Trong ngành công nghiệp bán lẻ, sức hút của người nổi tiếng đối với thị trường bất động sản bán lẻ đang trở thành một xu hướng ngày càng nổi bật. Việc các người nổi tiếng sở hữu và điều hành các thương hiệu bán lẻ không phải là một hiện tượng mới, vì đã có những trường hợp xuất hiện từ ít nhất thế kỷ 19. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, xu hướng này đã phát triển mạnh mẽ với sự ra đời của nhiều thương hiệu trực tuyến do người nổi tiếng thành lập.

Một nghiên cứu gần đây đã tiến hành khám phá các thương hiệu bán lẻ được thành lập, sở hữu và điều hành bởi những người nổi tiếng. Nghiên cứu này tập trung vào vai trò của bán lẻ trực tiếp trong chiến lược phát triển của họ. Qua quá trình nghiên cứu, các chuyên gia đã xác định được các giai đoạn riêng biệt trong vòng đời của các thương hiệu bán lẻ do người nổi tiếng điều hành. Điều này cho thấy sự quan tâm ngày càng tăng của người nổi tiếng đối với lĩnh vực bán lẻ và cách họ tận dụng nền tảng của mình để xây dựng và phát triển các thương hiệu bán lẻ thành công.

Nếu bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về chủ đề này và có cái nhìn tổng quan về tình hình hiện tại của ngành bán lẻ do người nổi tiếng dẫn đầu, bạn có thể tải báo cáo nghiên cứu bán lẻ mới nhất để có thêm thông tin chi tiết và cụ thể. Báo cáo này chắc chắn sẽ cung cấp cho bạn những insights quý giá về sự phát triển của xu hướng này và cách nó đang định hình lại thị trường bán lẻ.

Thành công mô hình bán lẻ có lợi nhuận

Tập đoàn Masan (HOSE: MSN) vừa công bố bản phân tích chi tiết kết quả kinh doanh chưa soát xét của Quý IV/2022 và năm tài chính 2022.

Trong đó, The CrownX (TCX) – nền tảng bán lẻ tiêu dùng hợp nhất WinCommerce (WCM) và Masan Consumer Holdings (MCH) ghi nhận doanh thu giảm nhẹ trong bối cảnh môi trường vĩ mô đầy thách thức và tâm lý thắt chặt chi tiêu của người tiêu dùng.

Cụ thể, The CrownX đạt doanh thu 56.221 tỷ đồng, giảm 3,1% so với cùng kỳ năm trước và doanh thu quý 4/2022 đạt 15.496 tỷ đồng, giảm 6,5% so với cùng kỳ năm trước.

Trên cơ sở chuẩn hóa, doanh thu TCX năm 2022 tăng 5,2% so với cùng kỳ năm trước và doanh thu quý 4/2022 giảm 2,1% với cùng kỳ năm trước.

Đáng chú ý, trong bối cảnh nhiều chuỗi bán lẻ thu hẹp hoạt động, WCM mở mới 730 siêu thị mini trong năm 2022. Việc mở rộng điểm bán hàng loạt cho thấy WCM đã xây dựng thành công mô hình bán lẻ có lợi nhuận.

Trên cơ sở chuẩn hóa, doanh thu WCM tăng 10,8% trong quý 4/2022 và tăng 6,4% trong năm 2022.

Quý IV/2022 và cả năm 2022, WCM đã mở mới lần lượt 253 và 730 cửa hàng WinMart+, nâng tổng số WinMart+ lên 3.268 cửa hàng.

Đà tăng trưởng số lượng điểm bán đã cho thấy đây là mô hình bán lẻ có lợi nhuận sẵn sàng mở rộng quy mô với biên EBITDA ở cấp độ cửa hàng là 6,5%.

WCM là chuỗi bán lẻ nhu yếu phẩm duy nhất gia tăng quy mô trong năm 2022 với số cửa hàng WCM được mở mới xấp xỉ với số cửa hàng đóng cửa của toàn thị trường. Điều này cũng cho thấy WCM đã lèo lái thành công qua một năm nhìn chung đầy thách thức đối với các nhà bán lẻ nhu yếu phẩm.

Masan đã mở rộng hệ thống bán lẻ có hiệu quả kinh tế trên mỗi cửa hàng tốt nhất Việt Nam

Mặc dù có số lượng cửa hàng mới mở đáng kể, WCM vẫn duy trì lợi nhuận bằng cách liên tục cải thiện biên lợi nhuận gộp từ 22,2% trong quý I/2022 lên 24,0% trong quý IV/2022, đồng thời giữ mức giá cạnh tranh với thị trường.

Cụ thể, 65% cửa hàng WinMart+ mở vào năm 2022 đã đạt EBITDA ở cấp độ cửa hàng dương trong vài tháng đầu đi vào hoạt động so với 45% cửa hàng WinMart+ được mở và hoạt động vào năm 2021 đã đạt hòa vốn EBITDA.

Trong quý IV/2022, WCM tập trung đổi mới mô hình cửa hàng và chương trình thành viên để củng cố vị thế trên thị trường bán lẻ và tăng trưởng doanh thu.

Công ty đã ra mắt các mô hình cửa hàng mới để củng cố thị phần tại thành thị và nông thôn. 102 cửa hàng WIN tại thành thị là mô hình bán lẻ có thể đáp ứng hơn 60% nhu cầu tiêu dùng thiết yếu hàng ngày đã mang lại mức tăng 20% doanh thu so với mô hình bán lẻ nhu yếu phẩm thuần túy.

Ngoài ra, mô hình WinMart+ mới tại khu vực nông thôn đã mang lại mức tăng ​doanh thu 15-30% với chi phí đầu tư thấp hơn 20% thông qua danh mục hàng hóa chọn lọc phù hợp với người tiêu dùng tại khu vực này.

Trong khi đó, MCH đã cải thiện lợi nhuận vào quý IV/2022, tuy nhiên doanh thu bị ảnh hưởng do nhu cầu tiêu dùng sụt giảm.

MCH đạt 28.103 tỷ đồng doanh thu thuần và 6.561 tỷ đồng EBITDA. Khi chuẩn hóa tác động do người tiêu dùng gia tăng dự trữ hàng hóa vào Quý 3/2021 và quý 4/2021, doanh thu MCH giảm 11,8% trong Quý 4/2022 và tăng 2,4% trong năm 2022.

Doanh thu sụt giảm trong quý IV/2022 chủ yếu do MCH kế hoạch cung ứng chặt chẽ hơn trong bối cảnh tâm lý người tiêu dùng hạn chế chi tiêu để đảm bảo mức tồn kho an toàn và bền vững tại các nhà phân phối.

Năm 2023, TCX sẽ đóng góp hơn 70% vào tổng doanh thu của Masan

Trong năm tài chính 2023, doanh thu thuần hợp nhất của toàn Tập đoàn ước tính sẽ từ 90.000 tỷ đồng – 100.000 tỷ đồng, tăng trưởng 18% – 31% so với mức 76.189 tỷ đồng trong năm 2022.

Trong đó, TCX vẫn sẽ tiếp tục là động lực tăng trưởng doanh thu, đóng góp hơn 70% vào tổng doanh thu. LNST ở các mảng kinh doanh chính dự kiến sẽ nằm trong khoảng 4.000 tỷ – 5.000 tỷ đồng, đạt tỉ lệ tăng trưởng từ 4% đến 30% so với mức 3.852 tỷ đồng trong năm 2022.

Trong trường hợp các điều kiện kinh tế vĩ mô xấu hơn như dự kiến và tâm lý thắt chặt chi tiêu vẫn tiếp diễn, công ty ước tính doanh thu sẽ tăng trưởng trong khoảng từ 10% đến 15%.

Cụ thể, TCX dự kiến ​​đạt doanh thu thuần trong khoảng 65.000 tỷ đồng đến 72.300 tỷ đồng, tăng 16% đến 29% so với năm 2022.

Trong đó, WCM ​​sẽ mang lại doanh thu thuần trong khoảng 36.000 tỷ đồng và 40.500 tỷ đồng vào năm 2023, tăng 23% đến 38% so với cùng kỳ. Động lực tăng trưởng là việc tiếp tục mở cửa hàng mới thành công và tăng doanh thu cấp cửa hàng.

WCM đặt mục tiêu mở 800 – 1.200 cửa hàng trong năm 2023. Công ty sẽ tập trung vào mô hình minimart, mini mall với đa dạng hình thức từ WIN, WinMart+ ở khu vực thành thị, WinMart+ ở khu vực nông thôn để củng cố vị thế của chuỗi bán lẻ tại khu vực thành thị và nông thôn.

WCM sẽ tiếp tục làm việc với các nhà cung cấp để đầu tư vào các dịch vụ vì lợi ích của người tiêu dùng, đảm bảo mang đến giá cả cạnh tranh. Các sáng kiến này ước tính sẽ thúc đẩy tăng trưởng doanh thu cửa hàng 5 – 10%.

Trong khi đó, doanh thu thuần của MCH dự kiến ​trong khoảng từ 30.500 tỷ đồng đến 33.500 tỷ đồng, tăng 15% – 30% so với năm trước nhờ chú trọng vào hoạt động R&D.

Tuy nhiên, để đạt được mức tăng trưởng này, MCH cần đẩy mạnh doanh thu từ các sản phẩm mới và tập trung chinh phục các khu vực địa lý chưa đạt hiệu quả kinh doanh tối ưu.

Thực phẩm tiện lợi, đồ uống, sản phẩm chăm sóc cá nhân tại nhà dự kiến sẽ là động lực tăng trưởng chính cho MCH, đóng góp xấp xỉ 2/3 tổng tăng trưởng doanh thu trong năm 2023.

Đây là chiến lược của MCH nhằm nắm giữ thị phần lớn hơn ở các ngành hàng có thị trường lớn và có tốc độ tăng trưởng mà MCH có mức độ thâm nhập chưa cao như ngành gia vị, nhằm duy trì mức tăng trưởng hàng năm 20% trong vòng vài năm tới.

Trong quý IV/2022, MCH đã tái tổ chức nhằm phát triển một mô hình hoạt động chuyên biệt hơn theo ngành hàng và kênh bán hàng.

Khách hàng mua sắm tại siêu thị WinMart của Masan.

Đầu tư cho các lĩnh vực “hạt giống”

Kết thúc tháng đầu năm 2023, mặc dù vào mùa lễ tết, mua sắm cuối năm, nhưng tiêu dùng cho các sản phẩm không thiết yếu vẫn ảm đạm. Giới phân tích nhận định, tình hình đó sẽ kéo dài ít nhất cho đến hết tháng 6/2023. 

Nhóm chuyên gia phân tích từ Công ty Chứng khoán SSI đưa ra kịch bản trong giả định lạm phát sẽ đạt đỉnh trong 6 tháng đầu năm 2023 và sau đó sẽ giảm tốc trong 6 tháng cuối năm. Khi đó, ước tính chi tiêu cho điện thoại và điện máy sẽ giảm 10% so với cùng kỳ, sau đó dần phục hồi từ nửa cuối năm 2023.

Chuyên gia từ SSI cũng cho rằng, việc hợp nhất trên thị trường phân phối, bán lẻ sẽ rõ ràng hơn trong thời kỳ suy thoái kinh tế. Các nền tảng thương mại điện tử thường giảm giá sâu, nên tỷ suất lợi nhuận thấp.

Trong bối cảnh chi phí tăng và nhu cầu yếu, các nhà bán lẻ trực tuyến có thể bị lỗ, do đó mất dần thị phần. Các nhà bán lẻ quy mô nhỏ không tiếp cận được tín dụng ngân hàng cũng có thể bị mất thị phần, còn các nhà bán lẻ có dòng tiền ổn định sẽ giành được thị phần.

Tăng vốn là yếu tố hỗ trợ tích cực cho các doanh nghiệp bán lẻ, đặc biệt trong bối cảnh chi phí vay tăng cao. Công ty cổ phần Thế giới Di động (MWG) hoãn thực hiện tăng vốn cho mảng bách hóa từ quý I/2023 sang quý III/2023. Việc phát hành cổ phiếu thành công sẽ giúp công ty giảm bớt áp lực về chi phí tài chính.

Tuy vậy, Thế giới Di động vẫn đưa ra mục tiêu tăng trưởng dương về doanh thu và lợi nhuận ròng trong năm 2023 và tăng trưởng hai chữ số so với mức trung bình giai đoạn 2020-2022.

Để thực hiện mục tiêu đó, Thế giới Di động cho biết, sẽ không đặt mục tiêu số lượng cửa hàng mở mới cho từng chuỗi. Các chuỗi chỉ mở mới cửa hàng có chọn lọc để có thể mang lại lợi nhuận cho công ty trong 3 tháng sau khi khai trương.

Đồng thời, tất cả các chuỗi sẽ tập trung vào tăng doanh số bán hàng tại cửa hàng hiện hữu và kiểm soát chi phí vận hành để tăng lợi nhuận tuyệt đối, không chú trọng tăng biên lợi nhuận khi người tiêu dùng đang thắt chặt chi tiêu. Ngoại trừ Bách hóa Xanh có thể tiếp tục tối ưu biên lợi nhuận bằng cách cải thiện tỷ lệ hủy hàng, giảm hao hụt.

Ngoài ra, Thế giới Di động tập trung tối đa hóa dòng tiền để giảm chi phí tài chính thông qua việc chủ động cải thiện quản lý hàng tồn kho. Đáng chú ý, Thế giới Di động sẽ đầu tư cho các lĩnh vực “hạt giống”, được coi là những động lực tăng trưởng mới như AVAKids, An Khang…

Tham vọng bán lẻ đa ngành

Trong khi đó, FPT Retail có tham vọng trở thành ông lớn bán lẻ đa ngành. Bà Nguyễn Bạch Điệp, Chủ tịch FPT Retail đặt mục tiêu sẽ cung ứng các sản phẩm phục vụ đa dạng nhu cầu của khách hàng, len lỏi vào đời sống của người dùng Việt Nam.

Theo bà Điệp, năng lực cốt lõi của một công ty bán lẻ là xây dựng chuỗi bán lẻ và quản trị nó. Vì vậy, không quan trọng doanh nghiệp bán cái gì, mà có năng lực cốt lõi đó hay không.

Như FPT Retail, từ công nghệ chuyển sang một lĩnh vực không liên quan là dược phẩm. Việc này cũng đặt ra nhiều câu hỏi về chuyên môn. Nhưng cuối cùng, FPT Retail cũng đã làm được vì đã có kinh nghiệm từ xây dựng chuỗi công nghệ.

Trong tương lai, FPT Retail chắc chắn sẽ không dừng lại ở hai ngành nghề đang có. Các lĩnh vực bán lẻ có triển vọng lớn lại vừa an toàn là những sản phẩm thiết yếu như ăn uống, hàng tiêu dùng, mẹ và bé, siêu thị, giáo dục… Đây là những nhu cầu lặp đi lặp lại mỗi ngày, thường xuyên gắn với đời sống của gia đình nên ở thời kỳ nào cũng sẽ tăng trưởng, phát triển tốt.

Riêng trong mảng bán lẻ dược phẩm, dữ liệu mà lãnh đạo FPT Retail đưa ra cũng rất khả quan. Hiện thị trường bán lẻ dược phẩm tại Việt Nam có tính phân mảnh rất cao, với gần 60.000 nhà thuốc, nhưng hầu hết là cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ. Trong năm 2022, Long Châu đạt 1.000 cửa hàng, 5 triệu lượt khách hàng đến mua sắm/tháng; hơn 2,5 triệu lượt khách hàng mua sắm trên nền tảng trực tuyến/tháng, trong khi ứng dụng Nhà thuốc FPT Long Châu cũng cán mốc hơn 2 triệu người dùng sau 1 năm ra mắt.

Bà Điệp nhận định, khó khăn có thể tiếp tục kéo dài đến giữa năm sau, thậm chí là hết năm. Với tình hình đó, người dân sẽ thắt chặt chi tiêu, tập trung vào các mặt hàng thiết yếu. Đứng trước tình hình này, FPT Long Châu càng chú trọng mục tiêu mở rộng để mang đến những sản phẩm chất lượng với giá thật rẻ. FPT Long Châu sẽ vẫn là động lực tăng trưởng của FPT Retail trong thời gian tới. Do đó nhà bán lẻ này sẽ tiếp tục mở rộng chuỗi, dự kiến mở thêm 400 – 500 cửa hàng trong năm 2023.

Tạo trải nghiệm mua sắm độc đáo

Nhắc tới ngành bán lẻ, một ông lớn không thể bỏ qua là Masan. Trong năm qua, dù khó khăn bủa vây, nhưng Masan vẫn mở mới 730 cửa hàng WinMart+ và WIN. 

Trong năm 2022, Masan củng cố nền tảng tiêu dùng bán lẻ tích hợp với việc ra mắt các cửa hàng WIN. Năm 2023 và xa hơn nữa, những đổi mới mang tính quyết định tiếp theo của Masan sẽ là số hóa toàn bộ cơ sở hạ tầng tiêu dùng từ sản xuất đến bán lẻ, đồng thời phát triển nền tảng tích hợp giữa thương mại hiện đại và thương mại truyền thống.

Theo Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Masan, ông Nguyễn Đăng Quang, nếu thực hiện được điều này, sẽ ngày càng có nhiều người tiêu dùng lựa chọn Masan bởi những trải nghiệm mua sắm độc đáo và chi phí tiết kiệm ít nhất 5% cho các sản phẩm và dịch vụ thiết yếu hàng ngày. Tốc độ và mức độ đổi mới sâu rộng là điều khiến Masan tự tin về triển vọng tăng trưởng trung và dài hạn.

Masan nhận định, môi trường vĩ mô đầy thách thức và tâm lý thắt chặt chi tiêu có thể tiếp tục tác động đến hoạt động kinh doanh trong nửa đầu năm 2023. Tuy nhiên, Công ty tin rằng, triển vọng vĩ mô có khả năng phục hồi vào nửa cuối năm 2023.

Hiện The CrownX (TCX) – nền tảng bán lẻ tiêu dùng hợp nhất WCM và MCH, vẫn tiếp tục là động lực tăng trưởng doanh thu, đóng góp hơn 70% vào tổng doanh thu của Masan (khoảng 65.000 đến 72.300 tỷ đồng). WCM sẽ mang lại doanh thu thuần trong khoảng 36.000 tỷ đồng đến 40.500 tỷ đồng trong năm 2023, tăng 23% đến 38% so với cùng kỳ. Động lực tăng trưởng là việc tiếp tục mở cửa hàng mới thành công và tăng doanh thu cấp cửa hàng.

WCM đặt mục tiêu mở 800 – 1.200 cửa hàng trong năm 2023. Công ty sẽ tập trung vào mô hình minimart/mini mall với đa dạng hình thức từ WIN, WinMart+ ở khu vực thành thị, WinMart+ ở khu vực nông thôn để củng cố vị thế của chuỗi.

Theo VCCI, với cách thiết kế quy định như hiện nay, khi giá bán lẻ điều hành thấp hơn chi phí thì khoản âm này chủ yếu sẽ đổ vào doanh nghiệp bán lẻ

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có văn bản số 0125/LĐTM-PC gửi Văn phòng Chính phủ góp ý Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 95/2021/NĐ-CP và Nghị định 83/2014/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu.

Trong đó, nhắc tới tình trạng thời gian vừa qua, nhiều doanh nghiệp bán lẻ phản ánh tình trạng chiết khấu bán lẻ bằng 0 hoặc thậm chí âm. Điều này khiến các cửa hàng bán lẻ không muốn bán hàng, nhưng buộc phải bán vì nếu không sẽ bị cơ quan chức năng xử phạt.

“Cần lưu ý rằng, trong trường hợp giá bán lẻ điều hành thấp hơn toàn bộ chi phí của chuỗi cung ứng thì các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng sẽ không có động lực để kinh doanh. Nhà nước yêu cầu các doanh nghiệp buộc phải kinh doanh để cung cấp xăng dầu cho nền kinh tế thì khoản âm chi phí lớn hơn giá bán này chắc chắn sẽ do một chủ thể nào đó trong chuỗi cung ứng gánh chịu”, VCCI trình bày trong Văn bản gửi Văm phòng Chính phủ.

Như vậy, theo VCCI, với cách thiết kế quy định như hiện nay, khi giá bán lẻ điều hành thấp hơn chi phí thì khoản âm này chủ yếu sẽ đổ vào doanh nghiệp bán lẻ, bởi doanh nghiệp bán buôn có quyền chủ động giá bán buôn và không bị xử phạt khi ngừng bán hàng.

“Do đó, mấu chốt vấn đề vẫn là xử lý cơ chế giá bán lẻ xăng dầu”, VCCI gửi kiến nghị.

VCCI cũng cho biết, nhiều doanh nghiệp kiến nghị với VCCI để kiến nghị Chính phủ và Bộ Công thương là phải quy định mức chiết khấu tối thiểu cho các cửa hàng bán lẻ.

Về vấn đề này, Bộ Công thương đưa ra hai phương án: Phương án 1 là không quy định cụ thể mức chiết khấu. Phương án 2 là quy định mức chiết khấu tối thiểu trong kinh doanh xăng dầu.

Bộ Công Thương lựa chọn phương án 1 với lý do đây là quan hệ dân sự, dành quyền chủ động cho các doanh nghiệp.

Tuy nhiên, cần thấy rõ rằng, với cách thức này thì Nhà nước đang can thiệp vào thị trường một cách nửa vời.

Một mặt, Nhà nước tôn trọng quan hệ dân sự bằng cách không quy định chiết khấu tối thiểu hay giá bán buôn tối đa và không xử phạt bên bán buôn khi dừng bán hàng.

Mặt khác, Nhà nước lại can thiệp vào quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp bán lẻ bằng cách quy định giá bán lẻ tối đa và xử phạt khi cửa hàng bán lẻ ngừng bán. Chính sự thiếu nhất quán trong chính sách này đã gây ra những hệ quả như trên đã trình bày và phân tích.

Với lý do đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo điều chỉnh quy định theo hướng.

Một là, trong trường hợp Nhà nước không can thiệp vào giá, để cung cầu thị trường quyết định giá, thì không quy định mức chiết khấu bán lẻ tối thiểu.

Hai là, trong trường hợp Nhà nước tiếp tục can thiệp vào giá bán lẻ thì cần đồng thời điều hành chiết khấu tối thiểu (hoặc giá bán buôn tối đa) để bảo đảm đồng bộ cơ chế quản lý.