Ngành sản xuất của Việt Nam đang đối mặt với các điều kiện kinh doanh khó khăn trong tháng đầu năm 2023.

Ngành sản xuất gặp nhiều khó khăn, sản lượng giảm do đơn đặt hàng ít đi, chi phí tăng cao.., là thực tế đang xảy ra với ngành sản xuất tại Việt Nam. Đây là nội dung của Báo cáo Chỉ số Nhà quản trị mua hàng (PMI) ngành sản xuất Việt Nam của S&P Global công bố ngày 1/2.

Báo cáo chỉ rõ, ngành sản xuất của Việt Nam tiếp tục đối mặt với các điều kiện kinh doanh khó khăn trong tháng đầu của năm 2023. Sản lượng và số lượng đơn đặt hàng mới tiếp tục giảm.

Tuy nhiên, có những dấu hiệu cho thấy nhu cầu đã cải thiện khi số lượng đơn đặt hàng mới giảm chậm hơn và số lượng đơn đặt hàng xuất khẩu mới tăng trở lại, việc làm cũng giảm chậm hơn.

Chỉ số PMI ngành sản xuất Việt Nam tiếp tục suy giảm trong tháng 1/2023.

Dữ liệu của tháng 1 cho thấy sản lượng ngành sản xuất tiếp tục giảm đáng kể, mặc dù đây là mức giảm nhẹ hơn một chút so với tháng 12. Số lượng đơn đặt hàng mới giảm thường là nguyên nhân dẫn đến giảm sản lượng, khi một số công ty cho biết khách hàng có đủ hàng hóa lưu kho và không cần mua hàng vào thời điểm hiện tại.

Tổng số lượng đơn đặt hàng mới đã giảm tháng thứ ba liên tiếp trong tháng 1 khi nhu cầu khách hàng vẫn yếu. Tuy nhiên, có những dấu hiệu cải thiện, đặc biệt là khi số lượng đơn đặt hàng xuất khẩu mới đã tăng lần đầu tiên trong ba tháng. Nhờ vậy, tổng số lượng đơn đặt hàng mới giảm nhẹ và là mức giảm nhẹ nhất trong thời kỳ giảm hiện nay.

Tuy nhiên tốc độ tăng chi phí đầu vào đã gia tăng suốt 5 tháng qua và trở thành mức tăng nhanh nhất kể từ tháng 7/2022

Ở những nơi giá cả đầu vào tăng, các thành viên nhóm khảo sát cho biết nguyên nhân là do giá cả của nhà cung cấp, chi phí nhập khẩu và thuế tăng. Các công ty sản xuất hàng hóa tiêu dùng và hàng hóa trung gian có giá cả đầu vào tăng, nhưng các công ty sản xuất hàng hóa đầu tư cơ bản lại có giá cả đầu vào giảm.

Chi phí đầu vào tăng nhanh hơn khiến các nhà sản xuất phải tăng giá bán hàng vào tháng 1/2023 sau khi đã cố gắng giảm vào 2 tháng cuối của năm 2022. Giá bán hàng đã tăng nhẹ, và tốc độ tăng là nhanh nhất trong 6 tháng.

Chi phí nguyên vật liệu, cùng với khối lượng công việc giảm đã khiến một số công ty tiếp tục giảm hoạt động mua hàng trong tháng 1. Tuy nhiên, một số dấu hiệu cải thiện nhu cầu khách hàng đã khuyến khích các nhà sản xuất khác tăng mua hàng hóa đầu vào, từ đó hoạt động mua hàng về tổng thể hầu như không thay đổi.

Mặc dù vậy, hoạt động mua hàng hóa đầu vào giảm trong những tháng trước đã làm giảm lượng tồn kho hàng mua. Thời gian giao hàng của nhà cung cấp đã được rút ngắn một chút sau khi đã bị kéo dài trong hai tháng trước đó. Nhu cầu hàng hóa đầu vào giảm đã giúp các nhà cung cấp tăng tốc thời gian giao hàng.

Andrew Harker, Giám đốc Kinh tế tại S&P Global Market Intelligence đánh giá: “Mặc dù nhu cầu hàng hóa của các công ty sản xuất ở Việt Nam vẫn còn yếu vào đầu năm 2023 khiến sản lượng, số lượng đơn đặt hàng mới và việc làm tiếp tục giảm, đã có một số dấu hiệu tích cực từ lần khảo sát PMI này”.

Một trong những điểm tích cực chính trong tháng 1 là số lượng đơn đặt hàng xuất khẩu mới tăng, từ đó tốc độ giảm tổng số lượng đơn đặt hàng mới đã chậm lại. Việc nới lỏng các hạn chế liên quan đến Covid-19 ở Trung Quốc, cộng với những dấu hiệu cho thấy suy thoái ở Châu Âu và Mỹ có thể ít nghiêm trọng hơn dự kiến, đã mang lại niềm lạc quan về khả năng tăng trưởng ở Việt Nam.

Trên thực tế, niềm tin kinh doanh đã cải thiện thành mức cao của ba tháng vào đầu năm. S&P Global Market Intelligence dự báo sản lượng công nghiệp tăng 6,6% trong năm 2023.

Thủ tướng chỉ đạo ngành công thương đa dạng hóa thị trường và mặt hàng xuất khẩu, tận dụng cơ hội từ các thị trường có FTA. (Ảnh: VGP).

Đa dạng hóa thị trường và sản phẩm xuất khẩu, tận dụng tối đa cơ hội thị trường từ các FTA thế hệ mới, chuyển đổi sản xuất theo hướng bền vững…là những nội dung được người đứng đầu Chính phủ đặt ra với ngành công thương tại Hội nghị Thúc đẩy sản xuất tiêu dùng và mở rộng thị trường xuất khẩu 2023.

Xuất nhập khẩu đã có năm 2022 khởi sắc, lần đầu tiên đạt kim ngạch trên 730 tỷ USD, tăng gần 10% so với năm trước; duy trì xuất siêu năm thứ 7 liên tiếp với mức thặng dư 11,2 tỷ USD (cao gấp hơn 3,3 lần năm trước), góp phần tích cực cho cán cân thanh toán, ổn định tỷ giá và các chỉ số kinh tế vĩ mô khác.

Về tình hình sản xuất công nghiệp, thương mại, xuất nhập khẩu tháng 1/2023, do hai kỳ nghỉ tết gần nhau, nên thời gian làm việc trong tháng 1/2023 chỉ bằng 1/3 so với các tháng trước. Đơn hàng bên ngoài giảm, các doanh nghiệp chủ yếu tập trung sản xuất hàng hóa phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong nước dịp Tết, vì vậy, chỉ số phát triển sản xuất công nghiệp, thương mại, xuất nhập khẩu trong thángđều giảm so với tháng trước và cùng kỳ năm trước.

Ngành công thương cần làm tốt hơn nữa công tác thị trường, từ dự báo, cân đối cung cầu, giá cả thị trường các mặt hàng thiết yếu, theo dõi sát diễn biến để điều hành phù hợp, hiệu quả, không để đứt gãy, bảo đảm nguồn cung, tạo thuận lợi hóa thương mại, phối hợp với các bộ, ngành giảm chi phí dịch vụ logistics để nâng cao năng lực cạnh tranh thương mại”.
Thủ tướng Phạm Minh Chính

Theo Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên, xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam chịu nhiều thách thức hơn khi lạm phát tăng cao, nhu cầu tiêu dùng ngày càng giảm, tỷ giá – lãi suất đều tăng, mục tiêu xuất khẩu tăng trưởng 6% của nước ta trở nên gập ghềnh hơn.

Ở trong nước, sức mua mặc dù đã khôi phục nhưng vẫn còn yếu, chưa kích thích sản xuất, đầu tư và tiêu dùng. Sản xuất và xuất khẩu vẫn đang gặp khó khăn do đơn hàng mới giảm, chi phí sản xuất còn cao.

Và thực tế, đơn hàng xuất khẩu của các ngành hàng chủ lực từ điện thoại, máy tính, dệt may, giày dép, thủy sản… đã giảm liên tiếp từ những tháng cuối năm 2022 đến nay.

Đơn cử, tháng 1/2023, xuất khẩu thủy sản vẫn tiếp đà giảm sâu theo xu hướng của quý cuối năm trước, cộng với dịp trùng vào kỳ nghỉ Tết nguyên đán. Kim ngạch xuất khẩu thủy sản giảm 31%, đạt khoảng 600 triệu USD, trong đó, cá tra giảm 50%, tôm giảm 46%, cá ngừ giảm 32%…

Xuất khẩu sang các thị trường chính trong tháng 1/2023 đều giảm mạnh, trong đó Mỹ giảm 56%, Trung Quốc – Hồng Kông giảm 55%, EU giảm 35%.

Bộ Công thương cho rằng, trong bối cảnh khó khăn chung của thị trường thế giới, thúc đẩy phát triển sản xuất, tiêu dùng trong nước và đẩy mạnh xuất khẩu vẫn là chìa khóa để duy trì tăng trưởng chung.

Việt Nam có độ mở kinh tế lớn, gấp đôi GDP nên những biến động của thị trường thế giới sẽ tác động không nhỏ tới hoạt động sản xuất, kinh doanh trong nước. Do đó, theo Thủ tướng Phạm Minh Chính, với năng lực chống chịu sức cạnh tranh có hạn, tránh “cơn gió ngược” sẽ khó khăn hơn. Những tác động bên ngoài khi đơn hàng giảm đã kéo sản xuất giảm theo.

Tuy nhiên, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng cho rằng, qua việc ứng phó các thách thức của năm 2022 chúng ta đã trưởng thành hơn, có thêm nhiều kinh nghiệm.

Để xuất khẩu cán đích mục tiêu tăng trưởng 6%, Thủ tướng đề nghị, ngành công thương – trên tinh thần vì lợi ích quốc gia, dân tộc – tập trung cho 3 đột phá chiến lược (thể chế, hạ tầng, nhân lực) và 3 động lực tăng trưởng là đầu tư, xuất khẩu và tiêu dùng; đẩy mạnh chuyển đổi số, sản xuất xanh, đảm bảo các cân đối lớn.

“Khi tổng cầu hàng hóa giảm thì rõ ràng, cần tập trung thúc đẩy việc đa dạng hoá sản phẩm, thị trường và chuỗi cung ứng. Các ngành hàng, doanh nghiệp cần tập trung nghiên cứu để sản xuất những loại hàng hóa mà thế giới cần chứ không phải bán những thứ ta đang có”, Thủ tướng chỉ đạo.

Với 15 FTA đang thực thi, trong đó có nhiều FTA thế hệ mới với khu vực thị trường EU, Vương quốc Anh, các thị trường thuộc châu Mỹ trong Hiệp định CPTPP,  Thủ tướng đề nghị các doanh nghiệp, ngành hàng cần tận dụng hiệu quả các FTA mà Việt Nam đã ký kết, đa dạng hóa thị trường để bù đắp khó khăn tại các thị trường truyền thống như Mỹ, Trung Quốc, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, ASEAN, tận dụng tốt cơ hội Trung Quốc mở cửa sau khi kiểm soát được dịch bệnh.

Cùng đó, đẩy mạnh sức mua trong nước, thực hiện các chương trình xúc tiến thương mại thị trường trong nước, đẩy mạnh phân phối hàng hóa qua nền tảng số, thương mại điện tử để mở rộng tiêu dùng nội địa, đầu tư hiện đại hóa hệ thống phân phối ở vùng nông thôn, miền núi để đẩy mạnh đưa hàng Việt về nông thôn; khai thác hiệu quả thị trường nội địa với gần 100 triệu dân.