Bà Nguyễn Thị Phố Giang, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Dự trữ Nhà nước

Hàng loạt vụ án đã, đang và sẽ xét xử cho thấy, hoạt động đấu thầu luôn đứng đầu trong tiêu cực, tham ô, lãng phí, thất thoát, chiếm đoạt tài sản nhà nước. Tuy nhiên, trong lĩnh vực dự trữ quốc gia, đến nay, chưa phát hiện ra tiêu cực, thưa bà?

Có 12 nhóm hàng hóa thuộc Danh mục Dự trữ quốc gia, trong đó có lương thực; vật tư, thiết bị cứu hộ, cứu nạn; nhiên liệu; vật liệu nổ công nghiệp; thuốc bảo vệ thực vật… Vì vậy, hoạt động đấu thầu hàng dự trữ được thực hiện thường xuyên nhằm bảo đảm cung cấp đủ vật tư, hàng hóa khi cần thiết. Trong đó, mặt hàng gạo được dự trữ lớn nhất và thường xuyên tổ chức đấu thầu để bảo đảm cung cấp đủ gạo cho đồng bào nghèo khi Thủ tướng Chính phủ yêu cầu vào mỗi dịp Tết đến, khu vực bị thiên tai, bão lũ, dịch bệnh và cấp cho học sinh vùng có điều kiện đặc biệt khó khăn.

Hiện tại, hoạt động đấu thầu gạo được giao 22 cục dự trữ trên toàn quốc làm chủ đầu tư, cũng như các loại hàng hóa, vật tư khác do Bộ Tài chính và một số bộ, ngành làm chủ đầu tư trong các cuộc đấu thầu hàng dự trữ, song đến nay, chưa phát hiện ra tiêu cực, mua thầu, bán thầu, thông thầu… Nguyên nhân là tiêu chuẩn, quy chuẩn về hàng dự trữ quốc gia được ban hành rất chặt chẽ. Quy trình mời thầu, lựa chọn nhà thầu, tổ chức đấu thầu thực hiện công khai, minh bạch. Bên cạnh đó, sự giám sát, kiểm tra của các cơ quan quản lý nhà nước đối với hàng dự trữ quốc gia cũng được thực hiện rất nghiêm minh, nên việc gian lận, thông thầu, quân xanh – quân đỏ trong quy trình đấu thầu hàng dự trữ quốc gia khó xảy ra. Gian lận, tiêu cực trong đấu thầu hàng dự trữ quốc gia càng ít có cơ hội nếu thực hiện đấu thầu qua mạng.

Thưa bà, Tổng cục Dự trữ Nhà nước đã thực hiện đấu thầu qua mạng chưa?

Theo lộ trình áp dụng lựa chọn nhà thầu qua mạng, thì trong giai đoạn 2022 – 2025 sẽ tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng tối thiểu 70% các gói thầu thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Đấu thầu; tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng toàn bộ (100%) với gói thầu mua sắm tập trung.

Tuy nhiên, ngay sau khi Bộ Kế hoạch và Đầu tư ban hành Thông tư 11/2019/TT-KHĐT về đấu thầu qua mạng, chúng tôi đã chủ động nghiên cứu và mời Trung tâm Đấu thầu qua mạng quốc gia (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) tổ chức tập huấn, đào tạo cho cán bộ, công chức trong ngành là những người trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia hoạt động đấu thầu và từ năm 2022 đã thực hiện đấu thầu toàn bộ khối lượng gạo dự trữ quốc gia qua mạng. Tới đây, toàn bộ hàng dự trữ quốc gia thuộc trách nhiệm của Bộ Tài chính nói riêng, các bộ, ngành khác nói chung (trừ vật tư, thiết bị, hàng hóa phục vụ quốc phòng, an ninh) sẽ được đấu thầu qua mạng.

Tổng cục Dự trữ Nhà nước ghi nhận kết quả đấu thầu qua mạng thế nào, thưa bà?

Hoạt động đấu thầu qua mạng là phương thức rất tiên tiến, không chỉ gần như chấm dứt được tình trạng thông thầu, quân xanh – quân đỏ, gian lận vì mọi hoạt động được công khai, minh bạch, mà Nhà nước còn có cơ hội mua được hàng hóa rẻ hơn, đa dạng hơn vì có nhiều nhà thầu tham gia do không phụ thuộc vào không gian, thời gian. Đặc biệt, đấu thầu qua mạng còn tiết kiệm được rất nhiều thời gian, công sức và cả chi phí cho cả bên mời thầu lẫn doanh nghiệp tham gia đấu thầu vì tất cả hồ sơ, giấy tờ đều được thực hiện qua mạng. Quy trình đấu thầu được thực hiện qua mạng nên giảm thiểu thời gian mua sắm hàng hóa, vật tư thuộc Danh mục dự trữ quốc gia.

Luật Đấu thầu hiện hành đã có quy định về lựa chọn nhà thầu qua mạng, song hoạt động này chưa được thực hiện phổ biến. Dự thảo Luật Đấu thầu sửa đổi, dự kiến được Quốc hội thông qua tại kỳ họp tới, yêu cầu, ngoài đấu thầu rộng rãi, thì đấu thầu hạn chế và chào hàng cạnh tranh trong nước cũng phải áp dụng đấu thầu qua mạng.

Bà có nghĩ rằng, sau khi Luật Đấu thầu sửa đổi có hiệu lực, có thể áp dụng phổ biến phương thức đấu thầu qua mạng được ngay không?

Tôi tin là thực hiện được ngay vì Dự luật đã quy định cụ thể về Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia. Có địa chỉ tại https://muasamcong.mpi.gov.vn, đây là hệ thống công nghệ thông tin do cơ quan quản lý nhà nước về hoạt động đấu thầu xây dựng và quản lý nhằm mục đích thống nhất quản lý thông tin về đấu thầu và thực hiện đấu thầu qua mạng. Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia bao gồm các phân hệ: cổng thông tin điện tử, quản lý người dùng, quản lý sản phẩm dịch vụ, quản lý tài liệu, lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư qua mạng, trung tâm hỗ trợ khách hàng, quản lý năng lực nhà cung cấp, bảo lãnh điện tử, hợp đồng điện tử, thanh toán điện tử, mua sắm trực tuyến…

Mặc dù Dự luật giao Chính phủ quy định chi tiết về lựa chọn nhà thầu qua mạng, nhưng sẽ không mất thời gian để xây dựng hướng dẫn, bởi ngoài Thông tư 11/2019/TT-KHĐT, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã ban hành Thông tư 08/2022/TT-BTC quy định chi tiết việc cung cấp, đăng tải thông tin về đấu thầu và lựa chọn nhà thầu trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia. Tất cả quy trình, thủ tục, hồ sơ, giấy tờ, mẫu biểu bằng hình thức điện tử để thực hiện đấu thầu qua mạng cũng đã quy định đầy đủ, chi tiết tại thông tư này. Chúng tôi đã tổ chức nghiên cứu, tập huấn thông tư này và áp dụng trong việc tổ chức đấu thầu hàng dự trữ quốc gia thuộc quyền quản lý.

Nhiên liệu, cụ thể ở đây là mặt hàng xăng dầu, thuộc Danh mục Dự trữ quốc gia. Thưa bà, trước thực trạng đứt gãy chuỗi cung ứng xăng dầu thời gian vừa qua, nhiều ý kiến cho rằng, phải tăng lượng dự trữ xăng dầu. Quan điểm của bà thế nào?

Xăng dầu là mặt hàng chiến lược, cũng như lương thực, dứt khoát không để bị thiếu, không thể để đứt gãy chuỗi cung ứng. Năm 2022, người dân ở Hà Nội, Sài Gòn và nhiều đô thị ở miền Đông, miền Tây Nam bộ có thời điểm đã không được cung cấp đầy đủ xăng dầu vì dự trữ quốc gia đối với mặt hàng này chỉ bảo đảm cho khoảng 5-7 ngày sử dụng. Chính vì vậy, ngoài trách nhiệm dự trữ xăng dầu thành phẩm của doanh nghiệp sản xuất, đầu mối nhập khẩu, thương nhân phân phối theo Nghị định 95/2021/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung Nghị định 83/2014/NĐ-CP) về kinh doanh xăng dầu, theo khuyến cáo của các tổ chức quốc tế, Việt Nam phải bảo đảm nguồn xăng dầu dự trữ quốc gia đáp ứng tối thiểu 90 ngày sử dụng.

Xăng dầu dự trữ quốc gia là mặt hàng đặc biệt trong số các mặt hàng đặc biệt, vì không chỉ để bảo đảm đủ nguồn cung trong nước trong thời gian nhất định, mà còn gánh trách nhiệm bình ổn thị trường, tránh để thị trường bán lẻ xăng dầu bị sốc theo thị trường thế giới, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, bảo đảm các cán cân kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát. Vì vậy, mua vào, bán ra mặt hàng này vào lúc nào; quy trình, thủ tục đấu thầu, đấu giá ra sao; bảo quản, dự trữ, kế toán đối với mặt hàng chiến lược này thế nào cần phải có quy định cụ thể. Nếu được giao trách nhiệm mua xăng dầu dự trữ quốc gia, chúng tôi sẽ thực hiện theo đúng quy định của Luật Đấu thầu sửa đổi trên nguyên tắc công khai, minh bạch.

Trong năm 2022, Quảng Ngãi đã tổ chức lựa chọn nhà cho 7.862 gói thầu. Ảnh minh họa

Ngày 31/1, ông Đặng Văn Minh, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi đã có Báo cáo số 13/BC-UBND về tình hình thực hiện hoạt động đấu thầu năm 2022 theo yêu cầu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

Theo báo cáo, năm 2022, tỉnh Quảng Ngãi đã triển khai tổ chức lựa chọn nhà thầu cho 7.862 gói thầu các loại, gồm: Đấu thầu rộng rãi 557 gói, chỉ định thầu 7.062 gói, chào hàng cạnh tranh 212 gói, mua sắm trực tiếp 15 gói, tự thực hiện 7 gói, đặc biệt 9 gói, trong đó có 655 gói đấu thầu qua mạng.

Tổng giá gói thầu là hơn 8.552 tỷ đồng, tổng giá trị trúng thầu 8.263 tỷ đồng, tiết kiệm qua lựa chọn nhà thầu gần 290 tỷ đồng.

Trong năm 2022, trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi không có kiến nghị nào thuộc thẩm quyền giải quyết của UBND tỉnh, các chủ đầu tư, bên mời thầu thực hiện giải quyết kiến nghị theo quy định và thoả mãn kiến nghị nhà thầu.

Đặc biệt, trong năm qua chưa có nhà thầu nào bị xử lý vi phạm trong lĩnh vực đấu thầu, công tác lựa chọn nhà thầu tiến hành đảm bảo theo đúng quy định.

Quảng Ngãi tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng đạt tỷ lệ 84,79% số lượng gói thầu đấu thầu rộng rãi và chào hàng cạnh tranh.

Để đáp ứng được yêu cầu đề ra trong quá trình tham gia đấu thầu qua mạng, các cơ quan, đơn vị, địa phương trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi đã thường xuyên quan tâm đến công tác bồi dưỡng kiến thức về đấu thầu, đấu thầu qua mạng cho các đối tượng tham gia quá trình lựa chọn nhà thầu thông qua các lớp đào tạo, bồi dưỡng, cập nhật kiến thức về luật, tăng cường năng lực thực hiện nhiệm vụ chuyên môn.

Tại các kế hoạch giám sát, đánh giá đầu tư và kiểm tra hoạt động đấu thầu hàng năm, Sở Kế hoạch và Đầu tư đều triển khai các nội dung kiểm tra. Đồng thời, Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Quảng Ngãi đã nhắc nhở các chủ đầu tư thực hiện nghiêm túc các văn bản hướng dẫn, chỉ đạo thực hiện đấu thầu; kiểm tra chứng chỉ đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ đấu thầu; việc xây dựng và phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu; báo cáo tình hình thực hiện đấu thầu qua mạng…

Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi kiến nghị đối với Bộ Kế hoạch và Đầu tư nghiên cứu quy định cơ quan có thẩm quyền chỉ phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu các dự án có tổng mức đầu tư lớn, các dự án còn lại giao cho chủ đầu tư phê duyệt; Nâng cấp, hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật của Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia để phục vụ hiệu quả công tác đấu thầu qua mạng.

Đồng thời, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi kiến nghị không quy định tỷ lệ về số lượng và giá trị đấu thầu qua mạng mà giao thực hiện theo tổng mức đầu tư dự án, hoặc giao theo giá trị gói thầu.

Ngoài ra, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi đã kiến nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư có giải pháp điều chỉnh quy định về lựa chọn nhà đầu tư về công tác đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án sử dụng đất bởi dù đã gia hạn thời gian đăng ký thực hiện dự án nhưng hầu hết các dự án sau khi kết thúc đăng ký, chỉ có 1 nhà đầu tư đăng ký hoặc có 1 nhà đầu tư đáp ứng yêu cầu của dự án.

Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Đặng Văn Minh kiến nghị phối hợp với các Bộ liên quan để sớm ban hành Thông tư hướng dẫn quy trình tổ chức thực hiện đối với các dự án đầu tư theo quy định.

Sau khi Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Lâm Đồng thông báo mời các nhà đầu tư quan tâm nộp hồ sơ đăng ký thực hiện Dự án Nhà ở xã hội khu quy hoạch 5B – CC5, phường 3 và phường 4, thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng, Công ty cổ phần Địa ốc Kim Thi đề xuất tham gia đầu tư xây dựng Dự án này.

Theo hướng dẫn của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Lâm Đồng gửi Công ty cổ phần Địa ốc Kim Thi, Dự án Nhà ở xã hội khu quy hoạch 5B – CC5 đã được UBND tỉnh Lâm Đồng chấp thuận chủ trương đầu tư tại Quyết định số 2349/QĐ-UBND ngày 08/12/2022 và phê duyệt yêu cầu sơ bộ năng lực, kinh nghiệm của nhà đầu tư đăng ký thực hiện dự án đầu tư có sử dụng đất tại Quyết định số 142/QĐ-UBND ngày 18/01/2023.

Theo Quyết định chấp thuận chủ trương số 2349/QĐ-UBND ngày 08/12/2022, hình thức lựa chọn nhà đầu tư đối với dự án Nhà ở xã hội khu quyhoạch 5B – CC5 là đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư. Việc đăng tải, nộp hồ sơ đăngký thực hiện Dự án theo hình thức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư có sử dụng đất được thực hiện trên Hệ thống mạng đấu thấu quốc gia tại trang web: https://muasamcong.mpi.gov.vn/.

Ngày 19/01/2023, Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Lâm Đồng đã ban hành thông báo số 06/TB-KHĐT thông báo mời quan tâm Dự án và đăng tải Dự án lên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia, mã số Dự án đăng tải PR2300002972, thời điểm hết hạn nộp hồ sơ đăng ký thực hiện Dự án là 17h ngày 15/3/2023.

Do đó, trong trường hợp Công ty Cổ phần Địa ốc Kim Thi quan tâm, có nhu cầu đăng ký thực hiện dự án Nhà ở xã hội khu quy hoạch 5B – CC5 phải thực hiện các thủ tục để được cấp chứng thư số và nộp hồ sơ đăng ký thực hiện dự án trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia. Việc cấp chứng thư số thuộc thẩm quyền của Trung tâm Đấu thầu qua mạng quốc gia – Cục Quản lý đấu thầu – Bộ Kế hoạch và Đầu tư và đã được hướng dẫn sử dụng chi tiết tại đường link https://muasamcong.mpi.gov.vn/web/guest/guideline-manual-investors.

Dự án Nhà ở xã hội khu quy hoạch 5B – CC5 có mục tiêu đầu tư là xây dựng chung cư nhà ở xã hội theo chỉ tiêu, quy hoạch kiến trúc được duyệt, xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, góp phần giải quyết nhu cầu về nhà ở xã hội cho các đối tượng theo quy định của Luật nhà ở và các quy định có liên quan, phù hợp nhu cầu cấp thiết về nhà ở xã hội và tình hình phát triển kinh tế – xã hội của TP. Đà Lạt.

Tổng diện tích dự kiến sử dụng đất là 20.950 m2. Cụ thể, đất ở khoảng 8.380 m2, chiếm tỷ lệ 40%, trong đó diện tích xây dựng nhà ở xã hội 6.704 m2 (chiếm 80% diện tích đất ở), diện tích xây dựng nhà ở thương mại 1.676 m2 (chiếm 20% diện tích đất ở). Đất cây xanh khoảng 4.713 m2, chiếm tỷ lệ 22,5%. Đất sân, đường nội bộ khoảng 7.857 m2, chiếm tỷ lệ 37,5%.

Dự án Nhà ở xã hội khu quy hoạch 5B – CC5, phường 3 và phường 4, thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng có mật độ xây dựng toàn khu: ≤ 40%; 5 tầng (không kể tầng hầm); dân số khoảng 1.450 – 1.900 người.

Sơ bộ tổng chi phí thực hiện dự án (không bao gồm chi phí bồi thường, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ, tái định cư) là 418,4 tỷ đồng. Trong đó, vốn góp của nhà đầu tư: 83,68 tỷ đồng, chiếm 20% tổng vốn đầu tư; vốn huy động là 334,72 tỷ đồng, chiếm 80% tổng vốn đầu tư.

Vốn đầu tư của dự án nêu trên chỉ là dự kiến, làm cơ sở để tổ chức lựa chọn nhà đầu tư theo quy định; không sử dụng để tính toán tiền sử dụng đất, tiền thuê đất và nghĩa vụ tài chính của nhà đầu tư trúng thầu của dự án, việc xác định tiền sử dụng đất, tiền thuê đất của dự án được thực hiện theo quy định của pháp luật về đất đai.

Nhà đầu tư ứng trước toàn bộ chi phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho UBND TP. Đà Lạt để thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng.

Về tiến độ ứng kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định, nhà đầu tư ứng trước 10 tỷ đồng phục vụ công tác chuẩn bị và phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày UBND tỉnh phê duyệt kết quả lựa chọn nhà đầu tư và nộp toàn bộ số tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư còn lại theo phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định được duyệt trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày ban hành quyết định thu hồi đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; không tính lãi suất đối với kinh phí ứng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

Tỉnh Lâm Đồng sẽ bố trí ngân sách nhà nước hoàn trả hoặc khấu trừ đối với kinh phí nhà đầu tư đã ứng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo tiến độ xây dựng Dự án.

Thời hạn hoạt động của Dự án là 50 năm (kể từ ngày cấp Quyết định chấp thuận nhà đầu tư hoặc Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà đầu tư). Tiến độ thực hiện dự án là 3 năm (36 tháng).