Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có một động thái chưa từng có trong lịch sử khi đến trụ sở Cục Dự trữ Liên bang (Fed) và công khai đề nghị Chủ tịch Jay Powell giảm lãi suất. Sự kiện này đã gây chú ý lớn và đánh dấu rạn nứt công khai lớn nhất giữa một tổng thống Mỹ và lãnh đạo Fed kể từ khi cơ quan này được trao quyền tự chủ khỏi Chính phủ vào năm 1951.

Ông Trump đã đến trụ sở Fed tại Washington và vỗ vai Chủ tịch Powell, nói: ‘Tôi thực sự muốn ông giảm lãi suất’. Nụ cười gượng gạo của Powell sau lời đề nghị đó cho thấy ông Trump đang công khai thách thức Fed. Việc một tổng thống Mỹ đến tận Fed là chuyện cực kỳ hiếm, và càng chưa từng xảy ra trong bối cảnh căng thẳng như thế này, theo nhận định của ông David Wilcox, cựu quan chức Fed, hiện làm việc tại Viện Peterson.

Không chỉ có vậy, ông Trump cũng công khai chỉ trích Chủ tịch Fed về chi phí cải tạo trụ sở của Ngân hàng trung ương quyền lực nhất thế giới. Chủ tịch Fed đã lên tiếng bác bỏ con số 3,1 tỷ USD mà ông Trump đưa ra liên quan đến dự án trùng tu tòa nhà Marriner S. Eccles. Cuộc đối đầu này đã làm dấy lên lo ngại về tính độc lập của Fed và vai trò của ông Powell trong thời gian tới.

Nhiều quan chức Fed đã bày tỏ lo lắng trước làn sóng tấn công ngày càng gay gắt của ông Trump nhằm vào ngân hàng trung ương này. Họ lo ngại rằng ông Trump có thể lấy lý do dự án sửa chữa vượt dự toán để cách chức Powell. ‘Rõ ràng đây là một tính toán khá thô thiển nhằm tìm cớ để bãi nhiệm Powell’, ông Wilcox nhận định.

Ông Daniel Tarullo, giáo sư luật Đại học Harvard, người từng là Phó Chủ tịch Giám sát của Fed, cũng khẳng định không có dấu hiệu nào cho thấy hành vi sai phạm hay lơ là trách nhiệm ở đây. ‘Tôi không tin có dấu hiệu nào cho thấy hành vi sai phạm hay lơ là trách nhiệm ở đây’, ông Tarullo nói.

Dù gần đây dư luận chủ yếu xoáy vào dự án nâng cấp trụ sở, nhưng điều khiến ông Trump bất bình hơn cả lại là việc Chủ tịch Powell kiên quyết giữ lãi suất ở mức cao. Hầu hết chuyên gia kinh tế dòng chính đều châm biếm những lý lẽ của ông Trump. Một số nhà phân tích thậm chí so sánh ông với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdoğan, người nổi tiếng với việc sa thải các lãnh đạo ngân hàng trung ương do bất đồng trong chính sách lãi suất.

Về phần mình, Chủ tịch Powell khẳng định ông sẽ không rời vị trí trước thời hạn nhiệm kỳ kết thúc vào tháng 05/2026. Trong bối cảnh hiện nay, nhiều cựu quan chức Fed cũng nhận định rằng các đòn công kích không ngớt của ông Trump đang gây tổn thương nặng nề đến tinh thần của đội ngũ nhân viên, những người luôn xem mình là người bảo vệ sứ mệnh mà Quốc hội Mỹ phó thác cho Fed: giữ cho nền kinh tế quốc gia ổn định.

Viện Peterson và Đại học Harvard là những tổ chức có chuyên gia được trích dẫn trong bài viết này.

Giá vàng thế giới hiện tại đang trên đà tăng mạnh mẽ, tuy nhiên các chuyên gia phân tích thị trường cho rằng giá vàng có thể quay trở về mức thấp hơn. Điều này đồng nghĩa với việc lợi nhuận từ việc mua vàng sẽ giảm đi đáng kể. Vào ngày 23-7, giá vàng thế giới đã tăng vọt lên 3.425 USD/ounce, tương đương 109 triệu đồng/lượng. So với đầu tuần, giá vàng đã tăng hơn 2 triệu đồng/lượng.

Các chuyên gia phân tích cho rằng sự tăng giá của vàng có thể được giải thích bằng việc đồng USD suy yếu và sự sụt giảm lợi suất trái phiếu. Điều này báo hiệu kỳ vọng về việc điều chỉnh chính sách tiền tệ và những trở ngại kinh tế sắp tới. Từ đó, làm tăng sức hấp dẫn của vàng như một loại tài sản an toàn. Ngoài ra, hoạt động mua vào của các ngân hàng trung ương và nhu cầu trú ẩn an toàn cũng hỗ trợ cho giá vàng tăng.

Những diễn biến gần đây trong chính sách thương mại đã ảnh hưởng đến tâm lý thị trường. Việc Tổng thống Trump đe dọa áp thuế đối với hầu hết các đối tác thương mại của Mỹ nếu không có thỏa thuận thương mại trước ngày 1-8 đã tạo ra sự không chắc chắn trong thương mại toàn cầu. Tuy nhiên, thông tin mới về việc áp thuế với một số nước như Indonesia, Philippines và Nhật Bản với mức thuế không quá cao đã phần nào làm giảm lo ngại này. Khi tính bất định về thuế quan giảm xuống, giá vàng có thể mất đà tăng.

Trong thời gian tới, thị trường sẽ tập trung vào cuộc họp chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) vào tuần tới. Fed được kỳ vọng sẽ giữ nguyên lãi suất, vì vậy giá vàng khó có thể tạo ra bước đột phá lớn trong ngắn hạn. Theo Gold Price, người mua vàng cần theo dõi sát diễn biến thị trường để có giao dịch phù hợp.

Hiện tại, người mua vàng dài hạn vẫn đang có lãi. Cụ thể, người mua và nắm giữ vàng trong 1 tháng qua đang lãi 74 USD/ounce, tương đương 2,4 triệu đồng/lượng; người mua và nắm giữ trong 6 tháng qua đang lãi 620 USD/ounce, tương đương 20 triệu đồng/lượng.

Sau khi lập đỉnh ngắn hạn vào đầu tháng, thị trường những phiên sau đó vận động theo xu hướng sideway down. Kết phiên giao dịch cuối năm, VN-Index đóng cửa tại mốc 1.007 điểm tương ứng giảm gần 4% so với tháng trước. Song thanh khoản bình quân phiên cải thiện đáng kể với mức tăng gần 25%, đạt khoảng 16.200 tỷ đồng.

Nhóm du lịch và giải trí, dầu khí, ô tô và phụ tùng là top 3 nhóm tăng mạnh nhất trong tháng 12 với mức tăng lần lượt là 14%; 7% và 3%. Chiều ngược lại nhóm bất động sản giảm 13%, là nhóm giảm mạnh nhất so với đầu tháng. Bên cạnh đó, các nhóm như tài nguyên cơ bản, thực phẩm đồ uống, dịch vụ tài chính cũng gặp áp lực chốt lời sau khi dẫn dắt đà tăng trong tháng 11.

Trong tháng 12 dòng tiền tập trung vào nhóm vốn hóa vừa. Cụ thể chỉ số VNMIDCAP ghi nhận mức tăng 3%, trong khi đó chỉ số VNSMALLCAP và VN30 giảm lần lượt là 2% và 4% so với đầu tháng.

Dòng tiền khối ngoại tiếp tục đổ vào thị trường trong tháng 12 với giá trị mua ròng đạt 13.350 tỷ đồng, trong đó khối này đẩy mạnh giải ngân các mã HPG; VHM; STB. Chiều ngược lại EIB; PDR; VRE là 3 mã bị bán ròng nhiều nhất.

Cùng xu hướng với khối ngoại tự doanh cũng tích cực mua ròng 850 tỷ đồng trong tháng 12 tập trung vào các mã EIB; FPT; MWG. Trái lại NVL, VPB, PDR là top 3 mã tự doanh bán ròng mạnh nhất.

Dòng tiền Khối nhà đầu tư cá nhân trong nước tiếp tục rút ra khỏi thị trường trong tháng 12 với giá trị bán ròng đạt khoảng 13.480 tỷ đồng.

Theo Agriseco Research, dù đà mua ròng của khối ngoại vẫn tiếp diễn trên HSX trong tháng cuối cùng của năm 2022 với giá trị lớn (gần 13.000 tỷ VND), tuy nhiên VN-Index lại xuất hiện nhịp điều chỉnh cho thấy lực cầu từ khối nhà đầu tư nội vẫn tương đối thận trọng, đặc biệt trong bối cảnh FED vẫn duy trì đà tăng lãi suất điều hành thêm 50 điểm cơ bản trong kỳ họp gần đây vào giữa tháng 12 và dự kiến tiếp tục thu hẹp bảng cân đối kế toán trong năm 2023.

Bên cạnh đó, việc kết quả kinh doanh quý 4 của các doanh nghiệp được dự báo kém khả quan hơn do môi trường lãi suất vẫn đang ở mức cao và thị trường đang trong vùng trũng thông tin, chúng tôi đánh giá tâm lý thận trọng khả năng sẽ duy trì trong tháng 1 này, do vậy thanh khoản thị trường vẫn nhìn chung ở mức thấp so với bình quân cả năm, đặc biệt trong những phiên cuối năm.

Bước sang tháng đầu năm 2023, Agriseco Research cho rằng hiệu ứng rút ròng có thể xuất hiện khi dịp nghỉ Tết âm lịch vào cuối tháng đang đến gần, làm tăng nhu cầu tiền mặt. Kỳ vọng thị trường có thể xuất hiện một nhịp chỉnh rõ ràng trước khi hồi phục trở lại vào những ngày cuối tháng, khi kỳ nghỉ Tết kết thúc. Dự báo VN-Index trong tháng đầu tiên năm 2023 có thể dao động từ vùng 940-1.030 điểm.

Trước diễn biến điều chỉnh có thể xuất hiện, Agriseco Research cho rằng các cơ hội đầu tư trong tháng 1 sẽ có tính chọn lọc và nhà đầu tư cũng nên cân nhắc tích luỹ trong những nhịp điều chỉnh sâu. Một số chủ đề đầu tư trong tháng bao gồm:

• Nhóm các cổ phiếu có kết quả kinh doanh dự kiến tiếp tục tăng trưởng trong Quý 4 so với cùng kỳ, như nhóm Hàng không – Du lịch, Thực phẩm – Đồ uống hay nhóm Điện.
• Nhóm cổ phiếu đang được thu hút dòng tiền khối ngoại như nhóm VN30, VNDiamond, khi các quỹ đầu tư, đặc biệt các quỹ ETF vẫn liên tục giải ngân mạnh trong các tháng gần đây và dư địa giải ngân là vẫn còn trong tháng này.
• Nhóm cổ phiếu hưởng lợi từ chủ đề Trung Quốc mở cửa nền kinh tế, khi quốc gia này dự kiến sẽ nới lỏng các biện pháp phòng dịch kể từ 08/01/2023. Một số nhóm ngành chúng tôi ưa thích bao gồm Thuỷ sản, Dệt may, Khu công nghiệp và Thép.

Giá vàng được dự báo cán mốc 2.100 USD/ounce trong năm 2023. Ảnh: AFP

Giá vàng được kích thích bởi nhiều nhân tố

Vàng giao ngay đã tiến sát mốc 1.850 USD/ounce trong ngày 3/1 trước khi giảm xuống và giao dịch quanh mức 1.835 USD/ounce. Trong khi đó, vàng giao kỳ hạn của Mỹ tăng giá 0,9% lên 1.842,80 USD/ounce.

Kể từ đầu tháng 11/2022, giá vàng đã đu theo xu hướng giảm chung khi thị trường chứng khoán hỗn loạn, dự đoán suy thoái kinh tế gia tăng và các ngân hàng trung ương mua tích trữ vàng nhiều hơn đã đẩy nhu cầu vàng đi lên.

“Nói chung, chúng tôi đang tìm kiếm một mức giá vàng thân thiện trong năm 2023 sẽ được hỗ trợ bởi suy thoái kinh tế và rủi ro định giá thị trường chứng khoán – mức lãi suất cao nhất mà ngân hàng trung ương ấn định, cộng với triển vọng đồng đô la Mỹ suy yếu đi và lạm phát không quay trở lại mức dự kiến dưới 3% vào cuối năm – tất cả những điều đó đều gia tăng kích thích giá“, ông Ole Hansen, Trưởng bộ phận chiến lược hàng hóa tại Ngân hàng Saxo cho biết.

“Ngoài ra, hiện tượng giảm đô la hóa của một số ngân hàng trung ương vào năm ngoái khi một lượng vàng kỷ lục được mua vào có vẻ sẽ tiếp tục, do đó tạo ra một mức sàn mềm cho thị trường này“, đại diện Ngân hàng Saxo nói thêm.

Trong thời gian tới, ông Hansen cho rằng các sự kiện tác động đến giá vàng sẽ là cuộc họp sắp tới của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và báo cáo việc làm của Mỹ được công bố cuối tuần này.

“Trên mức 1.842 USD, tức 50% [mức] điều chỉnh vào năm 2022, giá vàng sẽ tìm kiếm mức kháng cự tiếp theo là 1.850 USD và trên 1.878 USD”, ông Hansen lưu ý.

Cảnh báo giá vàng sẽ lập đỉnh mới

Phần lớn triển vọng năm 2023 đối với thị trường toàn cầu phụ thuộc vào quỹ đạo của chính sách tiền tệ khi các ngân hàng trung ương chấm dứt chính sách nới lỏng bằng các đợt tăng lãi suất mạnh mẽ trong năm 2022 trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế chậm lại và nguy cơ suy thoái kinh tế vẫn treo lơ lửng.

Tuy nhiên, quan điểm của các nhà kinh tế thế giới đang “vênh” nhau, trong đó băn khoăn lớn nhất hiện nay là việc Fed sẽ cắt giảm lãi suất vào cuối năm hay không, bởi lạm phát dự kiến sẽ vẫn cao hơn nhiều so với ngưỡng mục tiêu mà hầu hết các nền kinh tế lớn đề ra.

Theo các chiến lược gia, chính sách xoay trục ôn hòa hoàn toàn của các ngân hàng trung ương trong năm nay có thể tác động lớn đến thị trường vàng.

Ông Eric Strand, quản lý cấp cao tại Quỹ AuAg ESG Gold Mining ETF, cho rằng năm 2023 sẽ đưa giá vàng lên mức cao nhất lịch sử và bắt đầu một “thị trường giá lên kéo dài mới” với mức giá vượt quá 2.100 USD/ounce.

“Các ngân hàng trung ương sẽ bổ sung ngày càng nhiều vàng vào kho dự trữ của họ kể từ sau cuộc khủng hoảng tài chính, với mức kỷ lục đã thiết lập vào [quý III] năm 2022″, ông Strand cho biết.

“Chúng tôi cho rằng các ngân hàng trung ương sẽ xoay trục chính sách tăng lãi suất và trở nên ôn hòa hơn trong năm 2023, điều này sẽ kích hoạt sự bùng nổ đối với thị trường vàng trong nhiều năm tới. Do đó, chúng tôi tin rằng giá vàng sẽ kết thúc năm 2023 với mức tăng ít nhất 20%…“, đại diện Quỹ AuAg ESG Gold Mining ETF nói thêm.

Tháng trước, ông Juerg Kiener, Giám đốc điều hành Swiss Asia Capital, bình luận trên đài CNBC rằng xu hướng tăng giá của vàng thỏi đã được lặp lại vào cuối năm ngoái khi các điều kiện thị trường tương tự như năm 2001 và 2008.

“Vào năm 2001, thị trường vàng không chỉ tăng giá 20 hay 30% mà còn tăng rất nhiều, giống như năm 2008 khi chúng ta chứng kiến một bán tháo nhỏ hơn trên thị trường và khi các gói kích thích quay trở lại, giá vàng đã tăng từ 600 USD lên 1.800 USD trong thời gian ngắn, vì vậy tôi nghĩ rằng chúng ta có cơ hội rất tốt để chứng kiến một biến động lớn”, ông Kiener nhận định.

“Sẽ không chỉ là (mức tăng giá – BTV) 10 hay 20%, tôi nghĩ rằng sẽ một biến động thực sự sẽ tạo ra những kỷ lục mới”,  Giám đốc điều hành Swiss Asia Capital dự đoán.

Trụ sở Fed tại Washington, D.C, Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo phóng viên TTXVN tại Washington, giới chức ngân hàng trung ương Mỹ không cho rằng việc bắt đầu cắt giảm lãi suất trong năm nay là thích hợp khi lạm phát vẫn ở mức cao. Đây là một phần nội dung của biên bản cuộc họp chính sách mới nhất được Ngân hàng Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) công bố ngày 4/1.

Biên bản cuộc họp cho biết không có quan chức nào tham dự cuộc họp nhận định rằng năm 2023 là thời điểm phù hợp để bắt đầu giảm mục tiêu lãi suất quỹ liên bang, mà cần duy trì chính sách thắt chặt cho đến khi xu hướng lạm phát giảm một cách bền vững trở nên rõ ràng.

Các quan chức Fed cảnh báo rằng việc nới lỏng các điều kiện tài chính “không chính đáng”, đặc biệt nếu do nhận thức sai lầm của công chúng, sẽ làm phức tạp thêm nỗ lực ổn định giá cả. Một số quan chức nhấn mạnh rằng cần hiểu rõ việc giảm tốc độ tăng lãi suất không phải là dấu hiệu của sự suy yếu trong quyết tâm chống lạm phát. Biên bản cuộc họp cũng nêu rõ lạm phát tại Mỹ vẫn “dai dẳng và ở mức cao” và nước này cần đảm bảo duy trì một giai đoạn tăng trưởng kinh tế bền vững dù ở mức thấp. 

Trong nhiều tháng qua, hoạt động chi tiêu được hỗ trợ nhờ thị trường lao động mạnh mẽ và các hộ gia đình tăng chi từ khoản tiết kiệm dư thừa sau đại dịch Covid-19 và xu hướng này có thể tiếp tục trong tương lai. Tuy nhiên, một số quan chức Fed lưu ý đến thực tế nhiều hộ gia đình thu nhập thấp đang phải đối mặt khó khăn về ngân sách chi tiêu và nhiều người tiêu dùng phải điều chỉnh chi tiêu sao cho bớt tốn kém hơn. Đây chính là lý do Fed cho rằng triển vọng chi tiêu của người tiêu dùng không rõ ràng. Trong khi đó, thị trường lao động ở trạng thái siết chặt với tỷ lệ thất nghiệp thấp, tăng trưởng lương khiến các giới chức Fed lo ngại sẽ đẩy giá dịch vụ lên cao hơn và trở thành yếu tố bất lợi đối với nỗ lực giảm lạm phát. 

Hôm nay, trên thị trường tự do, tỷ giá USD tiếp tục lao dốc, giảm 70 đồng chiều mua vào và 120 đồng chiều bán ra so với hôm qua và đã gần chạm tỷ giá USD niêm yết tại các ngân hàng.

Sáng nay, tỷ giá trung tâm được NHNN niêm yết ở mức 23.603 VND/USD, không đổi so với phiên hôm qua nhưng đã giảm khoảng 60 đồng mỗi USD so với hơn 1 tháng trước đó. 

Tại các ngân hàng, giá mua – bán USD sáng nay giảm khoảng 40 – 70 đồng mỗi USD. Cụ thể, Vietcombank hiện đang niêm yết giá USD ở mức 23.290 – 23.640 đồng/USD (mua vào – bán ra), giảm 60 đồng ở cả 2 chiều so với sáng qua. Tỷ giá niêm yết tại Techcombank đang là 23.332 – 23.648 đồng/USD (mua vào – bán ra). So với mức đỉnh 25.500 đồng/USD, giá bán ra USD đã giảm mạnh hơn 1.800 đồng sau gần 2 tháng.

USD trong nước hạ nhiệt do đồng bạc xanh liên tục đi xuống  trên thế giới trong vòng 2 tháng qua. Hiện chỉ số US Dollar Index (DXY) đo lường biến động đồng bạc xanh với 6 đồng tiền chủ chốt (EUR, JPY, GBP, CAD, SEK, CHF) đang dao động dưới mốc 104,10.

Đồng USD tiếp tục trượt giá sau khi biên bản cuộc họp tháng 12 của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) được công bố đúng như dự đoán, Fed sẽ giảm tốc độ tăng lãi suất trong tháng 2 tới. Tuy nhiên, trong năm 2023, Fed vẫn chưa thể cắt giảm lãi suất do áp lực lạm phát vẫn còn lớn.

Biên bản cuộc họp chính sách mới nhất được ngân hàng Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) công bố ngày 4/1 cho thấy,  không có quan chức nào tham dự cuộc họp nhận định rằng năm 2023 là thời điểm phù hợp để bắt đầu giảm mục tiêu lãi suất quỹ liên bang, mà cần duy trì chính sách thắt chặt cho đến khi xu hướng lạm phát giảm một cách bền vững trở nên rõ ràng.

Các quan chức Fed cảnh báo rằng việc nới lỏng các điều kiện tài chính “không chính đáng”, đặc biệt nếu do nhận thức sai lầm của công chúng, sẽ làm phức tạp thêm nỗ lực ổn định giá cả. Một số quan chức nhấn mạnh rằng cần hiểu rõ việc giảm tốc độ tăng lãi suất không phải là dấu hiệu của sự suy yếu trong quyết tâm chống lạm phát. Biên bản cuộc họp cũng nêu rõ lạm phát tại Mỹ vẫn “dai dẳng và ở mức cao” và nước này cần đảm bảo duy trì một giai đoạn tăng trưởng kinh tế bền vững dù ở mức thấp. 

Mặc dù tỷ giá đã hạ nhiệt song thanh khoản tiền đồng vẫn chưa dồi dào. Phiên giao dịch trên thị trường liên ngân hàng hôm qua (4/1), lãi suất chào bình quân liên ngân hàng bằng tiền đồng tiếp tục tăng nhẹ. Lãi suất bình quân cho vay qua đêm hiện đang ở mức 5,07%/năm. 

Trên thị trường mở, phiên hôm qua, NHNN chào thầu 6.000 tỷ đồng trên kênh cầm cố với kỳ hạn 7 ngày, lãi suất ở mức 6,0%. Có 5,078,37 tỷ đồng trúng thầu; có 6.669,32 tỷ đồng đáo hạn. NHNN chào thầu tín phiếu NHNN với kỳ hạn 7 ngày. Có 14.999,9 tỷ đồng trúng thầu với lãi suất hạ xuống mức 5,7%, có 29.999,9 tỷ đồng tín phiếu đáo hạn. Như vậy, NHNN bơm ròng 13.409,05 tỷ đồng ra thị trường qua kênh thị trường mở phiên hôm qua.

Chỉ số MSCI Các thị trường mới nổi đã tăng 21% kể từ mức đáy ngày 25/10/2022, theo số liệu của Refinitiv. Thông thường, mức tăng 20% kể từ đáy gần nhất được xem là đã bước vào thị trường giá tăng (bull market). 

Đà tăng gần đây xuất hiện sau chuỗi thời gian không lấy làm dễ chịu kéo dài từ tháng 2/2021 tới cuối tháng 10/2022, khi chỉ số MSCI các thị trường mới nổi đã lao dốc hơn 40%. Năm ngoái, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã liên tục nâng lãi suất, củng cố sức mạnh của đồng USD, hút tiền từ các tài sản rủi ro bao gồm cổ phiếu và trái phiếu tại các thị trường mới nổi.

Chỉ số MSCI Các thị trường mới nổi đã tăng khoảng 20% kể từ đáy gần nhất

Các quỹ đầu tư tập trung vào thị trường mới nổi chứng kiến dòng tiền rút ròng ở mức kỷ lục trong năm 2022 và bắt đầu hồi phục kể từ tháng 11/2022 cho tới nay, với kỳ vọng quá trình nâng lãi suất sẽ đảo ngược. 

David Hauner, chiến lược gia tại Bank of America Securities cho biết, các thành viên thị trường kỳ vọng Fed sẽ nâng lãi suất trong năm nay ở mức thấp hơn so với năm ngoái, cũng như so với các dự báo được đưa ra trước đó.

Các tài sản đầu tư tại thị trường mới nổi, bao gồm cổ phiếu, tiền tệ và trái phiếu thường có xu hướng tăng trưởng tốt hơn khi môi trường lãi suất tại Mỹ ở mức thấp, đồng USD yếu và ngược lại, nhóm tài sản này trở nên kém hấp dẫn hơn, khi lãi suất tại Mỹ cao, USD tăng giá mạnh. 

Một vấn đề khác là chính sách tiền tệ của Mỹ thường có tác động lớn tới khả năng tăng trưởng của các tài sản đầu tư tại thị trường mới nổi. Paul McNamara, Giám đốc đầu tư tại GAM Investments cho biết, tương tự các tài sản rủi ro, cổ phiếu và trái phiếu tại các thị trường mới nổi đón nhận lực tác động từ chính sách của Fed.

Dù vậy, trong năm 2023, nhà đầu tư đang lạc quan một cách thận trọng với việc nền kinh tế Trung Quốc mở cửa trở lại. Việc Trung Quốc gia tăng sản lượng đầu ra sẽ tác động tích cực tới các thị trường mới nổi, bởi đây là nơi cung cấp hàng hoá và các nguyên liệu đầu vào cho hầu hết các thị trường.

Chứng khoán Trung Quốc, hiện chiếm tỷ trọng lớn nhất trong chỉ số MSCI Các thị trường mới nổi cũng đã tăng mạnh kể từ mùa thu năm ngoái: Chỉ số MSCI theo dõi thị trường Trung Quốc đã tăng hơn 45% kể từ ngày 31/10/2022 cho tới nay, theo số liệu của FactSet. Trong khi đó, chỉ số CSI 300 (bao gồm 300 cổ phiếu loại A và loại B tại sàn giao dịch chứng khoán Thượng Hải và Thẩm Quyến) cũng tăng 23% trong giai đoạn này.

Tuy nhiên, theo David Hauner, chiến lược gia tại Bank of America Securities, nếu chỉ nhìn vào tín hiệu lạm phát và lãi suất, nhà đầu tư tại các thị trường mới nổi có thể lạc quan quá đà. Theo đó, vấn đề cần theo dõi sát là diễn biến của nền kinh tế Mỹ, nhất là khi đang cận kề cuộc suy thoái gần nhất trong một thập kỷ.

Chỉ số CPI lõi của Mỹ trong tháng 12 tăng 5,7% so với cùng kỳ năm trước. Ảnh: AFP

Theo báo cáo ngày 12/1 của Bộ Lao động Mỹ, lạm phát khép lại năm 2022 với mức giảm khiêm tốn. Cụ thể, chỉ số CPI giảm 0,1% trong tháng 12, đúng với dự đoán của Dow Jones. Đây là mức giảm hàng tháng lớn nhất kể từ tháng 4/2020 do nhiều nơi ở Mỹ phải phong tỏa để phòng chống dịch Covid-19.

Tính cả mức giảm tháng 12, lạm phát toàn phần của Mỹ năm 2022 vẫn tăng 6,5% so với năm trước. Tuy nhiên, đây vẫn là mức tăng hàng năm nhỏ nhất kể từ tháng 10/2021.

Nếu không tính các mặt hàng có giá cả biến động mạnh như lương thực và năng lượng, chỉ số CPI lõi của Mỹ chỉ nhích 0,3% trong tháng 12, nhưng tăng tới 5,7% so với cùng kỳ năm trước.

Giá xăng giảm mạnh là nguyên nhân kéo giảm chỉ số CPI tháng 12 của Mỹ. Giá xăng bơm tại cửa hàng đã lao dốc 9,4% trong tháng 12 và giảm 1,5% so với một năm trước sau khi vượt mốc 5 USD/gallon vào giữa năm 2022.

Giá thực phẩm tại Mỹ tăng 0,3% trong tháng 12, trong khi mức phí sinh hoạt tăng tới 0,8% trong tháng và tăng 7,5% so với một năm trước. Mức phí sinh hoạt chiếm khoảng 1/3 tổng chỉ số CPI.

Giá xe đã qua sử dụng cũng là một tác nhân quan trọng gây ra lạm phát ở Mỹ. Tuy nhiên, giá ô tô đã qua sử dụng giảm 2,5% trong tháng 12 và giảm 8,8% so với cùng kỳ năm ngoái.

Ngược lại, giá dịch vụ chăm sóc y tế tăng 0,1% trong tháng 12, sau khi sụt giảm trong hai tháng liên tiếp. Giá cả các mặt hàng may mặc tăng 0,5% và dịch vụ vận tải tăng 0,2% trong tháng 12 nhưng vẫn tăng hơn 14,6% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, giá vé máy bay tại Mỹ lại giảm 3,1% trong tháng 12, nhưng vẫn tăng 28,5% so với một năm trước.

Thị trường tài chính Mỹ ngày 12/1 không có phản ứng mạnh sau thông tin lạm phát có chiều hướng đi xuống, với cổ phiếu trượt nhẹ khi mở cửa còn lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ cũng giảm trong hầu hết thời gian giao dịch.

Thực tế, hai chỉ số, gồm: lạm phát toàn phần tháng 12 của Mỹ tăng 6,5% so với cùng kỳ năm trước và CPI lõi (không tính các mặt hàng dễ biến động giá như lương thực và năng lượng) tăng 5,7%, đều cao hơn nhiều so với mục tiêu 2% mà Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đề ra. Tuy nhiên, lạm phát Mỹ đang có xu hướng đi xuống.

“Tình hình lạm phát tăng nhanh đang được kiểm soát. Rõ ràng, nó vẫn còn cao một cách khó chịu, nhưng nó đang nhanh chóng đi đúng hướng”, ông Mark Zandi, nhà kinh tế trưởng tại Moody’s Analytics đánh giá. “Tôi không thấy gì ngoài tin tốt trong báo cáo lạm phát, ngoại trừ mức 6,5% là quá cao”.

CPI là thước đo lạm phát được theo dõi chặt chẽ nhất vì nó tính đến biến động của mọi mặt hàng ở Mỹ, từ một gallon xăng đến một chục trứng hay chi phí vé máy bay.

Fed lâu nay ưa dùng một thước đo lạm phát khác – chỉ số chi tiêu tiêu dùng cá nhân (PCE) – để làm căn cứ điều chỉnh chính sách nhằm thay đổi hành vi của người tiêu dùng. Tuy nhiên, cơ quan này gần đây thu thập rất nhiều thông tin khi đo lường lạm phát, trong đó chỉ số CPI là một phần quan trọng.

Các chuyên gia cảnh báo lạm phát tháng 12 của Mỹ “hạ nhiệt” chủ yếu nhờ giá xăng giảm, nhưng biến động này có thể không bền vững và phụ thuộc vào thị trường và nhu cầu của người tiêu dùng.

“Chúng ta biết rằng sẽ không nhận được sự hỗ trợ tương tự từ giá xăng. Vì vậy, đừng mong đợi báo cáo lạm phát sắp tới sẽ tốt như báo cáo lần này”, bà Simona Mocuta, nhà kinh tế trưởng tại Công ty quản lý tài sản State Street Global Advisors, nhận định.

Báo cáo của SGI Capital cho biết, thị trường chứng khoán toàn cầu tháng 12/2022 giảm đồng pha khi S&P 500 giảm 5,9%, Euro Stoxx 50 giảm 4,32%, Shanghai Composite giảm 1,97%. Có một số diễn biến mới cần chú ý. 

Chính sách tiền tệ toàn cầu vẫn đang ở giai đoạn thắt chặt khi FED vẫn nâng lãi suất và hút tiền ở tốc độ nhanh, ECB bước vào giai đoạn nâng mạnh lãi suất và bắt đầu lộ trình giảm bảng cân đối, và BOJ bắt đầu nâng lợi tức trái phiếu để kiềm chế lạm phát tại Nhật Bản (đang cao nhất trong 50 năm).

Với chính sách tiền tệ của các NHTW thắt chặt nhằm giảm tiêu dùng và đầu tư, qua đó đưa lạm phát về mức mục tiêu 2%. Việc các NHTW giảm lãi suất sẽ chưa sớm xảy ra trước khi triển vọng việc làm xấu đi đáng kể và xuất hiện những biểu hiện rõ ràng hơn của suy thoái.

Năm 2022, lạm phát và lãi suất tăng đã chi phối hoạt động kinh tế và đầu tư toàn cầu. Đây là năm hiếm hoi hầu hết các tài sản rủi ro đều giảm mạnh, đánh dấu sự kết thúc của một chu kỳ 40 năm lãi suất giảm và duy trì ở mặt bằng siêu thấp. Năm 2023, tâm điểm sẽ xoay quanh chủ đề tác động của lãi suất cao lên kinh tế toàn cầu, trong đó các câu hỏi về khả năng xảy ra suy thoái, thời điểm và mức độ suy thoái sẽ quyết định đối sách hành động của các chính phủ và NHTW, qua đó sẽ tác động lên diễn biến các kênh tài sản.

Nhiều chỉ báo sớm đang cho thấy xác suất xảy ra suy thoái kinh tế Mỹ và toàn cầu trong năm 2023 đang tăng cao. Cùng với các chỉ báo theo đường cong lợi suất (Yield Curves), Conference Board Leading Economics Indicators cũng đang cho thấy thời điểm xảy ra suy thoái có thể không còn xa. 

Lịch sử các lần suy thoái kinh tế, thị trường chứng khoán thường không tạo đáy lớn trước khi suy thoái xảy ra, giảm mạnh khi suy thoái bắt đầu, và tạo đáy trước khi suy thoái kết thúc. 

Các dự báo về triển vọng kinh doanh 2023 của doanh nghiệp toàn cầu đang được điều chỉnh giảm, tuy vậy lịch sử cho thấy hầu hết các dự báo vẫn sẽ trễ hơn suy giảm lợi nhuận thực tế khi bước vào suy thoái. Kinh tế Trung Quốc phục hồi hậu COVID và khả năng các NHTW nới lỏng trở lại sẽ giúp giảm ảnh hưởng tiêu cực khi suy thoái toàn cầu xảy ra và cũng là điều kiện cần cho sự bắt đầu của một chu kỳ tăng trưởng mới. 

Thị trường chứng khoán Việt Nam trong tháng 12 điều chỉnh đồng pha cùng thế giới ở mức -3,94% nhưng nhẹ hơn nhờ dòng vốn ngoại duy trì và dư nợ margin sau pha giải chấp tháng 10/2022 đã giảm mạnh.

SGI Capital cho rằng, giai đoạn căng thẳng nhất của thị trường tiền tệ đã qua khi lãi suất liên ngân hàng từ mức đỉnh 8% đã giảm về vùng thấp của nhiều năm (dưới 3%). Tuy nhiên, lãi suất tiết kiệm và lãi suất trái phiếu cũng đã giảm nhẹ nhưng chưa đồng đều do LDR của hệ thống ngân hàng vẫn ở mức cao. Tiếp tục quan sát những điểm sáng trong thời gian tới từ việc tỷ giá giảm sâu về gần giá chào mua mở ra cơ hội cho SBV có thể mua vào dự trữ ngoại hối, qua đó hỗ trợ thanh khoản cho hệ thống ngân hàng.

Sự cải thiện thanh khoản trong hệ thống ngân hàng đã giúp giảm bớt sự căng thẳng và ổn định tâm lý nhưng chưa đủ để tạo nên giao dịch sôi động hơn trên thị trường chứng khoán. Sự thận trọng vẫn bao trùm trong giai đoạn mặt bằng lãi suất thực đang tăng cao, ảnh hưởng tới hoạt động kinh tế nói chung và gần nhất là kết quả kinh doanh quý 4, cũng như triển vọng năm 2023.

Dòng tiền nước ngoài xuất phát từ nhiều quỹ khác nhau và giải ngân mạnh ở vùng VN-Index 1000 điểm trong tháng 12 tiếp tục hỗ trợ thị trường cả về điểm số lẫn tâm lý.

Các thị trường khu vực như Phillipines và Thái Lan cũng đang thể hiện sự mạnh mẽ nhờ kỳ vọng khách du lịch Trung Quốc. Tuy nhiên, thị trường các nền kinh tế phụ thuộc xuất khẩu như Hàn Quốc và Đài Loan không có diễn biến tích cực với quan ngại về nhu cầu suy giảm.

Thị trường Việt Nam, với sức hấp dẫn về định giá thấp sau đợt giảm mạnh quý 4, vẫn đang thu hút dòng tiền ngoại. Tuy nhiên, mức độ mua ròng có thể giảm dần khi VN-Index tiệm cận 1.100 hoặc diễn biến các thị trường thế giới và khu vực xấu đi cùng mối lo về suy thoái toàn cầu.

TTCK tăng và giảm theo hai động lực lớn nhất là lãi suất và triển vọng tăng trưởng lợi nhuận.

Nhưng suy thoái, nếu xảy ra, cũng sẽ khiến chính sách đảo chiều và mang lại những cơ hội đầu tư tốt nhất. Lịch sử cho thấy, TTCK tạo đáy trước kinh kế thực trung bình 6 tháng. 

Trụ sở Fed tại Washington, DC. Ảnh: AFP/ TTXVN

“Fed tiến thoái lưỡng nan”

Từ báo cáo việc làm vừa được công bố, có thể thấy nhu cầu lao động ở Mỹ đã trở nên ổn định và điều này giúp gia tăng cơ hội “hạ cánh mềm” cho nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Các quan chức Fed đã sẵn sàng tăng lãi suất liên bang thêm 25 điểm cơ bản vào ngày 1/2, lên ngưỡng từ 4,5% đến 4,75%. Nếu quyết định được đưa ra, thì đó sẽ là lần thứ hai Fed tăng lãi suất 25 điểm cơ bản, sau 4 đợt 75 điểm cơ bản trong năm 2022.

Động thái trên được kỳ vọng sau một loạt dữ liệu gần đây cho thấy chiến dịch chống lạm phát mạnh mẽ của Fed đang phát huy hiệu quả.

“Tôi hy vọng rằng chúng tôi sẽ tăng lãi suất thêm vài lần nữa trong năm nay, tuy nhiên, theo suy nghĩ của tôi, thời kỳ tăng lãi suất 75 điểm cơ bản chắc chắn đã qua”, ông Patrick Harker, Chủ tịch Chi nhánh Fed tại thành phố Philadelphia nêu trong bài phát biểu tuần trước. “Việc tăng 25 điểm cơ bản sẽ là phù hợp trong thời gian tới”, ông Harker nhấn mạnh.

Còn câu hỏi chính dành cho Chủ tịch Fed, ông Jerome Powell, trong buổi họp báo sau cuộc họp chính sách sắp tới là Fed dự định tăng lãi suất bao nhiêu và các quan chức của họ cần xem xét điều gì trước khi dừng lộ trình tăng lãi suất.

Các quan chức Fed đã từng khẳng định rõ ràng rằng họ muốn thấy bằng chứng cho thấy tình trạng mất cân bằng cung – cầu trên thị trường lao động bắt đầu được cải thiện.

Theo các nhà kinh tế được Bloomberg khảo sát, hoạt động tuyển dụng ở Mỹ có thể chậm lại vào tháng 1/2023. Họ ước tính trong tháng 1/2023 các nhà tuyển dụng Mỹ đã tạo thêm 185.000 việc làm, thấp hơn đáng kể so với con số 223.000 vào tháng 12/2022. Ước tính trung bình của họ cho biết tỷ lệ thất nghiệp trong tháng 1 đã tăng lên 3,6%, nhưng vẫn gần mức thấp nhất trong 5 thập kỷ. Trong khi đó, thu nhập trung bình mỗi giờ trong tháng 1 được kỳ vọng tăng 4,3% so với cùng kỳ năm trước, nhưng vẫn thấp hơn so với tháng trước.

Chỉ số chi tiêu tiêu dùng cá nhân (PCE) – thước đo mà Fed ưa dùng để đánh giá tình hình lạm phát Mỹ – có chiều hướng đi xuống trong vài tháng qua. Ảnh: Bloomberg

Fed cũng sẽ xem xét dữ liệu quan trọng khác liên quan đến lạm phát khi mà ngày mai 31/1 Bộ Lao động Mỹ công bố Chỉ số chi phí việc làm – một thước đo quy mô lớn về tiền lương và phúc lợi. Số liệu về cơ hội việc làm trong tháng 12/2022 cũng sẽ được công bố vào một ngày sau đó, tức ngày 1/2, cùng với kết quả khảo sát các nhà sản xuất trong tháng này.

“Fed đang đối mặt với tình thế tiến thoái lưỡng nan: Một mặt, dữ liệu lạm phát yếu hơn dự tính và các chỉ số lao động cho thấy đà tăng trưởng thị trường đã chậm lại trong tháng qua; mặt khác, các biến số tài chính đã giảm đi nên các nhà giao dịch tin rằng Fed sẽ sớm ‘quay xe’ và cắt giảm lãi suất. Dữ liệu sẽ lý giải cho các đợt tăng lãi suất nhỏ hơn của Fed, nhưng cơ quan này có thể sẽ thấy được rằng các biến số tài chính đã dịu bớt – trong khi lạm phát vẫn tăng cao hơn mục tiêu (2% – BTV) một cách khó chịu – như một lý do để hành động diều hâu”, ba chuyên gia kinh tế của Bloomberg – Anna Wong, Eliza Winger và Niraj Shah – nhận định.

Những quyết sách sau động thái của Fed

Sau động thái của Fed, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) và Ngân hàng Trung ương Anh (BoK) được dự đoán sẽ tăng lãi suất thêm 50 điểm cơ bản, nếu số liệu kinh tế của Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) cho thấy lạm phát đã chậm lại và nền kinh tế này cũng chững lại.

Tại Trung Quốc, thị trường lao động đã trở lại hoạt động sau kỳ nghỉ dài ngày – Tết Nguyên đán, cùng với việc Bắc Kinh chú trọng thúc đẩy nền kinh tế trong năm 2023.

Chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) chính thức của Trung Quốc trong tháng 1 dự kiến sẽ được công bố vào ngày mai 31/1. Nhiều khả năng chỉ số PMI tháng 1 có thể cải thiện đáng kể so với kết quả ảm đạm của tháng 12, nhưng lĩnh vực sản xuất chế tạo của Trung Quốc dự kiến vẫn chưa thể tăng trưởng rõ rệt trở lại.

Ngay sau đó, chỉ số PMI khắp châu Á cũng sẽ được công bố vào ngày 1/2. Đơn cử, Nhật Bản sẽ công bố sản lượng của các nhà máy, doanh số bán lẻ và số liệu thất nghiệp tháng 1. Dựa vào những con số này, giới phân tích sẽ có cái nhìn về sức mạnh phục hồi của nền kinh tế Nhật Bản sau đợt suy thoái vào mùa hè vừa qua.

Ngoài ra, Ấn Độ sẽ công bố ngân sách mới nhất vào giữa tuần này trong bối cảnh các nhà hoạch định chính sách cố gắng duy trì tốc độ tăng trưởng đúng hướng và tăng cường kiểm soát thâm hụt.

Với Hàn Quốc, số liệu xuất khẩu mà quốc gia này công bố vào giữa tuần này, được kỳ vọng sẽ tạo xung lực cho thương mại toàn cầu. Ngay sau kim ngạch xuất khẩu, số liệu lạm phát cũng sẽ được công bố và Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc sẽ xem xét kỹ lưỡng số liệu này.

Tại Australia, Ngân hàng Trung ương nước này sẽ theo dõi biến động giá nhà và dữ liệu doanh số bán lẻ trước khi đưa ra quyết định lãi suất trong tuần này.

Còn tại châu Âu, các quyết định lãi suất sẽ là dòng tin thống trị ở châu lục trong tuần này khi các ngân hàng trung ương của Eurozone và Vương quốc Anh sẽ có cuộc họp đầu tiên của năm mới.

Trước thềm cuộc họp chính sách của Ngân hàng Trung ương châu Âu vào ngày 2/2, số liệu kinh tế sẽ là mối quan tâm hàng đầu của các nhà hoạch định chính sách nhằm tìm kiếm cơ sở cho lộ trình chính sách.

Hiện đang có những quan điểm trái ngược nhau về tăng trưởng GDP mà Eurozone dự kiến công bố vào ngày 31/1. Nhiều ý kiến nghiêng về kết quả rằng kinh tế Eurozone suy giảm trong quý IV/2022 và báo hiệu một cuộc suy thoái, trong khi các dòng ý kiến khác băn khoăn liệu khu vực này có tránh được suy thoái hay không.

Lạm phát của Eurozone trong tháng 1 sẽ được công bố vào ngày 1/2 và đánh dấu sự chậm lại trong tháng thứ ba liên tiếp, mặc dù một số ít nhà kinh tế dự đoán lạm phát của khu vực này sẽ tăng tốc.

Theo Bloomberg, quyết định sắp tới của Ngân hàng Trung ương châu Âu gần như chắc chắn sẽ bao gồm việc tăng lãi suất 50 điểm cơ bản và thông tin chi tiết hơn về kế hoạch giảm bớt lượng trái phiếu nắm giữ qua nhiều năm nới lỏng định lượng.

Tương tự, quyết định ngày 2/2 của Ngân hàng Trung ương Anh cũng có thể bao gồm việc tăng lãi suất 50 điểm cơ bản. Nếu đúng vậy, nó sẽ kéo dài quá trình thắt chặt tiền tệ nhanh nhất của Vương quốc Anh trong 3 thập kỷ qua. Mặc dù lạm phát đã suy giảm trong hai tháng qua, nhưng nó vẫn cao gấp 5 lần so với mục tiêu 2% của Ngân hàng Trung ương Anh.

Tại khu vực Mỹ La-tinh, tuần trước Mexico đã trở thành nền kinh tế lớn đầu tiên trong khu vực công bố số liệu tăng trưởng quý IV/2022. Hầu hết các nhà phân tích đều cho rằng GDP của Mexico ghi nhận sụt giảm trong quý thứ ba liên tiếp và nhiều người dự báo nền kinh tế này sẽ đối mặt một cuộc suy thoái nhẹ trong năm 2023.