể dễ dàng tiếp cận các thông tin nóng hổi và quan trọng mà xã hội đang quan tâm. Đây không chỉ là một tờ báo địa phương mà còn là một kênh thông tin đáng tin cậy cho cả nước.

Một trong những điểm nổi bật của Báo Người Lao Động là cách tiếp cận chuyên nghiệp trong việc chọn lọc và thể hiện các đề tài nóng, khó và mang hơi thở cuộc sống. Ban biên tập đã thể hiện sự tinh tế và khách quan trong việc đưa tin, đảm bảo rằng thông tin được trình bày một cách trung thực và xây dựng. Điều này không chỉ giúp tăng cường niềm tin với độc giả mà còn thể hiện sự tôn trọng với các nguồn tin và đối tượng được đề cập.

Báo Người Lao Động cũng đã thể hiện sự tuân thủ nghiêm ngặt các quy định và đạo đức nghề báo. Mối quan hệ gần gũi với chính quyền, cơ quan, đơn vị đã giúp tờ báo có được nguồn thông tin đa dạng và chính xác. Sự cam kết với chất lượng thông tin và cách trình bày đã góp phần xây dựng và duy trì uy tín của tờ báo.

Nhìn lại chặng đường đã qua, Báo Người Lao Động đã khẳng định được thương hiệu và uy tín của mình. Tờ báo không chỉ là một nguồn tin cậy mà còn là một phần không thể thiếu trong đời sống thông tin của xã hội. Trong tương lai, hy vọng rằng Báo Người Lao Động sẽ tiếp tục phát triển, không ngừng nâng cao chất lượng và đáp ứng nhu cầu của độc giả. Sự thành công và uy tín của tờ báo là minh chứng cho nỗ lực không ngừng nghỉ của Ban biên tập và toàn thể nhân viên.

Không chỉ dừng lại ở đó, Báo Người Lao Động còn có những kế hoạch và chiến lược để tiếp tục phát triển và mở rộng phạm vi ảnh hưởng. Với sự hỗ trợ từ công nghệ và mạng xã hội, tờ báo có thể tiếp cận độc giả một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn. Việc đầu tư vào nền tảng kỹ thuật số sẽ giúp Báo Người Lao Động tăng cường khả năng cạnh tranh và đáp ứng nhu cầu của độc giả trong thời đại số.

Văn phòng Chính phủ vừa ban hành văn bản 235/VPCP-KGVX ngày 12/1/2023 về việc Báo cáo về tình hình lao động, việc làm, tiền lương, tiền thưởng trong doanh nghiệp.

Cụ thể, xét đề nghị của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội về việc Báo cáo về tình hình lao động, việc làm, tiền lương, tiền thưởng trong doanh nghiệp, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính có ý kiến như sau:

Các bộ, ngành, địa phương tập trung triển khai thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp được giao tại Công điện số 1170/CĐ-TTg ngày 16/12/2022 của Thủ tướng Chính phủ về các biện pháp ổn định, phát triển thị trường lao động linh hoạt, hiệu quả, bền vững và chăm lo đời sống người lao động.

Ủy ban Quan hệ lao động nghiên cứu, khuyến nghị nhiệm vụ, giải pháp cụ thể cho các bên liên quan trong việc hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động ở các doanh nghiệp gặp khó khăn trong sản xuất kinh doanh, bị cắt giảm đơn hàng, việc làm.

Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội chủ trì, phối hợp với bộ, ngành liên quan tiếp tục theo dõi, nắm bắt tình hình hoạt động sản xuất, kinh doanh, bảo đảm việc làm của người lao động trong các doanh nghiệp, trường hợp cần thiết đề xuất biện pháp hỗ trợ, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Đề nghị Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam sớm nghiên cứu sử dụng nguồn kinh phí công đoàn để hỗ trợ đoàn viên và người lao động bị mất việc làm hoặc bị cắt giảm việc làm, đặc biệt là người lao động có hoàn cảnh khó khăn để đảm bảo sớm ổn định cuộc sống, đón Tết đầm ấm.

“Nguyên nhân chính là do doanh nghiệp không ký được đơn hàng xuất khẩu, buộc phải sa thải, cho nghỉ việc tạm thời, khiến tỷ lệ thất nghiệp, thiếu việc làm tăng”, ông Nguyễn Huy Minh, Phó vụ trưởng Vụ Thống kê dân số và lao động (Tổng cục Thống kê) giải thích.

Ông Nguyễn Huy Minh, Phó vụ trưởng Vụ Thống kê dân số và lao động (Tổng cục Thống kê)

Quý III/2022, Tổng cục Thống kê dự báo rất lạc quan về thị trường lao động cuối năm, nhưng thực tế ngược lại với dự báo, thưa ông?

Thông thường, quý IV hàng năm, thị trường lao động luôn rất sôi động, cộng với những kết quả rất ấn tượng trong 9 tháng đầu năm, nhất là quý III, nên chúng tôi đã dự báo thị trường lao động quý IV/2022 hết sức sôi động. Nhưng diễn biến thực tế lại nằm ngoài dự báo, như kinh tế thế giới đối mặt với những thách thức rất lớn, biến động nhanh, khó lường và tính bất ổn cao; lạm phát đã tăng lên mức báo động đỏ; xung đột Nga – Ukraine càng ngày càng nóng. Tất cả những nhân tố này tác động tiêu cực ngay lập tức đến hoạt động sản xuất trong nước, vì kinh tế Việt Nam phụ thuộc rất lớn vào xuất khẩu, bị thiếu hụt đơn hàng xuất khẩu, khiến thị trường lao động trở nên u ám.

Chỉ tính 148.500 doanh nghiệp thành lập mới năm 2022 đã đăng ký sử dụng 981.300 lao động, không kể số lao động do gần 60.000 doanh nghiệp quay trở lại hoạt động. Đáng ra, tỷ lệ thất nghiệp, thiếu việc làm phải giảm mạnh, nhưng trên thực tế lại không như vậy. Ông có thấy nghịch lý không?

Về lý thuyết, doanh nghiệp tuyển dụng nhiều thì số lượng thất nghiệp, thiếu việc làm phải giảm. Nhưng trên thực tế, doanh nghiệp đăng ký sử dụng lao động khi thành lập với cơ quan quản lý nhà nước, sau đó họ có tuyển dụng không, thì không được kiểm tra, giám sát, nên không thể biết được có bao nhiêu người lao động được tuyển dụng. Còn doanh nghiệp quay trở lại hoạt động chỉ đăng ký với cơ quan quản lý thuế để tiếp tục thực hiện các nghĩa vụ với ngân sách nhà nước thông qua mã số thuế, còn họ có tuyển dụng hay không, tuyển dụng bao nhiêu, thì không báo cáo với cơ quan quản lý nhà nước.

Song song với số doanh nghiệp quay trở lại hoạt động, thì cũng có 143.200 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, tăng 19,5%. Doanh nghiệp ngừng, tạm ngừng, giải thể ngày nào thì người lao động mất việc ngày đó, nên tỷ lệ thất nghiệp, thiếu việc giảm không đáng kể.

Ông có thể cho biết cụ thể hơn về tình hình doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường năm 2022?

Không ai dự báo được hoạt động sản xuất, kinh doanh các tháng cuối năm của nước ta lại đi ngược quy luật hàng năm. Nguyên nhân chính là do tác động của tình hình an ninh – chính trị nhiều nơi trên thế giới bất ổn, giá nguyên liệu, nhiên liệu, khí đốt tăng cao, buộc các nước châu Âu phải cắt giảm chi tiêu, mua sắm vào dịp cuối năm, dẫn tới nhiều doanh nghiệp rơi vào tình trạng thiếu đơn hàng. Bên cạnh đó, lãi suất vay vốn ngân hàng và tỷ giá tăng rất mạnh kể từ đầu tháng 10/2022, khiến doanh nghiệp càng gặp nhiều khó khăn và buộc phải cắt giảm lao động.

Trong bối cảnh đó, doanh nghiệp hoạt động trong những lĩnh vực thâm dụng lao động như dệt may, da giày, gỗ, điện tử… gặp khó khăn hơn cả. Chính vì vậy, năm 2022, đã có tổng cộng gần 296.000 lao động bị buộc nghỉ giãn việc, trong đó, số lao động làm việc ở khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chiếm trên 64%. Riêng lao động trong ngành dệt may, da giày bị nghỉ việc chiếm chiếm 72,5% và chủ yếu ở các tỉnh, thành phố khu vực phía Nam như TP.HCM (khoảng 36.000 người), Tây Ninh (42.000 người)…

Vấn đề là, tỷ lệ thiếu việc và thất nghiệp quý IV/2022 tăng không đáng kể so với quý trước đó, trong khi hàng trăm ngàn công nhân đã phải “nghỉ Tết sớm”, hàng chục ngàn người lao động rút bảo hiểm xã hội một lần trong 3 tháng cuối năm 2022. Ông giải thích thế nào?

Theo ghi nhận, chỉ riêng 3 tháng cuối năm 2022, cả nước có 117.000 lao động bị thôi việc, mất việc, trong đó, 68% là lao động phổ thông và 85% trong số họ làm việc ở ngành dệt may, da giày và sản xuất linh kiện điện tử.

Như vậy, so với quý trước đó, trong quý IV/2022 có thêm 25.000 người bổ sung vào “đội quân thất nghiệp”. Khi bị mất việc làm tại các doanh nghiệp, người lao động phải chấp nhận làm công việc bấp bênh tạm thời, tức là tham gia thị trường lao động phi chính thức, khiến số lao động phi chính thức tăng trên 337.000 người; những người bị mất việc còn lại sẽ đi làm các công việc tự sản tự tiêu hoặc rời bỏ thị trường lao động. Vì thế, tỷ lệ thất nghiệp và thiếu việc tăng không đáng kể.

Mỗi năm, dân số Việt Nam tăng khoảng 970.000 người, để giải quyết bài toán lao động thì số lao động có việc làm phải tăng tương ứng, nhưng trên thực tế, số lao động có việc làm tăng không đáng kể trong nhiều năm trở lại đây. Vì sao lại có tình trạng này, thưa ông?

Mức tăng dân số không tương ứng với mức tăng lao động có việc làm, bởi mức tăng lao động có việc làm dựa trên mức tăng của số người trong độ tuổi lao động.

Việt Nam vẫn đang trong thời kỳ dân số vàng, nên bình quân mỗi năm có khoảng 450.000 người bước vào độ tuổi lao động. Với tỷ lệ tham gia lực lượng lao động khoảng 70%, thì bình quân mỗi năm trong điều kiện bình thường, Việt Nam có thêm 315.000 người gia nhập thị trường lao động. Như vậy, trong điều kiện bình thường, lao động có việc làm năm 2022 phải cao hơn năm 2019 khoảng 945.000 người. Mặc dù số lao động có việc làm năm 2022 tăng khoảng 1,5 triệu người so với năm 2021, nhưng vẫn thấp hơn năm 2019, do hoạt động sản xuất, kinh doanh gặp khó khăn, doanh nghiệp không ký được đơn hàng xuất khẩu, đặc biệt là doanh nghiệp trong ngành dệt may, da giày, điện tử…