Ngày 30/12/2022, Hoàng Anh Gia Lai cho biết ngày 30/12/20222 là ngày thanh toán 140,3 tỷ đồng lãi vay và 881 tỷ đồng gốc vay của trái phiếu đã phát hành mã HAGLBOND16.26.

HAG không thể thanh toán gốc và lãi trái phiếu HAGLBOND16.26 (Nguồn: HAG).

Tuy nhiên, Công ty dự kiến thời gian thanh toán là quý II/2023, lý do chậm thanh toán là nguồn tiền để thanh toán là từ khoản nợ của CTCP Nông nghiệp Quốc tế Hoàng Anh Gia Lai (hiện tại đã thỏa thuận lộ trình trả nợ ba bên) và thanh lý một số tài sản không sinh lợi của Hoàng Anh Gia Lai.

Như vậy, tổng số tiền gốc và lãi tới hạn thanh toán là 1.021,3 tỷ đồng nhưng Hoàng Anh Gia Lai chưa thanh toán và dự kiến dời sang quý II/2023.

Ở một diễn biến khác, ngày 12/10/2022, Hoàng Anh Gia Lai cho biết có 2 khoản trái phiếu gồm dư nợ 5.271 tỷ đồng, phát hành ngày 30/12/2016 và đáo hạn ngày 30/12/2026; dư nợ 300 tỷ đồng, phát hành ngày 18/6/2012 và đáo hạn ngày 30/9/2023. Hiện tại, cả 2 khoản trái phiếu nêu trên đều có đầy đủ tài sản bảo đảm cho dư nợ hiện tại.

Tính tới 30/9/2022, tổng nợ vay ngắn hạn và dài hạn của Hoàng Anh Gia Lai tăng 4,1% so với đầu năm, tương ứng tăng thêm 337,2 tỷ đồng lên 8.623,6 tỷ đồng và chiếm 44,6% tổng nguồn vốn. Trong đó, 2.743,1 tỷ đồng nợ vay ngắn hạn và 5.880,5 tỷ đồng nợ vay dài hạn.

Hoàng Anh Gia Lai thuyết minh công ty có dư nợ 5.271 tỷ đồng trái phiếu phát hành ngày 30/12/2016, đáo hạn ngày 30/12/2026, tổ chức thu xếp vốn là BIDV và CTCP Chứng khoán Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam; 300 tỷ đồng trái phiếu phát hành ngày 25/4/2012, đáo hạn ngày 18/6/2023 và đơn vị thu xếp là Công ty TNHH Chứng khoán ACB.

Hoàn nhập dự phòng 1.250 tỷ đồng giúp HAG thoát lỗ trong 9 tháng đầu năm 2022

Trong quý III/2022, Hoàng Anh Gia Lai ghi nhận doanh thu đạt 1.441,42 tỷ đồng, tăng 160,1% so với cùng kỳ và lợi nhuận sau thuế đạt 360,74 tỷ đồng, tăng 14,21 lần so với cùng kỳ. Trong đó, biên lợi nhuận gộp giảm mạnh từ 31,9% về chỉ còn 19,5%.

Trong kỳ, lợi nhuận gộp tăng 59,1% so với cùng kỳ, tương ứng tăng thêm 104,29 tỷ đồng lên 280,81 tỷ đồng; doanh thu tài chính giảm 10,9%, tương ứng giảm 14,36 tỷ đồng về 117,52 tỷ đồng; chi phí tài chính giảm 76%, tương ứng giảm 525,49 tỷ đồng về 166,05 tỷ đồng; chi phí bán hàng tăng 51,4%, tương ứng tăng thêm 19,9 tỷ đồng lên 58,59 tỷ đồng; chi phí quản lý doanh nghiệp bất ngờ ghi nhận âm 181,06 tỷ đồng (bình thường chi phí ghi nhận số dương) so với cùng kỳ âm 456,99 tỷ đồng; và các hoạt động khác biến động không đáng kể.

Công ty thuyết minh việc ghi nhận chi phí quản lý doanh nghiệp là số âm do hoàn nhập dự phòng 219,7 tỷ đồng so với cùng kỳ hoàn nhập 493 tỷ đồng.

Nếu loại bỏ đi bất thường về chi phí quản lý doanh nghiệp khi ghi nhận số âm, lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh (lợi nhuận gộp – chi phí tài chính – chi phí bán hàng), trong quý III, Công ty ghi nhận 56,17 tỷ đồng so với cùng kỳ âm 553,71 tỷ đồng.

Lũy kế 9 tháng đầu năm, Hoàng Anh Gia Lai ghi nhận doanh thu đạt 3.471,46 tỷ đồng, tăng 154,5% và lợi nhuận sau thuế ghi nhận 890,49 tỷ đồng, tăng 20,24 lần so với cùng kỳ.

Điểm đáng lưu ý, chi phí quản lý doanh nghiệp bất ngờ ghi nhận âm 1.136,8 tỷ đồng so với cùng kỳ âm 314,4 tỷ đồng. Trong đó, chủ yếu do Công ty hoàn nhập dự phòng 1.250 tỷ đồng so với cùng kỳ hoàn nhập 759,1 tỷ đồng.

Nếu loại bỏ chi phí quản lý doanh nghiệp, lợi nhuận chính (lợi nhuận gộp – chi phí tài chính – chi phí bán hàng), trong 9 tháng đầu năm Công ty sẽ ghi nhận lỗ 682,82 tỷ đồng so với cùng kỳ lỗ 879,9 tỷ đồng.

Mặc dù ghi nhận lãi 890,49 tỷ đồng trong 9 tháng đầu năm nhưng tới 30/9/2022, Công ty vẫn ghi nhận lỗ lũy kế lên tới 3.578,5 tỷ đồng, bằng 38,6% vốn điều lệ. Ngoài ra, Công ty cũng đang còn ghi nhận lỗ tỷ giá tới 1.246,7 tỷ đồng.

Tiếp tục mô hình kinh doanh thâm hụt vốn từ năm 2018 tới nay

Xét về dòng tiền, trong 9 tháng đầu năm 2022, Hoàng Anh Gia Lai ghi nhận dòng tiền kinh doanh âm 478,9 tỷ đồng so với cùng kỳ dương 2.550,7 tỷ đồng. Ngoài ra, dòng tiền đầu tư dương 452,7 tỷ đồng và dòng tiền tài chính dương 79,4 tỷ đồng.

Theo dữ liệu iBoard của Chứng khoán SSI, nếu nhìn rộng ra từ năm 2018 tới năm 2021, Công ty đã trải qua 4 năm dòng tiền kinh doanh liên tục âm. Trong đó, năm 2018 ghi nhận âm 2.917,7 tỷ đồng, năm 2019 ghi nhận âm 2.537,6 tỷ đồng, năm 2020 ghi nhận âm 1.764,1 tỷ đồng và năm 2021 âm 640,3 tỷ đồng.

Như vậy, hoạt động kinh doanh chính vẫn chưa có dấu hiệu tạo tiền, tiếp tục mô hình thâm hụt vốn kéo dài từ năm 2018 tới nay.

Chi phí phát triển vườn cây được vốn hóa thay vì ghi nhận chi phí trong kỳ phát sinh

Tính tới 30/9/2022, tổng tài sản của Hoàng Anh Gia Lai tăng 4,9% so với đầu năm lên 19.338,2 tỷ đồng. Trong đó, tài sản chủ yếu các khoản phải thu ngắn hạn đạt 7.175,9 tỷ đồng, chiếm 37,1% tổng tài sản; tài sản dở dang dài hạn đạt 4.576,5 tỷ đồng, chiếm 23,7% tổng tài sản; tài sản cố định đạt 3.589 tỷ đồng, chiếm 18,6% tổng tài sản và các khoản mục khác.

Trong kỳ, các khoản phải thu ngắn hạn tăng 9,8% so với đầu năm, tương ứng tăng thêm 640,2 tỷ đồng lên 7.175,9 tỷ đồng; tồn kho tăng 152% so với đầu năm, tương ứng tăng thêm 623,4 tỷ đồng lên 1.033,4 tỷ đồng; tài sản dở dang dài hạn tăng 30,9%, tương ứng tăng thêm 1.081,4 tỷ đồng lên 4.576,5 tỷ đồng.

Điểm đáng lưu ý, tài sản dở dang dài hạn tăng mạnh trong 9 tháng đầu năm. Trong đó, ghi nhận chi phí phát triển vườn cây ăn quả 2.632,5 tỷ đồng, tăng 266,5 tỷ đồng so với đầu năm; dự án chăn nuôi ghi nhận 1.826,5 tỷ đồng, tăng 888,1 tỷ đồng so với đầu năm …

Về nguyên tắc, chi phí phát triển vườn cây ăn quả bao gồm các chi phí liên quan trực tiếp đến việc phát triển vườn cây ăn quả & vườn cây khác như chi phí khảo sát, đền bù đất, khai hoang, vườn ươm, phân bón, vận chuyển cây giống, nguyên vật liệu khác, chi phí nhân công, đường đi & hàng rào, phòng cháy chữa cháy và chi phí bảo vệ, các chi phí khác liên quan.

Việc Công ty ghi nhận là tài sản dở dang dài hạn là chi phí phát triển vườn cây ăn quả, điều này sẽ giúp không phải ghi nhận chi phí hợp nhất vào báo cáo kết quả kinh doanh trong kỳ phát sinh chi phí và từ đó giảm áp lực chi phí trong kỳ báo cáo mặc dù các chi phí này phát sinh trong kỳ báo cáo.

Đóng cửa phiên giao dịch ngày 30/12/2022, cổ phiếu HAG tăng 260 đồng lên 9.160 đồng/cổ phiếu.

Trong năm 2022, Hoàng Anh Gia Lai ước tính doanh thu 4.574 tỷ đồng, tăng 118,1% so với cùng kỳ và lợi nhuận sau thuế ghi nhận 1.181 tỷ đồng, tăng 825,5% với cùng kỳ.

Trong đó, xét cơ cấu doanh thu, doanh thu ngành cây ăn trái ghi nhận 2.277 tỷ đồng, chiếm 49,8% tổng doanh thu; doanh thu chăn nuôi ghi nhận 1.620 tỷ đồng, chiếm 35,4% tổng doanh thu; và còn lại 677 tỷ đồng là ngành phụ trợ, chiếm 14,8% tổng doanh thu.

Công ty cho biết thêm, giá thịt heo tháng 12 thấp hơn tháng 11 vì vậy kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh trong tháng 12/022 chỉ đạt khoảng 58% so với tháng 11/2022. Tuy nhiên, so với kế hoạch lãi 1.120 tỷ đồng, kết thúc năm 2022, ước tính Hoàng Anh Gia Lai vẫn vượt 5% kế hoạch năm.

Trước đó, trong 9 tháng đầu năm 2022, Hoàng Anh Gia Lai ghi nhận doanh thu đạt 3.471,46 tỷ đồng, tăng 154,5% so với cùng kỳ và lợi nhuận sau thuế ghi nhận 892,38 tỷ đồng, tăng 28,7 lần so với cùng kỳ.

Như vậy, ước tính trong quý IV/2022, Hoàng Anh Gia Lai sẽ ghi nhận doanh thu 1.102,54 tỷ đồng, tăng 48,2% so với cùng kỳ và lợi nhuận sau thuế ghi nhận 288,62 tỷ đồng, tăng 199,1% so với cùng kỳ.

Có thể thấy tốc độ tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận trong quý IV/2022 đang thấp hơn tốc độ tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận trong 9 tháng đầu năm 2022.

Hoàn nhập dự phòng 1.250 tỷ đồng giúp HAG thoát lỗ trong 9 tháng đầu năm 2022

Lũy kế 9 tháng đầu năm, Hoàng Anh Gia Lai ghi nhận doanh thu đạt 3.471,46 tỷ đồng, tăng 154,5% và lợi nhuận sau thuế ghi nhận 892,38 tỷ đồng, tăng 28,7 lần so với cùng kỳ.

Điểm đáng lưu ý, chi phí quản lý doanh nghiệp bất ngờ ghi nhận âm 1.136,8 tỷ đồng so với cùng kỳ âm 314,4 tỷ đồng. Trong đó, chủ yếu do Công ty hoàn nhập dự phòng 1.250 tỷ đồng so với cùng kỳ hoàn nhập 759,1 tỷ đồng.

Nếu loại bỏ chi phí quản lý doanh nghiệp, lợi nhuận chính (lợi nhuận gộp – chi phí tài chính – chi phí bán hàng), trong 9 tháng đầu năm Công ty sẽ ghi nhận lỗ 682,82 tỷ đồng so với cùng kỳ lỗ 879,9 tỷ đồng.

Tuy vậy, tới 30/9/2022, Công ty vẫn ghi nhận lỗ lũy kế lên tới 3.578,5 tỷ đồng, bằng 38,6% vốn điều lệ. Ngoài ra, Công ty cũng đang còn ghi nhận lỗ tỷ giá tới 1.246,7 tỷ đồng.

Xét về dòng tiền, trong 9 tháng đầu năm 2022, Hoàng Anh Gia Lai ghi nhận dòng tiền kinh doanh âm 478,9 tỷ đồng so với cùng kỳ dương 2.550,7 tỷ đồng. Ngoài ra, dòng tiền đầu tư dương 452,7 tỷ đồng và dòng tiền tài chính dương 79,4 tỷ đồng.

Theo dữ liệu iBoard của Chứng khoán SSI, nếu nhìn rộng ra từ năm 2018 tới năm 2021, Công ty đã trải qua 4 năm dòng tiền kinh doanh liên tục âm. Trong đó, năm 2018 ghi nhận âm 2.917,7 tỷ đồng, năm 2019 ghi nhận âm 2.537,6 tỷ đồng, năm 2020 ghi nhận âm 1.764,1 tỷ đồng và năm 2021 âm 640,3 tỷ đồng.

Như vậy, hoạt động kinh doanh chính vẫn chưa có dấu hiệu tạo tiền, tiếp tục mô hình thâm hụt vốn kéo dài từ năm 2018 tới nay.

Chi phí phát triển vườn cây được vốn hóa thay vì ghi nhận chi phí trong kỳ phát sinh

Tính tới 30/9/2022, tổng tài sản của Hoàng Anh Gia Lai tăng 4,9% so với đầu năm lên 19.338,2 tỷ đồng. Trong đó, tài sản chủ yếu các khoản phải thu ngắn hạn đạt 7.175,9 tỷ đồng, chiếm 37,1% tổng tài sản; tài sản dở dang dài hạn đạt 4.576,5 tỷ đồng, chiếm 23,7% tổng tài sản; tài sản cố định đạt 3.589 tỷ đồng, chiếm 18,6% tổng tài sản và các khoản mục khác.

Trong kỳ, các khoản phải thu ngắn hạn tăng 9,8% so với đầu năm, tương ứng tăng thêm 640,2 tỷ đồng lên 7.175,9 tỷ đồng; tồn kho tăng 152% so với đầu năm, tương ứng tăng thêm 623,4 tỷ đồng lên 1.033,4 tỷ đồng; tài sản dở dang dài hạn tăng 30,9%, tương ứng tăng thêm 1.081,4 tỷ đồng lên 4.576,5 tỷ đồng.

Điểm đáng lưu ý, tài sản dở dang dài hạn tăng mạnh trong 9 tháng đầu năm. Trong đó, ghi nhận chi phí phát triển vườn cây ăn quả 2.632,5 tỷ đồng, tăng 266,5 tỷ đồng so với đầu năm; dự án chăn nuôi ghi nhận 1.826,5 tỷ đồng, tăng 888,1 tỷ đồng so với đầu năm …

Về nguyên tắc, chi phí phát triển vườn cây ăn quả bao gồm các chi phí liên quan trực tiếp đến việc phát triển vườn cây ăn quả & vườn cây khác như chi phí khảo sát, đền bù đất, khai hoang, vườn ươm, phân bón, vận chuyển cây giống, nguyên vật liệu khác, chi phí nhân công, đường đi & hàng rào, phòng cháy chữa cháy và chi phí bảo vệ, các chi phí khác liên quan.

Việc Công ty ghi nhận là tài sản dở dang dài hạn là chi phí phát triển vườn cây ăn quả, điều này sẽ giúp không phải ghi nhận chi phí hợp nhất vào báo cáo kết quả kinh doanh trong kỳ phát sinh chi phí và từ đó giảm áp lực chi phí trong kỳ báo cáo mặc dù các chi phí này phát sinh trong kỳ báo cáo.

Ngoài ra, tính tới cuối quý III, tổng nợ vay ngắn hạn và dài hạn tăng 4,1% so với đầu năm, tương ứng tăng thêm 337,2 tỷ đồng lên 8.623,6 tỷ đồng và chiếm 44,6% tổng nguồn vốn.

Đóng cửa phiên giao dịch ngày 9/1, cổ phiếu HAG giảm 250 đồng về 9.100 đồng/cổ phiếu.

Nhà đầu tư thăm quan nhà máy chế biến chuối của Hoàng Anh Gia Lai Ảnh: Hải Lý

Tuy nhiên, tất cả những ánh hào quang của thành công, sự ảm đạm của những ngày đen tối đều trở nên lu mờ bởi sự kiên trì, bền bỉ và sòng phẳng vay, trả của Bầu Đức…

Lần đầu tiên cái tên Hoàng Anh Gia Lai (HAG) được giới đầu tư thể hiện sự quan tâm là trong lễ ký kết hợp tác chiến lược giữa Tập đoàn và Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương tín (Sacombank) đầu năm 2007 ở Khách sạn New World (TP.HCM) chật kín người tham gia. Lễ tân khách sạn phải đặt thêm nhiều dãy ghế bên dưới và tràn cả ra ngoài sảnh cho những người tham dự. HAG khi ấy đang là doanh nghiệp bất động sản lớn nhất, nổi đình nổi đám với những dự án căn hộ chung cư, khách sạn xây dựng khắp nơi. Hôm ấy, một công ty con của Sacombank chuyên về bất động sản đã ký một thoả thuận trở thành cổ đông lớn của HAG.

Dạo đó, thị trường chứng khoán niêm yết đang “nóng”, còn ngoài thị trường chưa niêm yết OTC, giá cổ phiếu HAG từ chỗ được giao dịch quanh mức 15.000 đồng đã nhanh chóng “leo” lên gấp đôi rất nhanh sau vài tuần lễ. Thế nhưng phải đến hai mươi tháng sau, tận cuối năm 2008, HAG mới chào sàn HoSE ở thời điểm chứng khoán đã có dấu hiệu mệt mỏi, bước vào giai đoạn “ngủ đông”. Vậy mà ngay trong lúc khó khăn nhen nhóm ấy, dù đã tăng vốn thêm nhiều lần, cổ phiếu HAG vẫn được đón nhận ở mức giá 48.000 đồng ngày đầu lên sàn.

Nếu tiếp tục gắn bó với bất động sản, có lẽ bây giờ HAG đã ở một tầm thế khác, bởi ngay cả trong thời kỳ hoàng kim, tập đoàn này bán sản phẩm căn hộ, đất nền với giá tương đối “mềm” so với giá thị trường và không có các chiêu “thổi giá” như thời nay. Một người quen vào năm 2010 – năm đỉnh cao của đợt “sốt” bất động sản – đã mua một căn hộ rộng 120 m2 của HAG với giá 3,6 tỷ đồng. Hai năm sau, năm 2012, bất động sản thoái trào, HAG “cắt lỗ” hàng loạt, bán đồng nhất mọi căn hộ với diện tích trên ở mức 2,4 tỷ đồng/căn. Ông Đoàn Nguyên Đức (bầu Đức), Chủ tịch HĐQT HAG, không biết tính toán sao và được ai tư vấn, bất ngờ chuyển sang làm nông nghiệp, mà cụ thể là trồng cây cao su ở Lào, Việt Nam và Campuchia.

Cây cao su đã không mang lại vận may cho bầu Đức. Ông chọn lầm thời điểm để đặt chân vào mảng nông nghiệp, nông sản. Năm 1995, khi theo chân đoàn công tác của Tổng công ty Cao su (Geruco) làm việc với các doanh nghiệp trồng, chế biến và xuất khẩu cao su ở Tây Nguyên, kể cả công ty cao su thuộc Binh đoàn 15, anh em báo chí đã tìm hiểu và biết rõ xuất khẩu cao su thiên nhiên có tính chu kỳ đặc thù. C

ó những năm, công nhân cao su rủng rỉnh tiền bạc vì giá mủ cao chót vót, nhưng cũng không tránh khỏi các năm “đói kém” khi giá mủ tụt dốc không phanh. Những năm giá mủ thấp, Geruco thường chỉ đạo các công ty thành viên giảm sản lượng khai thác, trữ mủ chờ đợi giá hoặc làm mới vườn cây bằng cách đốn hạ cây già cỗi và trồng cây mới. Thời gian ấy, cao su tiểu điền được nhân rộng, song không quá rầm rộ. Geruco với kinh nghiệm đầy mình luôn tỏ ra thận trọng để hàng chục ngàn công nhân của ngành nhận đủ lương, thưởng và không “đắm chìm” với các cơn giật lên, giật xuống của giá nông sản trên thị trường quốc tế.

Bầu Đức, như ông tâm sự sau này với cánh báo chí, đã không thấu hết cội nguồn thị trường nông sản thế giới cũng như đặc thù chu kỳ của giá cao su. Ngay khi được các ngân hàng hỗ trợ cho vay vốn, ông đầu tư hàng chục ngàn héc ta ở bên Lào với công nghệ tưới tiêu hiện đại của Israel. Những đồn điền cao su của bầu Đức hứa hẹn trái ngọt khi năm 2012 – 2013 có lúc giá mủ cao su vọt lên 4.000 USD/tấn.

Phàm đã là hàng hoá, không có cái gì giá lên mãi và xuống mãi. Giá cao su rơi tự do về dưới 2.000, rồi 1.500, rồi sát 1.100 USD/tấn. Các ngân hàng buộc phải nghĩ đến viễn cảnh xiết nợ. Vào lúc cao điểm, HAG có dư nợ ngân hàng tới 22.000 – 23.000 tỷ đồng. Hiện nay, dư nợ như vậy không phải quá kinh khủng, nhưng ngày ấy là ghê gớm.

Bầu Đức mất ăn mất ngủ vì nợ. Ông xoay qua trồng mía, trồng dứa, trồng cây cọ dầu thay cho cao su, làm thuỷ điện, xây dựng trung tâm thương mại Việt Nam ở Yangon (Myanmar) hy vọng lấy ngắn nuôi dài. Tuy nhiên, ông không đo được, và cũng không ai đo được giá nông sản, trong đó có cao su, khủng hoảng tới mười năm. Càng xoay xở, bầu Đức càng lún sâu trong nợ nần, lãi mẹ đẻ lãi con. Chuyện phải đến đã đến, HAG trở thành con nợ “đau đầu” của các nhà băng.

Trong cảnh cái khó ló cái khôn, bầu Đức thanh lý tất cả những tài sản có thể chuyển nhượng thành tiền để trả nợ ngân hàng. Tất nhiên không đủ. Có nhiều tháng ngày ông xơ xác như hàng chục ngàn héc ta cao su thiếu tiền không người chăm sóc. Lán trại xây dựng cho công nhân ở bỏ không. Bầu Đức đã từng trả cho công nhân trồng, chăm sóc cao su nhiều năm mức lương 6 triệu đồng/người/tháng còn bao ăn ở. Ông từng có một căn nhà nằm ngay giữa khu nhà công nhân, ngủ trên giường chiếu, không đệm, lăn lộn với cao su. Tất cả cứ lùi dần, trở thành dĩ vãng.

Nhưng nợ thì không thể trở thành dĩ vãng. Trong cơn bĩ cực, ông tìm thấy sự hợp tác với Tập đoàn Trường Hải (Thaco) để tìm lối ra. Có những nguyên do cả khách quan và chủ quan dẫn Thaco nhập cuộc cùng bầu Đức. Thaco đứng ra trả một phần nợ cho HAG và “xiết” tài sản của tập đoàn. Nợ dần dần giảm xuống.

Một lần, trong một cuộc họp báo ở khách sạn Rex, bầu Đức giọng buồn bã bắt tay anh em nhà báo, thông tin nếu bán sạch mọi thứ, HAG sẽ trả hết nợ. Ông chìa hai bàn tay ra “Khi đó tôi còn hai bàn tay trắng, sẽ làm lại từ đầu”. Ông khẳng định doanh nhân làm ăn quan trọng nhất chữ tín, nên HAG sẽ trả đến đồng nợ cuối cùng.

Từ năm 2018 đến nay, bầu Đức quyết tâm làm ra tiền để trả nợ. “Tôi mang nỗi niềm đau đáu phải trả hết nợ”, ông nói. Ông được các ngân hàng “thương tình” cho giãn nợ, chuyển nợ ngắn hạn thành dài hạn.

Ông rất hiểu sự “thương tình” mà các chủ nợ dành cho ông. Họ càng “thương” thì mình càng không thể “trốn” nợ mãi. Thực tế, các ngân hàng “đối đãi” với HAG như với tất cả các khách hàng khác theo chiến thuật “nuôi nợ để thu nợ”. Họ cho HAG thời gian, còn nợ gốc và lãi vẫn phải trả. Nợ càng dài, lãi càng dầy.

Đến đầu năm nay, sản nghiệp của HAG đã thu gọn, nợ còn tổng cộng 8.000 tỷ đồng. Trước đó bầu Đức quyết định dấn thân với cây chuối. Ông hợp tác với một số doanh nhân “có số má” trong lĩnh vực chăn nuôi và dược phẩm để nuôi heo, nuôi gà ăn chuối và đưa ra thị trường sản phẩm Bapi heo ăn chuối.

Bapi là viết tắt của hai từ Banane (quả chuối) và Pig (con heo). Heo ăn chuối thực ra không phải là phương pháp chăn nuôi mới. Từ bao đời nay, bà con nông dân đã thái thân cây chuối cho heo ăn. Nhưng Bapi cho heo ăn quả chuối, không phải thân chuối. Những quả chuối đạt chất lượng được HAG đóng thùng xuất khẩu sang các nước xung quanh và chủ yếu qua Trung Quốc. Thị trường Trung Quốc đông dân, bao nhiêu chuối tiêu thụ cũng hết. Còn quả chuối nhỏ, không đủ chuẩn xuất khẩu, Bapi thái nhỏ, chế biến, trộn với các nguyên liệu khác làm thức ăn nuôi heo.  

Từ heo, HAG nuôi gà. Gà của bầu Đức thả rông trong vườn chuối, tự tìm thức ăn. Người ta nuôi gà 3-4 tháng, gà của bầu Đức nuôi tới 6 tháng, có khi 8 tháng. Cách thức nuôi heo, gà thả rông, đi bộ và ăn quả chuối giống như người nông dân Bồ Đào Nha nuôi heo. Những con heo ở các tỉnh vùng ven Thủ đô Lisbon được nuôi thả 12 tháng trở lên trong các vườn ô liu, chúng thảnh thơi ăn loại quả này suốt năm tháng, không có thức ăn gì khác. Thịt của loại heo này thơm ngon kỳ lạ.

Bầu Đức thành thật nói nuôi heo, gà lúc đầu cũng giống như bỏ ống tiết kiệm, không  lãi nhiều, được cái dòng tiền ổn định, về đều đều nên ông có tiền trả nợ ngân hàng. Ông thêm, đã bán nốt số cổ phần còn lại ở công ty nông nghiệp quốc tế HAG để giảm bớt nợ vay. Sau khi bán, nợ của HAG còn trên 6.000 tỷ đồng. Ông tính, năm nay lãi được 1.000 tỷ đồng, cũng sẽ ưu tiên trả nợ.

Được hỏi vì sao lại hợp tác với các doanh nhân ngành dược phẩm, chăn nuôi như  ông Đinh Văn Lộc và một số chủ doanh nghiệp khác, bầu Đức cho biết, ông đã từng thất bại trong quản trị doanh nghiệp. Giờ ông cố gắng để HAG có một đội ngũ lãnh đạo vững mạnh, giàu kinh nghiệm, từng trải để cùng vượt qua thử thách. HAG cũng bắt tay với các doanh nghiệp phân phối, kể cả bán hàng online, mở cửa hàng giới thiệu sản phẩm nhằm đưa thịt heo, thịt gà đến tận người tiêu dùng cùng các quán ăn, khách sạn. Đi từng bước một, chậm mà chắc, sản phẩm xúc xích, thịt heo, gà tươi của Bapi đã có mặt trên bàn ăn của nhiều hộ gia đình.

Con đường trả nợ của bầu Đức còn một chặng cuối phải đi. Nếu quy mô chăn nuôi được mở rộng, lợi nhuận tăng lên, HAG cần ít nhất ba năm nữa để sạch nợ vay ngân hàng. Bầu Đức giờ tóc đã bạc, nhưng gương mặt đã sáng lên với nụ cười tươi rói, nụ cười của sự tự tin.

Ông đúc kết, vay tiền đã khó, sử dụng đồng vốn vay sao cho hiệu quả để sinh lời gian nan hơn và nhất là khi có nợ xấu phải trả là đau đớn. Nhiều năm, ông vật lộn với nợ để tìm ra cách thức chia tay nó. Kinh doanh ai chẳng phải vay ngân hàng. “Lẽ nào vay mà không có trả? Sống là cho…”. Đã từng có những câu thơ như thế. Không biết nó có vận vào bầu Đức không, song giới đầu tư, ngân hàng và cả những người làm ăn nhìn rõ ông là người trả nợ, nỗ lực vay trả sòng phẳng. Đấy cũng là một trong những phẩm giá trân quý của doanh nhân.