Báo Tài chính – Đầu tư là một trong những ấn phẩm chính thức hàng đầu thuộc sự quản lý trực tiếp của Bộ Tài chính Việt Nam. Với giấy phép báo điện tử số 289/GP-BTTTT được cấp vào ngày 14/08/2023 bởi Bộ Thông tin và Truyền thông, cơ quan báo chí này đã và đang cung cấp một cách đa dạng và phong phú thông tin liên quan đến lĩnh vực tài chính cũng như đầu tư. Ông Phạm Văn Hoành đảm nhiệm vai trò Tổng Biên tập, dẫn dắt một đội ngũ chuyên nghiệp và có kinh nghiệm trong việc biên tập và xuất bản nội dung. Trụ sở chính của tòa soạn báo Tài chính – Đầu tư tọa lạc tại số 34 phố Tuệ Tĩnh, nằm trong phường Hai Bà Trưng, Thành phố Hà Nội.

Mục tiêu hoạt động chính của báo Tài chính – Đầu tư là cung cấp thông tin một cách chính xác và cập nhật về các vấn đề liên quan đến kinh tế cũng như tài chính trong phạm vi cả nước và trên thế giới. Những thông tin được đăng tải trên trang web của báo bao gồm các bài viết chuyên sâu, những phân tích thị trường, các chính sách tài chính và các thông tin liên quan đa dạng khác.

Để đảm bảo tính pháp lý và tôn trọng bản quyền của báo, việc phát hành lại thông tin từ trang web này yêu cầu phải có sự đồng ý bằng văn bản của Báo Tài chính – Đầu tư. Điều này khẳng định nỗ lực của cơ quan trong việc bảo vệ nội dung cũng như quyền lợi của mình.

Để liên lạc với tòa soạn, độc giả và đối tác có thể sử dụng các thông tin liên lạc sau: email bao gồm [email protected]; [email protected]; [email protected] và số fax là 0243.9431632. Tại trụ sở chính, tổng đài hỗ trợ có số điện thoại là 024.73.082.686. Ngoài ra, đường dây nóng dành cho liên hệ về quảng cáo và phát hành là 0965.199.586.

Với những nỗ lực trong việc cung cấp thông tin chất lượng, báo Tài chính – Đầu tư không chỉ là nguồn tin cậy cho các chuyên gia trong lĩnh vực tài chính, đầu tư mà còn cho các doanh nghiệp cũng như độc giả rộng rãi. Sự phát triển của báo trong thời gian tới hứa hẹn sẽ tiếp tục mang đến những thông tin giá trị và hữu ích cho cộng đồng.

Tại Hội nghị trực tuyến Chính phủ với địa phương ngày 3/1, Phó thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái đã trình bày tóm tắt một số nội dung chính của dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển KTXH và Dự toán ngân sách nhà nước và cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2023.

Hội nghị trực tuyến Chính phủ với địa phương tổng kết công tác năm 2022 và triển khai Kết luận của Trung ương, Nghị quyết của Quốc hội Khoá XV về Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2023. (Ảnh: Nhật Bắc)

6 quan điểm, trọng tâm chỉ đạo điều hành

Theo đó, Chính phủ xác định chủ đề điều hành của năm 2023 là “Đoàn kết kỷ cương, bản lĩnh linh hoạt, đổi mới sáng tạo, kịp thời hiệu quả“, với 6 quan điểm, trọng tâm chỉ đạo điều hành như sau:

Một là, bám sát Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; các Nghị quyết chuyên đề, các Kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị và các Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ.

Tập trung thực hiện đồng bộ, hiệu quả các quan điểm, mục tiêu, các nhiệm vụ, giải pháp của Chiến lược phát triển KTXH 2021-2030, các Kế hoạch 5 năm giai đoạn 2021-2025. Trong đó chú trọng 3 đột phá chiến lược, 6 nhiệm vụ trọng tâm và 12 nhóm giải pháp chủ yếu.

Hai là, tuyệt đối không chủ quan, lơ là, mất cảnh giác, nhưng cũng không hoang mang, dao động; luôn bình tĩnh, tự tin, bản lĩnh, chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong lãnh đạo, chỉ đạo điều hành, không chuyển trạng thái đột ngột, điều hành “giật cục”.

Đoàn kết, nỗ lực, quyết tâm hành động cao nhất để thích ứng linh hoạt, hiệu quả với bối cảnh, tình hình để “biến nguy thành cơ”, khắc phục khó khăn, thách thức, tranh thủ thời cơ, thuận lợi để phát triển KTXH. Chủ động, tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, thực chất, hiệu quả và xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ.

Ba là, nâng cao năng lực phân tích, dự báo; chủ động xây dựng các kịch bản, phương án thích ứng hiệu quả.

Tiếp tục thực hiện chính sách tiền tệ chắc chắn, chủ động, linh hoạt, hiệu quả; phối hợp đồng bộ, chặt chẽ với chính sách tài khóa mở rộng và các chính sách khác; điều hành kịp thời, cân bằng, hợp lý, hiệu quả giữa tỷ giá với lãi suất, giữa lãi suất với lạm phát; giữa kiềm chế lạm phát với thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, phù hợp với tình hình thực tiễn.

Bốn là, đồng bộ, thống nhất và quyết tâm, quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành, vừa tập trung xử lý hiệu quả các nhiệm vụ thường xuyên, các vấn đề tồn đọng kéo dài, vừa kịp thời ứng phó hiệu quả với những vấn đề cấp bách, bất ngờ phát sinh trong ngắn hạn, đồng thời thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp mang tính căn cơ trong trung và dài hạn.

Tăng cường hoàn thiện thể chế, tập trung tháo gỡ khó khăn, có các giải pháp chính sách hỗ trợ kịp thời, hiệu quả cho sản xuất kinh doanh; bảo đảm đồng bộ các mục tiêu trước mắt và lâu dài, góp phần thúc đẩy phát triển KTXH nhanh, bền vững.

Năm là phát triển văn hóa ngang tầm với kinh tế, chính trị, xã hội. Thực hiện tốt các chính sách an sinh xã hội, giảm nghèo bền vững, đảm bảo tiến bộ, công bằng xã hội, bảo đảm môi trường bền vững, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân nói chung, nhất là người có công, hộ nghèo, các đối tượng yếu thế ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo và đồng bào dân tộc.

Sáu là, tiếp tục củng cố, giữ vững quốc phòng, an ninh; đẩy mạnh các hoạt động đối ngoại, nâng cao chất lượng, hiệu quả hội nhập quốc tế; đảm bảo môi trường ổn định, hòa bình, hợp tác để thúc đẩy phát triển nhanh, bền vững.

Dự thảo Nghị quyết xác định 15 chỉ tiêu chủ yếu theo Nghị quyết số 68/2022/QH15 của Quốc hội và mục tiêu phấn đấu của Chính phủ; kịch bản tăng trưởng năm 2023 chia theo từng quý và cả năm; 85 chỉ tiêu cụ thể Chính phủ đặt ra cho các ngành, lĩnh vực.

Phó thủ tướng Lê Minh Khái. (Ảnh: Nhật Bắc)

11 nhóm nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu năm 2023

Với bối cảnh, ý nghĩa của năm 2023, trên cơ sở 6 quan điểm, trọng tâm chỉ đạo điều hành nêu trên, dự thảo Nghị quyết xác định 11 nhóm nhiệm vụ giải pháp chủ yếu với 142 nhiệm vụ.

Thứ nhất, tiếp tục ưu tiên giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế.

Thứ hai, tiếp tục tập trung phòng, chống, kiểm soát dịch bệnh. Tiếp tục kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19 và các dịch bệnh mới phát sinh, không để dịch chồng dịch.

Thứ ba, tăng cường xây dựng, hoàn thiện thể chế và nâng cao hiệu lực, hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật, bảo đảm kỷ luật, kỷ cương; đẩy mạnh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Thứ tư, tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính gắn với xây dựng Chính phủ điện tử, xây dựng Chính phủ số; cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Thứ năm, đẩy mạnh thực hiện thực chất, hiệu quả cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh, tính độc lập, tự chủ, khả năng thích ứng và sức chống chịu của nền kinh tế.

Thứ sáu, tập trung phát triển, hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng chiến lược đồng bộ, đẩy nhanh tiến độ một số công trình hạ tầng giao thông trọng điểm, quan trọng quốc gia, có tính liên kết vùng và hạ tầng đô thị lớn.

Thứ bảy, chú trọng phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao gắn với đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển và ứng dụng khoa học-công nghệ.

Thứ tám, phát triển toàn diện và đồng bộ các lĩnh vực văn hóa, bảo đảm gắn kết hài hòa giữa phát triển kinh tế với văn hóa, xã hội; nâng cao đời sống Nhân dân, bảo đảm an sinh xã hội.

Thứ chín, giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, bảo đảm quốc phòng, an ninh, ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội.

Thứ mười, triển khai đồng bộ, toàn diện, hiệu quả các hoạt động đối ngoại, hội nhập quốc tế, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định cho phát triển đất nước và nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế.

Mười một, đẩy mạnh thông tin tuyên truyền, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan trong hệ thống chính trị, góp phần truyền cảm hứng, tạo niềm tin, đồng thuận xã hội, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, phấn đấu hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ phát triển KTXH đã đề ra.

Do những vướng mắc về thủ tục, cơ chế, Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành (giai đoạn I) mới giải ngân được 35,3% kế hoạch của năm 2022

Doanh nghiệp nhà nước nóng ruột

Những ngày cuối năm 2022, đại diện 19 tập đoàn, tổng công ty nhà nước thuộc Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp có cuộc làm việc quan trọng tại Hà Nội, với Ủy ban và đại diện các cơ quan quản lý nhà nước. Cuộc làm việc rất nóng, vì nhiều vấn đề đang treo.

“Nếu không giải quyết được thì doanh nghiệp lại rơi vào tình trạng đầu tư không hiệu quả”, ông Lê Ngọc Quang, Phó tổng giám đốc Tập đoàn Hóa chất Việt Nam lo lắng khi nhắc tới hiện trạng của 6 nhà máy tại Khu công nghiệp Biên Hòa 1 (Đồng Nai), thuộc 4 đơn vị của Tập đoàn.

Trong vòng 5 – 7 năm trở lại đây, cứ vài năm, các đơn vị này lại nhận được thông báo di dời, theo chủ trương của tỉnh.

“6 nhà máy này hàng năm đang tạo ra khoảng 3.600 tỷ đồng doanh thu, lợi nhuận khoảng 400 tỷ đồng, nộp ngân sách là 100 – 200 tỷ đồng, tạo công ăn việc làm cho 1.200 lao động. Vấn đề là, 14 ha của các đơn vị này có thời gian thuê đất đến năm 2031, nhưng địa phương không có cơ chế, chính sách gì cho doanh nghiệp, dù Tập đoàn đã đề nghị, vì di dời một nhà máy công nghiệp không dễ dàng, gần như phải bỏ đi, đầu tư mới. Các doanh nghiệp chưa phải di dời ngay, nhưng không thể đầu tư mở rộng hay phát triển gì từ đó đến nay…”, ông Quang nói và mong muốn Ủy ban tổ chức đối thoại với địa phương để tìm giải pháp.

Sự sốt ruột của ông Quang không đơn lẻ. Theo thông tin từ Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, rất nhiều đề xuất tương tự đã được các tập đoàn, tổng công ty gửi về đề nghị hỗ trợ giải quyết. Riêng TP.HCM đã có tới 162 kiến nghị, chủ yếu liên quan đến đất đai.

“Doanh nghiệp nhà nước sốt ruột lắm, vì các dự án đầu tư của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước thuộc Ủy ban đều nằm trong các lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế, như điện, than, viễn thông, thăm dò dầu khí… Hiệu quả đầu tư của các tập đoàn, tổng công ty chưa đạt kỳ vọng, giải ngân thấp so với kế hoạch là ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đầu tư của nền kinh tế. Chúng tôi đang tham mưu để tổ chức một số cuộc làm việc, đối thoại với các địa phương, các bộ, ngành để giải quyết dứt điểm vướng mắc”, ông Phạm Tuấn Anh, Vụ trưởng Vụ Tổng hợp (Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp) cho biết.

Trong kế hoạch, cuộc làm việc với UBND TP.HCM sẽ được đề nghị tổ chức sớm.

Nhưng, ông Tuấn Anh cũng thừa nhận, còn nhiều vướng mắc liên quan đến sự chưa rõ ràng, thống nhất trong quy định của pháp luật về đầu tư và pháp luật chuyên ngành cũng đã được doanh nghiệp tập hợp, đề xuất giải pháp, nhưng nhiều năm rồi không xử lý được. 

“Chúng ta không thể phân chia quyền của doanh nghiệp nhà nước theo tầng bậc như hiện nay được, mà phải phân cấp và tăng cường trách nhiệm của doanh nghiệp, của cơ quan đại diện chủ sở hữu, của cơ quan quản lý nhà nước. Mục tiêu cuối cùng phải là phát huy tối đa nguồn lực của nhà nước trong doanh nghiệp. Chúng tôi đang đề xuất sửa đổi, bổ sung một số văn bản pháp luật… ”, ông Tuấn Anh cho biết.

Nhìn lại, năm 2022, Tập đoàn Điện lực Việt Nam thực hiện đầu tư 90.500 tỷ đồng, bằng 87% kế hoạch năm; trong đó có một số dự án quan trọng như tiếp tục triển khai thi công 3 dự án nhà  máy thủy điện mở rộng; Tập đoàn đang tập trung thực hiện chuẩn bị đầu tư 7 dự án nguồn điện trọng điểm. Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam giải ngân 2.138 tỷ đồng, đạt 59% kế hoạch năm 2022. Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) mới thực hiện khoảng 10.587 tỷ đồng, đạt 40% kế hoạch đầu tư của năm.

Nếu như những vướng mắc được giải quyết sớm, thì những lo ngại về tình trạng thiếu nguồn điện dự phòng cho nền kinh tế hay lo ngại sớm về khả năng chậm trễ của dự án đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn I, khi năm 2022 mới giải ngân 3.000 tỷ đồng, đạt 35,3% so với kế hoạch 2022… có thể sẽ không có trong các báo cáo của năm 2023.

Chấp nhận những khúc cua gấp

Ông Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cảm thấy hào hứng khi nghe các kế hoạch mà ông Tuấn Anh đưa ra.

Tháo gỡ được rào cản trong hoạt động đầu tư của doanh nghiệp nhà nước sẽ thúc đẩy hoàn thiện thể chế, chính sách về đầu tư, thúc đẩy cải thiện môi trường kinh doanh.

“Tôi luôn coi doanh nghiệp nhà nước là một động lực quan trọng của nền kinh tế và rất tiếc khi khu vực này không đóng góp được nhiều, mà đáng ra có thể làm để góp phần vào quá trình phục hồi và phát triển của nền kinh tế. Trong bối cảnh doanh nghiệp tư nhân đang khó khăn, khả năng vốn đầu tư tư nhân sẽ chậm lại trong năm 2023, thì sự chủ động tìm kiếm sự năng động, hiệu quả của doanh nghiệp là tin tốt”, ông Cung chia sẻ.

Ở đây, tin tốt mà ông Cung nhắc đến không chỉ là tiến độ dự án đầu tư công, dự án đầu tư của doanh nghiệp nhà nước được đẩy nhanh, mà việc đó sẽ mở thêm không gian hoạt động cho doanh nghiệp tư nhân, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa.

“Tháo gỡ được rào cản trong hoạt động đầu tư của doanh nghiệp nhà nước sẽ thúc đẩy hoàn thiện thể chế, chính sách về đầu tư, thúc đẩy cải thiện môi trường kinh doanh. Đặc biệt, tâm lý đang khá nặng nề, lo lắng, sợ trách nhiệm của bộ máy nhà nước trong quản lý đầu tư sẽ được giải tỏa, từ đó có cú hích phù hợp vào hoạt động sản xuất, kinh doanh. Đây sẽ là những động lực dài hạn cho tăng trưởng, thế chỗ động lực tăng trưởng nhất thời của nền kinh tế trong năm 2022, sau khi nền kinh tế bước sang giai đoạn mở cửa, phục hồi sau dịch bệnh”, ông Cung nhận định.

Đáng nói là khu vực doanh nghiệp tư nhân đang nhìn vào không gian này với những tính toán thiết thực và chấp nhận sự sàng lọc để vượt lên, chứ không chỉ là vượt qua khó khăn.

“Như một cuộc đua xe công thức 1, nếu cứ chạy thẳng mãi thì cơ hội vượt lên rất khó. Chúng ta đang đứng trước khúc cua có thể thay đổi cuộc chơi bằng các quyết định táo bạo”,  ông Hoàng Trung Dũng, Chủ tịch Công ty Rosa Bonita nhìn nhận khó khăn của năm 2023.

Tất nhiên, khúc cua trong đánh giá của ông Dũng không hề dễ chơi. “Tôi hoạt động trong ngành phân phối, bán lẻ hàng tiêu dùng, chưa bao giờ thấy hàng hóa tiêu thụ chậm như vậy, từ đầu quý IV đến giờ. Vừa rồi, Bộ Công thương tổ chức một chương trình bán hàng, cho  phép doanh nghiệp khuyến mại đến 100% giá trị của sản phẩm, nhưng cả tháng qua, sức mua thấp ngoài sự tưởng tượng của chúng tôi”, ông Dũng chia sẻ.

Nhiều doanh nghiệp ngành dệt may, da giày… cũng có nhận định tương tự. Đơn hàng xuất khẩu giảm đột ngột. Tuy nhiên, kế hoạch đầu tư mới, đầu tư công nghệ để đáp ứng yêu cầu xanh, thân thiện với môi trường, phù hợp với xu hướng kinh tế tuần hoàn đang được các doanh nghiệp lên kế hoạch.

“Chỉ cần tạo điều kiện cho chúng tôi tiếp cận vốn, thuận lợi trong thực hiện các thủ tục đầu tư kinh doanh, doanh nghiệp sẽ không bỏ qua cơ hội để làm mới, nâng cấp năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp”, ông Dũng chia sẻ.

Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp đang cơ cấu lại ngành nghề từ những biến động của lao động sau những thay đổi lớn của nhu cầu người dùng, suy giảm đơn hàng xuất khẩu.

“Có thể năm tới, nhiều doanh nghiệp sẽ tăng trưởng chậm  lại do khoảng thời gian tiến hành cơ cấu lại, nhưng dài hạn, những doanh nghiệp này sẽ là động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế”, ông Cung dự báo.

Tuy vậy, khoảng thời gian này nhanh hay chậm lại không hẳn nằm trong dự liệu của các doanh nghiệp.

Cần phải nhắc lại, năm 2022, hệ thống giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, thúc đẩy phục hồi kinh tế khá toàn diện, trên mọi lĩnh vực, nhưng nhiều giải pháp chưa thực sự đạt được kết quả. Ba năm qua, số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường tăng ngang với số doanh nghiệp gia nhập. Nếu như 2 năm dịch bệnh, lý do có thể giải thích được, nhưng năm 2022, khi kinh tế đang phục hồi mà số này vẫn cao, theo hướng năm sau cao hơn năm trước, nghĩa là, doanh nghiệp đã và đang tiếp tục gặp khó khăn.

“Động lực để phát triển kinh tế là doanh nghiệp, mà doanh nghiệp gặp nhiều cái khó khăn, nghĩa là chúng ta cần phải nhìn thẳng vào sự thật đó, để có những giải pháp phù hợp, kịp thời. Hơn thế, đây là thời điểm doanh nghiệp cần môi trường kinh doanh chất lượng cao chứ không chỉ là cắt giảm hồ sơ, thời gian giải quyết thủ tục hành chính”, ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhận định.

Như vậy, theo ông Hiếu, năm 2023 là năm phải hành động, minh bạch, kịp thời, quyết liệt, ở cả góc độ hoạch định chính sách của cơ quan quản lý nhà nước và thực hiện hoạt động đầu tư – kinh doanh của doanh nghiệp.

Hội nghị trực tuyến toàn quốc của Chính phủ với địa phương triển khai nhiệm vụ năm 2023. (Ảnh: Nhật Bắc)

Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết 01/NQ-CP về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội, Dự toán ngân sách nhà nước và cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2023.

Năm 2023 là năm giữa nhiệm kỳ, có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện các Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội 5 năm 2021 – 2025. Dự báo tình hình thế giới tiếp tục diễn biến rất phức tạp, nhanh chóng, khó đoán định. Cạnh tranh chiến lược các nước lớn, cạnh tranh kinh tế, chiến tranh thương mại gay gắt hơn. Xung đột quân sự tại Ukraine còn có thể kéo dài. Hậu quả đại dịch COVID-19 trên toàn cầu còn phải khắc phục nhiều năm. 

Lạm phát tiếp tục ở mức cao, xu hướng thắt chặt chính sách tiền tệ, tăng lãi suất kéo dài tại nhiều quốc gia. Nguy cơ mất thanh khoản, rủi ro, bất ổn về tài chính, tiền tệ, nợ công, bất động sản, an ninh năng lượng, lương thực, thông tin trên toàn cầu gia tăng. Kinh tế toàn cầu có xu hướng tăng trưởng chậm lại, một số quốc gia có dấu hiệu rơi vào suy thoái kinh tế. 

Trong nước, nền kinh tế có những thời cơ, thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen nhưng khó khăn, thách thức nhiều hơn. Sức ép lạm phát, tỷ giá, lãi suất gia tăng; sản xuất kinh doanh tiếp tục đối mặt với nhiều thách thức; các thị trường xuất, nhập khẩu lớn, truyền thống của Việt Nam bị thu hẹp. 

Những tồn tại, hạn chế, bất cập từ nội tại nền kinh tế về cơ cấu kinh tế, năng lực sản xuất trong nước, các thị trường tài chính, tiền tệ, bất động sản tích tụ từ lâu chưa được xử lý dứt điểm; quy mô nền kinh tế nước ta còn khiêm tốn nhưng độ mở lại lớn, khả năng cạnh tranh và sức chống chịu trước các cú sốc từ bên ngoài còn hạn chế; những yếu tố đột xuất, bất ngờ vẫn tiềm ẩn rủi ro, khó dự báo; dịch bệnh, biến đổi khí hậu, thiên tai, hạn hán, bão lũ tiếp tục diễn biến bất thường, ảnh hưởng nặng nề hơn.

06 quan điểm, trọng tâm chỉ đạo điều hành 

Để thực hiện thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội năm 2023 theo Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ yêu cầu các cấp, các ngành, các địa phương phải quyết tâm, giữ vững tinh thần vượt khó, đoàn kết, tự lực, tự cường, chủ động thích ứng, linh hoạt, hành động quyết liệt, khoa học, hiệu quả, tích cực đổi mới, sáng tạo theo tinh thần chủ đề điều hành “Đoàn kết kỷ cương, bản lĩnh linh hoạt, đổi mới sáng tạo, kịp thời hiệu quả” với 06 quan điểm, trọng tâm chỉ đạo điều hành, gồm:

1- Bám sát Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; các Nghị quyết chuyên đề, các Kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị và các Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ. Tập trung thực hiện đồng bộ, hiệu quả các quan điểm, mục tiêu, các nhiệm vụ, giải pháp của Chiến lược phát triển kinh tế – xã hội 2021 – 2030, các Kế hoạch 5 năm giai đoạn 2021 – 2025, trong đó chú trọng 3 đột phá chiến lược, 6 nhiệm vụ trọng tâm và 12 nhóm giải pháp chủ yếu.

2- Tuyệt đối không chủ quan, lơ là, mất cảnh giác, nhưng cũng không hoang mang, dao động; luôn bình tĩnh, tự tin, bản lĩnh, chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong lãnh đạo, chỉ đạo điều hành, không chuyển trạng thái đột ngột, điều hành “giật cục”. Đoàn kết, thống nhất, nỗ lực phấn đấu, chung sức, đồng lòng quyết tâm hành động cao nhất theo tinh thần “Tiền hô hậu ủng”, “Nhất hô bá ứng”, “Trên dưới đồng lòng”, “Dọc ngang thông suốt” để tạo nên sức mạnh tổng hợp, sự đồng tâm nhất trí của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội; thích ứng linh hoạt, hiệu quả với bối cảnh, tình hình để “biến nguy thành cơ”, kiên quyết khắc phục khó khăn, thách thức, tranh thủ thời cơ, thuận lợi để phát triển kinh tế – xã hội; chủ động, tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, thực chất, hiệu quả và xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ.

3- Nâng cao năng lực phân tích, dự báo; chủ động đối với mọi tình huống, nhạy bén nắm bắt những diễn biến mới của tình hình, kịp thời, quyết liệt xử lý có hiệu quả các vấn đề, xây dựng các kịch bản, phương án linh hoạt, thích ứng với các vấn đề mới phát sinh. Tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ chắc chắn, chủ động, linh hoạt, hiệu quả; phối hợp đồng bộ, chặt chẽ với chính sách tài khóa mở rộng và các chính sách khác; điều hành kịp thời các công cụ chính sách vĩ mô, tài khóa, tiền tệ để cân bằng hợp lý, hiệu quả giữa tỷ giá với lãi suất, giữa kiểm soát lạm phát với thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, phù hợp với tình hình thực tiễn.

4- Đồng bộ, thống nhất và quyết tâm, quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành, vừa tập trung xử lý hiệu quả các nhiệm vụ thường xuyên, các vấn đề tồn đọng kéo dài, vừa kịp thời ứng phó hiệu quả với những vấn đề cấp bách, bất ngờ phát sinh trong ngắn hạn, đồng thời thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp mang tính căn cơ trong trung và dài hạn. Tăng cường hoàn thiện thể chế, chú trọng thực hiện tốt công tác truyền thông, phản ứng chính sách trong quá trình xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật, tập trung tháo gỡ khó khăn, có các giải pháp chính sách hỗ trợ kịp thời, hiệu quả cho sản xuất kinh doanh; làm việc nào dứt điểm việc đó, không để kéo dài, gây ách tắc, lãng phí nguồn lực; bảo đảm đồng bộ các mục tiêu trước mắt và lâu dài, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội nhanh và bền vững.

5- Phát triển văn hóa ngang tầm với kinh tế, chính trị, xã hội. Thực hiện tốt các chính sách an sinh xã hội, giảm nghèo bền vững, bảo đảm tiến bộ, công bằng xã hội, bảo vệ môi trường bền vững, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân, nhất là người có công, hộ nghèo, các đối tượng yếu thế ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo và đồng bào dân tộc.

6- Tiếp tục củng cố, giữ vững quốc phòng, an ninh; đẩy mạnh các hoạt động đối ngoại, nâng cao chất lượng, hiệu quả hội nhập quốc tế; bảo đảm môi trường ổn định, hòa bình, hợp tác để thúc đẩy phát triển nhanh, bền vững.

11 nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu

Nghị quyết nêu rõ 11 nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội, Dự toán ngân sách nhà nước và cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2023 gồm: 

1- Tiếp tục ưu tiên giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế.

2- Tiếp tục tập trung phòng, chống, kiểm soát dịch bệnh.

3- Tăng cường xây dựng, hoàn thiện thể chế và nâng cao hiệu lực, hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật, bảo đảm kỷ luật, kỷ cương; đẩy mạnh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

4- Tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính gắn với xây dựng Chính phủ điện tử, Chính phủ số; cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia

5- Đẩy mạnh thực hiện thực chất, hiệu quả cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh, tính độc lập, tự chủ, khả năng thích ứng và sức chống chịu của nền kinh tế

6- Tập trung phát triển, hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng chiến lược đồng bộ, nhất là hạ tầng giao thông, hạ tầng ứng phó với biến đổi khí hậu, hạ tầng số. Tập trung bảo vệ môi trường, quản lý, sử dụng hiệu quả đất đai, tài nguyên

7- Chú trọng phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao gắn với đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển và ứng dụng khoa học – công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp

8- Chú trọng phát triển toàn diện và đồng bộ các lĩnh vực văn hóa, bảo đảm gắn kết hài hòa giữa phát triển kinh tế với văn hóa, xã hội; nâng cao đời sống Nhân dân, bảo đảm an sinh xã hội

9- Giữ vững độc lập, chủ quyền thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, bảo đảm quốc phòng, an ninh, ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội

10- Triển khai đồng bộ, toàn diện, hiệu quả các hoạt động đối ngoại, hội nhập quốc tế, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định cho phát triển đất nước và nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế

11- Đẩy mạnh công tác thông tin, truyền thông; nâng cao hiệu quả công tác dân vận, tạo đồng thuận xã hội.

Nghị quyết nêu rõ, trước ngày 20 tháng 01 năm 2023, xây dựng, ban hành Chương trình, Kế hoạch hành động, các văn bản cụ thể của bộ, ngành, địa phương để triển khai thực hiện Nghị quyết này; trong đó xác định rõ, đầy đủ các mục tiêu, nhiệm vụ (bao gồm nhiệm vụ chủ trì và nhiệm vụ phối hợp với các cơ quan liên quan trong tổ chức thực hiện), tiến độ thực hiện và phân công đơn vị chủ trì, gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp, báo cáo tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 01 năm 2023.

 Các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ chủ động theo dõi sát diễn biến trong nước, quốc tế, nâng cao năng lực, tăng cường phân tích, đánh giá, dự báo để có giải pháp kịp thời, tổng thể, đồng bộ, tận dụng thời cơ, thuận lợi, giảm thiểu tác động tiêu cực đối với nền kinh tế và sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, đời sống của người dân; tăng cường chuyển đổi số, thực hiện công tác thống kê, báo cáo kịp thời, chính xác; định kỳ hằng quý cập nhật kịch bản phát triển ngành, lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý.

* Một số chỉ tiêu chủ yếu của Kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội năm 2023 (Kế hoạch năm 2023 Quốc hội giao): Tốc độ tăng tổng sản phẩm trong nước (GDP) khoảng 6,5%; GDP bình quân đầu người khoảng 4.400 USD; tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo trong GDP khoảng 25,4 – 25,8%; tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân khoảng 4,5%; mức giảm tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều 1-1,5%; tỷ lệ dân số tham gia bảo hiểm y tế 93,2%;…

Để nâng cao năng lực cạnh tranh, môi trường kinh doanh phải không ngừng hoàn thiện, theo hướng đơn giản hóa, minh bạch hóa, nâng cao chất lượng dịch vụ phục vụ doanh nghiệp. Ảnh: Đức Thanh

Áp lực thực thi

Trước ngày 20/1/2023, các bộ, ngành, địa phương phải hoàn tất việc xây dựng, ban hành chương trình, kế hoạch hành động, các văn bản cụ thể để triển khai Nghị quyết 01/2023/NQ-CP về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch Phát triển kinh tế – xã hội, Dự toán Ngân sách nhà nước và cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2023. Chương trình, kế hoạch này sẽ phải đầy đủ các mục tiêu, nhiệm vụ, tiến độ thực hiện… và sẽ được Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp, báo cáo tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 1/2023.

“Áp lực thực thi hẳn là điều mà các địa phương, các ngành cảm nhận được, vì Nghị quyết 01 là nghị quyết điều hành của Chính phủ, nên đòi hỏi cập nhật, báo cáo thường xuyên tình hình thực hiện”, bà Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Năng lực cạnh tranh và Môi trường kinh doanh (Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương – CIEM) nhận định.

Phải nhắc lại, sau 9 năm tồn tại độc lập với 2 phiên bản là Nghị quyết 19 và Nghị quyết 02 được Chính phủ ban hành hằng năm, lần đầu tiên, nội dung cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh được tích hợp vào Nghị quyết 01 của Chính phủ. Tuy vậy, điểm kết nối vẫn rõ nét, khi mục tiêu mà Nghị quyết 02/2022/NQ-CP đặt ra tới năm 2025 vẫn là nhiệm vụ phải làm, cùng với một số nhiệm vụ của năm 2023 được xác định thêm (gồm tăng 2 bậc chỉ tiêu quyền tài sản của Liên minh Quyền tài sản và tăng ít nhất 2 bậc về chỉ tiêu việc làm trong các ngành thâm dụng tri thức).

Nghị quyết 01/2023/NQ-CP tiếp tục nhấn mạnh 4 nhiệm vụ chính, phần lớn là các nhiệm vụ đã được đặt ra trong Nghị quyết 02 của năm 2022.

Một là, nâng cao chất lượng cải cách danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện và điều kiện kinh doanh; kiến nghị đưa ra khỏi danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện với những ngành nghề có thể áp dụng biện pháp quản lý khác hiệu quả hơn; kiến nghị bãi bỏ các điều kiện kinh doanh không hợp pháp, không cần thiết, không khả thi, thiếu cụ thể, khó xác định và không dựa trên cơ sở khoa học; rà soát các loại chứng chỉ hành nghề để thu gọn…; thực hiện hợp nhất các văn bản quy phạm pháp luật và pháp điển quy phạm pháp luật để đảm bảo tính minh bạch, dễ tra cứu, dễ hiểu và dễ tiếp cận của hệ thống pháp luật.

Hai là, cắt giảm danh mục hàng hóa xuất nhập khẩu phải kiểm tra chuyên ngành; áp dụng nguyên tắc quản lý rủi ro, bổ sung danh mục mặt hàng miễn, giảm kiểm tra chuyên ngành; nâng cấp, hoàn thiện và triển khai hiệu quả, thực chất thủ tục điện tử trên Công thông tin một cửa quốc gia…

Ba là, chấn chỉnh hoạt động thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp; rà soát, điều chỉnh kế hoạch thanh tra, kiểm tra để đảm bảo không trùng lặp, chồng chéo, không làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường, đúng pháp luật của doanh nghiệp…

Bốn là, nâng cao chất lượng các dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp, nhất là đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa; chú trọng giải pháp tư vấn, đào tạo theo nhu cầu của doanh nghiệp với các nội dung tái cấu trúc doanh nghiệp, tài chính, nhân sự, thị trường, quản trị rủi ro, chuyển đổi số…

Chờ giải pháp cụ thể

Thực ra, cải cách môi trường kinh doanh là nhiệm vụ thường xuyên, nên những năm trước, dù Nghị quyết 02, hay trước đó là Nghị quyết 19 được ban hành hàng năm, nhưng nguyên tắc khá rõ là mục tiêu cải cách phải thống nhất và nhiệm vụ nào chưa hoàn thành vẫn phải tiếp tục. Ở góc độ này, nhiệm vụ cần phải làm của mỗi năm sẽ là phần tiếp nối các công việc của các năm trước.

Áp lực thực thi hẳn là điều mà các địa phương, các ngành cảm nhận được, vì Nghị quyết 01 là nghị quyết điều hành của Chính phủ, nên đòi hỏi cập nhật, báo cáo thường xuyên tình hình thực hiện.

– Bà Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Năng lực cạnh tranh và Môi trường kinh doanh (Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương)

Cũng chính vì nguyên tắc này, bà Thảo cho biết, Nghị quyết 02 mỗi năm có giải pháp cụ thể, với đầu việc và cơ quan chủ trì, phối hợp rõ ràng.

“Đây là nội dung chưa có trong Nghị quyết 01, nhưng lại quyết định các hành động cụ thể của cơ quan thực thi và là cơ sở để các bên như các hiệp hội doanh nghiệp, các cơ quan nghiên cứu… thực hiện giám sát. Ví dụ, nhiệm vụ nâng cao chất lượng các dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp sẽ không chỉ dừng lại ở việc có đường dây nóng, mà phải là hiệu quả của đường dây nóng thế nào; hay việc hỗ trợ phát triển thị trường sẽ phải nhìn nhận ở góc độ khai thác các hiệp định thương mại tự do ra sao…”, bà Thảo phân tích.

Bởi vậy, nội dung các chương trình, kế hoạch hành động mà các địa phương đang hoàn thiện theo yêu cầu của Nghị quyết 01 là mối quan tâm của các doanh nghiệp vào thời điểm này.

Ông Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam chia sẻ quan điểm này khi nói đến không gian cải cách của năm 2023, trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đối mặt với không chỉ những cơn gió nghịch.

“Cơn gió nghịch chính là ngoại cảnh tác động vào nền kinh tế mà chúng ta không xoay được. Nhưng chậm trễ trong đầu tư công, trong thị trường trái phiếu, thị trường chứng khoán, những khó khăn trong hoạt động của doanh nghiệp không phải là cơn gió nghịch, mà là vấn đề nội tại. Nhưng đây là các vấn đề chúng ta có thể giải quyết được”, ông Bình nói.

Đáng nói là, đây chính là dư địa thúc đẩy các động lực tăng trưởng và để hạn chế, khắc chế được những tổn thất của nền kinh tế trước những cơn gió nghịch.

Nhưng dư địa này rộng hay chật, khả thi hay không lại phụ thuộc rất lớn vào các kế hoạch cụ thể của các bộ, ngành, địa phương, ở cả nội dung và tốc độ thực thi.