Các nhà nghiên cứu Trung Quốc đã phát hiện ra một “mật mã” địa chất ẩn sâu trong mỏ đất hiếm lớn nhất thế giới tại Bạch Vân Ngao Bác, khu tự trị Nội Mông Cổ. Phát hiện này không chỉ làm ngạc nhiên giới khoa học mà còn có thể thay đổi cách thế giới tiếp cận tài nguyên chiến lược này trong thế kỷ 21.

Đất hiếm được xem là “vàng công nghiệp” và “vàng chiến lược” của thời đại mới, đóng vai trò quan trọng trong sản xuất pin xe điện, tuabin gió, chip bán dẫn và hệ thống vũ khí tối tân. Mỏ đất hiếm Bạch Vân Ngao Bác, với trữ lượng chiếm tới 90% của Trung Quốc và gần 40% toàn cầu, đã trở thành tâm điểm chú ý của thế giới.

Câu chuyện về mỏ đất hiếm này bắt đầu từ năm 1927, khi một giảng viên trẻ tuổi của Đại học Bắc Kinh, Đinh Đạo Hành, đã phát hiện ra một dãy núi đá màu đen ánh kim trên thảo nguyên rộng lớn. Giáo sư Hà Tác Lâm, chuyên gia thạch học của Bắc Đại, đã xác định các mẫu đá tại đây chứa hàm lượng đất hiếm cực cao. Kể từ đó, Trung Quốc đã đầu tư mạnh vào hệ sinh thái khai thác, tinh luyện và ứng dụng đất hiếm.

Một nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Science Advances đã phát hiện ra rằng phần lớn tài nguyên đất hiếm ở Bạch Vân Ngao Bác không hình thành cách đây 1,3 tỷ năm như giả định lâu nay, mà đến từ một đợt hoạt động magma cách đây chỉ 430 triệu năm. Phát hiện này mở ra hướng thăm dò mới cho ngành công nghiệp đất hiếm toàn cầu và có thể giúp các quốc gia khác tìm kiếm các mỏ đất hiếm quy mô lớn.

Tuy nhiên, rào cản lớn nhất vẫn là công nghệ tách chiết vốn là bí quyết mà chỉ Trung Quốc làm chủ trên quy mô công nghiệp. Việc Bắc Kinh nắm quyền kiểm soát phần lớn đất hiếm thế giới khiến nhiều nước phát triển phải tái cơ cấu chuỗi cung ứng, tìm nguồn thay thế và đầu tư khai thác trong nước. Đất hiếm không còn là vấn đề kỹ thuật mà là lợi ích chiến lược sống còn trong bối cảnh xung đột thương mại, cạnh tranh công nghệ và cuộc đua năng lượng xanh đang leo thang.

Trong bối cảnh đó, phát hiện mới tại Bạch Vân Ngao Bác có thể giúp thay đổi cách thế giới tiếp cận tài nguyên chiến lược này. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức và câu hỏi cần được giải đáp, đặc biệt là về công nghệ tách chiết và vai trò của Trung Quốc trong ngành công nghiệp đất hiếm toàn cầu.

LKAB công bố phát hiện trên khi phái đoàn của Ủy ban châu Âu (EC) tới thăm Thụy Điển, quốc gia đảm nhận vai trò Chủ tịch luân phiên của Liên minh châu Âu (EU) từ đầu năm nay.  

Bộ trưởng Năng lượng Thụy Điển Ebba Busch nhấn mạnh rằng nhu cầu đối với khoáng sản là rất lớn trong bối cảnh EU đang chuyển đổi sang sản xuất không sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Cụ thể, gần đây, liên minh này đã nhất trí loại bỏ dần các phương tiện phát thải CO2 từ nay đến năm 2035.   

Khoáng sản đất hiếm có vai trò quan trọng trong nhiều quy trình sản xuất công nghệ cao và là nguyên liệu trong chế tạo xe điện, quạt gió, các thiết bị điện tử hay âm thanh.