Nhớ lại thời kỳ đầu sử dụng ăng ten TV trên nóc nhà tại Sài Gòn

Khoảng năm 1966, nhiều gia đình ở Sài Gòn đã bắt đầu trang bị ăng ten TV bằng sắt dài trên nóc nhà, với một vài chấu chỉa lên trời như cây xương rồng khô. Nếu ai đó nhìn thấy ăng ten này trên nóc nhà nào đó, họ có thể chắc chắn rằng đó là một gia đình khá giả. Chỉ cần liếc nhìn ăng ten là có thể biết được ngay.

Vào thời điểm đó, một chiếc máy truyền hình Denon với màn hình 19 inches (đo theo đường chéo) có giá gần 30.000 đồng. Số tiền này chỉ thua kém một chút so với giá của chiếc xe Honda SS đời 1966, có giá 36.500 đồng, tương đương với hai lượng vàng.

Tuy nhiên, để có thể xem tivi, người dân phải sắm thêm máy tăng áp, hay còn gọi là ‘survolteur’, do điện áp trong nước thường không ổn định. Việc trang bị thêm máy tăng áp này đồng nghĩa với việc sắm thêm một chiếc ăng ten chọc trời. Phải có đủ những trang thiết bị này thì mới có thể tận hưởng việc xem tivi.

Một vài phép so sánh về giá cả đã cho thấy sự thay đổi lớn về giá trị sau này. Nếu 36.500 đồng có thể mua một chiếc xe Honda trong thời VNCH thì tới thời kỳ ‘cách mạng’, số tiền đó chỉ đủ để mua một tô phở Bắc.

Giai đoạn sau, khi vượt biên, người ta gọi một lượng vàng là ‘một cây.’ Dù có nghe nói như vậy nhưng thời điểm đó không dễ dàng để có thể sở hữu vàng.

Tại thủ đô Sài Gòn xưa, buôn bán lớn nhỏ phần nhiều nằm trong tay người Hoa. Các bảng hiệu tiệm thường có đuôi chữ ‘Ký’ là biết ngay chủ tiệm là người Hoa. Một vài cửa hàng đặc trưng với các hoạt động dịch vụ đa dạng từ nước uống, thực phẩm cho tới thuốc Bắc hay thậm chí cả áo quan.

Về nghệ sĩ, có một điều đặc biệt mà tác giả muốn nhắc tới. Đó là bài học tình trường từ cái tên Kim, nhất là khi có thêm chữ ‘Cương’. Nghệ sĩ Kim Cương, một trong những cái tên nổi tiếng và cũng là tên của một tác phẩm văn học.

Truyền hình và những chương trình giải trí trong quá khứ

Tác giả nhắc lại việc thành lập Nha Vô Tuyến Truyền Hình VN vào năm 1966 tại Trung tâm điện ảnh số 15 đường Thi Sách. Hồi đó, chưa có đài phát sóng mặt đất như bây giờ nên phải dùng ‘Flying Station’ – tức là dùng máy bay bay vòng vòng trên trời phát sóng xuống mặt đất. Hình ảnh và âm thanh không được rõ ràng, thường lúc rõ lúc mờ, lúc rung, lúc gợn sóng.

Nhớ lại những buổi chiều đi coi truyền hình công cộng ở hẻm đường Phan Thanh Giản, đối diện đất Thánh Tây (nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi), là một kỷ niệm khó quên. Dù chỉ coi ké nhưng không khí rất vui và hồi hộp. Lần đầu tiên được tiếp cận với công nghệ truyền hình và ngắm nhìn những hình ảnh trên màn hình.

Thời gian đầu, chương trình rất nghèo nàn nhưng cũng đủ để làm vui. Từ ca nhạc thiếu nhi Tuổi Xanh của cô Kiều Hạnh, nhạc kịch Hoàng Thi Thơ cho tới các chương trình văn hóa văn nghệ.

Nhắc tới những bộ phim ảnh hưởng, nhất là ‘Combat’ do đài ABC của Mỹ chiếu, gồm 152 tập. Đó là hành trình của các nhân vật và cũng là kỷ niệm đáng nhớ của tuổi thơ.

Cuối cùng, những lời nhắc nhở về người thân đã khuất cùng với cảm giác hoài niệm không thể nào quên. Gắn liền với dòng đời và tất cả những xúc cảm người viết đã thể hiện qua bài viết.

Nghệ sĩ Thanh Thế, một cái tên đã quá quen thuộc với những người yêu thích cải lương tuồng cổ, vừa trải qua một niềm vui kép khi nhận được thẻ căn cước công dân sau hơn 40 năm không có giấy tờ tùy thân. Cùng với đó, bà cũng chính thức nhận được trợ cấp hàng tháng từ Thành ủy TP HCM.

Chiều ngày 22/7, chị Nguyễn Thị Thanh Liên, con gái của nghệ sĩ Thanh Thế, đã báo tin vui về việc mẹ của chị được cấp thẻ căn cước công dân. Gia đình chị cảm ơn chiến sĩ công an tên Vĩnh đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ để mẹ chị có được căn cước công dân. Mẹ của chị Liên có tên trong danh sách nhận trợ cấp từ nhiều năm rồi, nhưng vì không có căn cước công dân nên không nhận được. Hội Sân khấu TP HCM và Ban Lý luận phê bình đã tận tình hướng dẫn, và chiều ngày 22/7, chị Liên đã đưa mẹ của mình đến ngân hàng làm thẻ mới, đồng thời ủy quyền để hàng tháng chị nhận tiền lương trợ cấp của Thành ủy TP HCM cấp cho nghệ sĩ nghèo, mỗi tháng 2,6 triệu đồng.

Không chỉ thế, gia đình chị sẽ được truy lãnh số tiền trong thời gian qua hơn 18 triệu đồng, tính từ ngày nghệ sĩ Thanh Thế được nhận trợ cấp nhưng vì không có căn cước công dân nên số tiền vẫn còn nằm trong tài khoản của bà. Quá trình cấp căn cước công dân cho nghệ sĩ Thanh Thế không chỉ là một thủ tục hành chính thông thường, mà còn là một bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời của bà.

Sau khi con trai của bà – NSƯT Thanh Dũng – qua đời vì dịch COVID-19, hoàn cảnh gia đình bà càng thêm chật vật. Bà sống nhờ sự chăm sóc của con gái là chị Nguyễn Thị Thanh Liên, người cũng làm nghề diễn viên biểu diễn tại các lễ cúng đình Kỳ Yên nhưng thỉnh thoảng mới có show diễn. Sự trợ giúp đầy trách nhiệm của công an phường Gia Định đã mang lại bước ngoặt cho cuộc đời bà.

Chị Nguyễn Thị Thanh Liên xúc động chia sẻ lòng biết ơn sâu sắc đến các chiến sĩ Công an khu vực phường Gia Định, những người đã hỗ trợ nhanh chóng để nghệ sĩ Thanh Thế có được căn cước công dân sau hơn 40 năm không giấy tờ. Hành trình tìm lại danh phận cho nghệ sĩ Thanh Thế cũng không thể trọn vẹn nếu thiếu sự đồng hành âm thầm nhưng quyết liệt của các cá nhân trong giới sân khấu. Ban Lý luận Phê bình Hội Sân khấu TP HCM, đặc biệt là nhà báo – đạo diễn Thanh Hiệp và tác giả Nguyễn Trung, đã trực tiếp hướng dẫn, hỗ trợ gia đình nghệ sĩ Thanh Thế kết nối với các cơ quan chức năng.

Trước đó, sự khó khăn của nghệ sĩ Thanh Thế đã chạm đến trái tim cộng đồng, và nhiều hoạt động hỗ trợ đã được tổ chức. NSƯT Kim Tử Long tổ chức một suất hát từ thiện để gây quỹ giúp bà có tiền chữa bệnh. Chương trình ‘Mai Vàng nhân ái’ của Báo Người Lao Động cũng đã kịp thời đến thăm, động viên và trao số tiền hỗ trợ cho bà.

Tấm thẻ căn cước công dân mà nghệ sĩ Thanh Thế vừa nhận được không chỉ là một giấy tờ hành chính. Nó là biểu tượng của sự ghi nhận, là dấu mốc để trả lại danh phận cho một nghệ sĩ từng sống và cống hiến cho sân khấu truyền thống. Nó cũng mở ra cơ hội được chăm lo đúng nghĩa cho những nghệ sĩ lớn tuổi đang sống trong hoàn cảnh khó khăn – những ‘tài sản sống’ của nền văn hóa nghệ thuật dân tộc.