Một chương trình hỗ trợ doanh nghiệp Việt tăng cường hiện diện trên sàn thương mại điện tử quốc tế vừa được công bố tại Hà Nội. Chương trình ‘Thương hiệu Việt tăng trưởng toàn cầu’ được triển khai bởi Cục Xúc tiến thương mại – Bộ Công Thương (Vietrade) và Amazon Global Selling Việt Nam, với mục tiêu hỗ trợ 1.000 doanh nghiệp Việt Nam tăng cường hiện diện trên sàn thương mại điện tử quốc tế trong ba năm, từ 2025 đến 2027.

Theo chương trình này, 1.000 doanh nghiệp Việt Nam sẽ được cung cấp chương trình đào tạo toàn diện và chứng nhận xuất khẩu trực tuyến. Đồng thời, 30 thương hiệu quốc gia sẽ được hỗ trợ tăng cường hiện diện quốc tế thông qua thương mại điện tử với Amazon. Sự hợp tác này đánh dấu bước phát triển mới trong mối quan hệ giữa Cục Xúc tiến thương mại và Amazon Global Selling Việt Nam.

Ông Larry Hu, tổng giám đốc Amazon Global Selling Đông Nam Á, cho biết đây là giai đoạn chuyển mình của thương mại số Việt Nam. Xuất khẩu qua thương mại điện tử đang trở thành một động lực quan trọng trong chiến lược thương mại quốc tế và phát triển thương hiệu của Việt Nam. Ông cũng đưa ra con số ấn tượng về doanh nghiệp Việt trên Amazon đang đạt tăng trưởng mạnh mẽ, chỉ trong 5 năm doanh nghiệp Việt đã có bước tăng trưởng ấn tượng, số lượng hàng hóa bán ra trên Amazon tăng 300%, số lượng đăng ký Brand Registry (bảo vệ thương hiệu) tăng gấp 35 lần.

Đến nay, có hơn 60% số lượng sản phẩm bán trên Amazon đến từ các đối tác bán hàng bên thứ ba, trong đó có hàng nghìn doanh nghiệp Việt Nam. Điều này cho thấy tiềm năng và cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam phát triển trên thị trường thương mại điện tử quốc tế.

Ông Vũ Bá Phú, cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương, đánh giá việc chủ động đa dạng hóa các hoạt động xúc tiến thương mại trên môi trường số không còn là lựa chọn, mà là điều kiện tiên quyết để nâng cao năng lực cạnh tranh, khả năng thích ứng và phát triển bền vững của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế. Ông cũng nhấn mạnh rằng chương trình này sẽ giúp các doanh nghiệp Việt Nam tận dụng cơ hội mới và thách thức trong kỷ nguyên số.

Các doanh nghiệp Việt Nam có thể truy cập trang web Amazon để tìm hiểu thêm về chương trình và cách thức tham gia. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng có thể liên hệ với Cục Xúc tiến thương mại để được tư vấn và hỗ trợ.

Newing tiếp tục mở rộng mạng lưới chuyên gia quốc tế đồng hành cùng doanh nghiệp Việt trong lĩnh vực phát triển lãnh đạo và chuyển hóa tổ chức. Ngày 22/7/2025, bà Shweta Shukla chính thức trở thành Cố vấn Chiến lược của Newing, với vai trò dẫn dắt các sáng kiến kết nối chuyên gia quốc tế và nâng cao năng lực triển khai chuyển hóa tổ chức cho doanh nghiệp Việt Nam.

Sở hữu hơn 25 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực quản trị nhân sự và phát triển tổ chức, bà Shweta từng giữ vị trí lãnh đạo cấp khu vực tại các tập đoàn toàn cầu như Netflix và Facebook. Việc hợp tác với bà Shweta là một bước đi chiến lược trong cam kết lâu dài của Newing nhằm kết nối doanh nghiệp Việt với các chuyên gia quốc tế đã trực tiếp dẫn dắt chuyển hóa tổ chức quy mô lớn.

Mô hình tư vấn của Newing được thiết kế dựa trên chính những thách thức và khát vọng đặc thù của các doanh nghiệp trong nước. Cách tiếp cận của Newing kết hợp nền tảng tri thức quốc tế với sự am hiểu sâu sắc về văn hóa và thực tiễn vận hành, nhằm giúp đội ngũ lãnh đạo điều chỉnh hành vi, tái định hình văn hóa và thúc đẩy hiệu quả bứt phá từ bên trong tổ chức.

Tính đến giữa năm 2025, Newing đã đồng hành cùng hơn 50 doanh nghiệp tại Việt Nam, triển khai các chương trình tư vấn dài hạn và phát triển năng lực cho hơn 1.000 lãnh đạo và 30.000 nhân viên. Trong vai trò Cố vấn Chiến lược, bà Shweta sẽ dẫn dắt các sáng kiến kết nối chuyên gia trong khu vực, đồng thời tham gia xây dựng phương pháp tư vấn phù hợp với các doanh nghiệp đang trong hành trình chuyển hóa.

Bà cũng sẽ đồng hành cùng Newing trong việc mở rộng mạng lưới chuyên gia tại Singapore và các thị trường trọng điểm trong khu vực Đông Nam Á. ‘Doanh nghiệp Việt Nam đang bước vào một chương mới – không chỉ để thích nghi, mà để dẫn dắt,’ bà Shweta Shukla chia sẻ. ‘Tôi rất vinh dự được đồng hành cùng Newing để cùng nâng tầm năng lực lãnh đạo và chuyển hóa hành vi tổ chức cho các doanh nghiệp đầy khát vọng tại Việt Nam.’

Trong bối cảnh thị trường ngày càng cạnh tranh, các doanh nghiệp Việt Nam đang tìm kiếm lối đi để tạo ra giá trị và giành thị phần một cách bền vững. Cuộc chiến giảm giá dường như đã trở thành một vòng luẩn quẩn, dẫn đến hệ lụy về chất lượng và lợi nhuận. Việc cạnh tranh bằng giá không còn là lựa chọn khôn ngoan; thay vào đó, doanh nghiệp cần tập trung vào chiến thắng bằng giá trị.

Một chiến lược đang nổi lên như một lời giải cho bài toán giá trị là khai thác tài sản trí tuệ (IP) thông qua hình thức cấp phép – licensing. Thay vì chỉ cắt giảm giá, doanh nghiệp có thể đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D), mở rộng kênh phân phối, hoặc nâng tầm dịch vụ hậu mãi. Tuy nhiên, licensing đang trở thành một hướng đi vừa hiệu quả nhanh, vừa tạo ra giá trị cảm xúc khó sao chép.

Cấp phép bản quyền đã trở thành một công cụ cạnh tranh dài hạn cho nhiều doanh nghiệp. Khi kết hợp sản phẩm quen thuộc với IP nổi tiếng, doanh nghiệp có thể tạo ra sự khác biệt rõ rệt và gia tăng sức ảnh hưởng cho thương hiệu. Ví dụ, trong đợt siêu sale 6/6 trên Shopee, nhiều thương hiệu như UGREEN, Thiên Long, và PNJ đã chọn cách tiếp cận mới bằng cách giới thiệu sản phẩm gắn với IP nổi tiếng.

POP MART là hình mẫu lý tưởng cho mô hình kinh doanh dựa hoàn toàn vào IP. Với loạt đồ chơi ‘blind box’ từ các IP nổi tiếng, doanh thu năm 2024 của hãng đã vượt 13 tỷ RMB (~1,8 tỷ USD). 100% nguồn thu của POP MART đến từ sản phẩm có IP, giúp họ trở thành hiện tượng toàn cầu.

Theo Licensing International 2024, sản phẩm có bản quyền chiếm 34% doanh thu ngành đồ chơi. Trong ngành hàng tiêu dùng, sản phẩm có IP cũng có giá bán trung bình cao hơn 22%. Đây là lý do ngày càng nhiều thương hiệu chọn licensing làm chiến lược cạnh tranh dài hạn.

Mô hình ‘Win-Win-Win’ của cấp phép bản quyền được xem là chiến lược ưu việt nhờ tạo ra giá trị cộng hưởng. Chủ sở hữu IP tăng doanh thu và thương hiệu lan tỏa; doanh nghiệp được cấp phép có sản phẩm độc đáo và dễ tiếp cận thị trường; còn người tiêu dùng được trải nghiệm sản phẩm gắn với IP yêu thích.

Với chủ sở hữu IP, licensing là chiến lược ‘hai trong một’: vừa tạo doanh thu từ phí bản quyền, vừa lan tỏa hình ảnh thương hiệu. Tuy nhiên, việc lựa chọn đối tác kỹ lưỡng và kiểm soát chất lượng là yếu tố sống còn.

Câu chuyện của Wolfoo tại Việt Nam là minh chứng rõ nét cho chiến lược cấp phép bài bản. Việc hợp tác với các đối tác uy tín giúp Wolfoo kiểm soát được chất lượng, bảo vệ thương hiệu, và mở rộng độ phủ khắp các ngành hàng.

Về phía doanh nghiệp được cấp phép, licensing mang lại lợi thế lớn trong kinh doanh, nhờ khai thác trực tiếp uy tín, nhận diện thương hiệu cùng cộng đồng người hâm mộ trung thành của IP. Tuy nhiên, doanh nghiệp phải trả phí bảo đảm tối thiểu, phí bản quyền theo sản phẩm, và chấp nhận kiểm duyệt thiết kế và cam kết chất lượng.

Bộ sưu tập ‘social stationary’ của TALK! hợp tác cùng IP Thỏ Bảy Màu đã đạt hơn 2.000 đơn hàng chỉ sau 12 tiếng mở bán. Bài học rõ ràng là thay vì mất nhiều năm xây dựng thương hiệu từ con số 0, doanh nghiệp có thể tận dụng niềm tin sẵn có từ cộng đồng người hâm mộ của IP để tạo sức bật nhanh chóng.

Hai kinh nghiệm này cho thấy, khi được thực hiện một cách đúng đắn, việc mua bản quyền cấp phép là cách để tạo ra một lợi thế cạnh tranh bền vững và khó sao chép.

Ở trung tâm mô hình licensing, người tiêu dùng hưởng lợi nhiều nhất khi việc mua sắm trở thành trải nghiệm cảm xúc. Họ được sở hữu món đồ mang hình ảnh thế giới yêu thích, thể hiện cá tính và niềm tự hào.

Thay đổi câu hỏi để thay đổi cuộc chơi là bước chuyển quan trọng. Thay vì hỏi ‘Làm thế nào để sản phẩm rẻ hơn?’, hãy bắt đầu với câu hỏi ‘Làm thế nào để tạo ra nhiều giá trị hơn cho khách hàng?’. Đây cũng là cách biến sức sáng tạo và di sản văn hóa Việt thành tài sản kinh tế đáng tự hào.

Chính phủ Mỹ vừa công bố mức thuế mới đối với hàng hóa nhập khẩu, mang lại tin vui cho các doanh nghiệp Việt Nam trong việc phục hồi sản xuất và xuất khẩu. Trước đó, mức thuế cao từ Mỹ đã khiến nhiều doanh nghiệp Việt tạm ngừng sản xuất, dẫn đến mất đơn hàng xuất khẩu. Thông tin mới này đã giúp doanh nghiệp yên tâm tái sản xuất, và thị trường lao động cũng dần sôi động trở lại.

Các doanh nghiệp sản xuất hàng hóa xuất khẩu sang thị trường Mỹ đã có thể tái khởi động sản xuất, đồng thời các doanh nghiệp cũng bắt đầu nhận được đơn hàng trở lại từ các đối tác Mỹ. Ông Vương Siêu Tín, Phó Chủ tịch Hiệp hội Gốm sứ Bình Dương, cho biết các doanh nghiệp trong hiệp hội đã có thêm nhiều đối tác liên hệ, ký hợp tác, đây là tín hiệu đáng mừng để ổn định sản xuất và lấy lại đà tăng trưởng.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp vẫn phải đối mặt với áp lực chia sẻ thuế và nỗi lo hạ tầng. Do đó, nhiều doanh nghiệp đã chủ động tìm kiếm và mở rộng sang các thị trường mới tiềm năng khác. Bên cạnh nỗ lực tự thân của doanh nghiệp, họ cũng mong muốn cơ quan chức năng hỗ trợ để có thể tìm kiếm được đơn hàng thông qua các hội nghị xúc tiến thương mại.

Bà Huỳnh Đinh Khánh Linh, Giám đốc Trung tâm Thương mại Thế giới Bình Dương, khẳng định trung tâm sẽ chủ động kết nối với các sở, ngành để tổ chức các hội nghị xúc tiến thương mại, giúp doanh nghiệp có thêm cơ hội mới, tiếp cận các thị trường mới. Hiêp Hôi Thương Mai Thê Gioi Binh Dương sẽ tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tìm kiếm thị trường xuất khẩu mới.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp vẫn lo ngại về hạ tầng giao thông chưa đồng bộ và chi phí cảng biển cao, dẫn đến chi phí vận chuyển tăng cao. Ông Lê Văn Danh, Phó Giám đốc Sở Công Thương TP.HCM, thừa nhận hạ tầng giao thông đang là điểm nghẽn lớn nhất trong hoạt động phát triển logistics và đang phối hợp với các đơn vị liên quan để rà soát, đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện hạ tầng giao thông.

Các doanh nghiệp đang kỳ vọng vào sự hỗ trợ từ cơ quan chức năng để tháo gỡ khó khăn và tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất và xuất khẩu. Đồng thời, họ cũng cần chủ động trong việc tìm kiếm thị trường mới và đa dạng hóa sản phẩm để tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Duy Đông cho rằng, năng lượng của nền kinh tế đang chảy mạnh trong sự hồi phục của cộng đồng doanh nghiệp.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Duy Đông.

Thưa Thứ trưởng, có thể nói, bức tranh về tình hình đăng ký doanh nghiệp năm 2023 đang được mở ra với nguồn năng lượng mới, khi lần đầu tiên số doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường trong năm (năm 2022) vượt mốc 200.000?

Có thể nói ngay rằng, các chính sách của Chính phủ về phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội, trong đó nổi bật là Nghị quyết số 11/NQ-CP, thực sự là một “liều thuốc” hữu hiệu giúp doanh nghiệp, nền kinh tế phục hồi.

Điều quan trọng, những quyết tâm mạnh mẽ của Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ trong việc đưa nền kinh tế của nước ta sớm vượt qua giai đoạn nhiều khó khăn, thử thách để phục hồi và phát triển đã thúc đẩy niềm tin kinh doanh của doanh nghiệp, người dân.

Những con số doanh nghiệp đăng ký mới ngay trong quý đầu tiên của năm 2022 đã thể hiện rõ điều này, vì khi đó, dù dịch bệnh Covid-19 vừa được kiểm soát, nhưng hậu quả để lại vẫn rất nặng nề.

Quý I/2022 có 34.590 doanh nghiệp thành lập mới, tăng 18,1% so với cùng kỳ năm 2021 và là mức cao nhất trong quý I từ trước đến nay.

Đà phục hồi ấn tượng của quý I/2022 đã tạo nên hiệu ứng tích cực, lan tỏa trong nền kinh tế. Số doanh nghiệp gia nhập thị trường trong quý II/2022 là 41.643 doanh nghiệp, cũng là mức kỷ lục trong giai đoạn này.

Đặc biệt, với 15.001 doanh nghiệp đăng ký thành lập mới, tháng 4/2022 trở thành tháng có số lượng doanh nghiệp thành lập mới cao nhất từ trước đến nay khi lần đầu tiên trong lịch sử đăng ký kinh doanh, số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới trong một tháng vượt mốc 15.000 doanh nghiệp.

Năm 2022 khép lại với con số kỷ lục 148.533 doanh nghiệp gia nhập thị trường, tăng 27,1% so với năm 2021, gấp 1,1 lần mức bình quân giai đoạn 2017 – 2021 (129.611 doanh nghiệp).

Bên cạnh đó, số doanh nghiệp quay trở lại hoạt động trong năm 2022 cũng ghi dấu ấn với 59.835 doanh nghiệp, qua đó, góp phần đưa số doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường lần đầu tiên vượt mốc 200.000 doanh nghiệp (208.368 doanh nghiệp), gấp 1,5 lần số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường trong năm qua.

Phải nhấn mạnh rằng, con số kỷ lục trên được cộng đồng doanh nghiệp thiết lập trong bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức khó đoán định. Đó là những bất ổn do tác động từ cuộc xung đột Nga – Ukraine; giá năng lượng, hàng hóa cơ bản tăng mạnh, chuỗi cung ứng bị gián đoạn, lạm phát tăng cao tại nhiều quốc gia, đối tác lớn của nước ta; đầu tư, thương mại giảm sút, dấu hiệu suy thoái kinh tế toàn cầu ngày càng rõ nét, các thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam bị thu hẹp, tăng trưởng kinh tế của các nước chậm lại…

Cộng đồng doanh nghiệp Việt vẫn giữ vững tinh thần mạnh mẽ, nhiều doanh nghiệp có kế hoạch mở rộng sản xuất, kinh doanh trong năm 2023.

Tuy nhiên, bước vào năm 2023, có vẻ như những khó khăn, thách thức vẫn chưa giảm đi với cộng đồng doanh nghiệp, thưa Thứ trưởng?

Thực tế là, sau hơn 2 năm gồng mình chống dịch, khả năng chống chịu của nền kinh tế và doanh nghiệp bị bào mòn đáng kể.

Thêm nữa, với độ mở của nền kinh tế lớn, khi những tác động tiêu cực từ bên ngoài, nhất là bắt đầu từ quý IV/2022 và tồn tại tích tụ lâu nay của nền kinh tế tác động mạnh đến thị trường, thì doanh nghiệp bị ảnh hưởng trực tiếp.

Điều này phần nào được thể hiện qua việc quy mô vốn đăng ký bình quân của doanh nghiệp có xu hướng giảm, số vốn đăng ký của doanh nghiệp thành lập mới giảm và có xu hướng chững lại trong những tháng cuối năm 2022, thấp nhất trong nhiều năm qua. Số lượng doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường cũng có sự gia tăng so với năm trước.

Nhưng có một điều tôi muốn chia sẻ là cộng đồng doanh nghiệp vẫn giữ vững tinh thần khởi sự kinh doanh mạnh mẽ, cũng như niềm tin vào các giải pháp, chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và sự phục hồi của thị trường, nền kinh tế trong năm 2023.

Chúng tôi nhìn thấy điều này từ kết quả cuộc khảo sát về “Tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp năm 2022” trên Cổng Thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp từ ngày 29/11/2022 đến ngày 20/12/2022.

51,2% doanh nghiệp tham gia khảo sát có kế hoạch mở rộng sản xuất, kinh doanh và 51% doanh nghiệp cho rằng, tình hình sản xuất, kinh doanh của mình sẽ tốt lên trong năm 2023.

Dù vậy, số doanh nghiệp gặp khó khăn cũng vẫn lớn. Có 84,7% doanh nghiệp tham gia khảo sát đang gặp khó khăn, trong đó chủ yếu là các vấn đề về chi phí nguyên liệu đầu vào, nhân công ngày một gia tăng (51,8% doanh nghiệp lựa chọn); tiếp cận thị trường, tìm kiếm khách hàng, vận chuyển (48,7%); sức mua giảm sút, hàng tồn kho (44,1%); tiếp cận nguồn vốn (38,6%)…

Đặc biệt, doanh nghiệp đang nhắc nhiều đến khó khăn trong tiếp cận vốn tín dụng. 43% doanh nghiệp cho rằng, lãi suất cho vay cao; 35,8% doanh nghiệp có ý kiến rằng, thủ tục vay vốn phức tạp, tốn nhiều thời gian; 35,3% doanh nghiệp không tiếp cận được các gói hỗ trợ lãi suất của Nhà nước; 31,7% doanh nghiệp không có tài sản thế chấp.

Chỉ số ít doanh nghiệp cho rằng, khó khăn khi tiếp cận vốn tín dụng đến từ những nguyên nhân nội tại của doanh nghiệp…

Điều này cho thấy, dù doanh nghiệp và người dân cảm nhận được nỗ lực đồng hành, hỗ trợ của Chính phủ để cùng vượt qua giai đoạn khó khăn nhằm phục hồi và phát triển, nhưng vẫn cần thêm sự hỗ trợ mạnh mẽ hơn nữa, nhất là khu vực ngân hàng và các tổ chức tín dụng, để doanh nghiệp tiếp tục vượt lên, tận dụng cơ hội để tìm lại đà tăng trưởng mạnh mẽ.

Thưa Thứ trưởng, để tạo động lực cho nền kinh tế phục hồi và tăng trưởng, thúc đẩy niềm tin kinh doanh trong cộng đồng doanh nghiệp, năm 2023 sẽ cần thêm những giải pháp gì?

Cải cách môi trường kinh doanh là giải pháp không thể thiếu và là trọng tâm được chú trọng trong những năm qua. Sang năm 2023, nhiều tổ chức cũng dự báo, kinh tế nước ta thậm chí sẽ khó khăn và thách thức hơn.

Vì thế, những giải pháp cải cách, cải thiện môi trường kinh doanh cần được coi trọng hơn, cụ thể hơn, có địa chỉ hơn và nỗ lực thực thi phải mạnh mẽ hơn.

Để tiếp tục thực thi cải cách, cải thiện môi trường kinh doanh một cách có hiệu quả và trách nhiệm, kiến nghị lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương cùng với Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiếp tục coi trọng cải cách, cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh; trực tiếp tham mưu Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo thực hiện Nghị quyết số 02/2023/NQ-CP của Chính phủ một cách nhất quán, đầy đủ; chú trọng các giải pháp phù hợp với bối cảnh mới, khắc phục những bất cập đang tạo rào cản đối với doanh nghiệp và người dân; góp phần hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và phát triển.

Đặc biệt, cần có cơ chế tạo động lực khuyến khích đổi mới, sáng tạo trong cán bộ, công chức thực thi công vụ; thúc đẩy các hoạt động đối thoại, trao đổi với người dân và doanh nghiệp thực chất hơn; giải quyết ngay được các khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp, chứ không chỉ là lắng nghe vấn đề của doanh nghiệp.

Người dân và doanh nghiệp chắc chắn sẽ cảm nhận được nỗ lực đồng hành, hỗ trợ của Chính phủ và có thêm niềm tin vào sự phục hồi của nền kinh tế.

Doanh nhân Mai Hữu Tín, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Tập đoàn Kỹ nghệ gỗ Trường Thành.

Sau một cơn bão hoàn hảo….

Thời gian cuối năm của ông Mai Hữu Tín, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Tập đoàn Kỹ nghệ gỗ Trường Thành (TTF) thường là những chuyến đi. Năm nay cũng vậy. “Tôi đi liên tục để tìm cách giữ việc làm”, ông chia sẻ trong những bức thư viết trên đường di chuyển.

Năm 2023 được dự báo sẽ không dễ dàng sau năm 2022 mà ông và những người bạn cùng giới gọi là năm của một “cơn bão hoàn hảo”, theo nghĩa là khi tình hình bên ngoài đã rất khó khăn, thì đùng một cái, bên trong lại thêm chuyện rất khó nữa. Mọi chuyện xoay chuyển rất nhanh, chỉ trong vòng vài ngày, làm mọi người hoàn toàn bất ngờ và bị động. Vùng hoàn lưu của bão đang ẩn chứa nhiều rủi ro.

Ông từng chia sẻ, khủng hoảng giúp doanh nhân nhận thức vấn đề toàn diện hơn. Trong 2 năm dịch bệnh, đó là bài học ứng phó với khủng hoảng, thích ứng linh hoạt. Còn thời điểm này, ông muốn nói đến bài học gì?

Có lẽ tôi cần thời gian để hiểu thêm đâu là bài học quý giá nhất qua cơn bão này. Tôi đã qua hai lần khủng hoảng 1998 và 2008, mà chính xác lần hai là năm 2012, khi lãi suất lên hơn 20%/năm. Cảm giác của lần này rất rõ ràng là thách thức lớn hơn cả hai lần trước.

Lãi suất trên 10%/năm đủ giết chết phần lớn doanh nghiệp làm sản xuất. Khả năng phục hồi nhu cầu của các thị trường bên ngoài được dự báo chung là sớm nhất sẽ chỉ diễn ra vào nửa sau của năm 2023. Bao nhiêu doanh nghiệp sản xuất có thể tồn tại đến thời điểm đó?

Hiện đã rất khó và sẽ còn khó hơn trong vài quý tới.

Trong những khó khăn bất ngờ bên trong mà ông nhắc tới ở “cơn bão hoàn hảo” năm 2022, có những vấp ngã của doanh nghiệp rất lớn? Phải chăng họ rơi vào “bẫy của doanh nghiệp lớn” – sau thời gian phát triển quá nhanh, quản trị không theo kịp quy mô?

Tôi không thể trả lời thẳng vào câu hỏi này, vì thực tế là tôi không có đủ thông tin. Còn với cá nhân tôi, đó là khả năng tự vấn của từng doanh nhân, càng lớn thì càng cần tự vấn. Thông thường, người thành công dễ rơi vào bẫy tự mãn, khi mà sự tự tin do thành công ban đầu dễ dẫn họ tới suy nghĩ rằng, mình đã biết đủ, có thể làm nhiều việc và sẽ tiếp tục thành công. Thực tế là không ai biết đủ, không ai có thể làm mọi việc và không ai luôn mãi thành công.

Câu “lúa chín lúa cúi đầu” luôn cần với người đã có chút thành công. Khi biết lượng sức mình, khi biết phân biệt đâu là khát vọng và đâu là tham vọng, khi còn đủ sự khiêm nhường thật sự để cười nhạo chính mình và không ngừng học hỏi, thì cơ may tiếp tục tồn tại cũng như phát triển sẽ lớn hơn nhiều.  

Ông từng nói, rào cản lớn nhất để doanh nghiệp Việt Nam lớn lên, chuyên nghiệp hơn là tư duy của chính các doanh nhân… 

Tôi nói câu đó trong điều kiện phát triển bình thường, khi mọi yếu tố về môi trường kinh doanh giữa các nước – ít nhất là giữa các nước trong cùng khu vực – mang tính tương đồng, thì chính tư duy của từng doanh nhân sẽ quyết định họ mạnh hơn hay chuyên nghiệp hơn. Còn khi họ bị tác động bởi các yếu tố vĩ mô quá xấu ngoài tầm kiểm soát, thì hãy mong họ sống được đã, chuyện lớn hơn hay chuyên nghiệp hơn có thể tính sau.

Nhìn một cách tổng thể, ông thấy những thay đổi thực sự trong tư duy của doanh nhân theo hướng chuyên nghiệp hơn, chuẩn mực hơn chưa? 

Có những ví dụ đó đây, có những hy vọng ở nơi này, nơi khác, nhưng chưa là tổng thể.

Còn với doanh nhân trẻ thì sao? Khó khăn có làm cho họ thay đổi?

Các bạn trẻ có vẻ đồng cảm hơn và nhiều khát khao thay đổi hơn, có thể vì họ còn nhiều sức khỏe và nhiều thời gian hơn. Những doanh nhân trải đời hơn, đã qua nhiều biến cố hơn, hiểu rõ môi trường kinh doanh ở Việt Nam hơn, thì tiếc thay, lại hoài nghi hơn. Nhưng không thể trách họ. Họ đã quá mệt mỏi.

Tình hình này chắc sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến các kế hoạch kinh doanh của ông cũng như nhiều doanh nhân khác? Đang có những doanh nghiệp bị bán đi…

Việc này vẫn diễn ra và chắc chắn là sẽ diễn ra nhiều hơn trong vài tháng tới. Chi phí vốn luôn là trăn trở rất lớn của doanh nghiệp Việt Nam. Khi không thể chịu nổi thì bán đi vẫn tốt hơn là để cho doanh nghiệp đi tới chỗ lụi tàn. Doanh nhân cũng có thể chọn không làm gì, hoặc không làm gì thêm vào lúc khó khăn này.

Với tôi, Việt Nam là tổ quốc duy nhất, mỗi bước thăng trầm đều tác động tới tôi, bao gồm niềm vui khi nhìn thấy sự phát triển và nỗi đau khi chứng kiến sự tụt hậu.

– Doanh nhân Mai Hữu Tín

Riêng với tôi, những gì dính tới đầu tư đều buộc phải dừng. Giữ việc làm cho người lao động và giữ cho doanh nghiệp tồn tại được lúc này quan trọng hơn cả.

Các kế hoạch đưa TTF trở lại của ông có thay đổi khi bối cảnh thị trường thế giới thay đổi?

Vẫn không thay đổi. TTF đặt mục tiêu đứng đầu Đông Nam Á và Việt Nam chỉ là một trong các quốc gia mà TTF có hoạt động. Mục tiêu đứng đầu Đông Nam Á có nghĩa là sẽ lớn nhất về doanh số so với mọi doanh nghiệp nội thất khác của khu vực và có mặt ở tất cả các thị trường lớn của Đông Nam Á.

Ông và TTF đang ở đâu trên hành trình này?

TTF chỉ mới ở mức 20% của hành trình này, nhưng chúng tôi nhìn thấy rất rõ đường đi. Tất nhiên, thách thức không nhỏ, nhất là khả năng cạnh tranh. Thuận lợi cũng không kém, lớn nhất là khả năng quy tụ người giỏi thật sự từ mọi nơi về để cùng thực hiện mục tiêu này.

Như ông đã chia sẻ về các chuyến đi để giữ việc làm cuối năm 2022, kết quả thế nào và ông có muốn nói gì với những người lao động của mình trước thềm một năm sẽ nhiều vất vả?

Tôi nhìn ra thêm nhiều cơ hội khác. Dù không thể nói hết mọi việc, nhưng tôi muốn chia sẻ là, chuyện khó, chuyện cần sự siêng năng và năng động, chuyện cần bền chí và sáng tạo, thì người Việt Nam có ưu thế. Với những người lao động, tôi muốn chia sẻ là, trong suy nghĩ của tôi không có từ bỏ cuộc, tôi mong là họ cũng có niềm tin đó.

Và niềm tin của những người con đất Việt

Niềm tin là điều ông Tín hay nhắc đến khi được hỏi về con đường phía trước của giới kinh doanh, về việc chọn làm doanh nhân. Lần này cũng vậy, dù bối cảnh khó khăn đang chi phối nhiều kế hoạch của họ. “Những doanh nhân trẻ ý thức rất tốt việc làm doanh nhân cũng là thể hiện lòng yêu nước và mong muốn đóng góp cho đất nước. Đó là những tín hiệu đáng mừng, dù tôi rất thấm thía rằng, đốt lửa dễ hơn giữ lửa rất nhiều…”, ông Tín tâm sự.

Hồi đầu năm, khi phát biểu với cộng đồng doanh nhân trẻ, ông đã nói, làm doanh nhân là để làm giàu cho mình và đóng góp cho đất nước. Nhưng niềm vui của việc làm giàu, theo ông Tín, trước hết nên từ việc nhìn ra được bao nhiêu mảnh đời mà chúng ta có thể chạm đến và làm cho cuộc sống của họ tốt hơn mỗi ngày, không chỉ giới hạn trong số cổ đông hay gia đình của chúng ta, mà lan tỏa ra đến người lao động, đến các thành phần khác có gắn bó đến hệ sinh thái mà từng doanh nhân tạo ra…

Chia sẻ về bối cảnh hiện tại, một số chuyên gia kinh tế nói rằng, thế hệ doanh nhân đầu tiên của Việt Nam đã bước sang giai đoạn phụng sự, thay vì kiếm tiền, nhưng thể chế, chính sách dường như chưa theo kịp. Thực trạng này  liệu có làm thế hệ doanh nhân trẻ chùn chân?

Có chùn chân, nhưng cũng có nhiều lựa chọn hơn cho lớp trẻ. Họ có nhiều lựa chọn hơn về môi trường kinh doanh do sử dụng ngoại ngữ tốt hơn và không ngại đi xa. Nhưng “đất lành thì chim đậu”. Ai là người Việt thì đương nhiên đã có sẵn tấm lòng với Đất Việt. Chọn lựa dễ nhất là chọn lựa… bằng chân, họ có thể tìm kiếm cơ hội ở nhiều nơi, trên khắp thế giới, nhưng chỉ cần có tín hiệu tốt, họ sẽ quay về.

Và họ sẽ là thế hệ đưa kinh tế Việt Nam đến vị trí thứ 10 thế giới về quy mô khi chúng ta còn sống, như điều ông từng nói?

Đưa kinh tế Việt Nam đến vị trí thứ 10 thế giới về quy mô đúng hơn là mong muốn của tôi, nhất là khi nhìn sang Hàn Quốc. Giả sử có thể chia nhỏ mục tiêu này ra cho từng lãnh đạo, cả lãnh đạo chính trị lẫn lãnh đạo doanh nghiệp, để mọi người biết chính xác mình cần đạt được gì cho mục tiêu chung đó, thì tôi xin xung phong nhận phần của tôi và sẵn sàng trả bằng mạng sống để đạt cho được.

Thực tâm, ông muốn làm gì cho đất nước, vì ông có cơ hội và điều kiện để làm được, chứ không chỉ là khát vọng, mong muốn?

Càng lúc, tôi càng thấm thía với khái niệm vòng tròn ảnh hưởng và vòng tròn quan tâm của Stephen Covey. Tôi sẽ không mất thời gian với những việc mình quan tâm, nhưng không thể tạo ảnh hưởng gì. Tôi còn việc kinh doanh và Vovinam. Làm tốt việc nào cũng là làm tốt cho đất nước. Và hiện tôi tập trung vào đó.

Ông có nghĩ đây cũng là những gì các doanh nhân khác đang làm?

Ít nhất thì những người tôi biết, trong thế hệ của chúng tôi, đã hết sức cố gắng. Tôi tin họ vẫn có thể làm hơn nữa, thậm chí là hy sinh quyền lợi riêng, khi có đủ niềm tin.  

Với tôi, Việt Nam là tổ quốc duy nhất, mỗi bước thăng trầm đều tác động tới tôi, bao gồm niềm vui khi nhìn thấy sự phát triển và nỗi đau khi phải chứng kiến sự tụt hậu.

Công dân nào cũng khát khao đóng góp phần mình cho tổ quốc. Nhưng đóng góp nhiều hay ít, dấn thân tuyệt đối hay bỏ mặc cho thế sự, lại tiếp tục là vấn đề của niềm tin.

Ông Hồ Quốc Tuấn, Giảng viên Đại học Bristol (Anh)

12 giờ khuya một ngày đầu tháng 11/2022 ở TP.HCM, sau khi cùng các đồng nghiệp ở Đại học Bristol nhận phòng khách sạn xong, tôi quyết định bắt Grab đi ăn khuya. Một đồng nghiệp ngạc nhiên hỏi: “Vào giờ này?” Tôi cười: “Đó là cái lợi của việc sống ở Việt Nam”. Bạn cười bảo: “Nơi này sống động thật”.

Nếu có ai hỏi tôi tự hào gì về Việt Nam, tôi sẽ nói: “Sức sống kiên cường”. Trong chuyến đi đó, tôi đi qua một số nước châu Á, nhưng cảm giác sôi động thì chỉ có ở Việt Nam mà thôi.

TP.HCM về đêm và tôi vẫn có thể dễ dàng tìm được một con phố nhiều hàng quán còn sáng đèn, đủ cả hủ tíu, mì, phở và xôi. Một quán cà phê vẫn mở và nhiều người vẫn ngồi trong quán.

Sức sống của Việt Nam khác với nhiều nơi mà tôi tới. Thái Lan thân thiện, nhưng không đủ sự sôi nổi. Singapore cũng có phục vụ thức ăn khuya, nhưng lại thiếu sự thân thiện, thiếu sức hút, mà thừa sự vội vã, chuyên nghiệp.

Nếu có so sánh, tôi sẽ nghĩ tới Tây Ban Nha, nơi mà sau 12 giờ khuya vẫn đông đúc, vì người ta ăn tối từ 10 giờ. Nhưng đó vẫn là một sự khác biệt, vì 8 giờ sáng của Tây Ban Nha thì vắng lặng, ít người qua lại. Tôi đã từng chạy khắp 4 con đường mà không tìm ra một tiệm cà phê nào mở cửa lúc 8 giờ sáng ở Madrid. Nhưng ở Việt Nam, khuya hay sáng, tôi vẫn dễ dàng tìm ra một tiệm ăn mở cửa.

Và ít ai chú ý rằng, sự sống động ở nơi này vừa trở lại không lâu. Chỉ hơn 12 tháng trước, Việt Nam đã phải trải qua những ngày khó khăn nhất. Trang tin của chính quyền TP.HCM còn ghi nhận:  “Từ cuối tháng 5 đến cuối tháng 9/2021 được xem là giai đoạn cực kỳ khó khăn với TP.HCM, khi mà các lĩnh vực đều ngừng trệ, y tế thì quá tải ngay lúc nhu cầu được hỗ trợ, tiếp sức của người dân ngày càng cao.” Vậy mà, chỉ hơn 12 tháng sau đó, mọi việc đã thay đổi rất nhanh.

Năm 2023 được dự báo là một năm có nhiều thử thách và khó khăn sẽ còn bủa vây người lao động cũng như doanh nghiệp. Đây là lúc mà tính kiên cường của doanh nghiệp và cá nhân trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

Một người quen của tôi làm việc ở Đại sứ quán Anh tại Hà Nội nhận xét rằng, anh rất ngạc nhiên với sức sống bền bỉ ở những thành phố như Hà Nội hay TP.HCM. Anh những tưởng, mọi thứ sẽ phục hồi rất chậm chạp sau dịch Covid-19, nhất là sau những chuyện đã xảy ra ở TP.HCM. Anh dùng từ “đáng kinh ngạc” (amazing) để nói về sự phục hồi này. Cùng là những người đi lại ở hai nước Anh và Việt Nam, cũng như có cơ hội đi nhiều nước khác, chúng tôi có cùng quan điểm là sức sống của những thành phố lớn của Việt Nam hồi phục một cách đáng kinh ngạc.

Tăng trưởng kinh tế 8,02% của Việt Nam trong năm 2022 phần nào phản ánh điều đó, dù những tháng cuối năm gặp nhiều khó khăn. Đằng sau những con số đó, tất nhiên có nhiều điều cần bàn thêm. Nhưng, không thể phủ nhận rằng, nếu không có sự bền bỉ và dẻo dai, đầy sức sống, con số tăng trưởng của năm 2022 có thể chỉ là 4 – 5% và có lẽ vẫn chưa thể hồi phục nổi so với năm 2019 (điều xảy ra ở một số nền kinh tế phát triển, có vắc-xin phòng Covid-19 trước và mở cửa trước Việt Nam gần 8 tháng). 

Sự kiên cường (resilience) và sống động (liveness) là những nhân tố được cho là ảnh hưởng đến khả năng vượt qua được giai đoạn phong tỏa vì Covid-19 của nhiều quốc gia và giai đoạn dịch bệnh vừa qua là một bài kiểm tra năng lực của từng nước. Việt Nam chắc chắn là một trong những nước đã hoàn thành tốt bài kiểm tra đó.

Sức sống kiên cường của người Việt Nam không chỉ thể hiện qua giai đoạn Covid-19, mà còn thể hiện trong cả cách mà nhiều cộng đồng của Việt Nam đã vượt qua khó khăn, như thiên tai hàng năm, hay cách mà cộng đồng người Việt vượt qua những rào cản về ngôn ngữ, phân biệt chủng tộc để tồn tại và phát triển thịnh vượng ở nhiều nơi trên thế giới.

Trong vài năm trở lại đây, tính kiên cường, khả năng duy trì sức sống mãnh liệt trong nghịch cảnh đã trở thành một nhân tố quan trọng để giúp nhiều trẻ em thành công trong cuộc sống. Một số nhà nghiên cứu đã khuyến nghị trường học nên dạy cho trẻ em cách trở nên kiên cường hơn trong cuộc sống, không ngại thất bại, có thể đối mặt và vượt qua nghịch cảnh.

Tờ Guardian (Anh) từng đăng loạt bài “Khoa học về tính kiên cường: Cách dạy học sinh khả năng kiên trì, không bỏ cuộc”.  Tính kiên cường còn áp dụng cả vào trong kinh doanh. Đại học Cranfield (Anh) từng có một công trình nghiên cứu về tính kiên cường của tổ chức.

Theo những nghiên cứu này, tính kiên cường không hề là yếu tố nằm trong gen của một cá nhân hay tổ chức nào, mà do môi trường sống, các mối quan hệ xã hội, văn hóa tạo nên. Đây là một trong những khía cạnh mềm trong văn hóa.

Tôi không biết điều gì đã hình thành sức sống kiên cường như vậy của nhiều cộng đồng Việt Nam ở trong và ngoài nước, nhưng đó là một sức mạnh mềm đáng quý mà chúng ta cần trân trọng, tìm hiểu và phát huy. Năm 2023 được dự báo là một năm có nhiều thử thách và khó khăn sẽ còn bủa vây người lao động cũng như doanh nghiệp. Đây là lúc mà tính kiên cường của doanh nghiệp và cá nhân trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. Có được sức mạnh mềm này, Việt Nam sẽ vững bước đối mặt với những thử thách của năm 2023.