Hà Nội đang đẩy mạnh quá trình chuyển đổi phương thức sản xuất nông nghiệp từ tự phát sang sản xuất theo chuỗi giá trị, với đầu vào và đầu ra rõ ràng, cùng với hợp đồng cụ thể. Thay vì tự bán sản phẩm thông qua thương lái, nhiều hộ nông dân đang áp dụng phương pháp canh tác theo tiêu chuẩn VietGAP và có sự hợp tác với doanh nghiệp để đảm bảo đầu ra ổn định.
Ở xã Tam Hưng, huyện Thanh Oai, hàng trăm hộ nông dân đã áp dụng mô hình sản xuất lúa chất lượng cao theo tiêu chuẩn VietGAP, với sự hỗ trợ kỹ thuật từ Trung tâm Khuyến nông. Các giống lúa chất lượng cao như Bắc thơm số 7, Đài thơm 8, và nếp cái hoa vàng đang trở thành nguồn nguyên liệu ổn định cho các bếp ăn tập thể và trường học tại Thủ đô. Ông Đỗ Văn Kiên, Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp Tam Hưng, cho biết: ‘Chúng tôi duy trì 250 ha nếp cái hoa vàng và gần 500 ha các giống lúa chất lượng khác. Mỗi năm, chúng tôi cung cấp khoảng 700 tấn gạo. Từ khi liên kết với doanh nghiệp, bà con yên tâm làm theo quy trình, không còn cảnh được mùa mất giá như trước’.
Tương tự, tại phường Tùng Thiện, hợp tác xã Phúc Lâm đang mở hướng mới với cây dược liệu. Trên diện tích 3 ha, năng suất đạt 8,5 tấn/ha, sau chế biến thu về 1,2 tấn dược liệu khô. Trừ chi phí, lợi nhuận khoảng 225 triệu đồng/ha mỗi vụ. Tuy nhiên, nhiều mô hình liên kết vẫn dừng lại ở thí điểm, chưa có sự lan tỏa. Một phần vì thiếu quy hoạch vùng sản xuất đủ lớn, phần khác đến từ sự đứt gãy hợp đồng khi giá thị trường tăng, nông dân phá hợp đồng, bán tự do.
Để phát triển mô hình chuỗi giá trị, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Mạnh Phương cho biết: ‘Trong thời gian tới, các mô hình liên kết hiệu quả sẽ được lựa chọn, đánh giá và nhân rộng theo hướng chính quy, bài bản. Không thể phát triển chuỗi nếu vùng nguyên liệu phân mảnh, sản xuất không đồng đều. Chúng tôi sẽ phối hợp các quận, huyện quy hoạch lại vùng trồng, mở rộng diện tích đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và VietGAP, tiến tới đủ sản lượng cho xuất khẩu’. Để hiện thực hóa mục tiêu này, việc quy hoạch và xây dựng vùng nguyên liệu đạt tiêu chuẩn sẽ là bước đi quan trọng, giúp nông dân sản xuất theo chuỗi giá trị và đảm bảo đầu ra ổn định cho sản phẩm nông nghiệp.
Một trong những yếu tố then chốt để phát triển mô hình chuỗi giá trị là sự liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp. Sự hợp tác này không chỉ giúp nông dân yên tâm về đầu ra cho sản phẩm của mình mà còn giúp doanh nghiệp có được nguồn nguyên liệu ổn định và chất lượng. Tuy nhiên, để duy trì sự liên kết này, cần có sự hỗ trợ từ phía cơ quan chức năng trong việc xây dựng và phát triển vùng nguyên liệu, cũng như trong việc giải quyết các vấn đề phát sinh khi tham gia vào chuỗi giá trị.
Ngoài ra, việc ứng dụng công nghệ và kỹ thuật vào sản xuất cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng và năng suất sản phẩm. Sự hỗ trợ từ Trung tâm Khuyến nông và các cơ quan chuyên môn đã giúp nhiều hộ nông dân tại Hà Nội áp dụng các phương pháp canh tác tiên tiến, từ đó nâng cao hiệu quả sản xuất và thu nhập.
Tuy nhiên, vẫn còn một số thách thức cần được giải quyết để phát triển mô hình chuỗi giá trị một cách bền vững. Việc thiếu quy hoạch vùng sản xuất đủ lớn và sự đứt gãy hợp đồng khi giá thị trường tăng là những vấn đề cần được quan tâm. Để giải quyết những vấn đề này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, bao gồm nông dân, doanh nghiệp, và cơ quan chức năng.