Hơn 450 hecta thanh long đạt tiêu chuẩn GlobalGAP tại tỉnh Lâm Đồng đang vào mùa thu hoạch chính vụ, nhưng đến nay vẫn không thể xuất khẩu sang châu Âu do thiếu giấy chứng thư – chứng nhận An toàn thực phẩm. Tình trạng này đã kéo dài từ đầu tháng 7 đến nay, khiến khoảng 100 tấn thanh long bị hư hỏng và lượng hàng tồn kho gần tương đương.
Nguyên nhân của tình trạng này là do chưa có cơ quan Nhà nước có thẩm quyền ký Giấy chứng nhận an toàn thực phẩm đối với thực vật xuất khẩu cho các doanh nghiệp. Đối với các lô hàng xuất khẩu sang châu Âu, phần lớn doanh nghiệp thực hiện kiểm tra tại TP.HCM, đồng nghĩa cơ quan chịu trách nhiệm cấp giấy chứng nhận trên là Sở An toàn thực phẩm TP.HCM.
Trước đó, Thông tư 12/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ký ngày 19/6 và có hiệu lực từ ngày 1/7, đã chuyển thẩm quyền cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm đối với thực vật xuất khẩu từ Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật về UBND cấp tỉnh. Tuy nhiên, việc chuyển quyền chứng nhận từ cơ quan của Bộ về Sở đang khiến quy trình này bị ách tắc. Bởi trước đây, các doanh nghiệp vốn quen làm việc với các chi cục kiểm dịch thực vật vùng – nơi phụ trách cấp giấy chứng nhận.
Trở ngại quy trình chứng nhận không chỉ gây thiệt hại lớn cho các hộ dân, hợp tác xã, doanh nghiệp xuất khẩu thanh long sang châu Âu mà còn ảnh hưởng đến những đơn hàng xuất khẩu về sau. Tình trạng này đã được Hiệp hội thanh long Bình Thuận kiến nghị bằng văn bản lên UBND tỉnh Lâm Đồng. Do phải chờ cả tháng, khách hàng từ châu Âu đã gửi thư thông báo sẽ cắt đơn hàng từ Việt Nam, chuyển qua mua thanh long từ Thái Lan, Ecuador.
Theo Hiệp hội thanh long Bình Thuận, thiệt hại bằng tiền không quan trọng bằng lòng tin. Nông dân thấy doanh nghiệp ngừng thu mua nên dừng sản xuất, đối tác cũng không còn niềm tin vì không thấy hàng hóa nhập khẩu theo cam kết. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến ngành xuất khẩu thanh long mà còn tác động tiêu cực đến sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp và kinh tế địa phương.
Trong bối cảnh này, các cơ quan chức năng cần nhanh chóng phối hợp để tháo gỡ khó khăn, đảm bảo việc cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho các doanh nghiệp xuất khẩu thanh long sang châu Âu được thực hiện suôn sẻ. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu thiệt hại cho các hộ dân, hợp tác xã và doanh nghiệp mà còn góp phần duy trì và phát triển thị trường xuất khẩu thanh long của Việt Nam.
Các doanh nghiệp và nông dân đang kỳ vọng vào những giải pháp cấp thiết từ các cơ quan quản lý để sớm ổn định lại quá trình xuất khẩu thanh long, đồng thời tìm cách đa dạng hóa thị trường và đối tác để giảm thiểu rủi ro trong tương lai.