Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có một động thái chưa từng có trong lịch sử khi đến trụ sở Cục Dự trữ Liên bang (Fed) và công khai đề nghị Chủ tịch Jay Powell giảm lãi suất. Sự kiện này đã gây chú ý lớn và đánh dấu rạn nứt công khai lớn nhất giữa một tổng thống Mỹ và lãnh đạo Fed kể từ khi cơ quan này được trao quyền tự chủ khỏi Chính phủ vào năm 1951.

Ông Trump đã đến trụ sở Fed tại Washington và vỗ vai Chủ tịch Powell, nói: ‘Tôi thực sự muốn ông giảm lãi suất’. Nụ cười gượng gạo của Powell sau lời đề nghị đó cho thấy ông Trump đang công khai thách thức Fed. Việc một tổng thống Mỹ đến tận Fed là chuyện cực kỳ hiếm, và càng chưa từng xảy ra trong bối cảnh căng thẳng như thế này, theo nhận định của ông David Wilcox, cựu quan chức Fed, hiện làm việc tại Viện Peterson.

Không chỉ có vậy, ông Trump cũng công khai chỉ trích Chủ tịch Fed về chi phí cải tạo trụ sở của Ngân hàng trung ương quyền lực nhất thế giới. Chủ tịch Fed đã lên tiếng bác bỏ con số 3,1 tỷ USD mà ông Trump đưa ra liên quan đến dự án trùng tu tòa nhà Marriner S. Eccles. Cuộc đối đầu này đã làm dấy lên lo ngại về tính độc lập của Fed và vai trò của ông Powell trong thời gian tới.

Nhiều quan chức Fed đã bày tỏ lo lắng trước làn sóng tấn công ngày càng gay gắt của ông Trump nhằm vào ngân hàng trung ương này. Họ lo ngại rằng ông Trump có thể lấy lý do dự án sửa chữa vượt dự toán để cách chức Powell. ‘Rõ ràng đây là một tính toán khá thô thiển nhằm tìm cớ để bãi nhiệm Powell’, ông Wilcox nhận định.

Ông Daniel Tarullo, giáo sư luật Đại học Harvard, người từng là Phó Chủ tịch Giám sát của Fed, cũng khẳng định không có dấu hiệu nào cho thấy hành vi sai phạm hay lơ là trách nhiệm ở đây. ‘Tôi không tin có dấu hiệu nào cho thấy hành vi sai phạm hay lơ là trách nhiệm ở đây’, ông Tarullo nói.

Dù gần đây dư luận chủ yếu xoáy vào dự án nâng cấp trụ sở, nhưng điều khiến ông Trump bất bình hơn cả lại là việc Chủ tịch Powell kiên quyết giữ lãi suất ở mức cao. Hầu hết chuyên gia kinh tế dòng chính đều châm biếm những lý lẽ của ông Trump. Một số nhà phân tích thậm chí so sánh ông với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdoğan, người nổi tiếng với việc sa thải các lãnh đạo ngân hàng trung ương do bất đồng trong chính sách lãi suất.

Về phần mình, Chủ tịch Powell khẳng định ông sẽ không rời vị trí trước thời hạn nhiệm kỳ kết thúc vào tháng 05/2026. Trong bối cảnh hiện nay, nhiều cựu quan chức Fed cũng nhận định rằng các đòn công kích không ngớt của ông Trump đang gây tổn thương nặng nề đến tinh thần của đội ngũ nhân viên, những người luôn xem mình là người bảo vệ sứ mệnh mà Quốc hội Mỹ phó thác cho Fed: giữ cho nền kinh tế quốc gia ổn định.

Viện Peterson và Đại học Harvard là những tổ chức có chuyên gia được trích dẫn trong bài viết này.

Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã quyết định giữ nguyên lãi suất tham chiếu ở mức 2% trong cuộc họp ngày 24/7, đánh dấu việc chấm dứt chuỗi 8 lần giảm lãi suất liên tiếp kể từ tháng 6/2024. Quyết định này được đưa ra trong bối cảnh Liên minh châu Âu (EU) đang tích cực đàm phán thỏa thuận thương mại với Mỹ, một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định của ECB.

Môi trường kinh tế hiện tại được ECB mô tả là rất bất ổn, đặc biệt là do căng thẳng thương mại. Lạm phát của khu vực đồng euro đã đạt mục tiêu của ECB là 2% vào tháng trước, và các quan chức của ECB cho biết nỗ lực hạ nhiệt lạm phát gần như đã hoàn tất. ECB đang hướng đến việc đưa lãi suất về mức trung tính, không kích thích và cũng không kiềm chế tăng trưởng. Tuy nhiên, ECB vẫn tỏ ra cảnh giác với các thay đổi trong triển vọng trung hạn.

Một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định của ECB là khả năng đạt được thỏa thuận thương mại giữa EU và Mỹ, điều vẫn còn thiếu chắc chắn. Mỹ hiện là đối tác đầu tư và thương mại lớn nhất của EU, với kim ngạch xuất khẩu 503 tỷ euro (590 tỷ USD) hàng hóa sang Mỹ trong năm ngoái. Thuế nhập khẩu mà EU phải chịu khi bán hàng sang Mỹ hiện là 30%. Các chuyên gia dự đoán ECB có thể sẽ chờ đợi các dự báo tăng trưởng và lạm phát mới, dự kiến được công bố vào tháng 9, trước khi tiếp tục hành động.

Các cuộc đàm phán thương mại giữa EU và Mỹ đang được theo dõi chặt chẽ, không chỉ bởi tác động tiềm tàng đối với nền kinh tế mà còn bởi ảnh hưởng đến quyết định về lãi suất của ECB. Thỏa thuận thương mại có thể giúp giảm bớt căng thẳng thương mại và tạo điều kiện thuận lợi cho tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, sự không chắc chắn về kết quả của các cuộc đàm phán này đang khiến ECB phải cân nhắc kỹ lưỡng các bước tiếp theo.

Trong khi đó, ECB cũng đang duy trì lập trường thận trọng đối với lạm phát, đảm bảo rằng mục tiêu lạm phát ở mức 2% được duy trì ổn định. Với môi trường kinh tế đang biến động, ECB sẽ tiếp tục theo dõi sát sao tình hình và điều chỉnh chính sách phù hợp để đảm bảo sự ổn định và tăng trưởng bền vững cho khu vực đồng euro.

Đối với tương lai, các chuyên gia kinh tế đang chờ đợi các thông tin cập nhật từ ECB và các dự báo kinh tế mới để có cái nhìn rõ ràng hơn về hướng đi của lãi suất và chính sách kinh tế của khu vực đồng euro. Việc ECB giữ nguyên lãi suất trong cuộc họp gần đây cho thấy sự cẩn trọng và cân nhắc kỹ lưỡng trong việc ra quyết định, phản ánh sự phức tạp của tình hình kinh tế hiện tại.

Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đang đối mặt với những thách thức lớn trong việc điều hành chính sách kinh tế, đặc biệt là trong bối cảnh căng thẳng thương mại và sự không chắc chắn về thỏa thuận thương mại giữa EU và Mỹ. Tuy nhiên, với mục tiêu ổn định kinh tế và kiểm soát lạm phát, ECB sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc định hình tương lai kinh tế của khu vực đồng euro.

Giá vàng thế giới hiện tại đang trên đà tăng mạnh mẽ, tuy nhiên các chuyên gia phân tích thị trường cho rằng giá vàng có thể quay trở về mức thấp hơn. Điều này đồng nghĩa với việc lợi nhuận từ việc mua vàng sẽ giảm đi đáng kể. Vào ngày 23-7, giá vàng thế giới đã tăng vọt lên 3.425 USD/ounce, tương đương 109 triệu đồng/lượng. So với đầu tuần, giá vàng đã tăng hơn 2 triệu đồng/lượng.

Các chuyên gia phân tích cho rằng sự tăng giá của vàng có thể được giải thích bằng việc đồng USD suy yếu và sự sụt giảm lợi suất trái phiếu. Điều này báo hiệu kỳ vọng về việc điều chỉnh chính sách tiền tệ và những trở ngại kinh tế sắp tới. Từ đó, làm tăng sức hấp dẫn của vàng như một loại tài sản an toàn. Ngoài ra, hoạt động mua vào của các ngân hàng trung ương và nhu cầu trú ẩn an toàn cũng hỗ trợ cho giá vàng tăng.

Những diễn biến gần đây trong chính sách thương mại đã ảnh hưởng đến tâm lý thị trường. Việc Tổng thống Trump đe dọa áp thuế đối với hầu hết các đối tác thương mại của Mỹ nếu không có thỏa thuận thương mại trước ngày 1-8 đã tạo ra sự không chắc chắn trong thương mại toàn cầu. Tuy nhiên, thông tin mới về việc áp thuế với một số nước như Indonesia, Philippines và Nhật Bản với mức thuế không quá cao đã phần nào làm giảm lo ngại này. Khi tính bất định về thuế quan giảm xuống, giá vàng có thể mất đà tăng.

Trong thời gian tới, thị trường sẽ tập trung vào cuộc họp chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) vào tuần tới. Fed được kỳ vọng sẽ giữ nguyên lãi suất, vì vậy giá vàng khó có thể tạo ra bước đột phá lớn trong ngắn hạn. Theo Gold Price, người mua vàng cần theo dõi sát diễn biến thị trường để có giao dịch phù hợp.

Hiện tại, người mua vàng dài hạn vẫn đang có lãi. Cụ thể, người mua và nắm giữ vàng trong 1 tháng qua đang lãi 74 USD/ounce, tương đương 2,4 triệu đồng/lượng; người mua và nắm giữ trong 6 tháng qua đang lãi 620 USD/ounce, tương đương 20 triệu đồng/lượng.

Ngành ngân hàng tại các nền kinh tế hàng đầu thế giới đã và đang trải qua một quá trình phát triển đáng kể, hướng tới hiện đại hóa, nâng cao hiệu quả và khả năng thích ứng nhanh chóng với những biến động của thị trường. Sự thành công của ngành ngân hàng tại các quốc gia này có thể được giải thích bằng cách họ triển khai chiến lược công nghệ tiên tiến, điều hành linh hoạt và không ngừng cải thiện năng lực quản trị.

Singapore nổi lên là một trong những quốc gia có hệ thống ngân hàng phát triển hàng đầu tại châu Á. Thành công của hệ thống ngân hàng Singapore có thể bắt nguồn từ chiến lược quản lý tài chính hiệu quả, chính sách điều tiết linh hoạt và khả năng nhanh chóng thích ứng với xu thế toàn cầu hóa. Hệ thống ngân hàng tại đây không chỉ duy trì được sự ổn định mà còn không ngừng đổi mới để giữ vững vị thế của mình như một trung tâm tài chính quốc tế quan trọng.

Các ngân hàng tại Singapore, bao gồm Ngân hàng Phát triển Singapore (DBS), Ngân hàng United Overseas Bank (UOB) và Ngân hàng Oversea-Chinese Banking Corporation (OCBC), đã xây dựng được mạng lưới vững mạnh không chỉ trong khu vực mà còn trên thế giới. Họ không chỉ tập trung cung cấp các dịch vụ tài chính truyền thống mà còn tích cực đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số, đầu tư vào nền tảng công nghệ và dữ liệu lớn. Những bước tiến này giúp cải thiện trải nghiệm của khách hàng, giảm thiểu chi phí vận hành và nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro.

Nhật Bản cũng được biết đến là một quốc gia có hệ thống ngân hàng phát triển sớm và bền vững hàng đầu tại châu Á. Hệ thống ngân hàng Nhật Bản không chỉ đóng vai trò trung tâm trong việc cung cấp tín dụng cho nền kinh tế mà còn đóng vai trò như một trụ cột giúp duy trì lòng tin của thị trường và khả năng chống chịu trước các cú sốc toàn cầu.

Trong suốt quá trình phát triển, hệ thống ngân hàng Nhật Bản đã trải qua nhiều giai đoạn kinh tế biến động. Tuy nhiên, nhờ vào chính sách điều hành thận trọng, cơ cấu giám sát hiệu quả và tinh thần cải cách liên tục, hệ thống ngân hàng Nhật Bản vẫn duy trì được sự ổn định. Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) và Cơ quan Dịch vụ Tài chính (FSA) đã triển khai chính sách giám sát kết hợp cả vi mô và vĩ mô. Họ liên tục đánh giá năng lực vốn, tính thanh khoản và hoạt động tín dụng của các ngân hàng thương mại để đảm bảo sự ổn định của hệ thống.

Thụy Sĩ cũng nổi tiếng với hệ thống ngân hàng mạnh mẽ, hiện đại và luôn sẵn sàng đổi mới. Hệ thống ngân hàng Thụy Sĩ đã trở thành điểm đến hàng đầu cho các nhà đầu tư và khách hàng tìm kiếm sự an toàn, quản lý tài sản hiệu quả và môi trường tài chính minh bạch. Với nền tảng thể chế ổn định và đồng tiền nội tệ, franc Thụy Sĩ có độ tin cậy cao, cùng với hệ thống pháp luật rõ ràng, mức độ minh bạch cao và tỷ lệ nợ công thấp, Thụy Sĩ đã trở thành nơi trú ẩn tài chính lý tưởng trong thời kỳ bất ổn.

Các ngân hàng tại Thụy Sĩ, như Sygnum và Amina Bank, đã tích cực triển khai các dịch vụ liên quan đến tiền điện tử, bao gồm dịch vụ thanh toán, phát hành tài sản token hóa và thậm chí cung cấp khoản vay thế chấp bằng crypto. Hệ thống giao dịch số của SIX Swiss Exchange (SDX) và việc Ngân hàng Trung ương thử nghiệm thanh toán bằng đồng franc kỹ thuật số (CBDC) là những bước tiến lớn, thể hiện tinh thần đổi mới và sẵn sàng cho tương lai của hệ thống ngân hàng Thụy Sĩ.

Nhìn chung, ngành ngân hàng tại các nền kinh tế hàng đầu thế giới đã và đang phát triển theo hướng hiện đại, hiệu quả và thích ứng nhanh chóng với sự thay đổi của thị trường. Sự thành công của ngành ngân hàng tại các quốc gia này có thể được giải thích bằng chiến lược công nghệ tiên tiến, điều hành linh hoạt và cải thiện năng lực quản trị. Những bài học kinh nghiệm từ các hệ thống ngân hàng phát triển trên thế giới có thể là nguồn tham khảo quý giá cho các quốc gia khác trong việc xây dựng và phát triển hệ thống ngân hàng ổn định, hiện đại và bền vững.

Đồng Yên Nhật tiếp tục giảm giá và đang duy trì gần mức đáy ba tháng trong bối cảnh thị trường tài chính đang hồi hộp chờ đợi cuộc bầu cử Thượng viện Nhật Bản, dự kiến diễn ra vào Chủ nhật, ngày 20 tháng 7. Sự kiện này được coi là một phép thử quan trọng cho chính phủ liên minh của Thủ tướng Shigeru Ishiba. Các cuộc khảo sát gần đây cho thấy liên minh có thể đánh mất đa số, điều này có thể dẫn đến nguy cơ bất ổn chính trị và làm gia tăng lo ngại về tình hình nợ công của Nhật Bản.

Phe đối lập đang kêu gọi tăng chi tiêu và cắt giảm thuế, điều này làm tăng thêm áp lực cho chính phủ trong việc đưa ra các chính sách phù hợp để đối phó với tình hình kinh tế hiện tại. Trong bối cảnh này, đồng Yên Nhật đã tiếp tục chịu áp lực giảm giá so với đồng USD. Vào ngày 18 tháng 7, đồng Yên giảm nhẹ và đang giữ ở gần mức thấp nhất trong hơn ba tháng. Thị trường ngày càng tin rằng Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) sẽ không tăng lãi suất trong năm nay.

BoJ đã công bố dữ liệu lạm phát mới, cho thấy chỉ số giá tiêu dùng (CPI) toàn quốc tháng 6 tăng 3,3% so với cùng kỳ, giảm nhẹ so với mức 3,7% trong tháng trước. Thông tin này đã củng cố quan điểm của thị trường rằng BoJ có thể sẽ duy trì các chính sách tiền tệ nới lỏng trong thời gian tới.

Bên cạnh đó, tâm lý lạc quan của thị trường toàn cầu cũng góp phần làm giảm nhu cầu trú ẩn vào đồng Yên. Những bình luận ôn hòa từ một số quan chức Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã giúp đồng USD hạ nhiệt sau khi chạm mức cao nhất trong hơn một tháng. Tuy nhiên, kỳ vọng Fed sẽ trì hoãn cắt giảm lãi suất do lạm phát Mỹ còn dai dẳng vẫn hỗ trợ đồng bạc xanh.

Trong bối cảnh hiện tại, cặp tiền tệ USD/JPY đang duy trì xu hướng tăng, phản ánh sự mất giá của đồng Yên so với đồng USD. Thị trường đang theo dõi sát sao diễn biến của cuộc bầu cử Thượng viện Nhật Bản và các chính sách tiếp theo của chính phủ để đánh giá tác động tiềm tàng đến tình hình kinh tế và tài chính của Nhật Bản.

Năm 2022, kinh tế thế giới chứng kiến những biến động chưa từng thấy, khiến kinh tế trong nước khó tránh bị ảnh hưởng. Bằng sự vững vàng, NHNN đã điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, hỗ trợ tăng trưởng. Mặc dù vậy, tại một số thời điểm nhất định, hệ thống ngân hàng năm 2022 cũng trải qua những thách thức lớn.

Cùng báo Đầu tư điện tử – baodautu.vn- điểm lại những sự kiện chấn động ngành ngân hàng năm 2022.

1.     Nới biên độ tỷ giá 2% và cú xoay chiều ngược dòng bất ngờ của tỷ giá

Từ tháng 9/2022, thị trường ngoại hối trong nước gặp áp lực lớn sau khi lạm phát toàn cầu liên tục tăng mạnh, Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) liên tục điều chỉnh nhanh, mạnh lãi suất điều hành khiến đồng bạc xanh tăng giá lên mức cao nhất trong vòng 20 năm. Tâm lý găm giữ tỷ giá tăng trở lại. Trong bối cảnh này, NHNN đã nhiều lần tăng giá bán USD.

Đặc biệt, ngày 17/10, NHNN đã công bố quyết định điều chỉnh biên độ tỷ giá giao ngay USD/VND từ mức ±3% lên ±5%, có hiệu lực ngay. Giá bán ra USD lập tức điều chỉnh tăng vọt từ 23.925 VND lên 24.380 VND, tương đương mức tăng tới 455 VND. Đây là bước tăng mạnh chưa từng thấy của nhà điều hành trong nhiều năm qua. Tỷ giá USD trên thị trường tự do đã có thời điểm vượt 25.000 đồng/USD.

Cũng trong giai đoạn này, NHNN tăng cường bán ngoại tệ từ Quỹ dự trữ ngoại hối quốc gia để can thiệp thị trường (ước bán khoảng 25 tỷ USD). Đồng thời, NHNN cũng tái khởi động phát hành tín phiếu trên thị trường mở sau hơn hai năm ngừng hoạt động này nhằm hỗ trợ thanh khoản.

Tuy vậy, thị trường ngoại tệ đã hạ nhiệt khá nhanh sau khi lạm phát của Mỹ có dấu hiệu hạ nhiệt, đặc biệt là sau khi Fed phát tín hiệu có thể giảm lãi suất từ năm 2024. Tiền đồng từ chỗ mất giá khoảng 8,6% cuối tháng 10/2022 đã chỉ còn mất giá 3,81% vào cuối tháng 12/2022. Thanh khoản ngoại tệ thị trường bắt đầu dồi dào hơn, NHNN cũng bắt đầu mua ngoại tệ can thiệp trở lại vào giữa tháng 12/2022.

Một thành công nữa trong điều hành tỷ giá năm 2022 là ngày 10/11/2022, Bộ Tài chính Hoa Kỳ ban hành Báo cáo về “Chính sách kinh tế vĩ mô và ngoại hối của các đối tác thương mại lớn của Hoa Kỳ”. Theo đó, trong kỳ báo cáo này, Bộ Tài chính Hoa Kỳ đã đưa Việt Nam ra khỏi Danh sách giám sát về thao túng tiền tệ, đồng thời, đánh giá cao công tác điều hành chính sách tiền tệ, tỷ giá của NHNN trong bối cảnh kinh tế toàn cầu vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức.

2.     Ngân hàng Nhà nước 2 lần tăng lãi suất điều hành

Trong bối cảnh Fed liên tục tăng lãi suất, gây áp lực lớn tới tỷ giá, tạo sức ép lên lạm phát, trong tháng 9 và tháng 10/2022, NHNN đã 2 lần tăng lãi suất điều hành  với tổng mức tăng 2%/năm.

NHNN đánh giá, đây là giải pháp kịp thời, phù hợp với xu hướng chung trên toàn thế giới để ưu tiên kiểm soát lạm phát, giữ ổn định thị trường ngoại tệ, tạo dư địa thích ứng mới với các biến động trên thị trường, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô đảm bảo an toàn hệ thống. Tại thời điểm NHNN tăng lãi suất cuối tháng 10/2022, tỷ giá trên thị trường đã tăng 8,6%.

 Trước đó, NHNN giữ nguyên lãi suất điều hành 8 tháng đầu năm 2022 trong bối cảnh các quốc gia đua nhau tăng lãi suất để đối phó với lạm phát (tính từ đầu năm 2022 đến nay, có tổng cộng 340 lượt tăng lãi suất trên toàn cầu).  Động thái tăng lãi suất của NHNN vào thời điểm tỷ giá căng thẳng, dự báo Fed tiếp tục kéo dài lộ trình tăng lãi suất được giới chuyên gia đánh giá là hợp lý.

Mặc dù vậy, sau khi NHNN tăng lãi suất điều hành, cộng với tác động từ “sự cố” SCB bị kiểm soát đặc biệt, cuộc đua tăng lãi suất huy động vọt tăng. Lãi suất huy động trên thị trường kỳ hạn 6 tháng đã lên tới trên 12%, khiến doanh nghiệp vô cùng lo lắng.

Trước tình hình này, ngày 15/12, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam đã kêu gọi thống nhất áp dụng mức lãi suất huy động tại các kỳ hạn tối đa 9,5%/năm. Ngày 22/12, Thống đốc NHNN phát đi công văn, trong đó nhấn mạnh sẽ theo dõi các trường hợp tổ chức tín dụng tiếp tục tăng lãi suất và có biện pháp xử lý. Mặt bằng lãi suất đã hạ nhiệt đôi chút sau động thái này của NHNN.

3.     Kiểm soát đặc biệt SCB và cú sốc thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Đầu tháng 10/2022, Tập đoàn An Đông và một số lãnh đạo Tập đoàn Vạn Thịnh Phát bị khởi tố điều tra về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, cụ thể là có hành vi gian dối trong việc phát hành, mua bán trái phiếu đã khiến người dân ồ ạt đi rút tiền khỏi SCB cũng như yêu cầu ngân hàng này mua lại trái phiếu do An Đông phát hành. Sự việc xảy ra khiến SCB rơi vào tình trạng khó khăn. Sau đó, ngay trong tháng 10/2022, NHNN đã tuyên bố đưa SCB vào diện kiểm soát bắt buộc.

Khi sự cố SCB và cuộc khủng hoảng trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp diễn ra, thanh khoản của hệ thống ngân hàng một số thời điểm có dấu hiệu căng thẳng cục bộ, đặc biệt là tại các ngân hàng nhỏ. Hệ thống giao dịch liên ngân hàng gần như đóng băng. Tuy nhiên, nhờ có sự bơm hút nhịp nhàng của NHNN sau đó, hệ thống đã vận hành trở lại.

Từ sự cố SCB – Vạn Thịnh Phát, nhiều chuyên gia cho rằng, sở hữu chéo trong lĩnh vực ngân hàng vẫn là vấn đề đáng lo nhất hiện nay.

Trong báo cáo gửi tới Quốc hội vào tháng 10/2022 về việc thực hiện Nghị quyết 62/2022/QH15 về hoạt động chất vấn và nghị quyết 632022/QH15 về kỳ họp thứ 3 Quốc hội thứ XV, Thống đốc NHNN thừa nhận, thực tế việc xử lý vấn đề sở hữu vượt mức quy định và sở hữu chéo vẫn rất khó khăn trong trường hợp cổ đông lớn và người có liên quan của cổ đông lớn cố tình che giấu, nhờ cá nhân/tổ chức khác đứng tên hộ số cổ phần sở hữu để lách quy định của pháp luật về sở hữu chéo/sở hữu vượt mức quy định. Việc này chỉ có thể được phát hiện và nhận diện thông qua điều tra, xác minh của cơ quan điều tra theo quy định của pháp luật.

4.    Nới room tín dụng vào phút cuối cùng

Nửa đầu năm 2022, tín dụng bật tăng mạnh trở lại do nhu cầu vốn tăng lên khi quay nghiệp quay trở lại sản xuất, kinh doanh sau đại dịch. Tín dụng 6 tháng đầu năm tăng 9,35% và 9 tháng tăng 11%, nhiều ngân hàng đã cạn sạch room tăng trưởng tín dụng.

Tuy nhiên, từ tháng 9/2022, căng thẳng lãi suất, tỷ giá, thanh khoản khiến NHNN vô cùng cẩn trọng với cấp thêm room tín dụng cho các ngân hàng. Thiếu room tín dụng cộng với thị trường trái phiếu doanh nghiệp đóng băng khiến doanh nghiệp khô hạn thanh khoản.

Mãi đến ngày 5/12, NHNN mới quyết định nới room tín dụng thêm khoảng 1,5-2% cho toàn hệ thống các TCTD. Nguyên tắc điều chỉnh tăng chỉ tiêu tín dụng cho các TCTD theo hướng, các TCTD có thanh khoản tốt hơn, lãi suất thấp hơn sẽ được tăng trưởng tín dụng cao hơn. Lý do đến tận tháng 12/2022 mới nới room, theo lý giải của NHNN, là do điều kiện vĩ mô, thanh khoản, tỷ giá… cho phép.

Tính tới 21/2022, tín dụng toàn nền kinh tế mới tăng gần 13%, thấp hơn hạn mức tín dụng cho phép.

5.    Chuyển giao bắt buộc hàng loạt ngân hàng yếu, kéo dài Nghị quyết 42

Năm 2022 cũng là năm đánh dấu nhiều đột phá trong tái cơ cấu ngân hàng, bao gồm phương án xử lý 4 ngân hàng yếu kém. 

Cụ thể, trong năm 2022, đã có 3 ngân hàng lớn trình cổ đông thông qua phương án nhận chuyển giao bắt buộc ngân hàng yếu kém, bao gồm Vietcombank, MB, HDBank. Một ngân hàng khác cũng đang trong tiến trình làm việc với NHNN về nhận chuyển giao bắt buộc ngân hàng yếu kém là VPBank. Danh tính các ngân hàng yếu kém được nhận chuyển giao bắt buộc lần lượt là: CB, OceanBank, DongABank và GPBank.

Như vậy, sau nhiều năm bế tắc, việc xử lý 3 ngân hàng 0 đồng và ngân hàng bị kiểm soát đặc biệt DongABank đã tìm thấy lối ra, tạo điều kiện cho NHNN hoàn thành đề án tái cơ cấu ngân hàng giai đoạn 2011-2015.

Cũng về tái cơ cấu hệ thống, năm 2022, Quốc hội đã thống nhất kéo dài thời hạn áp dụng toàn bộ quy định của Nghị quyết số 42 từ ngày 15/8/2022 đến hết ngày 31/12/2023. Quốc hội cũng giao Chính phủ nghiên cứu, đề xuất luật hóa các quy định về xử lý nợ xấu, tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu cùng với việc rà soát, sửa đổi, bổ sung Luật Các tổ chức tín dụng; trình Quốc hội xem xét chậm nhất tại Kỳ họp thứ 5 (tháng 5/2023).

Về tái cơ cấu hệ thống ngân hàng giai đoạn tới, ngày 8/6/2022, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án “Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021-2025”.

Một số nhà băng sớm về đích

Ông Trần Minh Bình, Chủ tịch HĐQT VietinBank cho hay, Ngân hàng đã hoàn thành chỉ tiêu kinh doanh được Đại hội cổ đông giao trong năm 2022.

Năm 2022, cổ đông ngân hàng này đã thông qua các chỉ tiêu tài chính như tổng tài sản tăng trưởng 5 – 10%; nguồn vốn huy động từ tổ chức kinh tế và dân cư tăng trưởng 8 – 10%, có điều chỉnh phù hợp với tốc độ tăng trưởng tín dụng, đảm bảo các tỷ lệ an toàn theo quy định của Ngân hàng Nhà nước; tỷ lệ nợ xấu/dư nợ tín dụng dưới 1,8%; lợi nhuận trước thuế riêng lẻ tăng 15% so với năm 2021; tỷ lệ chi trả cổ tức và cơ cấu chi trả cổ tức (tiền mặt, cổ phiếu) thực hiện theo phê duyệt của cơ quan nhà nước có thẩm quyền và tuân thủ quy định của pháp luật…

Thực tế, lợi nhuận trước thuế 3 quý đầu năm nay của VietinBank đạt 15.800 tỷ đồng, tăng 13,3% so với cùng kỳ năm 2021.

Không phải đợt đến cuối quý IV/2022, mà đến hết quý III/2022, một số nhà băng đã cán đích kết quả kinh doanh đưa ra cho cả năm nay, một phần do chỉ tiêu lợi nhuận đưa ra cho năm 2022 ở mức vừa phải, phù hợp với tình hình thị trường còn khó khăn.

Trong đó, LienVietPostBank đạt hơn 4.800 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế sau 3 quý, tăng 72% so cùng kỳ năm 2021. Lãi sau thuế đạt hơn 3.842 tỷ đồng. Tại Đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2022, ngân hàng này đã thông qua kế hoạch lợi nhuận trước thuế đạt 4.800 tỷ đồng, tăng 32% so năm 2021. Như vậy, chỉ sau 9 tháng đầu năm, LienVietPostBank đã hoàn thành mục tiêu lợi nhuận cả năm.

Eximbank cũng cho thấy sự trở lại mạnh mẽ về kết quả kinh doanh, với lãi trước thuế trong 3 quý đầu năm nay đạt 3.181 tỷ đồng, tăng 229% so với cùng kỳ; lãi sau thuế đạt 2.542 tỷ đồng, tăng 228%. Theo kế hoạch được Đại hội cổ đông thường niên thông qua, Eximbank đặt mục tiêu lợi nhuận trước thuế 2.500 tỷ đồng năm 2022. Như vậy, sau 9 tháng, ngân hàng đã vượt kế hoạch cả năm.

Eximbank cũng vừa thông báo Nghị quyết của HĐQT về kế hoạch kinh doanh năm 2023 để trình Đại hội đồng cổ đông thông qua. Theo đó, kế hoạch lợi nhuận năm 2023 ở mức 5.000 tỷ đồng trước thuế, tăng 42,9% so với mức dự kiến đạt được trong năm 2022.

Tăng thu ngoài lãi

Sở dĩ các nhà băng không điều chỉnh giảm chỉ tiêu kinh doanh, dù thị trường nửa cuối năm có khó khăn nhất định khi room tín dụng hạn chế và lãi suất huy động tăng là do các ngân hàng từng bước kiểm soát dần chi phí, tăng thu ngoài lãi.

Ông Trần Minh Bình cho biết, trong năm 2022, VietinBank tập trung đẩy mạnh nguồn thu ngoài lãi và kiểm soát chi phí vốn. Ngoài ra, Ngân hàng cũng được biết đến là ngân hàng có nguồn tích cực từ bảo hiểm. Cụ thể, năm 2022, VietinBank đã ký kết hơp đồng phân phối bancassurance độc quyền thời hạn 16 năm với Manulife.

Tổng giám đốc một ngân hàng cho hay, trong bối cảnh cạn room, tín dụng khó đẩy mạnh cho vay ra, lãi suất huy động tăng cao, thì biện pháp tốt nhất là kiểm soát chi phí hoạt động và tăng thu ngoài lãi. Báo cáo tài chính của nhiều ngân hàng cũng cho thấy, lãi thuần từ hoạt động dịch vụ đã tăng mạnh trong 3 quý đầu năm nay, đóng góp đáng kể cho tổng thu nhập hoạt động. Ở nhóm ngân hàng lớn (Top 10 về lãi thuần từ hoạt động dịch vụ), có thể kể đến như Techcombank, Sacombank, VIB, VPBank.

Cụ thể, Techcombank có lãi thuần từ hoạt động dịch vụ trong 9 tháng đầu năm đạt gần 6.000 tỷ đồng, tăng 40% so với cùng kỳ năm 2021; VPBank đạt hơn 4.500 tỷ đồng, tăng 59%; Sacombank đạt hơn 4.300 tỷ, tăng 82%; VIB ghi nhận lãi từ hoạt động dịch vụ tăng 31% so với cùng kỳ, đạt hơn 2.300 tỷ đồng.

Vả lại, giới phân tích tài chính cho rằng, do tín dụng tăng trưởng mạnh trong nửa đầu năm, nên nhiều ngân hàng đã gần chạm đích lợi nhuận khi chưa kết thúc năm tài chính 2022. Chẳng hạn, các ngân hàng lớn như Vietcombank, MB, BIDV, VietinBank, ACB đều hoàn thành trên 80% sau 9 tháng.

Năm 2022, Vietcombank lên kế hoạch lợi nhuận vượt mốc 30.000 tỷ đồng, nhưng sau 9 tháng, lợi nhuận trước thuế của nhà băng này duy trì đã đạt 24.940 tỷ đồng, tăng 29% so với cùng kỳ.

VPBank cũng đặt mục tiêu lợi nhuận ở mức cao 29.662 tỷ đồng cho cả năm. Tuy nhiên, sau 9 tháng, lợi nhuận của VPBank mới ghi nhận 19.387 tỷ đồng, đạt 67% kế hoạch cả năm.

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng

Ba bài học lớn cho điều hành chính sách tiền tệ năm 2022

Phát biểu tại Hội nghị trực tuyến Chính phủ với địa phương sáng 3/1/2023, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, năm 2022 là một năm vô cùng thách thức đối với việc điều hành chính sách tiền tệ khi cùng một lúc chịu áp lực bởi xu hướng tăng lạm phát, lãi suất, đồng đô la Mỹ trên phạm vi toàn cầu và những khó khăn của thị trường chứng khoán, bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp ở trong nước.

NHNN đã phải đứng trước ba bài toán khó. Thứ nhất, làm thế nào để điều hành tín dụng hỗ trợ tăng trưởng kinh tế mà vẫn phải đảm bảo an toàn hệ thống trong khi một số chỉ tiêu tiền tệ như tỷ lệ tín dụng/huy động vốn và dư nợ tín dụng/GDP của Việt Nam đã và đang ở ngưỡng cảnh báo.

Thứ hai, làm thế nào ổn định được thị trường ngoại hối khi nền kinh tế của ta có độ mở cửa lớn, sản xuất trong nước phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu, đồng Đô la tăng giá mạnh, Việt Nam đang trong giai đoạn giám sát nâng cao về thao túng tiền tệ của phía Hoa kỳ…

Thứ ba, làm thế nào ổn định được an toàn hệ thống khi thanh khoản hệ thống và niềm tin của thị trường chịu tác động mạnh bởi sự cố SCB chưa từng có tiền lệ.

Với sự bình tĩnh, chủ động trong chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và việc thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, chính sách của NHNN, kết thúc năm 2023, chính sách tiền tệ đã có những đóng góp quan trọng, góp phần củng cố nền tảng kinh tế vĩ mô. Đó là: góp phần kiểm soát lạm phát ở mức thấp (bình quân 3,15%), tăng trưởng kinh tế phục hồi ở mức cao (8,02%); tín dụng ước tăng khoảng 14,5%; thị trường tiền tệ, ngoại hối cơ bản ổn định (VND mất giá 3,5%, mặt bằng lãi suất tăng khoảng gần 1%/năm, là mức biến động thấp hơn nhiều so với các nước trên thế giới và khu vực), thanh khoản hệ thống cơ bản được đảm bảo…

Đặc biệt, tháng 11 vừa qua, Bộ Tài chính Hoa Kỳ đã đưa Việt Nam ra khỏi Danh sách giám sát nâng cao về thao túng tiền tệ, đồng thời, đánh giá cao công tác điều hành chính sách tiền tệ, tỷ giá của NHNN Việt Nam.

Thống đốc khẳng định, từ thực tiễn năm 2022, NHNN cũng đã rút ra được 3 bài học lớn.

Thứ nhất, trong bối cảnh nền kinh tế của chúng ta có độ mở cửa lớn, những biến động kinh tế thế giới tác động tới kinh tế, tiền tệ trong nước là không tránh khỏi. Điều quan trọng là phải chuẩn bị tâm thế cho sự ứng phó linh hoạt với những biến động, từ đó nâng cao tính độc lập tự chủ của nền kinh tế trong bối cảnh hội nhập.

Thứ hai, NHNN luôn kiên định mục tiêu điều hành chính sách tiền tệ nhằm “góp phần kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế”, nhưng tùy theo diễn biến tình hình để xác định trọng tâm, trọng điểm ưu tiên trong từng thời điểm. Thực tế, từ tháng 10 khi sự cố SCB xảy ra tác động mạnh tới thanh khoản hệ thống và thị trường, NHNN đã ưu tiên cao nhất và tập trung thực hiện các giải pháp đảm bảo an toàn hệ thống và ổn định thị trường ngoại hối.

Thứ ba, mỗi một chính sáchđều có tác động khác nhau đối với các khu vực của nền kinh tế, điều quan trọng là cần bản lĩnh, ứng phó linh hoạt trên cơ sở bám sát diễn biến tình hình, cân nhắc thời điểm, liều lượng phù hợp của từng công cụ, giải pháp để hóa giải khó khăn nhằm đạt được mục tiêu.  

Ưu tiên đảm bảo an toàn hệ thống

Theo Thống đốc NHNN, năm 2023 tình hình kinh tế thế giới và trong nước vẫn còn nhiều khó khăn. Người đứng đầu Quỹ tiền tệ quốc tế vừa mới nhận định 1/3 nền kinh tế toàn cầu sẽ bị ảnh hưởng bởi suy thoái, và cảnh báo thế giới sẽ đối mặt với một năm 2023 khó khăn hơn.

Trong nước, lạm phát cơ bản đang có xu hướng tăng cao trong khi vẫn cần thực hiện các giải pháp hỗ trợ nền kinh tế, những khó khăn trên thị trường chứng khoán, bất động sản, trái phiếu doanh nghiệp chưa được giải quyết căn bản.

Bởi vậy, lãnh đạo NHNN cho hay, năm 2023, NHNN sẽ tập trung vào một số mục tiêu lớn.

Mục tiêu đầu tiên là tập trung các giải pháp, ưu tiên cao nhất đảm bảo thanh khoản, giữ vững ổn định, an toàn hệ thống ngân hàng.

Thứ hai, tiếp tục điều hành linh hoạt, đồng bộ các công cụ CSTT, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm góp phần kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế; ổn định thị trường tiền tệ, ngoại hối.

Thứ ba, điều hành tín dụng phù hợp, góp phần duy trì đà phục hồi của nền kinh tế; hướng dòng vốn tín dụng tập trung chủ yếu vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên;Tiếp tục đẩy mạnh triển khai các nhiệm vụ của ngành ngân hàng tại Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội, các Chương trình mục tiêu quốc gia.

Thứ tư, phối hợp các Bộ, ngành để tham mưu các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho các thị trường.

Gỡ thanh khoản nền kinh tế cần thúc đẩy đầu tư công, điều chỉnh giá bất động sản…

Thống đốc cũng khẳng định, chính sách tiền tệ với bản chất là ngắn hạn nên cần hạn chế sử dụng để giải quyết các vấn đề mang tính trung dài hạn. Để tháo gỡ khó khăn, ách tắc thanh khoản trong nền kinh tế, cần thúc đẩy giải ngân đầu tư công, thực hiện giảm, giãn thuế, điều chỉnh giá bất động sản…để khơi thông dòng tiền giữa các khu vực trong nền kinh tế.

“Nếu quá phụ thuộc vào nguồn vốn tín dụng ngân hàng có thể gây hệ lụy và rủi ro trong tương lai vì các chỉ tiêu tiền tệ, tín dụng của Việt Nam đã và đang ở ngưỡng cảnh báo”, Thống đốc nhấn mạnh.

Để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và người dân, lãnh đạo NHNN cho biết, ngành ngân hàng tập trung thực hiện các giải pháp cải cách, đơn giản thủ tục cho vay để nâng cao khả năng tiếp cận vốn.

Tuy nhiên, đối với nhiều doanh nghiệp không đủ điều kiện vay vốn, cần các giải pháp chính sách hỗ trợ khác từ phía nhà nước như bảo lãnh tín dụng, các các chính hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa cần được thực thi hiệu quả…

Giá vàng được dự báo cán mốc 2.100 USD/ounce trong năm 2023. Ảnh: AFP

Giá vàng được kích thích bởi nhiều nhân tố

Vàng giao ngay đã tiến sát mốc 1.850 USD/ounce trong ngày 3/1 trước khi giảm xuống và giao dịch quanh mức 1.835 USD/ounce. Trong khi đó, vàng giao kỳ hạn của Mỹ tăng giá 0,9% lên 1.842,80 USD/ounce.

Kể từ đầu tháng 11/2022, giá vàng đã đu theo xu hướng giảm chung khi thị trường chứng khoán hỗn loạn, dự đoán suy thoái kinh tế gia tăng và các ngân hàng trung ương mua tích trữ vàng nhiều hơn đã đẩy nhu cầu vàng đi lên.

“Nói chung, chúng tôi đang tìm kiếm một mức giá vàng thân thiện trong năm 2023 sẽ được hỗ trợ bởi suy thoái kinh tế và rủi ro định giá thị trường chứng khoán – mức lãi suất cao nhất mà ngân hàng trung ương ấn định, cộng với triển vọng đồng đô la Mỹ suy yếu đi và lạm phát không quay trở lại mức dự kiến dưới 3% vào cuối năm – tất cả những điều đó đều gia tăng kích thích giá“, ông Ole Hansen, Trưởng bộ phận chiến lược hàng hóa tại Ngân hàng Saxo cho biết.

“Ngoài ra, hiện tượng giảm đô la hóa của một số ngân hàng trung ương vào năm ngoái khi một lượng vàng kỷ lục được mua vào có vẻ sẽ tiếp tục, do đó tạo ra một mức sàn mềm cho thị trường này“, đại diện Ngân hàng Saxo nói thêm.

Trong thời gian tới, ông Hansen cho rằng các sự kiện tác động đến giá vàng sẽ là cuộc họp sắp tới của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và báo cáo việc làm của Mỹ được công bố cuối tuần này.

“Trên mức 1.842 USD, tức 50% [mức] điều chỉnh vào năm 2022, giá vàng sẽ tìm kiếm mức kháng cự tiếp theo là 1.850 USD và trên 1.878 USD”, ông Hansen lưu ý.

Cảnh báo giá vàng sẽ lập đỉnh mới

Phần lớn triển vọng năm 2023 đối với thị trường toàn cầu phụ thuộc vào quỹ đạo của chính sách tiền tệ khi các ngân hàng trung ương chấm dứt chính sách nới lỏng bằng các đợt tăng lãi suất mạnh mẽ trong năm 2022 trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế chậm lại và nguy cơ suy thoái kinh tế vẫn treo lơ lửng.

Tuy nhiên, quan điểm của các nhà kinh tế thế giới đang “vênh” nhau, trong đó băn khoăn lớn nhất hiện nay là việc Fed sẽ cắt giảm lãi suất vào cuối năm hay không, bởi lạm phát dự kiến sẽ vẫn cao hơn nhiều so với ngưỡng mục tiêu mà hầu hết các nền kinh tế lớn đề ra.

Theo các chiến lược gia, chính sách xoay trục ôn hòa hoàn toàn của các ngân hàng trung ương trong năm nay có thể tác động lớn đến thị trường vàng.

Ông Eric Strand, quản lý cấp cao tại Quỹ AuAg ESG Gold Mining ETF, cho rằng năm 2023 sẽ đưa giá vàng lên mức cao nhất lịch sử và bắt đầu một “thị trường giá lên kéo dài mới” với mức giá vượt quá 2.100 USD/ounce.

“Các ngân hàng trung ương sẽ bổ sung ngày càng nhiều vàng vào kho dự trữ của họ kể từ sau cuộc khủng hoảng tài chính, với mức kỷ lục đã thiết lập vào [quý III] năm 2022″, ông Strand cho biết.

“Chúng tôi cho rằng các ngân hàng trung ương sẽ xoay trục chính sách tăng lãi suất và trở nên ôn hòa hơn trong năm 2023, điều này sẽ kích hoạt sự bùng nổ đối với thị trường vàng trong nhiều năm tới. Do đó, chúng tôi tin rằng giá vàng sẽ kết thúc năm 2023 với mức tăng ít nhất 20%…“, đại diện Quỹ AuAg ESG Gold Mining ETF nói thêm.

Tháng trước, ông Juerg Kiener, Giám đốc điều hành Swiss Asia Capital, bình luận trên đài CNBC rằng xu hướng tăng giá của vàng thỏi đã được lặp lại vào cuối năm ngoái khi các điều kiện thị trường tương tự như năm 2001 và 2008.

“Vào năm 2001, thị trường vàng không chỉ tăng giá 20 hay 30% mà còn tăng rất nhiều, giống như năm 2008 khi chúng ta chứng kiến một bán tháo nhỏ hơn trên thị trường và khi các gói kích thích quay trở lại, giá vàng đã tăng từ 600 USD lên 1.800 USD trong thời gian ngắn, vì vậy tôi nghĩ rằng chúng ta có cơ hội rất tốt để chứng kiến một biến động lớn”, ông Kiener nhận định.

“Sẽ không chỉ là (mức tăng giá – BTV) 10 hay 20%, tôi nghĩ rằng sẽ một biến động thực sự sẽ tạo ra những kỷ lục mới”,  Giám đốc điều hành Swiss Asia Capital dự đoán.

Khó khăn trong thương mại là rủi ro lớn nhất đối với tăng trưởng

Ba ngày trước thềm năm mới 2023, Việt Nam là quốc gia đầu tiên ở châu Á công bố số liệu năm 2022 với những con số ấn tượng cho một năm đầy thách thức. Kinh tế Việt Nam trong Quý 4 tăng trưởng 5,9% so với cùng kỳ năm trước (Bảng 2), hơi thấp so với mức kỳ vọng của HSBC là 6,2% nhưng cao hơn dự báo của thị trường là 4,6%. Kết quả này đưa tăng trưởng của cả năm 2022 lên 8,0%, gần như tương đương với dự báo của chúng tôi là 8,1%, đánh dấu mức tăng trưởng cao nhất của Việt Nam kể từ năm 1997. Việt Nam nhiều khả năng dễ dàng lại lọt vào nhóm các nước tăng trưởng vượt trội của châu Á lần nữa, có thể chỉ sau Malaysia (HSBC: 8,4%) theo dự báo của chúng tôi. Mặc dù vậy, Việt Nam không nên ngủ quên trên chiến thắng vì ẩn dưới con số tăng trưởng đẹp đẽ này là những rủi ro tiềm ẩn đối với tăng trưởng của năm 2023.

Việt Nam có một vài lợi thế trong nghịch cảnh bao gồm sự phục hồi ổn định của nhu cầu trong nước và có thể đón cú hích khi thị trường Trung Quốc mở cửa. Tuy nhiên, rủi ro lớn nhất đối với tăng trưởng chính là những khó khăn trong thương mại.

Nhu cầu trong nước phục hồi ổn định thúc đẩy phát triển dịch vụ mạnh mẽ trong quý IV, tương tự quý III. Doanh thu bán lẻ tiếp tục tăng khoảng 13% so với cùng kỳ năm trước. Nhờ thị trường lao động được cải thiện, tiêu dùng cá nhân của Việt Nam đã lấy lại tốc độ như thời trước đại dịch là khoảng 7%. Mặc dù vậy, những dấu hiệu ban đầu đang cho thấy những yếu tố thuận lợi trong nước đang giảm dần với đà tăng trưởng của tháng 12 giảm nhẹ. Một phần nguyên nhân dẫn tới sự suy yếu này là do tốc độ phục hồi chậm của ngành du lịch.

Sự phục hồi của ngành du lịch Việt Nam đã và đang chậm so với các nước khác trong khu vực. Trong năm 2022, Việt Nam đón khoảng 3,6 triệu lượt khách, đạt 70% chỉ tiêu đặt ra từ đầu năm. Tuy nhiên, mức này chỉ bằng 20% so với năm 2019, thấp hơn mức 28% của Singapore (5 triệu lượt khách trong tháng 11) và mức 25% của Thái Lan (hơn 11 triệu lượt khách theo các quan chức). Mặc dù không quá phụ thuộc vào du lịch như Thái Lan, khối phân tích của HSBC cho rằng Việt Nam không thể xem nhẹ tầm quan trọng của ngành này đối với thị trường việc làm trong nước. Khoảng 25% lực lượng lao động làm việc trong các ngành liên quan đến ăn uống và lưu trú và đặc biệt, thị trường việc làm phi chính thức của Việt Nam còn chịu ảnh hưởng nhiều hơn từ du lịch.

Trung Quốc mở cửa trở lại kể từ ngày 8/1 có thể là cú hích cần thiết cho du lịch Việt Nam. Cũng giống như Thái Lan, nguồn khách du lịch lớn nhất của Việt Nam chủ yếu đến từ Trung Quốc đại lục với tỷ trọng là 30%. Thêm nữa, Việt nam đang cân nhắc các biện pháp để giúp đạt được mục tiêu thu hút 8 triệu du khách. Ví dụ như các quan chức đang kêu gọi kéo dài thời gian miễn thị thực cho khách nước ngoài lên 30 ngày và triển khai thị thực điện tử (e-visa) cho công dân tất cả các nước. Hiện tại, Việt Nam mới chỉ miễn thị thực cho du khách đến từ 24 nước với thời hạn lưu trú 15 ngày, chủ yếu là các quốc gia thuộc tổ chức Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD – Organization for Economic Cooperation and Development) và ASEAN, trong khi Malaysia miễn thị thực cho 162 quốc gia, Philippines miễn thị thực cho 157 quốc gia và Thái Lan miễn thị thực cho 65 quốc gia.

Tuy nhiên, rủi ro lớn nhất đối với tăng trưởng theo HSBC chính là những khó khăn trong thương mại. Sản lượng sản xuất chỉ tăng có 3% so với cùng kỳ năm trước là một bất ngờ nhỏ trong báo cáo về GDP quý IV. Tình hình sản xuất có phần ảm đạm của Việt Nam là hình ảnh phản chiếu của lĩnh vực bên ngoài đang yếu đi bởi Việt Nam đặc biệt dễ bị ảnh hưởng bởi nhu cầu của nhiều nước châu Âu hay Mỹ. Xuất khẩu sụt giảm 14% trong tháng 12 so với cùng kỳ năm trước, sự suy yếu diễn ra trên diện rộng ở các ngành hàng chính, đặc biệt là điện tử.

Xuất khẩu sụt giảm 14,0% trong tháng 12 so với cùng kỳ năm trước, sự suy yếu diễn ra trên diện rộng ở các ngành hàng chính, đặc biệt là điện tử

“Điều này có thể được hiểu là Việt nam đang ở thế “đứng mũi chịu sào” bị ảnh hưởng từ chu kỳ công nghệ toàn cầu đang “hạ nhiệt” với bản chất hoạt động sản xuất hàng điện tử đòi hỏi nhập khẩu nhiều. Thật vậy, triển vọng sản xuất của Việt Nam đang bắt đầu nhìn thấy thách thức với bằng chứng là chỉ số PMI mới nhất tiếp tục lao dốc xuống 46,4 trong tháng 12, mức thấp nhất trong vòng 1,5 năm qua”, khối phân tích HSBC nhận định.

Dự báo VND nhiều khả năng sẽ hồi phục từ từ, lãi suất điều hành tăng thêm 1%

Tình hình xuất khẩu chậm lại và nhập khẩu năng lượng tăng cao kéo mức thặng dư thương mại thấp, chỉ đạt 4,1 tỷ USD (1% GDP) trong năm 2022. Dữ liệu cán cân thanh toán của cả năm chưa được công bố, nhưng HSBC dự báo mức thặng dư thương mại thấp này nhiều khả năng sẽ không bù đắp được cho thâm hụt trong thu nhập chính và dịch vụ.

Vì vậy, tổ chức này cho rằng Việt Nam nhiều khả năng sẽ chứng kiến thâm hụt nhẹ tài khoản vãng lai năm thứ hai liên tiếp, khả năng rơi vào khoảng 1,4% GDP, ảnh hưởng đến tốc độ phục hồi đồng VND. Đồng VND đã chịu áp lực giảm giá lớn trước đồng USD mạnh, khiến tài khoản vãng lai suy yếu và làm suy giảm lợi thế về chênh lệch lợi suất. Để bảo vệ đồng nội tệ, các nhà chức trách đã bán bớt ngoại tệ dự trữ, dự trữ ngoại tệ vốn đã giảm mạnh 20% tính tới quý III/2022 so với thời điểm đạt đỉnh vào cuối năm 2021. Tuy nhiên, việc điều chỉnh tỷ giá đồng USD gần đây cùng với thanh khoản USD được cải thiện đã giúp đồng VND bớt áp lực hơn một chút. Mặc dù vậy, HSBC cho rằng việc tăng giá đồng VND (tương ứng tỷ giá USD/VND giảm) nhiều khả năng sẽ là một quá trình từ từ từng bước một.

Trong khi lạm phát chính của năm đã tương đối thấp ở mức 3,2%, Việt Nam tiếp tục chứng kiến áp lực lạm phát mạnh lên. Tháng 12 là tháng thứ ba liên tiếp lạm phát vượt mức trần 4% của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam. Không chỉ lạm phát cơ bản tăng lên 5% so với cùng kỳ năm trước mà Việt Nam còn chứng kiến giá nguyên liệu thô tăng lên. Điều này có nghĩa là NHNN nhiều khả năng sẽ tiếp tục chu kỳ thắt chặt.

HSBC kỳ vọng NHNN thắt chặt tiền tệ chậm lại khi Fed được dự báo sẽ giảm tốc và biến động ngoại tệ được xoa dịu, chu kỳ tăng lãi suất sẽ còn tiếp tục. Tổ chức này dự báo NHNN sẽ nâng lãi suất  50 điểm cơ sở trong quý I/2023 và quý II/2023. Theo dự báo này, lãi suất tái cấp vốn sẽ tăng từ 6%  lên 7,% vào giữa năm 2023.

Đánh giá về vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, FDI vững vàng tiếp tục là mỏ neo vững chãi cho thương mại của Việt Nam mặc dù triển vọng ngắn hạ vẫn còn thách thức. Một nguyên nhân là những gã khổng lồ ngành công nghệ truyền thống như Samsung và LG đã công bố kế hoạch tiếp tục mở rộng với mức đầu tư trị giá 2 tỷ USD từ Samsung và 4 tỷ USD từ LG nhằm củng cố chuỗi cung ứng ở Việt Nam.

Apple được cho rằng sẽ bắt đầu sản xuất máy tính MacBooks ở Việt Nam từ giữa năm 2023. Quyết định này không hẳn gây ngạc nhiên vì nhà cung cấp Foxconn của Apple đã thuê 50,5ha đất ở Bắc Giang vào tháng 8 năm ngoái, dự kiến để làm dự án mới có tổng đầu tư trị giá 300 triệu USD. Tất cả những diễn biến này đều cho thấy Việt Nam vẫn là điểm đến hấp dẫn ở ASEAN đối với nhà đầu tư nước ngoài.