TP. HCM đã xuất hiện biến chủng phụ XBB của Omicron

Nhóm nghiên cứu Covid-19 của Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM và Đơn vị nghiên cứu lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU) thực hiện trên 526 bệnh nhân mắc Covid-19 nhập viện tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới từ ngày 1/7 – 25/12/2022. Trong đó, 67% (tương ứng với 353 ca) bệnh nhân có tải lượng virus phù hợp và được giải mã gene. Các nhà nghiên cứu thu nhận 336 bộ gene SARS-CoV-2, chiếm 95% trong tổng số 353 mẫu được đem đi phân tích.

Kết quả định danh cho thấy, trong 6 tháng cuối năm 2022, TP.HCM lưu hành chủ yếu là biến thể Omicron, chỉ có một chủng Delta ghi nhận vào tháng 7/2022.

Ảnh minh hoạ

Nhóm nghiên cứu cho biết, có sự dịch chuyển từ biến thể phụ BA.5 của Omicrion (trong các tháng 7,8,9/2022) sang biến thể phụ BA.2.75 (bao gồm biến thể phụ BN.1) trong 3 tháng cuối năm.

Kết quả còn ghi nhận sự xuất hiện của biến thể phụ XBB vào tháng 12/2022 nhưng ở tỷ lệ thấp. Cụ thể có 3/52 trình tự giải mã vào tháng 12, chiếm 5,7%. XBB là biến thể phụ của Omicron hay còn gọi là chủng BA.2.10, được phát hiện trên thế giới từ tháng 8/2022. Sau đó, XBB đã phát triển thêm các biến thể phụ bao gồm XBB.1 và XBB.1.5.

Dựa vào diễn biến dịch Covid-19 thời gian qua và kết quả điều tra huyết thanh vào tháng 9, nhóm nghiên cứu nhận định, tình hình Covid-19 của TP.HCM đang được kiểm soát tốt. Qua đó, thể hiện vai trò của vaccine trong việc bảo vệ bệnh nhận nặng và tử vong.

Việc tầm soát biến thể của SARS-CoV-2 tiếp tục được nhóm nghiên cứu thực hiện trong thời gian tới nhằm cung cấp thông tin kịp thời cho chương trình ứng phó đại dịch Covid-19 của TP.HCM.

Viêm phổi bội nhiễm, suy đa tạng do lạm dụng corticoid tự điều trị cúm

Các bác sĩ của Bệnh viện Bạch Mai vừa cứu sống một bệnh nhân bị viêm phổi bội nhiễm, suy đa tạng do lạm dụng corticoid tự điều trị cúm, sau 37 ngày chạy ECMO, gần 50 ngày thở máy với oxy liều cao.

Bệnh nhân nữ 37 tuổi ở Hà Nội bị nhiễm cúm từ 27/10 với biểu hiện sốt, ngứa họng, ho, chảy nước mũi, đau mỏi toàn thân. Bệnh nhân tự điều trị hạ sốt và corticoid (medrol 16mg/ngày). 3 ngày sau tình trạng không cải thiện, sốt cao kéo dài kèm khó thở nhiều, phải thở oxy sau đó thở máy.

ThS.BS Nguyễn Bá Cường – Trung tâm Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ: Khi vào Trung tâm, tình trạng bệnh nhân rất nặng nề, sốt cao liên tục, sốc nhiễm khuẩn nặng, oxy máu giảm rất thấp, X-quang phổi mờ trắng xóa cả 2 bên phế trường, test nhanh Cúm B dương tính. Điều đặc biệt là mặc dù nhiễm cúm nhưng tình trạng nhiễm vi khuẩn trên xét nghiệm rất cao kèm theo đó là số lượng bạch cầu giảm trầm trọng còn 0.750 G/L (Bình thường 4.0-10.0 G/L).

Tại Trung tâm Hồi sức tích cực – Bệnh viện Bạch Mai, bệnh nhân được điều trị kháng sinh, kháng virus, thở máy và lọc máu hấp phụ. Soi phế quản có hình ảnh nhiều giả mạc lấp kín lòng phế quản 2 bên. Xét nghiệm PCR dịch phế quản: Cúm B kèm bội nhiễm tụ cầu vàng.

BS Nguyễn Bá Cường cho biết: Triệu chứng giảm bạch cầu rất hay gặp ở bệnh nhân nhiễm virus đặc biệt là nhiễm cúm và sốt xuất huyết (2 dịch bệnh đang lưu hành rộng rãi ở Việt Nam) làm giảm sức đề kháng của cơ thể. Corticoid là thuốc chống viêm nhưng có tác dụng phụ là giảm sức chống đỡ của cơ thể. Việc lạm dụng thuốc này ở các bệnh nhân nhiễm virus làm tăng nguy cơ bội nhiễm đặc biệt là các vi khuẩn kháng thuốc.

Bệnh nhân sau đó không đáp ứng với điều trị hồi sức, phải tiến hành can thiệp ECMO cấp cứu. Trong quá trình 37 ngày chạy ECMO, gần 50 ngày thở máy với oxy liều cao, do suy giảm khả năng đề kháng, bệnh nhân rất dễ nhạy cảm với các vi sinh vật trong bệnh viện và phải điều trị nhiều đợt kháng sinh, kháng nấm. Các bác sĩ đã phải nhiều lần hội chẩn trong khoa và liên khoa để kịp thời đưa ra phác đồ điều trị thích hợp cho từng diễn biến của bệnh.

Sau hơn 2 tháng nằm điều trị hồi sức tích cực, bệnh nhân được ra viện trong niềm vui của các thầy thuốc và gia đình. Tuy nhiên các tổn thương phổi sau đó có thể sẽ còn tồn tại và cần phải theo dõi trong thời gian dài.

BS Nguyễn Bá Cường khuyến cáo: Việc lạm dụng corticoid diễn ra thường xuyên ở Việt Nam trong điều trị nhiễm cúm và các bệnh xương khớp (được trộn lẫn trong các thành phần thuốc cổ truyền không rõ nguồn gốc).

Theo các bác sĩ, thuốc phải được dùng đúng chỉ định và liều lượng. Hành động dùng bừa bãi làm suy giảm khả năng đề kháng và rất dễ bội nhiễm vi khuẩn. Trong đợt dịch cúm và sốt xuất huyết năm nay, Trung tâm Hồi sức tích cực tiếp nhận rất nhiều các ca nhiễm virus nguy kịch, điều đặc biệt ở các ca này ngoài vấn đề nặng do nhiễm virus thì các bệnh nhân đều bội nhiễm thêm vi khuẩn đa kháng thuốc (tụ cầu vàng, trực khuẩn mủ xanh, phế cầu…) dẫn đến sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng. Một số ca cần phải can thiệp ECMO dài ngày, mặc dù có thể sống sót nhưng cũng để lại hậu quản tổn thương lâu dài.

Vì thế, khi có vấn đề liên quan đến sức khỏe, người dân nên đi khám bác sĩ và sử dụng thuốc đúng theo chỉ định. Không được tự ý mua và sử dụng thuốc hoặc mua theo đơn cũ, theo lời mách bảo của người thân, người quen vì hậu quả sẽ là khôn lường.

Đảm bảo nhu cầu máu cung cấp cho các bệnh viện

Ban Chỉ đạo vận động hiến máu tình nguyện TP.HCM vừa tổ chức Hội nghị tổng kết hiến máu tình nguyện năm 2022 và phát động Chiến dịch vận động hiến máu tình nguyện dịp Tết – Lễ hội Xuân Hồng 2023.

Với thông điệp “Hiến giọt máu đào – Trao đời sự sống”, “Hiến máu đầu Xuân – Nhân lên hạnh phúc”, mục tiêu của Chiến dịch vận động hiến máu tình nguyện dịp Tết – Lễ hội Xuân hồng 2023 (từ ngày 15/12/2022 đến ngày 28/2/2023) tiếp nhận 44.000 túi máu.

Lễ phát động đợt cao điểm vận động tiếp nhận HMTN diễn ra tại 2 địa điểm: Nhà Văn hóa Thanh Niên và Trường Đại học Tôn Đức Thắng, dự kiến tiếp nhận 1.000 đơn vị máu.

Gần 1.000 người là sinh viên, thanh niên tình nguyện đã có mặt tại hai địa điểm tổ chức ngày hội để hiến máu tình nguyện.

Ông Trần Trường Sơn, Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ TP.HCM, Phó Trưởng ban Thường trực Ban chỉ đạo vận động hiến máu tình nguyện TP, cho biết, năm 2022 TP đã vận động và tiếp nhận được 244.934 túi máu (tương ứng 337.208 đơn vị máu), đạt trên 111 % chỉ tiêu năm 2022. Kết quả này đã đảm bảo được nhu cầu máu cho cấp cứu, điều trị cho hơn 150 bệnh viện trên địa bàn thành phố và hỗ trợ một số tỉnh miền Tây Nam bộ.

Dự kiến năm 2023, Ban chỉ đạo vận động Hiến máu tình nguyện TP.HCM tuyên truyền và tiếp nhận trên 220.000 đơn vị máu, với tỷ lệ túi 350ml – 450ml đạt 87%, đảm bảo nhu cầu máu cho cấp cứu và điều trị cho hơn 150 bệnh viện trên địa bàn thành phố.

Đặc biệt, trong đợt cao điểm từ 15/12/2022 đến 28/2/2023, phấn đấu thực hiện tiếp nhận 44.000 đơn vị máu. Tiếp tục thành lập thêm một số điểm hiến máu Chữ thập đỏ tại khu vực, tạo điều kiện cho người dân có thể tham gia hiến máu tại các khu vực xa trung tâm theo các ngày đã định trước.

Nhân dịp này, Ban chỉ đạo vận động Hiến máu tình nguyện thành phố tổ chức tuyên dương 17 cá nhân có thành tích tiêu biểu trong phong trào Hiến máu tình nguyện thành phố từ 70 lần trở lên, vinh dự đón nhận Bằng khen Thủ tướng Chính phủ.

Trước sự xuất hiện của biến thể mới, nhu cầu đi lại, du lịch gia tăng đột biến dịp Tết Nguyên đán Bộ Y tế nhận định số ca mắc mới sẽ gia tăng, khuyến cáo người dân cẩn trọng.

Ảnh minh họa.

Ông Nguyễn Lương Tâm, Cục phó Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế lo ngại với chính sách mới của các quốc gia trong khu vực, thời gian tới, số trường hợp mắc Covid-19 từ nước ngoài vào nước ta sẽ gia tăng cho biết thêm miễn dịch (do mắc bệnh hoặc tiêm chủng) giảm dần theo thời gian, trong khi đó virus liên tục biến đổi với các biến chủng mới, biến chủng phụ tiềm ẩn khả năng lây lan nhanh, né tránh miễn dịch. Do đó, diễn tiến dịch thời gian tới chưa ổn định và khó dự đoán.

Đặc biệt, đại diện Bộ Y tế lo ngại hiện là giai đoạn giao mùa Đông- Xuân, tiềm ẩn nguy cơ bùng phát các bệnh dịch đường hô hấp, có thể dẫn đến “dịch chồng dịch”. 

Một yếu tố khác thúc đẩy số ca Covid tăng là dịp Tết đang tới gần, nhu cầu giao thương du lịch tăng cao, các lễ hội đầu năm. Trẻ em có sức đề kháng yếu và người cao tuổi có bệnh lý nền sẽ là nhóm dễ mắc các bệnh truyền nhiễm.

Đánh giá về chủng Omicron XBB vừa được TP.HCM ghi nhận, ông Tâm nói các biến chủng phụ có khả năng lây lan nhanh hơn nhưng vắc-xin hiện tại vẫn có thể dự phòng chuyển bệnh nặng, tử vong.

Do đó, người dân cần chủ động thực hiện các biện pháp dự phòng cá nhân như đeo khẩu trang nơi công cộng, rửa tay thường xuyên, tiêm chủng vaccine đủ liều, đúng lịch.

Ngày 7/1, theo đại diện Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP.HCM, trước biến thể XBB đã xuất hiện tại TP.HCM, ngành Y tế sẽ thực hiện đợt cao tiêm điểm tiêm phòng Covid-19 từ ngày 6/1 đến hết ngày 2/2, kể cả thứ Bảy, Chủ nhật và các ngày nghỉ Tết Nguyên đán Quý Mão.

Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP.HCM cho biết, tại thời điểm tháng 9/2022, theo một khảo sát ngẫu nhiên của đơn vị ghi nhận, miễn dịch cộng đồng đối với Covid-19 tại TP Hồ Chí Minh đạt 98,7%.

Tuy nhiên, hiệu quả bảo vệ cộng đồng của vắc-xin sẽ giảm theo thời gian nếu người dân không tham gia tiêm hoặc không tiêm nhắc lại đúng theo quy định, đặc biệt đối với các đối tượng nguy cơ cao như người cao tuổi, người có bệnh nền, suy giảm miễn dịch…

“Để bảo vệ gia đình và duy trì miễn dịch cộng đồng đối với Covid-19, người dân Thành phố tiêm đủ liều, đúng lịch, đưa người thân trong gia đình và trẻ em từ 5 tuổi trở lên đi tiêm vắc-xin phòng Covid-19 nếu chưa tiêm và tiêm nhắc lại, tiêm bổ sung đúng theo quy định”, Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật Thành phố khuyến cáo.

Được biết, TP.HCM sẽ tổ chức đợt cao điểm tiêm vắc-xin phòng Covid-19 xuyên Tết. Đợt cao điểm này sẽ thực hiện từ ngày 6/1 đến hết ngày 2/2, kể cả thứ Bảy, Chủ nhật và các ngày nghỉ Tết Nguyên đán Quý Mão.

Thành phố sẽ tổ chức nhiều điểm tiêm trên khắp các địa bàn quận, huyện, TP.Thủ Đức cũng như các bệnh viện; các điểm tiêm sẽ được treo băng rôn thông báo và đảm bảo an toàn tiêm chủng đầy đủ.

Để phòng ngừa Covid-19 bùng phát, Bộ Y tế đã lên kế hoạch ứng phó bằng cách giám sát chặt chẽ dịch bệnh tại các cửa khẩu, đặc biệt với các trường hợp nhập cảnh đến từ những khu vực đang bùng dịch, từ các nơi xuất hiện biến chủng mới, nguy hiểm.

Ngoài ra, Việt Nam sẽ đẩy mạnh giám sát tại cộng đồng, tại các cơ sở khám, chữa bệnh; tăng cường lấy mẫu trường hợp nghi ngờ để xét nghiệm, giải trình tự gene nhằm phát hiện sớm trường hợp mắc bệnh, các biến chủng, biến thể mới.

Các địa phương tiếp tục thúc đẩy tiêm vaccine phòng Covid-19, đặc biệt với nhóm nguy cơ cao, trẻ từ 5 đến dưới 12 tuổi, nhất là ở các tỉnh, thành lớn, khu vực trọng điểm du lịch, có lượng khách quốc tế cao. Các cơ sở y tế đảm bảo công tác phân luồng, thu dung, điều trị bệnh nhân, chuẩn bị sẵn sàng tình huống ca mắc tăng cao.

Biến thể phụ XBB.1.5 của Omicron, XBB.1.5, đang gây lo ngại cho các nhà khoa học sau khi lan truyền nhanh chóng tại Mỹ vào tháng 12. Đợt bùng phát dịch Covid-19 mới ở Mỹ được xác định là do biến thể phụ XBB.1.5, với tỷ lệ mắc biến thể này tăng rất nhanh, từ 4% lên hơn 41%.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) dự báo, chủng XBB và biến thể phụ XBB.1.5 sẽ dần chiếm ưu thế so với các chủng phụ của Omicron khác trong thời gian tới.

Điểm đặc biệt nhiều chuyên gia trên thế giới nhận định, biến thể XBB có khả năng tránh miễn dịch và lây lan nhanh hơn so với các biến thể khác của Omicron. Tuy nhiên, vắc-xin phòng Covid-19 hiện tại vẫn có thể phòng diễn biến bệnh nặng, nhập viện và tử vong.

Cũng theo WHO, cho đến nay, cơ quan này chưa có bất kỳ dữ liệu nào về mức độ nghiêm trọng hoặc về tác động của biến thể phụ XBB.1.5. Và cũng không có dấu hiệu nào cho thấy, biến thể phụ XBB.1.5 gây ra mức độ bệnh nghiêm trọng hơn, tuy nhiên biến thể phụ này có khả năng lây truyền cao hơn, đây là vấn đề đáng quan ngại.

Các nhà nghiên cứu thống nhất rằng sự xuất hiện của biến thể phụ mới không có nghĩa là có một cuộc khủng hoảng mới về dịch bệnh Covid-19 sẽ xảy ra, nhưng sẽ có thêm sự xuất hiện các biến thể mới khi virus tiếp tục lây lan.